Teolohiya Liberasyon—Makatatabang daw Iyan sa mga Pobre?

An minilyon ‘na nag-iistar sa daing salog na mga payag-payag nagtatrabaho nin magabaton para sana sa mga pangangaipo sa buhay: nagsasakdo sinda; nagbabaklay, nagkakabayo, naglulunad sa kareta; an kinakakan ninda maloto, balatong asin batag. Minsan ngani mataba an daga sa palibot ninda, aram ninda na seguro magdadanay sindang pobre. Kaya gikan sa kapobrehan, gikan sa pakikilaban, gikan sa pinakagrabeng pan-aapi, namumundag an bagong klase kan “suanoy na iglesya.”’—The Christian Century.

“AN NGAPIT kan iglesya garo baga nasa mga pobre.” Iyan an bareta kan magasin na Newsweek. An iba naniniwala na an “bagong iglesyang” ini na naghihingoa para sa liberasyon tibaad iyo “an nasosolong pinakamarahay na paglaom” para sa mga pobre asin sa pagpangyari nin matoninong na pagkaliwat sa saindang mga nasyon. Iyo daw?

Enot, siyasaton niato an teolohiya liberasyon sa punto-de-vista kan parasuportar. Taano ta kun beses pinaghohona na an armadong pakikilaban kaipuhan tanganing makalda an mga pobre? Anong mga kamugtakan an sinasabing nagtatao nin katanosan sa teolohiya liberasyon?

Kapobrehan Asin Pan-aapi

An dos-tersio sa populasyon kan kinaban—an kadaklan sa Latin America, Aprika, asin Asia—nabubuhay sa labi-labing kapobrehan, asin uso an mga bareta nin politikal na kadahasan sa mga kontinenteng ini. Para sa “binabatayan na mga tawong ini,” an kapobrehan, kasakitan, asin kaoripnan iyo na an buhay magpoon pa kaidto. Uya an pirang bareta:

◻ An teologo sa liberasyon na si Leonardo Boff na taga-Brazil nagsasabi na sa nasyon nia “may sarong paraoma na ginagadan kada 22 na oras.”

◻ “An Nicaragua naghihingoa na organisaron an sarong nasyon sa kapakanan kan mga inapi sa laog nin dakol na kapag-arakian—80 porsiento kan nasyon.” Pero, an labing 40 porsiento kan ekonomiya kan nasyon nabaretang ginagamit sa depensa militar.

◻ Sono sa diaryo kan Siudad nin Mejico na El Universal, 40 milyones katawo an sinasabing nabubuhay na pobre huli sa “sosyal na inhustisya.” Kuwarenta porsiento sa populasyon an sinasabi na kayang maabot an “minimum na grado nin ikabubuhay,” mantang 18 porsiento sana an may “balanseng pagkakan.”

◻ An sarong bareta nagsasabi na sa Guatemala an 80 porsiento kan maoomang daga sadiri nin 2 porsiento sana sa populasyon. Manongod sa mga aki na mayo pang singko anyos, 81 porsiento an may malnutrisyon. Sa nakaaging 30 taon, nagkaigwa nin 100,000 na politikal na kadahasan asin 38,000 na pagkidnap.

◻ Sa Pilipinas, 2 porsiento sa populasyon an kagsadiri sa 75 porsiento kan kayamanan. “Kun dai niato iyan mareresolberan,” sabi kan madreng Pilipina na si Mary John Mananzan, “mayo kita nin mareresolberan!”

An mga tawo sa dakol na nasyon sinasabing nabubuhay na perming takot sa mga autoridad, mga hukbong bakong opisyal, asin grupong vigilante. Rinibo an nagtago sa kataraed na nasyon.

Ini an dahelan na an ibang preladong Katoliko “nakikikampi sa mga pobre.” “Kadakol na kitang nadangog manongod sa mga kompesor, birhen asin propeta,” sabi ni Boff, alagad “kumusta man an mga paraoma asin trabahador?” Pero, ano an ihinahatol nin mga teologo sa liberasyon tanganing resolberan an kamugtakan? Ano an boot sabihon kan ‘pakikikampi sa pobre’?

An Pakikilaban sa Ikatolong Kinaban

“An kapobrehan inhustisya” sabi nin mga teologo sa liberasyon. Kaya an “mas marahay na aksion para sa mga pobre” “tabangan sindang humanap nin buhay na may dignidad na diretso ninda.” Sa saiyang librong The Power of the Poor in History, an Peruvianong si Gustavo Gutiérrez, na ibinibilang na iyo an ama nin teolohiya liberasyon, nagsasabi na “ngonyan orog kisa kasuarin pa man, mahalaga na umayon sa mga nanunumang, nakikilaban, nagtutubod asin naglalaom.” Alagad sono sa mga teologo sa liberasyon, ini posible sana paagi sa “pagkaigwa nin sosyal na hustisya paagi sa hararom na estruktural na pagkaliwat kan sosyedad.” Paano ini ginigibo sa pirang lugar sa kinaban?

◻ Sa Haiti, an Iglesya Katolika sinasabi na nagtabang na ibagsak an “tiraniya” ni Duvalier.

◻ Si Jaime Cardinal Sin sa Manila sinasabi na nakagibo “nin labi kisa siisay pa man sa Pilipinas na ibagsak an diktadura ni Ferdinand Marcos.”

◻ An paliwanag ni Bonganjalo Goba nin South Africa: ‘An eksperyensia niato sa sarong banwaan na nag-abot na may kapot na Biblia sa sarong kamot asin badil sa ibong, na nanunuga na itotogdok niato nin simbahan an Dios kun itatao nia sato an daga.’

Alagad ta an kapobrehan saro sana sa mga problema. An dai pakabasa asin pakasurat, kadaihan nin trabaho, gutom, asin helang mga bunga man nin pobreng sosyoekonomikong sistema sa dakol na nasyon. Kaya, an mga pobre asin inaapi nakikipaglaban.

Pero, paano an mga teologo sa liberasyon, kapareho ni Gutiérrez asin Boff, nangangatanosan manongod dian na ginagamit an Biblia?

An mga Teologo sa Liberasyon Asin an Biblia

“An liberasyon mahalagang kabtang kan Biblia,” an paliwanag kan pading Katoliko na taga-South Korea na si Augustine Ham Sei Ung. Alagad tanganing ikapaliwanag iyan, sinasabi ni Gutiérrez na “an kasaysayan . . . dapat na basahon liwat sa punto-de-vista kan mga pobre.”

Kaya, an mga teologo sa liberasyon nagsasabi na an pirang kasaysayan sa Biblia, arog kan sa “liberasyon nin Israel,” politikal na mga akto. “An Dios . . . ihinahayag an saiyang sadiri paagi sa . . . ‘mga pobre’ asin ‘harababa,’” sabi ni Gutiérrez. “Kun boot kan iglesya na magmaimbod sa . . . Dios . . . , kaipuhan na iyan makamate gikan sa ibaba, gikan sa mga pobre kan kinaban na ini.” Kaya “an pagkamoot nin Dios sa saiyang banwaan,” an pangangatanosan ninda, “puwedeng politikal na ipahayag” man ngonyan.

Ano an saboot nin mga teologo sa liberasyon manongod sa relasyon kan Biblia asin politika? Ipinaliwanag ni Leonardo Boff sa Magmata! na “bakong trabaho kan Biblia na magin libro nin mga inspirasyon sa politikal na mga paagi asin politikal na mga pansalida; imbes, an Biblia gikanan nin inspirasyon sa paghanap nin mas matanos na mga relasyon nin tawo.” Pero, ano an mga resulta kan pagpartisipar kan klero sa sosyal na reporma?

An kadahasan parateng nagbubunga nin kagadanan. Dai maninigong lingawan an bagay na an klero nagin libreng makilabot sa politika kan kinaban sa dakol na siglo. Sinda nakikampi sa mga hade sa daga asin sa mga diktador o piling mga grupong namamahala na nan-api sa mga pobre. Bilang resulta, dakol na buhay an nawara.

Sarong “Mas Marahay na Aksion”?

Dai napupuwera an modernong mga “mobimiento para sa liberasyon.” Sinda man nagbunga nin dakol na kagadanan. Arog kan inaadmitir ni Gustavo Gutiérrez: “Ngonyan, an naggagrabeng gutom asin pag-aprobetsar, saka pagkadistiyero asin pagkabilanggo . . . , pagpasakit asin kagadanan . . . , iyo an dapat na ibayad sa pagrebelde tumang sa sekular na pan-aapi.”

Kaya, an totoo, mayo nin teolohiya nin tawo na makahahale sa kasakitan nin katawohan. Sagkod na yaon an kapasloan asin pagkaongis, kaipuhan an mas marahay. Pero igwa daw nin mas marahay na mapagpipilian para sa mga pobre?

[Ritrato sa pahina 14]

“Mahalaga na umayon sa mga nanunumang, nakikilaban, nagtutubod asin naglalaom.”—Gustavo Gutiérrez