Europa Oriental—May Relihiyosong Pagkabuhay Liwat?

AN PAG-OLANG sa katalingkasan nin pagpapahayag sa nakaaging pirang dekada sa mga nasyon sa Europa Oriental may kaibang grabeng mga restriksion sa relihiyon. An ateismo aktibong ihinulit, asin an pirang katedral asin simbahan ginibong mga museo nin ateismo, arog kan pinapasyaran nin dakol na turista sa Leningrad. An arin man na nagpupunsionar na klero nagin mga katabang kan presenteng gobyerno. Huling an gabos na lugar nin pagsamba, arog baga kan mga monasteryo, simbahan, asin moske, opisyal na pinintoan kan 1967, an Albania ipinahayag pa ngani kan Radyo Tirana na “an enot na estadong ateista sa kinaban.”

Ngonyan, mantang minabukad an katalingkasan na garo mga burak kun tigsoli sa gabos na lugar sa Europa Oriental, ano an nangyayari sa relihiyon? Arog kan isinurat kan parasurat na Pranses na si Jean-François Kahn: “An relihiyon na nasasakitan sa pag-olang puwedeng tumabang sa nasyon na nasasakitan sa pan-aapi. Iyan nangyari kasuodma sa Iran. Nangyayari iyan ngonyan sa Sobyet Azerbaijan. Sa aga iyan puwedeng lumakop na garo kalayo sa Rusya.” Ngonyan pa an pirang relihiyon nakikipag-alyansa sa nasyonalistikong mga pasohan asin kamawotan patin nagigin saro sa mayor na mga instrumento nin politikal na pagprotesta, na pinapakangbanal iyan paagi sa presensia kan saindang mga pading Katoliko saka Ortodokso asin mga pastor na Luterano.

Kaya kumusta an katalingkasan sa relihiyon sa bagong demokratikong kamugtakan?

Naliwat Nanggad an mga Bagay!

An mayor na mga relihiyon sa Europa Oriental, nangorogna an Iglesya Katolika, tolos na huminiro tanganing makakua nin legal na pagmidbid sa bagong mga gobyerno. Halimbawa, an L’Osservatore Romano nagbareta na “kan 9 de Pebrero [1990], pinirmahan an sarong Tratado sa pag-oltanan kan Santa Sede asin kan Republika nin Hungaria.” Paagi sa tratadong ini an duwang partisipante nag-oyon na establisaron liwat an diplomatikong relasyon. (An Batikano ibinibilang na separadong soberanong estado.)

An saro pang bareta hale sa Batikano nagsasabi na an Iglesya Katolika kan Dibisyon na Ukrainiano, na inolang kan 1946, naghagad nin legalisasyon asin nakikipagmiting “sa Gobyerno asin sa Rusong Iglesya Ortodokso manongod sa praktikal na mga isyu dapit sa buhay kan Iglesya sa Ukraine.”

Kan Abril 1990 an papa nagbisita sa Czechoslovakia asin sinabat sa airport nin Prague “nin mga dignitaryo kan Iglesya asin Estado, kaiba si . . . Mr. Vaclav Havel, an Presidente kan Republika.” (L’Osservatore Romano) Nagkakaigwa man nin bagong relihiyosong kamugtakan duman.

An Iglesya Katolika kaidto pa saro nang puwersang kaipuhan na konsideraron sa Polandia. Ngonyan, huli sa bagong katalingkasan kaiyan, pinoprobaran kaiyan kun gurano an saiyang magigibo asin nagkakampanya na magkaigwa liwat nin mga relihiyosong klase sa eskuwelahan. An sarong padi nagsabi: “An eskuwelahan sadiri kan nasyon. An nasyon na Polaco labing 90 porsientong Katoliko. . . . Iginagalang an ibang relihiyon, an relihiyosong pagtotokdo sa eskuwelahan makapagpapabalik kan autoridad kan mga maestro, asin . . . kan mga nasa kapangyarihan ta iyan manongod sa moral na karakter nin tawo.”

An sarong bareta manongod sa Iglesya Ortodokso sa Romania nagsasabi: “An Patriarka asin an nagkapirang obispo na nagtabang sa gobyerno [ni Ceauşescu] napiritan na magdemetir. Tinindog an sarong Komisyon tanganing tawan nin bagong buhay an Iglesya. An dakol na dating mga daing pagtubod minadolok sa relihiyon asin pinapano an lokal na mga simbahan . . . An Iglesya Katolika Bizantina nin Romania, na napiritan na magsuruway kaidtong 40 anyos na an nakaagi, tinogotan na mareorganisar.”​—Orthodox Unity, Hulyo 1990.

Mga Pagkaliwat sa Albania

Sono sa mga bareta, may makangangalas na mga pagkaliwat na luway-luway na nangyayari sa Albania, sarong sadit na mabukid na nasyon na tres y un-kuwarto milyones an nag-iistar, duman sa Adriatic Coast sa pag-oltanan nin Yugoslavia asin Grecia. An diaryong Aleman na Die Welt nagbareta: “Sa Albania, an ultimong kuta kan gurangan na komunismo sa Europa, an mga tawo nagpoon nang bumoto paagi sa saindang bitis” paagi sa pagpaili sa mga embahada kan Solnopan, na hale dian sinda tinogotan na humale pasiring sa Italia, Alemania, asin iba pang nasyon.

An bareta nagpapadagos: “Kan Mayo 1990 an mga taga-Albania pinanugaan nin mga pasaporte asin kan pagtapos sa mga ley na nangangalad nin relihiyosong mga gibo.” (Kinotar sa The German Tribune, Hulyo 15, 1990) Arog kan isinurat kan propesor sa kasaysayan na si Denis R. Janz: “Garo baga ipinagilid na an halawig asin masakit na pakikipaglaban para sa lubos na paghale sa relihiyon.” Minsan siring, idinugang nia: “May ebidensia . . . na an relihiyon totoong rinonot sa sosyedad na ini.”

Sa kamugtakan na ini pinapagdadanay kan mga Saksi ni Jehova an saindang pinagkatodan asin estriktong neutralidad. Basado sa mga prinsipyo sa Biblia, dai sinda nakikilabot sa mga politikal asin nasyonalistikong pagkabaranga. Nananarig sinda sa Dios na tawan sinda nin matoninong na kamugtakan tanganing dian otobon an saindang lakop sa dagang trabaho na paghuhulit kan Kahadean nin Dios.​—Mateo 22:​21; 1 Timoteo 2:​1, 2; 1 Pedro 2:​13-15.

Kaya, kumusta an mga Saksi ni Jehova sa Europa Oriental? Nag-oswag daw sinda sa irarom nin pangangalad? May relihiyosong katalingkasan daw sinda?

[Ritrato sa pahina 7]

Mabuwelta daw an mga tawo sa mga iglesya sa Europa Oriental?