Relihiyon Asin Politika—Magbabanggaan daw?

AN PALAKAW na pagsaroon an kapangyarihan politikal asin relihiyoso na kapot nin sarong tawo bakong gikan ki Henry VIII. Kan saiyang kaaldawan iyan dati nang probadong politikal na taktika na ginibo tanganing mapaoswag an pagkasararo kan nasyon.

Halimbawa, an suanoy na imperyo nin Egipto may dakol na dios. “Si Faraon mismo saro sa mga dios, asin sarong pangenot na persona sa buhay kan saiyang mga sakop,” sabi kan The New Bible Dictionary. An Imperyo man nin Roma igwa nin kadakoldakol na dios, kabale na an mga emperador. Inaapod nin sarong historyador an pagsamba sa emperador bilang “an pinakaimportanteng puwersa sa relihiyon kan Romanong kinaban.”

Alagad sa ibong kan bagay na an mga pagsasaro kan Iglesya asin Estado dakol nang siglo an edad, an mga pakikilabot kan Kakristianohan sa politika sa modernong aldaw ibinugtak sia sa pakipagbanggaan sa mismong mga gusto niang makua an pabor. Taano daw? Tanganing masimbag an hapot na ini, siyasaton niato ngonyan kun paanong an Kakristianohan napalabot sa politika.

Tunay na Kristianismo—Sarong Kalaenan

Si Jesu-Cristo, an kagpundar sa Kristianismo, nagsikwal sa gabos na kapangyarihan politikal. Sa kisuerra sarong okasyon, an banwaan, huli sa kaogmahan sa saiyang mga milagro, naghingoa na piriton siang gibohon na hade, alagad ta sia “nagduman giraray sa bukid na nagsosolo.” (Juan 6:15) Kan hapoton kan Romanong gobernador kun sia hade, si Jesus nagsimbag: “An sakong kahadean bakong kabtang kan kinaban na ini. Kun an sakong kahadean kabtang kan kinaban na ini, nakipaglaban kutana an sakuyang mga lingkod tanganing dai ako ikatao sa mga Judio.”—Juan 18:36.

Sinabihan pa ni Jesus an saiyang mga disipulo: “Huling kamo bakong kabtang kan kinaban, kundi pinili ko kamo hale sa kinaban, huli kaini an kinaban naoongis sa saindo.” (Juan 15:19) Kaya, an enot na mga Kristiano dai nalingling sa sosyal o politikal na mga problema. Halimbawa, an pangongoripon dakulang problema kaidto, alagad an mga Kristiano dai nagkampanya tanganing haleon iyan. Imbes, an Kristianong mga oripon pinagbotan na magin makinuyog sa saindang mga kagurangnan.—Colosas 3:22.

Imbes na makilabot sa politika, an enot na mga Kristianong ini naghihingoa na mahaman an gibong paghuhulit “manongod sa kahadean nin Dios.” (Gibo 28:23) Sa pira sanang dekada an saindang mensahe nakaabot sa mga kasagkodan kan kinaban na midbid kaidto. (Colosas 1:23) Asin ano an mga epekto? Rinibo an nagdangog asin nagin espirituwal na ‘mga tugang na lalaki asin babae.’ (Mateo 23:8, 9) An mga Judio asin Hentil na nagin mga Kristiano nag-ontok sa saindang pag-iiwal. Sa pag-oltanan kan mga Judio asin mga Samaritano dawa an darakulang pagkakalaen nawara huli sa “makosog na pagkamoot” kan mga Kristiano sa lambang saro.—1 Pedro 4:8.

Alagad an Kristianong pagkamoot nakaabot pati sa saindang mga kaiwal. (Mateo 5:44) Kaya sinda nagsayuma na umayon sa mga hukbo ni Cesar. ‘Alagad,’ tibaad may magsabi, ‘bako daw na si Jesus nagsabi, “Itao . . . ki Cesar an mga bagay na ki Cesar?’” Totoo. Alagad, an sinasabi daw digdi ni Jesus manongod sa serbisyo militar? Bako, ipinaliliwanag sana nia an hapot kun baga ‘magbabayad nin buhis ki Cesar o dai.’ (Mateo 22:15-21) Kaya an mga Kristiano nagbayad kan saindang mga bubuhisan. Alagad ibinilang ninda na an saindang buhay dusay sa Dios asin nagsayuma na mangolog sa saindang kapwa.

Pagigin Katood kan Kinaban

‘Alagad helinga an Kakristianohan ngonyan,’ tibaad sabihon nin iba. ‘Iyan barangang gayo, an mga miembro kaiyan parateng naggagaradanan, an klero kaiyan napapalabot sa politika. Ano an nangyari sa Kristianismo?’ Bueno, si Jesus nagpatanid na an falsong mga Kristiano ‘isasabwag’ sa tahaw nin tunay na mga Kristiano. (Mateo 13:24-30) Si Pablo man naghula: “Aram ko na . . . may malaog dian sa tahaw nindo na maringis na mga lobo asin . . . may mga lalaking matindog asin mataram nin biribid na mga bagay tanganing maguyod ninda sa sainda an mga disipulo.”—Gibo 20:29, 30.

Minsan kan enot na siglo nagpoon na an tendensiang ini. An disipulong si Santiago napiritan na isurat an naglaladawan na mga tataramon na ini: “Kamo siring katraydor sa nakikisambay na mga babae; dai daw nindo naaaraman na an paggibo nindo sa kinaban na mani saindong katood minagibo sa Dios na mani saindong kaiwal?” (Santiago 4:4, The Jerusalem Bible; samo an italiko.) Dakol an dai nag-intindi sa banal na hatol na ini—kaya kan ikaapat na siglo an sarong lobo na naggubing nin karnero, si Emperador Constantino, nahimong ikompromiso an ruminaot na “Kristianismo” paagi sa paggibo kaiyan na opisyal na relihiyon kan Imperyo nin Roma. Alagad sa pagigin ‘katood kan kinaban,’ an Kakristianohan nagin kaiwal nin Dios. Dai na malilikayan an pagbanggaan sa huri.

Kan ika-13 siglo an Iglesya, na pinaghahadean kan “papa,” o “ama” kaiyan, nakaabot na sa “alitoktok kan kapangyarihan kaiyan,” na inaandam an kamugtakan para sa orog pang dayupot na pagsasaro kan Iglesya asin Estado. Si Papa Inocentes III nakombensir na “itinao kan Kagurangnan ki Pedro an pamamahala bako sanang sa Iglesya Unibersal kundi pati an pamamahala sa bilog na kinaban.” (Samo an italiko.) An propesor nin kasaysayan na si T. F. Tout sa The Empire and the Papacy nagpapadagos: “An trabaho ni Inocentes trabaho nin sarong eklesiastikong estadista, . . . na nagbubugtak asin naghahale nin mga hade asin emperador sono sa kabotan nia.” Alagad idinugang pa kan nagsurat na ini: “Mientras na nag-oorog na magin politikal an autoridad kan papa, nag-oorog man na magin masakit na suportaran an dangog kaiyan bilang burabod nin ley, moralidad, relihiyon.”

Relihiyon Asin Guerra

An guerra politika na nasa mas madahas na grado. Alagad si Papa Inocentes III personal na nag-organisar nin sarong kampanya militar tumang sa mga Albigenses na tagaparteng timog nin Pransia. Ini nagbunga kan makangingirhat na paggadan sa rinibo duman sa Béziers kan 1209 asin kan lagduan na pagsolo sa mga biktima paagi sa Banal na Inkisisyon. An sarong krusada, na kan enot para sa Palestina, binago an direksion paagi sa intriga politikal tanganing ikaiba an Constantinople. Duman, an “Kristianong” mga kabalyero naggibo nin “makababaldeng tolong aldaw na pananamsam, pangadan, kasingawan, asin paglanghad.” Kiisay? Sa kapwa ninda mga “Kristiano”! Sabi nin sarong historyador: “An mismong mga simbahan daing herak na hinabonan.”

An mga paaging bakong arog-Cristo kan Iglesya sa huri nagbunga kan pagpaskil ni Martin Luther kan saiyang mapan-angat na mga kasuratan sa tata kan kastilyong simbahan sa Wittenberg kan 1517—asin nagpoon an Repormasyon. Alagad, sabi ni H. A. L. Fisher, sa History of Europe: “An bagong kredo . . . dependeng gayo sa pabor nin mga prinsipe asin gobyerno.” An Alemania nabanga sono sa politika asin relihiyon. Sa Pransia, an mga Calvinista nakipag-iba-iba man sa mga namomoon sa politika. Kaya an suminunod na mga guerra nin relihiyon pinaglabanan bako sanang para sa relihiyosong libertad kundi huli man sa “pagriribal kan mga nobleng Protestante asin Romano Katoliko para sa pagkapot sa Korona.” Kaya, an kasaysayan nin relihiyon sa Europa nasusurat sa dugo!

An ika-20 siglo nagpoon na an mga Britano asin Boer naglalaban sa South Africa. An mga klerigo sa man-ibong-ibong na kampi pinakosog pa an laad paagi sa “mga pagsadol gikan sa pulpito.” Sabi kan historyador na si R. Kruger: “An kadakolan kan mga pagngayongayo sa langit kan man-ibong-ibong na kampi sa panahon kan guerra natitimbangan sana kan pagkalaenlaen kaiyan sa denominasyon.” An puting mga “Kristiano” naggaradanan mantang nakikimaherak sa Dios na tabangan sinda sa paggibo kaiyan!

An nangyaring ini naotro sa dakulaon na paagi kan 1914 kan an mga hukbong Aleman magmartsa sa Belgium na may mga paha na nasusuratan nin “Gott mit uns” (An Dios nasa sato). Sa man-ibong-ibong na kampi an Iglesya abunda sa mga pangadiye para sa kapangganahan asin marara sa pagmuda sa kaiwal.

An dakol naliwat an salang paghona huli sa nagin kabtang kan relihiyon sa Guerra Mundial I. Sa pag-apod sa relihiyon na “an opyo kan banwaan,” nagdakol an mga ateista asin komunista. Minsan siring, ipinagpadagos kan klero an saindang pakikilabot sa politika, na sinusuportaran an Fascistang mga diktador na arog ni Mussolini asin Franco. Kan 1933 an Iglesya Katolika Romana nakipagtipan pa ngani sa mga Nazi. Si Kardinal Faulhaber nagsurat ki Hitler: “An pakipag-abrasang ini sa Papado . . . sarong pangyayari na may labi-labi kadakulang bendisyon . . . Papagdanayon logod na buhay nin Dios an Reich Chancellor [si Hitler].”

Dawa an posibilidad nin saro pang guerra mundial dai nakakombensir sa klero na lumikay sa politika. An sarong bagong tendensia iyo na an nagkapirang iglesya kumampi sa radikal na politikal na paninindogan. An sabi nin sarong kagsurat: “An pinakahuring henerasyon nin mga teologo na taga-Latin Amerika . . . nag-iinsistir na an Marxismo iyo an dai malilikayan na politikal na kapahayagan nin Kristianismo.” Alagad ta an Biblia nagpapatanid: “Sinda nagsasabwag nin doros, aanihon ninda an alihoshos.”—Oseas 8:7, JB.

Pag-ani kan Alihoshos

Iyo, an Biblia nagtatao nin solemneng patanid. Nagdadangadang an teribleng pagbanggaan nin relihiyon asin politika. Sa Kapahayagan kapitulo 17, ilinaladawan kan Biblia an pankinaban na imperyo nin falsong relihiyon na nadigtaan nin dugo bilang sarong “dakulang patotot na nagtutukaw sa dakol na katubigan.” An “katubigan” na ini nagrerepresentar sa ‘mga banwaan asin nasyon.’ (Bersikulo 1, 15) An patotot inaapod na “Dakulang Babilonya, an ina kan mga patotot asin kan makababaldeng mga bagay kan daga,” asin sia “naburat kan dugo kan mga banal.” (Bersikulo 5, 6) An “Babilonya” angay na ngaran para sa organisadong falsong relihiyon, ta an dakol sa mga doktrina kaiyan gikan sa suanoy na siudad nin Babilonya.a Nakua nia an saiyang mapangadan na dangog paagi sa saiyang paglamag sa tunay na mga Kristiano sa nag-aging mga siglo.

An pankinaban na imperyo nin falsong relihiyon ilinaladawan na nangangabayo sa sarong hayop na may “pitong payo asin sampulong sungay . . . [na] nangangahulogan nin sampulong hade.” (Bersikulo 3, 12) An naenot na mga artikulo sa magasin na ini nagpamidbid na an “hayop” na ini iyo an instrumento na pinaniwalaan na magmentenar sa katoninongan sa kinaban, an Naciones Unidas. An mga iglesya namugtak sa rekord na nagsusuportar sa organisasyon na ini. Kan Oktubre 1965, inapod ni Papa Paulo VI an NU na “an ultimong paglaom nin pagkaoroyon asin katoninongan.” Kan 1979, si Papa Juan Paulo II nagpahayag sa Asamblea Heneral kan NU. Dai man lamang nasambitan si Cristo o an saiyang Kahadean, inapod nia an NU na “an supremong katiriponan para sa pag-orolay manongod sa katoninongan asin hustisya.”

Alagad taano ta peligrosong gayo an pagkasarong ini kan relihiyon asin kan NU? Huli ta “an sampulong sungay . . . asin an mabangis na hayop, an mga ini maoongis sa patotot asin lulugadon asin huhubaan sia . . . asin lubos siang sosoloon sa kalayo.” (Bersikulo 16) Kaya an falsong relihiyon nagdadangadang sa kapahapahamak na pakipagbanggaan sa politika. Mantang huba na asin nabuyagyag na an saiyang labi-labing karigsokan, sia lubos na lalaglagon.

Iyan an pagpoponan kan “dakulang kahorasaan” na sinabi ni Jesus, na matatapos sa ralaban nin Armagedon. Si Cristo, na suportado nin dai madadaog na mga hukbong langitnon, “roronoton asin tatapuson” an pankinaban na palakaw ni Satanas, na an iwawalat sana iyo an ‘mga mahoyo na magmamana kan daga.’ An mga ini tunay na mga Kristiano na, kabilang sa iba pang bagay, naglikay sa nakakabangang politika.—Mateo 24:21; Daniel 2:44; Salmo 37:10, 11; Mateo 5:5; Kapahayagan 6:2; 16:14-16.

Kun kamo saro na nahahadit sa kasakitan asin paglanghad na dinadara kan falsong relihiyon sa ngaran nin Dios, ano daw an maninigo nindong gibohon ngonyan? An Biblia nagboboot: “Lumuwas kamo saiya [falsong relihiyon], banwaan ko, kun habo nindong makikabtang sa saiyang mga kasalan.” (Kapahayagan 18:4) Solamente an mga Saksi ni Jehova an nagsasadol sa mga tawo na kumuyog sa pagboot na ini. Sinda, kapareho kan enot na mga Kristiano, naglilikay sa guerra asin politika asin kun siring dai nakatalagang malaglag kun magbanggaan na an relihiyon asin politika. Kaya hanapon sinda. Maogma nindang ipaliliwanag saindo kun paano manonompongan an “tatang hayakpit” na minagiya bakong sa kalaglagan kundi sa buhay na daing katapusan.—Mateo 7:13, 14; Juan 17:3.

[Mga Nota sa Ibaba]

[Ritrato sa pahina 6]

Kan 1914, sa sarong altar na gibo sa mga bombo duman sa hagdanan kan St. Paul, pinukaw kan Obispo nin Londres an patriotismo sa mga hukbong Britano