Puwede daw Kitang Maheling kan mga Gadan?

AN SARONG misis ginadan an saiyang agom. Pakalihis nin pitong taon natakot siang marhay huli sa sarong pangatorogan na pinaniniwalaan niang sarong tanda kan makuring kaanggotan kan saiyang gadan nang agom. Tanganing mapatoninong an “espiritu” kaini, sinugo nia an saiyang aking babae na magbubo nin mga dolot na inomon sa lolobngan kan saiyang agom.

An aking babae dai tatao kan sasabihon sa espiritu kan saiyang ama, huling an dolot gikan sa saiyang ina na guminadan kaini. Nakatago sa sarong lugar, nagmamasid an saiyang tugang na lalaki. Ruminani ini, asin sia saka an saiyang tugang na babae nagdolot nin sarong pamibi sa saindang ama tanganing tabangan sindang ikabalos an saiyang pagkagadan.

An eksenang ini hale sa The Libation Bearers, sarong Griegong drama sa entablado na isinurat labing 2,400 nang taon an nakaagi. Sa nagkapirang parte kan kinaban, nangorogna sa Aprika, an kaparehong mga pag-atang sa lolobngan idinodolot minsan ngonyan.

Konsiderara, halimbawa, an eksperyensia ni Ibe, na nag-eerok sa Nigeria. Nagadanan nin tolong aki, dinolok nia an tradisyonal na parasantiguwar, na nagsabi ki Ibe na igwa nin dahelan an pagkagadan ninda​—an gadan nang ama ni Ibe anggot huli ta an lobong nia dai ginibo sa tamang paagi.

Sa pagkuyog sa sadol kan parasantiguwar, nag-atang si Ibe nin sarong kanding asin nag-ula nin dolot na hinebra asin arak sa lolobngan kan saiyang ama. Inapodan nia an espiritu kan saiyang ama, na naghahagad nin kapatawadan, na inaasegurar an saiyang pagkamoot, asin naghahagad nin bendisyon.

Dai pinagdududahan ni Ibe na naheheling asin nadadangog sia kan saiyang ama. Dai sia nagtutubod na an saiyang ama mayong buhay kundi na sa kagadanan “buminalyo” sia hale sa naheheling na kinaban pasiring sa dai naheheling na kinaban. Naniniwala si Ibe na an saiyang ama huminale na sa kinaban nin laman asin dugo pasiring sa kinaban nin mga espiritu, an erokan kan mga apoon.

Siring kaini an pangangatanosan ni Ibe: ‘Maski ngani si Tatay mayo na sa kinaban na ini, nagigirumdoman pa nia ako asin interesado sa sakong karahayan. Asin mantang sia saro nang espiritu ngonyan na igwa nin nadugangan na kapangyarihan, sia nasa orog karahay na kamugtakan na tabangan ako kisa kan sia saro pang tawo digdi sa daga. Dugang pa, makakadolok sia nin direkta sa Dios sa sakong kapakanan, huling an Dios espiritu man. Puwedeng anggot si Tatay ngonyan, pero kun pahehelingan ko sia nin tamang paggalang, patatawadon asin bebendisyonan nia ako.’

Sa Aprika an paniniwala na naheheling kan mga gadan an mga tawo digdi sa daga asin iniimpluwensiahan an saindang buhay lakop sa tahaw kan mga naggigibo nin tradisyonal na relihiyon. Iyan maheheling man sa tahaw kan naghihingakong mga Kristiano. Halimbawa, pakapakasal nin sarong babae sa simbahan, natural para saiya na dumuman sa harong kan saiyang mga magurang tanganing mag-ako nin tradisyonal na bendisyon. Duman inaapodan an mga apoon, asin an sarong dolot na inomon ibinububo sa sainda. Dakol na tawo an nagtutubod na an dai pakagibo kaini nagdadara nin kalamidad sa pag-agoman.

Hinohona na an mga apoon, o an espiritu nin mga apoon, sinisegurado an kaligtasan asin prosperidad kan saindang pamilya digdi sa daga. Sono sa punto-de-vistang ini, sinda makapangyarihan na mga kaalyado, na may kakayahan na magtao nin marahay na mga ani, magpaoswag kan karahayan, asin magprotehir sa mga tawo sa peligro. Nangongoltanan sinda sa kapakanan nin tawo. Alagad, kun iniignoro o napapaanggot, nagdadara sinda nin kalamidad​—helang, kadukhaan, kagadanan pa ngani. Bilang resulta, paagi sa pag-atang asin rituwal, nagmamaigot an mga tawo na papagdanayon an mararahay na relasyon sa mga gadan.

Naniniwala daw kamo na an mga gadan aktibong kalabot sa buhay kan mga buhay pa? Kamo daw tuminindog na sa kataed kan lolobngan nin sarong namomotan asin nanompongan an saindong sadiri na nagsasabi nin pirang tataramon, ta tibaad pa naghihinanyog sia saindo? Bueno, kun baga an mga gadan naheheling asin nadadangog kita o dai minadepende sa nangyayari pagkagadan. Siyasaton niato an sinasabi kan Biblia manongod sa mahalagang temang ini.