Kaogmahan Masakiton Makamtan

AN KAANGGOTAN, kahaditan, asin depresyon haloy nang tema nin sientipikong pagsiyasat. Minsan siring, sa dai pa sana nahahaloy na mga taon, an pangenot na mga sientista ikinokonsentrar an saindang pagsiyasat sa sarong positibo asin kawiliwiling eksperyensia nin tawo​—an kaogmahan.

Ano daw an mas makapaoogma sa mga tawo? Kun sinda daw mas hoben, mas mayaman, mas marahay an salud, mas halangkaw, o mas maniwang? Ano an liabe sa tunay na kaogmahan? Para sa kadaklan na tawo masakit, kun bakong imposible, na simbagon an hapot na iyan. Kun iisipon an lakop na pagkasudya na manompongan an kaogmahan, tibaad para sa nagkapira mas pasil na simbagon kun ano an bakong liabe sa kaogmahan.

Sa haloy na panahon, irinekomendar nin pangenot na mga sikologo an pilosopiyang nagdodoon sa pag-intindi sa sadiring mga pangangaipo asin kamawotan bilang an liabe sa kaogmahan. Inenkaminar ninda an mamondong mga tawo na magkonsentrar sana sa pagpanigo sa saindang indibiduwal na mga pangangaipo. An nakapupukaw na mga frase na arog baga kan “pahelinga kun ano ka,” “aramon mo an sadiri mong mga pagmate,” asin “diskobreha kun siisay ka” ginamit na sa sikoterapi. Pero, an nagkapira sa mismong mga eksperto na nagpalakop kan mentalidad na ini minaoyon ngonyan na an siring na independienteng kaisipan dai nagtatao nin nagdadanay na kaogmahan. An egoismo seguradong magdadara nin kakologan asin kamondoan. An kapasloan bakong an liabe sa kaogmahan.

An Liabe sa Kaogmahan

An mga naglalaom na makanompong nin kaogmahan sa paghanap nin kaalingan napapasala nin direksion. Estudyare an halimbawa kan madonong na si Hadeng Salomon kan suanoy na Israel. Sa libro kan Biblia na Eclesiastes, sia nagpapaliwanag: “An ano man na hinagad kan sakong mga mata dai ko isinayuma sa sainda. Dai ko pinogolan an sakong puso sa ano man na klase nin paggayagaya, huli ta an sakuyang puso naggayagaya huli sa gabos kong hinigosan, asin ini an nagin sakong kabtang gikan sa gabos kong kahigosan.” (Eclesiastes 2:10) Si Salomon nagtogdok para sa saiya nin mga harong, nagtanom nin mga ubasan, asin naggibo nin mga hardin, parke, asin tangke nin tubig para sa saiya. (Eclesiastes 2:​4-6) Sarong beses sia naghapot: “Siisay an nagkakakan asin nag-iinom nin mas marahay kisa sa sako?” (Eclesiastes 2:25) Pinakamarahay na mga parakanta asin musikero an naglilibang sa saiya, asin kaibaiba nia an pinakamagayon na mga babae sa daga.​—Eclesiastes 2:8.

An punto, si Salomon dai nagpogol pag-abot sa nakaaaling na mga aktibidad. Anong konklusyon an naabot nia pakatapos na magkamit nin bastanteng kaalingan sa buhay? Sia nagsabi: “Hineling ko an gabos na ginibo ko na hinaman kan sakong mga kamot asin an kahigosan na pinaghigosan kong magibo, asin, uya! an gabos daing kamanungdanan asin paglapag sa doros, asin mayo nin ano man na pakinabang sa sirong kan aldaw.”​—Eclesiastes 2:11.

An mga nadiskobre kan madonong na hade tama pa sagkod ngonyan. Estudyare an halimbawa nin sarong mayaman na nasyon arog kan Estados Unidos. Durante kan nakaaging 30 taon, haros nadoble kan mga Amerikano an saindang materyal na mga rogaring, arog baga nin mga auto asin telebisyon. Pero, sono sa mga eksperto sa kamugtakan nin isip, an mga Amerikano bako man na mas maogma. Sono sa sarong reperensia, “sa nakaaging peryodo man sanang iyan, luminangkaw an bilang nin mga may depresyon. Natriple an paghugot nin mga tin-edyer. Nadoble an bilang nin mga nagdidiborsio.” An mga parasiyasat dai pa sana nahahaloy na nakaabot sa kaparehong mga konklusyon pakatapos na pag-adalan an koneksion kan kuarta asin kaogmahan sa tahaw kan mga populasyon sa mga 50 laen-laen na nasyon. Sa simpleng pagtaram, dai nindo mababakal an kaogmahan.

Al kontraryo, an paghanap nin mga kayamanan tamang apodon na an liabe sa kamondoan. Si apostol Pablo nagpatanid: “Idtong mga desididong yumaman nahoholog sa sugot asin sa siod patin sa dakol na rungaw asin nakararaot na horot, na nagdadara sa mga tawo sa kalaglagan asin kapahamakan. Huli ta an pagkamoot sa kuarta gamot nin gabos na klase nin karatan, asin sa pag-aabot sa pagkamoot na ini an nagkapira nagkaralagalag sa pagtubod asin sinaksak an bilog nindang sadiri nin dakol na kakologan.”​—1 Timoteo 6:​9, 10.

An kayamanan, salud, pagigin hoben, kagayonan, poder, ni ano man na kombinasyon kan mga ini dai makagagarantiya sa nagdadanay na kaogmahan. Taano ta dai? Huli ta mayo kitang kakayahan na likayan na daing mangyaring maraot. Si Hadeng Salomon angay na nagsabi: “An tawo man dai nakaaaram kan saiyang panahon. Siring sa mga sira na kinukua sa maraot na hikot, asin siring sa mga gamgam na kinukua sa sarong pansiod, siring man an mga aki nin tawo nasisiod sa kapahapahamak na panahon, kun iyan biglang minaabot sa sainda.”​—Eclesiastes 9:12.

Sarong Pasohan na Masakit Makamtan

Daing sientipikong pagsiyasat na makatatao nin gibo nin tawong pormula o estratehiya para sa kaogmahan. Si Salomon nagsabi man: “Nagbalik ako tanganing maheling sa sirong nin aldaw na mayo sa mabagsik an paorumbasan, ni sa makokosog an ralaban, ni sa madonong man an kakanon, ni sa mga may pakasabot man an kayamanan, ni duman man sa mga may kaaraman an biyaya; huli ta an panahon asin pagkanorongod nangyayari sa sainda gabos.”​—Eclesiastes 9:11.

An dakol na minaoyon sa mga tataramon na nasa enotan nagkonklusyon na bakong realistiko na maglaom sa sarong tunay na maogmang buhay. An sarong prominenteng edukador nagsabi na “an kaogmahan imahinasyon sana.” An iba naniniwala na an liabe sa kaogmahan sarong misteryosong hilom, na an kakayahan na resolberan an hilom tibaad limitado sana sa nagkapirang mistiko na may balaog na intelihensia.

Pero, sa saindang paghanap nin kaogmahan, an mga tawo padagos na nag-eeksperimento sa laen-laen na estilo nin buhay. Sa ibong kan pagkasudya kan mga sinundan ninda, an dakol ngonyan nagmamaigot pa giraray na kamtan an mga kayamanan, poder, salud, o kaalingan bilang bolong sa saindang kamondoan. An paghanap nagpapadagos huli ta sa kairairaromi, an kadaklan na tawo naniniwala na an nagdadanay na kaogmahan bako sanang imahinasyon. Naglalaom sinda na an kaogmahan bakong pangatorogan na masakit makamtan. Kun siring tibaad ihapot nindo, ‘Paano ko daw manonompongan iyan?’