Isinurat daw nin Patienot an Satong Ngapit?
AN Kristiano, Muslim, Judio, Hindu, o nagtutubod sa iba pang relihion—an mga tawo na manlaenlaen an pagtubod nakaeeksperyensia nin trahedya asin nagmomondo huli kaiyan.
Halimbawa, kan Disyembre 6, 1997, sarong teribleng trahedya an nangyari sa siudad nin Irkutsk sa Siberia. An sarong dakulang AN-124 na pampasaherong eroplano kalalayog pa sana kan an duwa sa makina kaiyan mag-aberiya. An eroplano, na kargado nin gasolina, buminugsok sa sarong grupo nin kaharongan. Hinamil nin kalayo an nagkapirang apartment, na ikinagadan asin ikinadanyar kan dakol na daing maginibong nag-ookupar, kabale an inosenteng mga aki.
Sa lugar sa Siberia na pinangyarihan kan aksidenteng iyan, posibleng may mga tawo na nagkakalaenlaen an relihiosong mga punto de vista. An iba tibaad magpahayag nin paniniwala sa Kristianismo, pero puedeng honaon man giraray ninda na an trahedya resulta nin kapaladan. Sinda asin an iba tibaad maghona, ‘Kabotan iyan nin Dios, asin kun an mga nagadan dai nagadan sa paaging ini, sinda nagadan kutana sa ibang paagi—iyan an kapaladan ninda.’
An siring na kaisipan, baga man sinasabi o dai, nagpapabanaag nin sarong ideya na komun sa dakol na relihion sa bilog na globo—an kapaladan. An dakol na tawo nagtutubod na an satong ngapit, poon kan kita mamundag sagkod sa aldaw na kita magadan, maski paano isinurat nin patienot.
An pagtubod sa kapaladan manlaenlaen na klase, na ginigibong masakit an pagtao nin mahiwas na kahulogan. An kapaladan sa pundamental nagtatao kan ideya na an gabos na nangyayari, lambang hiro, lambang pangyayari—baga man marahay o maraot—dai malilikayan; iyan nakatalagang mangyari huli ta iyan patienot nang dineterminar nin sarong mas halangkaw na puersa, na dai kontrolado nin tawo. An siring na ideya manonompongan sa astrolohiya, sa karma kan Hinduismo asin Budismo, siring man sa doktrina nin patienot na pagtalaga kan Kakristianohan. Sa suanoy na Babilonya kaidto, an mga tawo naniwala na kontrolado kan mga dios an kapaladan asin an ngapit paagi sa sarong nasusurat na dokumento. Soboot, an siisay man na dios na nagkokontrol kaining “mga tabla nin pagtalaga” puedeng desisyonan an kapaladan nin mga tawo, nin mga kahadean, asin dawa kan mga dios mismo.
Dakol na naniniwala an nagsasabi na paagi sa banal na dekreto bago mamundag an mga tawo, dinedesisyonan nin Dios an gabos na mangyayari sa mga tawo, kabale na an lawig kan saindang buhay, kun baga sinda magigin lalaki o babae, mayaman o dukha, miserable o maogma. Gabos ini soboot nasa isip nin Dios o isinurat sa sarong libro bago iyan mangyari. Sa siring komun para sa sarong nagtutubod na magsabi kun igwa nin kalamidad, “mektoub,”—iyan nasusurat! Ipinangangatanosan na mantang aram nin Dios an gabos bago iyan mangyari, sia man an madesisyon kun siisay an makuyog sa saiya asin kun siisay an masuway. Sa siring dakol na nagsusuportar an naniniwala na bago pa mamundag an saro, dinesisyonan na nin Dios kun baga sia nakatalaga para sa daing katapusan na kaogmahan sa Paraiso o sia maako nin daing katapusan na silot.
Tibaad para sa saindo ini kaparehong marhay kan doktrina nin patienot na pagtalaga na itinotokdo sa nagkapirang iglesia nin Kakristianohan. An pangenot na Protestanteng nagsusuportar sa patienot na pagtalaga iyo an ika-16 na siglong Repormador na Pranses na si John Calvin. Tinawan nia nin kahulogan an patienot na pagtalaga bilang “an daing sagkod na dekreto nin Dios, na paagi kaiyan sia nagdesisyon kun ano an gusto niang gibohon sa lambang tawo. Bakong gabos linalang na pareho an kamugtakan, alagad an buhay na daing sagkod itinalaga para sa nagkapira asin an daing sagkod na pagkakondenar para sa iba.” Si Calvin positibo man na nagtaram: “Bako sanang patienot na naheling nin Dios an pagkakasala kan enot na tawo, asin paagi sa saiya an kapahamakan kan saiyang mga gikan; kundi ikinaogma man niang iareglo iyan.”
Pero, bakong gabos na miembro nin mga relihion na nagtotokdo nin patienot na pagtalaga o pagtubod sa kapaladan personal na naniniwala kaiyan. An nagkapira sa katotoohan nagtotokdo na an nasasambitan kan relihiosong mga isinurat iyo an libreng kabotan nin tawo. Sa katunayan, nagkaigwa nin dakulang kontrobersia manongod sa mga hiro-hiro nin tawo, kun baga iyan resulta nin libreng pagpili nin tawo o iyan patienot nang dineterminar nin Dios. Halimbawa, an nagkapira nakiargumento na an tawo libre nanggad na pumili asin humiro, mantang an Dios, na makatanosan, pinapaninimbag asin pinababayad an tawo sa saiyang mga gibo. An iba nagsabi na minumukna nin Dios an mga hiro nin tawo alagad maski paano “nakukua” iyan kan mga tawo asin nagigin responsable para dian. Minsan siring, sa pankagabsan, dakol an naniniwala na an lambang pangyayari, dakula asin sadit, sa satong pan-aroaldaw na buhay iminanda nin Dios.
Ano an paniniwala nindo? Dinesisyonan na daw nin Dios an saindong magigin ngapit? An mga tawo daw igwa talaga nin libreng kabotan, an abilidad na maggibo nin tunay na mga pagpili manongod sa saiyang ngapit? Sagkod saen minadepende an satong kaaabtan sa sato mismong mga aksion? An minasunod na artikulo hihingoahon na magtao nin simbag sa mga hapot na ini.
[Pasasalamat para sa pinagkuanan kan retrato sa pahina 3]
SEL/Sipa Press