Idto daw Nagin Siglo ni Satanas?
“SA PINAKAGRABE, ini nagin siglo ni Satanas. Mayo nin panahon kan nakaagi na an mga tawo nagpaheling nin siring kadakulang inklinasyon, asin paghimuyawot, na gumadan nin minilyon na ibang tawo huli sa rasa, relihion o posisyon.”
An ika-50 anibersaryo kan katalingkasan kan inosenteng mga biktima na ibinilanggo sa Nazi na mga kampo de konsentrasyon para sa pangadan iyo an nagin dahelan kan komento na nasambitan sa enotan sa sarong editoryal sa The New York Times kan Enero 26, 1995. An Holocaust—saro sa pinakamidbid na marhay na paglaglag sa sarong rasa sa kasaysayan—guminadan nin mga anom na milyon na Judio. Haros tolong milyon na Polaco na bakong Judio an nagadan sa inapod na “Nalingawan Nang Holocaust.”
“Kinakalkulo na 86 milyones katawo an ginadan nin guerra poon 1900 sagkod 1989,” sabi ni Jonathan Glover sa saiyang libro na Humanity—A Moral History of the Twentieth Century. Idinugang nia: “An kadakolan kan nagadan sa guerra kan ika-beinteng siglo depisil na maimahinar. An ano man na sinasabing promedyong kabilangan nin mga nagadan artipisyal, ta mga dos-tersio (58 milyones) an nagadan sa duwang guerra mundial. Alagad kun an mga pagkagadan na ini nangyari sa regular na mga lagwat sa bilog na peryodong iyan, an guerra guminadan kutana nin 2,500 katawo kada aldaw, An boot sabihon 100 katawo kada oras, na daing pondo, sa laog nin nobentang taon.”
Bilang resulta, an ika-20 siglo inapod na saro sa pinakamadugong siglo na inagihan nin katawohan kasuarin pa man. Sa Hope Against Hope, si Nadezhda Mandelstam nagsurat: “Naheling niato an kapangganahan kan karatan pagkatapos na balobagion asin timaktimakan an mga prinsipyo nin humanismo.” Sa pagdinaogan kan karahayan tumang sa karatan, nanggana daw talaga an karatan?
[Picture Credit Line sa pahina 2]
COVER: Mother and daughter: J.R. Ripper/SocialPhotos
[Picture Credit Line sa pahina 3]
Rinetrato kan U.S. Department of Energy