Imilimo Yacindama Abafyashi Banakashi Babomba
Imilimo iyo abafyashi banakashi babomba ilingi line abantu baimona nge ishacindama kabili tabatasha. Imyaka iyapita, abantu bamo batendeke ukusuula imilimo abafyashi banakashi babomba iya kusakamana abana. Baletontonkanya ukutila iyi milimo tayacindama sana nga kuilinganya ku bantu basambilila kabili balandile ukutila ukusakamana abana mulimo wakosa. Nangu ca kutila abantu abengi kuti batila ukutontonkanya kwa musango yo kwalilubana, ifyo abantu balanda pa milimo ya bafyashi banakashi ilingi line filenga abafyashi banakashi ukulatontonkanya ukuti ukusunge ng’anda no kusakamana abana mulimo wa pa nshi. Bamo balanda fye no kutila namayo alakabila ukusambilila imilimo imbi iishili ya pa ng’anda pa kutila akekale bwino.
Lelo, abaume abengi abaupa na bana babo balatasha imilimo umufyashi mwanakashi abomba mu lupwa. Carlo, uubomba pe ofesi lya musambo ilya Nte sha kwa Yehova mu calo ca Philippines, atila: “Icalenga ukutila mbe pano pa musambo kusambilisha kwa bamayo. Batata bena baletukalipila no kutukanda nga twalufyanya apo pene fye, lelo bamayo bena baletwaafwa pa kutulondolwela no kupelulushanya na ifwe. Ndatasha sana ifyo bamayo baletusambilisha.”
Peter, uwikala mu calo ca South Africa, ni umo uwa bana 6 uwakushiwe na banyina abashasambilila sana. Bawishi ba kwa Peter bafumine pa ng’anda no kusha bakashi na bana beka. Peter alebukisha ifyo cali. Atila: “Bamayo tabalefola indalama ishingi ku ncito balebomba iya kuwamya pa ng’anda e lyo ne ya kuwamya mu fikuulwa. Calyafishe ukutulipilila indalama sha ku sukulu. Ilingi line twalelala insala. Calikosele kuli bamayo ukusanga indalama sha kusonkela ing’anda. Te mulandu no bwafya bonse ubu, bamayo bali fye abakosa. Balitusambilishe ukukanailinganya kuli bambi. Bamayo ababula kukosapo ukubomba, nga tatwafika pano.”
Ahmed umulume, uwa ku calo ca Nigeria, alondolola ifyo ayumfwa pa kwafwa kwa mukashi wakwe mu kukusha abana. Atila: “Ndatasha imilimo umukashi wandi abomba. Nga nshilipo, nshitwishika ukutila umukashi wandi aleshala asakamana abana. Nshitontonkanya ati umukashi wandi alecimfyanya na ine, lelo ndamutasha kabili na bana ndabeba ukutila bafwile ukucindika banyina nge fyo bancindika.”
Umwaume umo mu calo ca Palestine takwata ubwafya mu kutasha umukashi wakwe pa milimo isuma abomba pa ng’anda. Atila: “Nga nyina, fingi ifyo Lina abomba ku mwana wesu umukashana kabili alitwaafwa sana ukulunduluka muli bukapepa. Kuti natila ico namona icalenga umukashi wandi ukubomba bwino imilimo, fintu asuminamo.” Lina ni Nte ya kwa Yehova kabili alakonka ifishinte fya mu Baibolo pa kusambilisha umwana wakwe umukashana.
Fishinte nshi fimo ifyo Lina akonka? Finshi Baibolo yalandapo pa fyo tufwile ukumona abafyashi banakashi? Ku kale milimo nshi yacindeme iyo abafyashi banakashi balebomba kabili babacindike shani nga bakasambilisha ba bana?
Ifyo Tulingile Ukumona Abafyashi Banakashi
Lintu Lesa abumbile umwanakashi, amupeele icifulo cacindama mu lupwa. Ibuuku lya kutendeka ilya Baibolo litila: “Yehova Lesa atile, Te cisuma umuntu ukuba eka; ndemucitilo wa kumwafwa uwayana nankwe.” (Ukutendeka 2:18) Kanshi umwanakashi wa kubalilapo Efa, ali ni kaafwa wa kwa Adamu atemwa uwa kumusailisha. Aali uwalinga ukuba kaafwa wakwe. Adamu na Efa bali no kubombela pamo mu kufishapo ukufwaya kwa kwa Lesa ukwa kufyala abana e lyo no kubasakamana ukubikapo no mulimo wa kusakamana isonde ne finama. Ali no kuba cibusa wa cine cine uwa kwa Adamu pantu ali uwa mano kabili bali no kulabombela pamo. Adamu alitemenwe pa kupokelela ubu bupe busuma ukufuma kuli Kalenga!—Ukutendeka 1:26-28; 2:23.
Pa numa, Lesa apeele amafunde ayalelanda pa fyo abaume balekabila ukusunga abanakashi. Ku ca kumwenako, abena Israele bali no kucindika abafyashi banakashi te kubasaalula iyo. Ngo mwana umwaume ‘atuka wishi napamo nyina,’ ali no kwipaiwa. Imisepela ya Bwina Kristu baebwa ukuba “aba cumfwila ku bafyashi [babo].”—Ubwina Lebi 19:3; 20:9; Abena Efese 6:1; Amalango 5:16; 27:16; Amapinda 30:17.
Nyina alekabila ukusambilisha bonse abana baume na banakashi mu kukonka ubutungulushi bwa mulume wakwe. Umwana umwaume bamwebele ‘ukukanaleka amalango ya kwa nyina.’ (Amapinda 6:20) Ilembo lya Amapinda icipandwa 31 na lyo lilanda pa ‘fyebo ifyo nyina kwa [mfumu Lemuele] amufundile.’ Alisambilishe bwino umwana wakwe ukukanabomfya bubi bubi ubwalwa. Atile: “Takwawamina shamfumu ukunwo mwangashi, nangu ni bakateka abakankaala ukukumbwe ca kunwe cikola; epali banwa, balaba ne cipope, no kutelulo bupingushi ku wa bulanda onse.”—Amapinda 31:1, 4, 5.
Ifyebo fimbi ifyo abalumendo abalefwaya ukuupa bafwile ukutontonkanyapo, fyebo ifyo Imfumu Lemuele bamwebele kuli banyina pa “mukashi wa bunyinu” atemwa umukashi uwakampuka. Banyina batile: “Umutengo wakwe wa patali ukucila bakorali.” Pa numa ya kulondolola imilimo yacindama umukashi abomba, banyina kwa mfumu batile: “Iciyembo ca kulufya, no kuyemba mupu, lelo umwanakashi wa mucetekanya, wene akatashiwa.” (Amapinda 31:10-31) Cine cine, Kalenga wesu alacindika abanakashi kabili baliba no mulimo wacindama mu lupwa.
Mu cilonganino ca Bwina Kristu abakashi na bafyashi banakashi balicindikwa kabili balitemwikwa. Pa Abena Efese 5:25 patila: “Mwe balume, twalilileni ukutemwa abakashi benu.” Umulumendo Timote uo banyina na banakulu basambilishe ukucindika “amalembo ya mushilo,” bamupeele uku kufunda kwapuutwamo ukwa kutila: ‘Umwanakashi umukalamba umupaapaate kwati ni banoko.’ (2 Timote 3:15; 1 Timote 5:1, 2) Kanshi umwaume afwile ukucindika umwanakashi umukalamba kwati ni banyina. Lesa cine cine alacindika abanakashi kabili alibapeela umulimo wacindama.
Muletasha Imilimo ya Bafyashi Banakashi
Umwaume umo uwakulile mu calo umo umwanakashi alemonwa ngo uushacindama ashimika ukutila: “Nalisambilila ifyo umwaume asunga umwanakashi, kabili nalimona ifyo bamusunga bubi bubi kabili tabamucindika. Kanshi nali no kubombesha pa kutila ndemona abanakashi ifyo Kalenga abamona, nga bakaafwa ba pa ng’anda kabili ababombela pamo na balume babo mu kusambilisha abana. Kwena calyafya kuli ine ukutasha umukashi wandi, lelo nalishiba ukutila icalenga abana bandi ukuba bwino kubombesha kwa mukashi wandi.”
Cine cine abafyashi banakashi ababomba umulimo wabo uwa kusambilisha bafwile ukuba ne cilumba pa mulimo babomba. Umulimo babomba usuma icine cine. Tufwile ukubatasha no mutima wesu onse no kubacindika pa milimo babomba. Fingi tusambilila kuli banyinefwe—imisango isuma iitwaafwa mu bumi, imisango iilenga tukwate ifibusa fisuma, kabili ilingi line abafyashi banakashi balasambilisha imisepela imibele iisuma no kubakusha muli bukapepa icilenga balaikala bwino. Bushe muli ba nomba line mwalitashapo banyinenwe pa fyo bamucitila?
[Icikope pe bula 9]
Banyina kwa Peter bamusambilishe ukushipikisha
[Icikope pe bula 10]
Ahmed alatasha sana umukashi wakwe pa kumwaafwa ukukusha abana
[Icikope pe bula 10]
Umulume wa kwa Lina atila, icalenga abana bakwe ukuba ne misango isuma fintu Lina asuminamo