Mafya Nshi Abapiina Bapitamo?
UBUPIINA kuti bwaipaya umuntu. Abapiina sana tabakwata ifya kulya fyakumanina, amenshi ayasuma, umwa kwikala, indalama sha kuyila ku cipatala, isha kutwalila abana ku sukulu, kabili balabulisha ne fintu fimbi. Abapiina sana bafika kuli 1 bilioni, kabili iyi mpendwa kuti yalingana na bantu bonse mu India. Lelo abantu abengi abekala mu ncende pamo nga ku fyalo fyabela ku masamba ya Bulaya na ku kapinda ka ku kuso aka America, tabatala abamonapo umuntu umupiina sana. Kanshi natulandeko pa bapiina bamo.
Ba Mbarushimana bekala ku Rwanda, mu Africa, balyupa balikwata na bana basano. Umwana wabo uwalenga 6, afwile ku bulwele bwa maleria. Ba Mbarushimana batile: “Batata balyakenye impanga yabo mu fiputulwa 6, lelo impanga bampeele yalicepele sana ica kuti napingwilepo ukukuukila ku tauni no lupwa lwandi. Ine no mukashi wandi tubomba incito ya kusendela abantu amabwe no mucanga, kabili pa kusenda tulonga mu masaka. Ing’anda twikalamo tayakwata amawindo. Tutapa amenshi pa cishima caba pa kapokola. Ilingi line tulya fye umuku umo, lelo nga takuli aba kusendela amabwe no mucanga, ninshi ubo bushiku tatwalye nangu kamo. Ubushiku tushikwete ifya kulya, nshifwaya kwikala pa ng’anda pantu ndomfwa ububi ukumona abana bandi balelila insala.”
Ba Victor na ba Carmen bekala ku Bolivia mwi tauni lyabela ukutali sana no musumba. Incito babomba ya kubila insapato kabili bakwata abana basano. Bekala mu muputule umo uo basonkela mu ng’anda ya kale iya maloba. Iyi ng’anda ilaloka kabili tamwaba na malaiti. Pe sukulu lyaba kuli iyi ncende palifula sana abana ica kuti ba Victor bapangile fye idesiki lya mwana wabo pa kuti alesambilila. Ba Victor na bena mwabo benda amakilomita 10 ukuya mu kuteeba inkuni sha kwipikila ifya kulya na menshi ya kunwa. Ba Carmen batile: “Tatwakwata icimbusu, kanshi tuya fye ku mumana, kabili mu mumana mwine e mo abantu basamba no kupoosa ifisooso. Ilingi line abana balalwala.”
Ba Francisco na ba Ilídia bekala ku mushi mu Mozambique. Bakwata abana abanono bane; umo afwile kuli maleria ilyo aba ku cipatala bakene ukumuteka pa kuti bamundape. Ba Francisco na ba Ilídia balima umupunga ne fyumbu pa ncende yabo iinono, kabili ifyo balima balya mu myeshi itatu. Ba Francisco batile: “Limo tatukwata ifya kulya pantu imfula tailoka e lyo limo abapuupu baleba, kanshi pa kusanga umwa kuliila, ntema insengu no kuya mu kushitisha aba makuule. Na kabili ine no mukashi wandi tulaya mu kuteeba inkuni mu mpanga, apo twenda ama-awala yabili. Tusenda icifinga cimo cimo. Icifinga cimo tucibomfya ukwipikila pa mulungu umo, e lyo cimbi tulashitisha.”
Abantu abengi batontonkanya ukuti mu calo mwaliba ubwafya kabili tamwaba umulinganya pantu umuntu umo pa bantu 7 mupiina nga ba Mbarushimana, ba Victor, na ba Francisco, libe ninshi kwaliba abantu abengi nga nshi abakankaala. Bamo balyesha ukucitapo fimo pa kupwisha ubupiina. Icipande cakonkapo cilelanda pa fyo abantu baesha ukupwisha ubupiina na pa fyo benekela ku ntanshi.
[Icikope pe bula 2, 3]
Ba Carmen na bana babo babili baletapa amenshi mu mumana