Icalo Icabulamo Ubufunushi

“UKWABULA ukwaluka mu mitontonkanishishe ya bantu mwi sonde lyonse, takuli icikaaluka pa kuti cikawamine fwe bantunse, kabili akayofi ako isonde lyesu liloleleko . . . takakasengaukwe.”—Václav Havel, presidenti wa Ripabuliki wa Czech.

Abantu abengi balishiba ukuti ubwikashi bwa nomba tabwakapusunsuke. Bamo, pamo nga Václav Havel, batontonkanye fyo icingabomba fye kwaluka mu mitontonkanishishe ya bantunse ba pe sonde bonse no kwalule ncitilo. Ku ca kumwenako, umo uubebeta ifilecitika mu calo ndakai, atila: “Ku myanda ya mamilioni ababusu nga nshi, ifilolelo fya fya kulya ne fintu fimbi ifikabilwa tafyakawamineko . . . kano ifyalo fya mwi sonde fikabombelepo na maka ku kwalula imibele ya ndakai.”—Food Poverty & Power.

Nangu cibe fyo, bushe ca mano ukushintilisha amasubilo yesu aya kupusunsuka pa musango wa kwaluka kukalamba mu cifyalilwa ca buntunse? Bushe kuti twacetekela amabuteko mu kushangila ukuti “yakabombelapo na maka ku kwalula imibele ya ndakai”? E fyo bamo batontonkanya. ‘Lesa alitupeele ukuisalila, kabili cili kuli ifwe ukwalula ifintu,’ e fyo basosa. Lelo ifyabipa ifyo twamona ifyacitika ku numa filalenga ukutwishika nga nshi pa lwa kufwaisha kwa muntu kabili nampo nga alikwata amaka ya kwaluka ukwaluka kukabilwa. Iyi mimwene taili ya kwenekela ifibi, lelo ukucila, ili iya cine cine. Bushe kuti waleka dokota ukuti akucite opareshoni nga walishiba ukuti abalwele bonse abombelepo balifwile?

Ubwafya bwa Kusambilila?

“Ubwafya bukumine ku kusambilila,” e fisosa Ted Trainer, mu citabo ca Developed to Death—Rethinking Third World Development. Atila “te kuti twenekele ukutanuka ukwingila mu bwikashi bwingabomba bwino,” kano abantu basambilishiwa ukumona ukuti ukwaluka kukalamba kulekabilwa. Ukwabulo kutwishika kuli ukukabila kwa kusambilisha abantu ubucindami bwa kwaluka mu mibele yabo iya mutima ne ncitilo nga icalo cili no kupusunsuka. Na kuba, cili icacindama nga nshi, na Baibolo ilalandapo pa lwa mitantikile ya kusambilila iya musango yo. Isoso kuti icalo “cikesulamo ukwishiba Yehova.” Lyene, tapakabe ‘uukacito bubi, kabili uukonaula’ ukuli konse pe sonde.—Esaya 11:9.

Lelo ukusambilila nangu kufule shani, nelyo fye kutantika kwa kwa Lesa ukwa kusambilisha ukwine kweka, takwingafumyapo abafunushi abaliila bambi amasuku pa mutwe no kuleta ukonaula kwaanana. Ukusambilisha kukaalula fye abantu abo balefwaya ukwaluka, abalefwaya ukumfwana ne fipimo fya kwa Lesa. Ukulingana na Yesu Kristu, abantu ba musango yo banono. (Mateo 7:13, 14) E co Baibolo taishintilisha ubulayo bwa iko ubwa kwaluka pe subilo lya cimbepa ilya kuti kasuba kamo abantunse bonse bakesakutuluka ukuti ubwafya bukalamba no kwalula inshila shabo. Isoso kuti Lesa akabombelapo mu kulungatika ku kufumyapo abafunushi pe sonde.

Ukunyantukilamo kwa kwa Lesa

Abengi balanguluka ukuti ili tontonkanyo lya kunyantukilamo kuli Lesa ciloto fye nelyo kwelenganya fye. “Ukupakama kwa ba mano ukwa mu mwanda wa myaka uwalenga 18 kwatulengele ukusuulako kwi tontonkanyo lya kusansamusha ilya kuti kwaliba Lesa uwinganyantukilamo ku kulungika ifintu,” e fisosa icitabo ca World Hunger: Twelve Myths. Lelo bushe tulingile ukucetekela mu fishinka fya ba mano na mano ya buntunse aya baleka ukucetekela muli “Lesa uwinganyantukilamo”? Bushe inshila shabo isha kupikulwilamo te kwelenganya fye?

Caliba ica mano ukushintilisha amasubilo yesu aya kupusunsuka pa masesemo yashiluba aya mu Baibolo ayalondolola ukuti Lesa akanyantukilamo. Talyaba fye “litontonkanyo lya kusansamusha” ukusumina mu malayo ya kwa Lesa—e subilo fye lya cine lyeka ilya kupusunsuka ilyo twakwata!

“Ukonaula Abaleonaule Calo”

Bushe cinshi ico cine kanshi Lesa alaya? Cisuma, ica kubalilapo, alilaya ukufumya pe sonde abo abalikowesha no kutapa ubwikashi. Ukusokolola 11:18 kubilisha ukuti alikwata “inshita” iya “konaula abaleonaule calo.” Cinshi ico cikapilibula? Cikapilibula ukuti abo ino nshita abaletitikisha ababusu na bashaba na maka e mpela yabo. Lesa ‘akapingula abalanda ba mu bantu, ukupususha abana ba babusu, no kufwanto wa lumanimani.’ Akafumyapo abafunuka no kuleka abaculilamo aba kaele ukuba no lubanda. ‘Akapokololo mubusu uwakuuta. Akalubule myeo yabo mu kunyanyantilwa na mu kufyengwa.’—Ilumbo 72:4, 12-14.

Mwandi kwaluka uko ico cikaleta! Ukulingana no mutumwa Petro, uku kwaluka kukaba konse konse ica kuti kukaleta “imyulu ipya ne calo cipya.” (2 Petro 3:13) Muli ci “calo cipya,” bonse bakakwata ifilyo ifyalinga ifya pano isonde. (Mika 4:4) Nelyo fye ni nomba, ifya kulya fyena fingi ifingakumanina bonse. Ubwafya bwaba pa kwakanya kushaba kwa mulinganya. Anne Buchanan, mu citabo cakwe ica Food Poverty & Power, asoso kuti: “Calitunganishiwa ukuti kuti twalima ifya kulya ifyakumanina mu ncende ingalimwapo iye sonde ifingalya abantu amabilioni 38 ukufika ku 48.”

Uno planeti akapusunsuka. Kabumba wa planeti ‘taibumbile icimfulumfulu, lelo aibumbile ku kwikalwamo.’ (Esaya 45:18) Pa kuti Lesa akabombelepo pa bafunushi cikafwaya inshita inono iya “bucushi bukalamba.” (Mateo 24:21) Abakapusunsuka bulya bucushi lyene bakaipakisha isonde ilikaba paradise, uwaikalwamo na bantu abalubukako umupwilapo ku bufunushi. (Ilumbo 37:10, 11; 104:5) Cikaba kwati ni fintu Baibolo ilaya ukuti: “Yehova akafuuta ne filamba pa finso fyonse.”—Esaya 25:8.

Kuti mwaba bamo abenganonkelamo ne nsansa mu mulimo wa kwa Lesa uwa kufumyapo ubufunushi pe sonde. Nga cine cine mulefwaya ukucita ukufwaya kwa kwa Lesa, shukileni ukwaafwa konse ukupayanishiwa ku kumwaafwa ukwikala muli ci calo cabamo ubufunushi. Bombelenipo pa kuti mukapusuke “ubucushi bukalamba.” Inte sha kwa Yehova baliipekanya ukumwaafwa ukusambilila fintu mulekabila ukwishiba. Yumfweni abantungwa ukubamona pa Ŋanda ya Bufumu iyaba ku ncende mwikala nelyo lembeleni ku keyala ukufuma pe bula 5 mupepi na kuntu mwikala.