Nani Akasangulula Isonde Lyesu?
NOMBA line fye umukalamba umo uwa kabungwe ka fya miti miti atile: “Ndemona pa kufika mu mwaka wa 2025 abantu mu calo cesu ninshi balileka ukusosa abati amaindastri ‘yalekowesha’ icalo.” Bushe kuti mwatila alilungike? Nga alilungike, mano nshi yakabomba?
Ukufwaya indalama e kulenga ukushitisha ifya miti miti ifikowesha. Ku ca kumwenako, amafunde ya mu bumfisolo aya makwebo yalisuminisha utwampani tupanga imiti ya tushishi ukufisa imipangilwe ya miti pa kulembapo ati “uyu muti tausakaana ne miti imbi,” kanshi abengi kulila bamona balilembapo ayo mashiwi, batila uyo muti ninshi “taukowesha.” Nomba magazini wa Chemical Week ena atila “imiti nalimo 394 intu batila taisakaana ne miti imbi e sumu ubomba ku kwipaya utushishi.” Pali iyi miti, 209 ilakowesha bubi bubi, 21 ilalwalika kansa, na 127 kuti yalwalika abaibomfya mu sha ncito babomba!
Tufwile ukusumina ukuti twalimwenamo mu mulimo wa buteko uwa kulesha ukukowesha. Lelo kalemba umo atile ico bapooseshako amano caba “kutumpuluka kwa bunonshi ne cibwesha ca maindastri.” Kanshi cilemoneka ukuti amabuteko yali mu bwafya bwa bucimbwi afwile intangalalo muli uyu mulandu, atemwa bakaleshe ukukowesha nelyo bakatwalilile ukumwenamo icibwesha. E mulandu wine kubelele ukucefyanyako fye ukukowesha.
Ni kwi kanshi twingasanga uwa kukalulula ubu bwafya? Umo uwa Nte sha kwa Yehova aipwishe mwine ng’anda uwalemoneka uwa bucibusa ubu bwine bwipusho. Apo acetekele muli bakateka abantunse na basayantisti, ayaswike ukuti: “Bakasuka bakawamye ifintu.”
Nte aipwishe ukuti “Ni bani aba bene? Bushe te bantu fye nga ifwe? Limbi kwena balitucila amasomo, nomba na bo bene kwaliba ifyo bafilwa, na bo bene balaluba.” E lyo moneni amafya yatutebelela ubwingi, pamo fye no bwikashi bwa bantunse ubwa bukaitemwe na mafisakanwa.
Bushe na imwe kuti mwasumina ukuti bakawamya ifintu? Imyaka yapiluluka intu abantu bafilwa ukuiteka ilalenga ukufilwa ukubacetekela. Magazini wa Outdoor Life atile: “Basayantisti ne ncenshi shinabo shimbi ni bakalapashi ku kwishiba amafya yantu ukukowesha kuleta, nomba ukulesha ukukowesha kwena balifilwa.” Bushe kuli isubilo lya kuti abantu bakabombelapo pali ubu bwafya bwakakala?
Bushe Abantu Beka fye Kuti Bapwisha ubu Bwafya?
Ukupwisha ubwafya bwa kukowesha te mulimo wa calo fye cimo. Pantu ifya miti miti filakowesha na mu fyalo fimbi ifyo bapakana na fyo, na kuba lisonde fye lyonse! Nomba abantu balifilwa ukubombela pamo ku kupwisha amafya ya mwi sonde lyonse. Baibolo ilatweba umulandu bafililwa, itila: “Abantu bacito lukambo ku bantu ku kubabifya.” (Lukala Milandu 8:9) Mulandu nshi abantu bafililwa ukuiteka? Na kabili Baibolo ilasuka lintu itila: “Te kwa muntu uuleya ukushikimika amatampulo yakwe.” (Yeremia 10:23) Bushe aya mashiwi yalola mwi?
Yalola mu kuti abantu tababumbiilwe ukuiteka abene ukwabula ukutungululwa na Lesa. Cine cine twalimona ifipapwa fintu abantunse babomba, balikuula ifikuulwa fya kwikalamo ifya lulumbi, bamashini ba cipesha mano aba muno nshiku, balifika fye na ku mweshi. Lelo balifilwa ukuiteka ukwabula ukutungulula kwa kwa Lesa. Na Baibolo iine isosa aiti te kuti baiteke, kabili imikalile ya bantu ukufuma ku kale yalilanga ukuti ifyalanda Baibolo e cine.
Bushe Isonde Lyasanguluka Likesa Shani?
Kabumba wesu, Yehova Lesa, lyonse alyangwako ku bantunse na kwi sonde lintu abapayanishishe. Ilyo abumbile abantunse, abebele ukwikala mwi sonde no kulisakamana. (Ukutendeka 1:27, 28; 2:15) Lintu papitile akashita, ilyo abantu babili aba kubalilapo bafililwe ukumfwila fintu abebele, afundile uluko lwa pa kale ulwa bena Israele ifya kusakamana isonde, kabili abebele no kuti nga balima mwi bala pa myaka 7, bafwile batala balileka lyalaala umwaka uutuntulu ukwabula ukulimamo. Ici calelenga impanga ukufunda. (Ukufuma 23:11; Ubwina Lebi 25:4-6) Lelo abantu balifunwike no kufilwa ukumfwila Lesa. Impanga yalyonaike na bene baliculilemo.
Ukuba kwena, ukukowesha kwa fya miti miti pamo nga uku kulipo ilelo takwaliko lilya. Lelo impanga yalyonaike pa mulandu wa kuti abena Israele tabaleleka impanga yatala yatuusha nga filya Lesa abebele, kanshi abantu bakaele baliculilemo. E mulandu wine Lesa asuminishishe abena Babele ukucimfya abena Israele no kubasenda bunkole pa myaka 70. Uku kukanda kwasuminishe ne mpanga ukutuusha pa kuti na kabili ingafunda.—Ubwina Lebi 26:27, 28, 34, 35, 43; 2 Imilandu 36:20, 21.
Ifi fyonse ifyalembelwe kale pa lwa bena Israele fitusambilisha ukuti Lesa alalubulwisha abantu pa fyo bonaula isonde. (Abena Roma 15:4) Na kuba, Lesa asobela ukuti ‘akonaula abaleonaule calo.’ (Ukusokolola 11:18) Ukwabula ukupita mu mbali, Baibolo ilatweba abalenga ‘ukonaula’ icalo. Imibele yabatebelela yalilembwa muli Baibolo pali 2 Timote 3:1-5, ifili nga ukutemwisha nga nshi indalama na bukaitemwe, ica kuti baba fye mupepi no kulabilila na kuli Lesa, pali bufi ku fibumbwa fyakwe pamo na bantunse bene.
Kanshi aya Malembo yabili, 2 Timote 3:1-5 na Ukusokolola 11:18 yatweba ifishinka fyacindama fibili. Ica kubalilapo, amatontonkanyo yakowela e yalenga ukukowesha isonde. Kumfwa ica cibili, lintu inshita yakwe ikafika iya konaula abaleyonaula abene no konaula isonde, Lesa akabombelapo ku kupususha isonde lyesu na bamutiina. Bushe Lesa akabombelapo shani?
Ukubomfya kasesema wakwe Daniele, Lesa asobele ukuti: “Mu nshiku sha shamfumu ishi [amabuteko yaleteka nomba] Lesa wa mu muulu akemyo bufumu . . . bukashonaula no kupesha aya mabufumu yonse, kabili bukeminina umuyayaya.” (Daniele 2:44) Ubo Bufumu bwa cine cine ubukateka isonde. Yesu Kristu asambilishe abakonshi bakwe ukubupepela ilyo atile: “Pepeni ifyo, amuti: Shifwe wa mu muulu, . . . Ubufumu bwenu bwise. Ukufwaya kwenu kucitwe pano nse nga mu muulu.”—Mateo 6:9, 10.
Mu kuteka kwa Bufumu bwa kwa Lesa ubushaiwamina, abekashi ba pe sonde bakailemena ukusekelela kushaifulila pa kusangula isonde lyonse ukuba paradise. Umwela ukaba uusuma, amenshi mu mimana yakasanguluka no mushili ukafumya ubulimi bwa uko pantu ukasanguluka. (Ilumbo 72:16; Esaya 35:1-10; Luka 23:43) Baibolo isobela ukuti e lyo nomba, “ifya ntanshi [ifi fyaba pano calo ilelo, ukulwala, amacushi, ukukowesha, na malanda yonse yambi] tafyakebukishiwe, tafyakabukuluke mu mutima.”—Esaya 65:17.
[Icikope pe bula 30]
Bushe mukesamonako uko isonde likasangululwa?