Watchtower LAIBRARE YA PA INTANETI
Watchtower
LAIBRARE YA PA INTANETI
Cibemba
  • BAIBOLO
  • IMPAPULO
  • UKULONGANA
  • g99 January amabu. 10-12
  • Ubuntungwa Kuti Bwacingililwa Shani?

Vidio mulefwaya tamuli

Mukwai yafilwa ukutambika

  • Ubuntungwa Kuti Bwacingililwa Shani?
  • Loleni!—1999
  • Utumitwe utunono
  • Ifipalileko
  • Ukucincintila Icilenga Ukukaanya
  • Inshila Yawamisha ku Kucincintila Ukukaanya
  • Ukusuminisha Imipepele ne fyo Cikaba ku Ntanshi
  • Ukushikatala Kwalinga Kuti Kwalenga Ubumi Bwenu Ukuwaminako
    Loleni!—1997
  • Ukuilumbulwila—Ukufuma ku Kucishamo Ukukaanya Kwene Ukuya ku Kucishamo Ukusuminisha Kwene
    Loleni!—1997
  • Ukukaanya Imipepele Ilelo
    Loleni!—1999
  • Ukushishimisha
    Loleni!—2015
Moneni na Fimbi
Loleni!—1999
g99 January amabu. 10-12

Ubuntungwa Kuti Bwacingililwa Shani?

MWI TAUNI linono ilya Rengasdengklok ku Indonesia, imitundu yalekanalekana yaleikala pamo mu mutende pa myaka iingi. Nangu cibe fyo, pa January 30, 1997 icalemoneka ngo kusuminishanya caishilepwa. Ulukaakala lwalibalamwike lintu umo uwasumina atendeke ukulishe ng’oma ilyo kwashele panono ukuti 03:00 hrs ikumane mu lucelo lwa pa bushiku bwa kusefya kwa mipepele. Uwalepepa kumbi lintu aumfwile icongo atendeke ukutukaula umunankwe. Batendeke ukuumana, no kulasana amabwe. Ilyo bwacele, icimfundawila calikulileko ilyo bambi baipoosele mu lubuli. Ukufika ku kuwa kwa kasuba, amatempele yabili iya baBuddha na macalici yane aya Kristendomu fyalyonawilwe. Pa kushimika icacitike, inyunshipepala ya International Herald Tribune yabomfeshe umutwe wa kuti “Ukukaanya Imipepele Kwabalamuna Icimfundawila ca Mitundu.”

Mu fyalo ifingi, ilingi line imitundu iinono iyakwata insambu ishacingililwa na mafunde ilacincintilwa. Ici cilangililo kuti amafunde ya kucingilila ubuntungwa tayapwisho bwafya bwa kukaanya. Ukukaanya imipepele nga kwalibelama tacilepilibulo kuti takwabako. Mu kuya kwa nshita imibele nga yaaluka napamo nga kwaima impatila, ukukaanya kuti kwasokoloka. Nangu cingati abantu tabalepakaswa mu kulungatika, kuti babapata nelyo kuti batitikisha amatontonkanyo yabo. Bushe ici kuti cacincintilwa shani?

Ukucincintila Icilenga Ukukaanya

Mu cifyalilwa fye tulakaana atemwa ukutwishika icintu icapusanako nelyo icaibela, maka maka imitontonkanishishe iyapusana ne yesu. Bushe cilepilibulo kuti ukusuminisha takwingabako? Ulupapulo lwa UN ulwa Elimination of All Forms of Intolerance and Discrimination Based on Religion or Belief lutila ukukanaishiba no kukanaumfwikisha fyaba “pa mafya yakalamba ayalenga ukukaanya no musobolola wa mipepele ne cisumino.” Nangu cingati ukukanaishiba kulenga ukukaanya, kwena kuti kwacincintilwa. Mu nshila nshi? Ukupitila mu masomo ya mulinganya. Lipoti wa UN Commission on Human Rights atila: “Amasomo kuti yaba ni nshila ikalamba iya kucincintilamo umusobolola no kukaanya.”

Cinshi cilingile ukuba ubuyo bwa aya masomo? Magazini wa UNESCO Courier atubululo kuti, “amasomo ya kusambilisha ukusuminisha yalingile ukutontomesha pa kulwisha imibele ilenga umwenso no musobolola, kabili yalingile ukwaafwa abacaice ukulundulula amaka ya kuipingwila, ukulingulula no kupelulula pa mibele isuma,” tayalingile ukukoselesha ukukaanya amabumba ya mipepele.

Kwena, ifya kusabankanishishamo amalyashi kuti fyabomba umulimo ukalamba ku kulundulula “ukulingulula no kupelulula pa mibele isuma.” Utubungwe utwingi utwa mwi sonde twalishibo kuti ifya kusabankanishishamo amalyashi kuti fyaalula imintontonkanya ya bantu no kubakoselesha ukumfwana. Nangu cibe fyo, nga ca kuti ifya kusabankanishishamo amalyashi filefwaya ukukoselesha ukusuminisha ukucila ukulundulula ukukaanya nga fintu fimo ficita, bakalemba ba lyashi balekabila ukubomba mu kufumaluka. Limo limo, bakalemba ba lyashi tabafwile ukulakonka imitontonkanishishe ya bantu. Bafwile balelingulula mu kufumaluka kabili mu mulinganya. Lelo bushe e ifyo fine epela?

Inshila Yawamisha ku Kucincintila Ukukaanya

Ukusuminisha tacipilibulo kuti bonse balingile ukulatontonkanya cimo cine. Abantu kuti bapusana. Bamo kuti bayumfwo kuti ifisumino fya muntu umbi fyalilubana sana. Kuti bakaana fye na pa menso ya bantu. Cikulu fye tabakubenye ubufi ubwingaletako impatila, ukucite ci takwingaba kukaanya. Ukukaanya kubako lintu ibumba lyapakaswa, ukusanswa ku mafunde yaibela, ukusaalulwa, ukubindwa, nelyo mu nshila imbi ukubindwa ukukonka ifisumino fya iko. Mu kukaanya kwacishamo, bamo balepaiwa kabili bambi balafwila ifisumino fyabo.

Bushe ukukaanya kuti kwacincintilwa shani? Kuti kwasansalikwa, nga fintu umutumwa Paulo asansalike intungulushi sha mapepo isha mu kasuba kakwe ishalemukaanya. (Imilimo 24:10-13) Imibele nga yasuminisha, inshila yawamisha ku kucincintila ukukaanya yaba kubombesha ku kulundulula ukusuminisha, e kutila, ukusambilisha abantu ukumfwikisha bambi bwino. Lipoti wa UN pa lwa kupwisha ukukaanya uwaciloshiwako mu kubangilila atila: “Apantu imisango yonse ya kukaanya no musobolola wa mipepele nelyo icisumino fitendekela mu muntontonkanya wa muntunse, e ico ifingacitwa intanshi filingile ukulungatikwa pa mintontonkanya ya bantunse.” Amasomo ya musango yo kuti yalenga abantu ukubebeta ifisumino fyabo.

Federico Mayor, umukalamba wa United Nations Educational, Scientific, and Cultural Organization, alembele ukuti: “Ukusuminisha busuma ubwaba mu muntu uwashininwa.” Umupatili umuDominican Claude Geffré alembele muli magazini wa Réforme ati: “Ukushininwa kwakosa kuletako ukusuminisha kwine kwine.” Ilingi line umuntu uwaikushiwa ne fisumino fyakwe tatiina ifisumino fya bambi.

Inte sha kwa Yehova shalimono kuti inshila yawamisha ku kulundulula ukusuminisha yaba kulanda na bambi aba fisumino fyaibela. Inte sha kwa Yehova shalyangwako sana ku busesemo bwa kwa Yesu ubutila “imbila nsuma iyi ya bufumu ikabilwa ku fyalo fyonse ku kubo bunte ku nko shonse,” kabili shalishibikwa ku butumikishi bwabo bwa kubila ku bantu. (Mateo 24:14) Muli uyu mulimo, shilakutika ilyo abantu aba mipepele yalekanalekana ukusanshako fye na bamukanalesa balelondolola ifisumino fyabo. Inte na sho shilalondolola ifisumino shakwata ku balefwaya ukukutika. Muli fyo Inte shilalundululo kwishiba no kumfwikisha. Ukwishiba kwa musango yo no kumfwikisha filalundulula ukusuminisha.

Ukusuminisha Imipepele ne fyo Cikaba ku Ntanshi

Te mulandu na mapange yasuma aya bengi no kubombela pamo ukwa bamo, ukukaanya imipepele kwalitwalilila. Pa kuti ukwaluka kwine kwine kwingabako, ifyacilapo filekabila ukucitwa. Inyunshipepala ya ku France Le Monde des débats yalandile pali ubu bwafya aiti: “Ilingi line abantu ba muno nshiku tabakwata inkuntu na bumupashi. Amafunde kuti yacingilila ubuntungwa bwa mipepele. Amafunde kuti yacito mulinganya kabili yalingile ukucito mulinganya ukwabulo musobolola.” Icitabo ca Democracy and Tolerance cisumino kuti: “Tucili ukutali sana ukulenga ukuti abantu bakaleumfwana no kucindikana mwi sonde lyonse.”

Baibolo yalilayo kuti mu kwangufyanya abantu bakekatana mu kupepa kwasanguluka ukwa kwa Lesa umo uwa cine. Uku kwikatana kukaletako ubwananyina, nelyo bumunyina bwa cine cine mwi sonde lyonse, umukaba ukucindikana. Ukukanaishiba takwakatebelele abantunse kabili, pantu Ubufumu bwa kwa Lesa bukasambilisha abantu inshila sha kwa Yehova, ica kuti bukekusha ukukabila kwabo ukwa kulingulula, ukwa mu nkuntu, no kwa ku mupashi. (Esaya 11:9; 30:21; 54:13) Isonde lyonse likesulamo umulinganya no buntungwa. (2 Abena Korinti 3:17) Ukupitila mu kumfwikisha bwino imifwaile ya kwa Lesa ku bantunse, kuti mwacincintila ukukanaishiba no kukaanya.

[Akabokoshi ne Cikope pe bula 11]

Imipepele Yatiinishiwa

Mu myaka ya nomba line ubuteko bwa France bwalyesha ukucincintila Inte sha kwa Yehova mu France ukupitila mu kukanashitangata nga fintu imipepele imbi itangatwa. Nomba line bwalisonkeshe umusonko ukalamba pa misangulo yapokelelwe ku kwafwilisha umulimo wa Nte uwa mipepele. Ubuteko bwa France mu lufyengo bwasonkeshe umusonko ukalamba uwa madola amamilioni 50 pa kuti bubongolole imibombele ya ili bumba lya Bena Kristu 200,000 mu France. Iyi ni mpatila yabipisha iya mipepele iishumfwana ne fishinte fyonse ifya buntungwa, ubwananyina, no mulinganya.

[Icikope pe bula 10]

Ilingi line ukukaanya kuletako ulukaakala

[Ifikope pe bula 12]

Te mulandu ne mipepele ya Nte sha kwa Yehova, ubuteko bwa France butila Inte te mipepele!

    Impapulo sha mu Cibemba (1982-2025)
    Isaleni
    Isuleni
    • Cibemba
    • Peleniko Bambi
    • Ifyo Mwingasala
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Ifya Kubomfya
    • Amafunde Yesu
    • Privacy Settings
    • JW.ORG
    • Isuleni
    Peleniko Bambi