Nani Akacingilila Abana Besu?
CILAKOSELESHA ukwishiba ukuti abantu nomba nabeshiba ukuti ukucenda abana buli bwafya bwa mwi sonde lyonse. Ukukumana pamo ngo kwali ku Stockholm Ukwalelanda pa Kulwisha Ukusangula Abana Bacilende ukwasangilweko abeminishi ukufuma mu fyalo 130, kwalilenga abantu ukwangwako kuli ubu bwafya.
Ukulunda pali fyo, ifyalo fimo nomba filepanga amafunde yalebinda ukutandala kwa kuyacita bucilende no kukopa abana banono ifikope fya bwamba. Bamo balelemba fye na baishibikwa ukuba abacenda abana, ukubabinda ukufika ukuli abana.
Lyene kwaliba bambi abafwaila abana imikalile isuma ukupitila mu kupanga amafunde ya kubacingilila. Kabili ifyalo fyafulilako filekaana ukushita ifipe fipangwa ukupitila mu kubomfya abana.
Ilintu ifwe bonse ukwabulo kutwishika tulesekelela pa kubombesha kwa musango yo ukwa kufumya ukucenda abana mu bwikashi, tufwile ukwishiba ukuti ukucenda abana kwashimpwa apatali mu bantunse. Ukutontonkanya ukuti ukupanga amafunde e kukacingilila abana umupwilapo kuti kwaba kuibepa fye. Amafunde yapangwa yengi, lelo ubwafya buciliko. Icishinka ca kuti abana bafwile ukucingililwa na mafunde ayengi cilelangilila ukuti abakalamba naboolungana.
Amafunde te kacingilila wa kupelako uwa bana. Kuti twalolesha fye pa fyafuma mu mafunde yakalamba pamo nga ya cisaka ca United Nations pa lwa Nsambu sha Bana, ayo ifyalo ifingi fyasuminishako. Calishibikwa bwino ukuti nangu fye ni fi fine fyalo, ifingi pa mulandu wa bupiina bwabipisha tafilebombesha ku kulesha ukuliila abana pa mutwe. Ukucusha abana e bwafya bukalamba ubuletwalilila mu fyalo ifingi.
Abafyashi Kuti Baafwa Sana
Ukuba umufyashi musuma mulimo wakosa. Cifwaya ukuipusula. Lelo abafyashi basakamana bafwile ukucenjela pa kuti tabapuswile abana. Magazini wa Maclean’s atila ilingi line “ubufyashi bumonwa ngo mulesha citendwe.” Ica kwangasha kuti capooswa nelyo umulesha citendwe kuti walekwa, lelo ubufyashi mulimo wapeelwa na Lesa.
Ukuba umufyashi musuma ni cimo ica fya bupe fyawamisha mwingapeela umwana wenu, apantu cikamwaafwa ukuipakisha ubwaice bwakwe no kucingililwa. Umutelelwe wa musango yo taushintilila pa cifulo mwakwata mu bwikashi nelyo nga muli bapiina atemwa abakankaala. Umwana akabila imwe, no kutemwa kwenu, ukumwebekesha lintu atiinishiwa, no kusunga inshita ya kuba nankwe. Umwana wenu afwaya ukumfwa mulemushimikilako fimo, afwaya ukulamupashanya, kabili afwaya ukusalapula kwenu ukwa kutemwa.
Pa lwa fya bwaume no bwanakashi—mwe bafyashi, muleba aba mucinshi mu kwampana na bana benu no kucindika imintontonkanya yabo ne mibili. Abana balasambilila bwangu ifintu ifyo abafyashi babo babeba ukuti fye shiku. Balekabila ukusambilishiwa ifya kuisunga ku nse na mu ng’anda. Nga mwafilwa ukucite ci, bambi bakamusambilishishako, kabili tamwakatemwe ifyo bakabasambilisha. Sambilisheni abana benu ifya kucita nga basanswa ku fya kulaalana. Basambilisheni umulimo wa filundwa fya bwamba, kabili basambilisheni ukuti ifi filundwa te fya kwangasha. Bebeni ifya kucita nga kwaisa umo ulefwaya ukubashukila.
Lyonse ishibeni ukuli abana benu na bantu bali nabo. Ni bani bangala sana na bana benu? Nga tamulipo ni bani basakamana abana? Bushe kuti bacetekelwa? Lelo tacilepilibulo kuti abafyashi bafwile ukutunganya fye bonse. Bebetesheni abakalamba abatemwa abana benu, ukukanalolesha fye pa mimonekele ya ku nse.
Tontonkanyeni ubulanda bwapitamo abafyashi abashaishibe bwangu ukuti abana babo bacendelwe kuli bashimapepo, bakafundisha, nelyo fye ba lupwa bapalamisha. Kuti cawama imwe pamo nga bafyashi ukuipusha mwe bene ifipusho nge fi, ‘Bushe uko mpepa balatekelesha nelyo ukufisa imilandu ya kucenda abana? Bushe uko mpepa balasumbula imibele isuma?’ Ifyasuko kuli fyo fipusho kuti fyamwaafwa ukupingula bwino pa lwa kucingilila abana benu.
Lelo icacilapo, esheni ukubaafwa ukwishiba ifishinte fya kwa Kabumba, ifikabacingilila ku kusanswa. Lintu abana bamona ukuti abafyashi babo balacindika ifishinte fya mibele ifyasumbuka, bakaitemenwa ukukonkeleshamo na bo bene.
Ukupikulula Kwine Kwine Kweka
Kwena, amafunde nelyo ukukaka imyaka iingi tafyakacingilile abana. Kabumba umwine ukupitila mu Cebo cakwe, Baibolo, e wingalenga abantu ukuba aba musangwela, ukupitila mu kwalula imitontonkanishishe ya bantu bamo kuba iya kutemwa kabili iyaba ne mibele isuma mu bwikashi.
Ici calilangililwa kale ukuti kuti cacitika. Kwaliba abengi abaleka imikalile yabo iya bupulumushi. Nomba baba bushininkisho twingamona na menso ubwa kuti Icebo ca kwa Lesa ca maka. Lelo ilintu ici cintu cilosha ku busuma, incitatubi ishingi ishapumbusa tashakaluke. E mulandu wine Yehova Lesa alaila ukuti bonse abaliila abana besu pa mitwe bakafumishiwapo nomba line pe sonde, capamo na mano yabo, ulunkumbwa lwabo, no bufunushi.—1 Yohane 2:15-17.
Lyene, mu calo cipya ica kwa Lesa, lintu ubupiina bushakabeko, abana bonse bakaipakisha ubwaice bwabo abashapamfiwa ukuti bupite ulubilo kabili ubwabula ukululunkanishiwa. Ico e co Lesa abapeela. Ici cilepilibulo kuti ukucenda abana kukapwa ukusanshako ne fibukisho fyonse ifya kukalifya ifibifya ubumi bwa bantu ilelo. Baibolo itila: “Ifya ntanshi tafyakebukishiwe, tafyakabukuluke mu mutima.”—Esaya 65:17.
E co, mu calo cipya ica kwa Lesa, amashiwi ya kwa Yesu Kristu yakakwata ubupilibulo bwawamisha aya kuti: “Lekeni abaice, mwibalesha ukwisa kuli ine: pantu ubufumu bwa mu muulu [ubukateke sonde, umushi wa Paradise uwa muntu] bwa babe fi.”—Mateo 19:14.
[Icikope pe bula 9]
Afweni abana benu ukusambilila imifwaile ya kwa Kabumba ne fishinte
[Icikope pe bula 9]
Mu kucenjela, sambilisheni abana benu ifya kucita nga umo aisa aletubulula ifya bwaume no bwanakashi
[Icikope pe bula 9]
Ica bupe cawamisha mwingapeela abana benu kuba umufyashi musuma
[Icikope pe bula 10]
Mu calo cipya ica kwa Lesa, abana bonse bakaipakisha ubwaice bwabo ukufikapo