Abacaice Bepusha Ukuti . . .

Kuti Naleka Shani Ukupoosesha Amano ku Kufwaya Ukukanaina?

Jaimee asosa ukuti: “Ubwafya bukalamba nakwata bwaba kupingulapo ukubika ‘mayonnaise’ ku ca kulya nelyo iyo. Ni shani fintu ningapoosa amano ku cili conse nga ca kuti naangwa fye kuli ‘mayonnaise’? Cinshi napingulapo? Napingulapo ukukanalya ‘mayonnaise’ pantu yalikwata sana amafuta. Na kabili ubulwele bwa Anorexia bwacimfya. Ine nacimfiwa.”

IMINSHIPENDWA ya bacaice balikwata ubwafya bwa miliile.a Abengi tabatendeke ne mifwaile ya kufwaya ukulwala (anorexia) ubulwele bwa kukanafwaya ukulya kabili tabafwaile ukuti balwale (bulimia) ubulwele bwa kuliisha no kufifumya mu mala. Mu kupusanako, abengi batendeka no buyo bwa kuti bondeko. Lelo ilyo baleisa mu kwibukila ninshi bali mu bwafya bwa miliile. Jaimee asosa ukuti: “Natendeke iyi miliile pantu nshalefwaya kwina, lelo iyi miliile nine ilelama.”

Nga ca kuti walikwata ubwafya bwa miliile kabili taufwaya ukwina cinshi ulingile ukucita? Ica ntanshi ufwile ukwishiba ukuti abacaice bambi abengi balilwishanyapo no bwafwa bwa miliile kabili balicimfya! Lelo ni mu nshila nshi?

Ukuimona mu Cilola

Ulubali lumo ulwacindama mu kucimfya ubwafya bwa miliile lwaba kutemwa ifyo umoneka. Icitabo ca Changing Bodies, Changing Lives cisosa ukuti: “Abantu abengi abakwata ubwafya bwa miliile tabaimona bwino. Tabamona imibili yabo mu nshila ya cine cine kabili balailengulula sana, na kucilisha ifyo bamoneka.”

Cine cine abapungwe bamo bashimpa ifyo baba pa mimonekele yabo; akalema akali konse bakamona nga kayofi. Vicki uuli ne myaka 17 asosa ukuti: “Nalicilamo ukwina. Umusana wandi ukalamba nga nshi ica kuti te kuti mfwale ibulaushi ilya kuti ninyingisha mu kati.” Na pa numa ya kondako amakilogramu 10, Vicki taikushiwe. Alekaana ukulya nelyo ukuipatikisha ukuluka ifyo acilya.

Ukwabula no kutwishika, tacabipa ukwangwako ku mimonekele yobe. E co, kuti watemwa ukwishiba ukuti Baibolo yalilandapo bwino pa mimonekele ya banakashi abengi na baume pamo nga Sara, Rakele, Yosefe, Davidi na Abigaili.b Baibolo isosa no kuti Abishagi uwaletetesa Davidi ali “uwayembesha.”—1 Ishamfumu. 1:4.

Ukulondolola Ukuyemba Kwine Kwine

Lelo, Baibolo taikomaila sana pa mimonekele ya umo. Lelo itasha “umuntu uwabelama uwa mu mutima.” (1 Petro 3:4) Ubuntu bwa mu kati e bulenga umo ukuba atemwa umusuma nelyo uwa muselu kuli Lesa na bantu.—Amapinda 11:20, 22.

Tontonkanyeni pa lwa kwa Abishalomu umwana wa Mfumu Davidi. Baibolo itila: “Muli Israele monse tamwali muntu uwatashiwa pa kuyemba . . . ukutula ku nyantilo ya lukasa lwakwe no kufika ku mutwe tamwali kalema.” (2 Samwele 14:25) Lelo uyu mulumendo ali ni kafutika. Icilumba no kufwaya ukulumbuka fyamulengele ukufwaya ukufumya pa bufumu imfumu yasontelwe na Yehova. E co, Baibolo tailanda ifisuma pali Abishalomu lelo ilangilila ukuti aali muntu uwabulilwe bucishinka kabili uwakwete ulupato ulwa kwipailapo no muntu.

Ukuyemba kwine kwine ukwa muntu takushintilila pa mimonekele yakwe. E mulandu wine Baibolo isosela ukuti: “Nonka amano; kabili muli conse ico wanonka nonko mucetekanya; yakabika ku mutima obe impeneno ya ciyembo, yakakufwike cilongwe icayemba.”—Amapinda 4:7, 9.

Lelo ca cine ukuti kuliko na fimbi ifilenga ubwafya bwa miliile ifyacila pa kukanaimona fye bwino. Ulupapulo lumo lutila: “Abantu abakwata ubwafya bwa miliile pamo nga anorexia nervosa, bulimia, no kuliisha, ilingi tabaicetekela, tabamona ukuti balicindama kabili bamona ukuti na bambi tababacindamika.”

Kwaliba ifingi ifilenga umo ukukanaicetekela. Ku ca kumwenako, ukukula kuti kwa kulenga ukukanaicetekela na kucilisha nga wakula bwangu ukucila abanobe. Na kabili, abacaice bamo bakulila mu mayanda umwaba amafya yashipwa, nalimo ukupumwa no kucendwa. Te mulandu ne cilenga, ukutendeka ukuicetekela kwisako lintu wabombela pa filelenga ukuti uleimona kwati tawacindama. Ici cipilibula ukutesekesha ukuti walicindama. Ukwabula no kutwishika, uuli onse alikwatako imibele isuma. (Linganyako 1 Abena Korinti 12:14-18.) Ca cine, te kuti we mwine umone iyi mibele, lelo icibusa cakosoka kuti cakweba iyi mibele.

Lelo ni shani nga ca kuti ulekabila cine cine ukondako pa mulandu wa bumi bobe? Baibolo itukoselesha ukuba “abatekanya.” (1 Timote 3:11) E co caliwama ukusengauka ukuba mu bwafya bwa miliile nelyo ukubomfya inshila sha kondelamo bwangu. Napamo inshila yawamisha iya kondelamo yaba kulya ifyalinga no kutukushako umubili. Magazini wa FDA Consumer, atila: “Nga fintu caba ku fintu ifingi, kwaliba inshila isuma iya kondelamo ne nshila yabipa. Inshila yabipa yaba kukanalya, ukukanalya icili conse kano fye umukate na menshi, no kunwa umuti wa kuyonsha, nelyo ukuipatikisha ukuluka.”

Ukwebako Umuntu Ucetekele Kulaafwa

Nancy Kolodny, uwafwilisha abekashi alinganya ukuba no bwafya bwa miliile ku “kwingila mu cifulo umwaba inshila shapikana ukwabula mapu nelyo compass (icisontelelo ca ntunga), ukwabula ukwishiba ukwa kufumina, kabili ukwabula ukwishiba lintu ukafumamo nelyo nga ca kuti ukatala aufumamo. . . . Nga wakokwesha muli ico cifulo cilacililako ukufulunganya no kukukalifya ilyo uleesha ukufumamo.” Nga ca kuti walikwata ifishibilo fya anorexia nelyo bulimia, ulekabila ukufwaya ubwafwilisho. Te kuti ufume muli ici “cifulo umwaba inshila shapikana” weka. E co ebako umufyashi obe nelyo umukalamba umbi uo wacetekela. Ipinda lya mu Baibolo litila: “Icibusa citemwa mu nshita yonse, kabili munyina afyalilwo kumanama.”—Amapinda 17:17.

Inte sha kwa Yehova ishingi shalisanga ifibusa fyacetekelwa pali baeluda ba mu cilonganino ca Bwina Kristu. Kwena baeluda te badokota, kabili ubwafwilisho bwabo tabwingapyana pa bwafwilisho bwa ku cipatala. Lelo, bakangalila ba Bwina Kristu tabakakomeke matwi yabo ku “nkuuta ya mulanda,” kabili ukufunda kwabo na mapepo kuti ‘fyapususha umulwele.’—Amapinda 21:13; Yakobo 5:13-15.

Nga ca kuti cilakukosela ukulanshanya no muntu pa lwa mafya yobe, lemba ifyo uletontonkanya, no kumweba ukuti akakwasuke. Icacindama ca kwebako umbi ubwafya bobe. Nancy Kolodny alembele ukuti: “Nga wasumina icishinka ca kuti te kuti ukalulule ubu bwafya weka, ulelangilila ukuti ulefwaya umbi atendeke ukukwafwa.” Alundapo ukuti: “Ifi kuti fyaba fintu ifyakosa ifya kutontonkanyapo no kucita, lelo filabomba, kabili kuti fya kufumya muli ubu bwafya.”

Ipepo bwafwilisho na bumbi abacaice ba Bwina Kristu bakwata. Ukupepa kuli Lesa te cintu ca kupwisha amasakamika ya umo. Kwaba kumfwana kwa cine kabili ukwacindama na Kabumba, uwakwishiba ukucila na fintu waishiba! (1 Yohane 3:19, 20) E co nangu cingati ino te nshita ya kwa Yehova iya kufumyapo ukulwala, Lesa wesu uwa kutemwa kuti atungulula intampulo shobe pa kuti witelententa. (Amalumbo 55:22) Ku fyo apitilemo, kemba wa malumbo Davidi alembele ukuti: “Nafwaile Yehova, na o alinjaswike, na mu fya kunengo munsokwe fyonse alimpokolwele.Umulanda uyu alililile, na o Yehova alyumfwile, no kumupususha mu fya kumanama fyakwe fyonse.”—Amalumbo 34:4, 6.

E co, eba Yehova Lesa ifili ku mutima. Umutumwa Petro alembele ukuti: “Amasakamika yenu yonse bikeni pali wene, pa kuti asakamana imwe.” (1 Petro 5:7) Pa kuti uletesekesha ukutemwa kwa kwa Yehova, mulandu nshi ushingabelengela Amalumbo 34, 77, 86, 103, na 139? Ukwetetula pali aya malumbo kukakosha ifyo wacetekela ukuti Yehova wa cishinka kabili afwaya ukuti ucimfye ubwafya bobe. Ukupitila mu kubelenga Icebo cakwe, ukayumfwa nga fintu Davidi ayumfwile, uwalembele ukuti: “Lintu ndi uwasakamikwa kabili uwa bulanda, mulansansamusha no kunenga nsekelele.”— Amalumbo 94:19, Today’s English Version.

Tekanya, ubu Bwafya Bupwa Panono Panono

Ku bengi ubwafya bwa miliile tabupwa ilyo line babafwilisha. Tontonkanyeni pali Jaimee uwambwilwe pa kutendeka. Na lintu atendeke ukwafwiwa, calemukosela ukulya nangu fye ni ngano ishinono. Atila: “Lyonse mfwile ukuyeba ukuti ifi fya kulya fisuma kuli ine, no kuti nkabila ifya kulya pa kuba no mweo. Nga nalya fye supuni umo mona kwati nalya ifingi sana.”

Nangu cingati pa nshita imo Jaimee apene afwe, apingwilepo ukucimfya ubwafya bwa miliile ubo akwete. Atile: “Nshafwe. Nalalwisha ubu bwafya no kucimfya. Nalacimfya anorexia. Cikankosela, lelo nkacimfya.” Na iwe kuti wacimfya!

[Amafutunoti]

[Icikope pe bula 15]

Ukulya ifyalinga no kutukushako umubili kuti fya kulenga ukukanaina