Akayofi ka Nkondo

INKOLOKO yaibela iilangisha amanambala iyaba mu ng’anda ya babenye iya Imperial War Museum mu London, England, ilacebusha sana abatandashi. Iyi nkoloko te nkoloko ya nshita. Ico baipangila kwafwilisha abantu ukutesekesha ifyo inkondo iyaba cintu cimo icapulamo muli uno mwanda wa myaka ibipishe. Ilintu kalya akalangilila inshita pa nkoloko kaleshinguluka, inambala imo pali iyi nkoloko ilalundwako lyonse ilyo papita basekondi 3.31. Inambala imo imo imininako umuntu umo, abe mwaume, mwanakashi, nelyo umwaice uwaipaiwa mu nkondo ishalwikwa muli uno mwanda wa myaka uwalenga 20.

Iyi nkoloko yatendeke ukubomba mu June 1989. Pa December 31, 1999, ukupenda kwa pali iyi nkoloko kukapwa. Pali iyo nshita ikapenda abantu amamilioni 100 abashili bakukukumya fye abaipaiwa mu nkondo ishalwikwa mu myaka 100 iyapitapo.

Shi elenganye fye, abantu amamilioni 100 e baipaiwa! Iyi mpendwa naicila na pa bwingi bwa bantu baba mu England imiku ibili. Lelo, muli ifi fipendo tamusanshiwe ukutiinishiwa no kukalipwa uko ifinakabupalu fyapitamo. Kabili tafilelondolola ukucula abafwilwa abatemwikwa babo bapitamo, uko e kuti abalufya iminshipendwa ya banyinabo na bashibo, inkashi shabo na bamunyinabo, bamukamfwilwa na bana ba nshiwa. Ifi fipendo fisokolola fye ukuti: Uno mwanda wa myaka untu twabamo, e wacilishapo ukwipayaulula abantu ukutula apo abantu batendekela ukubako; ubukalushi bwacitwa muli uno mwanda wa myaka tabwabala abucitwapo kale.

Ifyacitika muli uno mwanda wa myaka uwalenga 20 na kabili filangilila apo abantu bafikile mu kulamuka kwa kupange fyanso fya kwipailako abantu. Kale lyonse ili abantu balelunduluka fye panono panono mu kupange fyanso mpaka ukwisafika mu mwanda wa myaka uwalenga 20, umo baisalunduluka nga nshi mu kupanga iminshipendwa ya fyanso. Lintu inkondo ya calo iya kubalilapo yatendeke mu 1914, abashilika ba ku Bulaya balebomfya na bakabalwe mu nkondo, no kuipangasha na mafumo. Ilelo, pa mulandu wa kubomfya amasetilaiti ya kuceeceetelako na bakompyuta, iminshinga kuti yayaipaya abantu ku cifulo icili conse pe sonde ukwabulo kupusa nangu fye panono. Mu myaka yonse iyi iyapitapo, ifyanso pamo nga imfuti, amatanka, amaato yenda pa nshi ya menshi, indeke sha nkondo, ifyanso ifitandanya amalwele ne fifuuminisha sumu, ukubikako fye na mabomba, fyalipangwa kabili nomba fyalicilapo ukukalipisha.

Kwena, abantu nabacenjela icine cine mu kulwe nkondo ica kuti ilelo bamone nkondo nge cangalo nangu cingati yalibipa. Ukupala ulushimi pa lwa kwa Frankenstein, ulushimika pa lwa cishimweshimwe icaonawile uwacipangile, e fyo ne nkondo iletiinya ukonaula abapanga ifyanso ifibomfiwa mu nkondo. Bushe iyi nkondo yapala cishimweshimwe kuti yacincintilwa nelyo ukufumishiwapo? Ifipande fikonkelepo fyalalanda pali ici cipusho.

[Abatumtuminishe Ukubofya Ifikope Fili pe bula 11]

Icikope ca ba U.S. National Archives

Icikope ca ba U.S. Coast Guard

Mu kuba no kusuminisha kwa Imperial War Museum