IFINGAFWA ULUPWA | IFYA KUKUSHA ABANA
Ifya Kucita Umwana Nga Atendeka Ukushupa
UBWAFYA UBUBAPO
Umwana wenu nga akumanya imyaka ibili, alatendeka ukulila sana no kufulukuta pa nshi nga kwaba cimo ica mukalipa. Ici kuti calenga mwatendeka ukuyipusha ati: ‘Bushe umwana wandi aliba fye bwino? Bushe kuli ifyo ndelufyanya ifilelenga ukuti alelila no kushupa uyu musango? Bushe akaleka ukucita ifi?’
Kwena kuti mwa-afwa mwana wenu ukuleka ukucita ifi. Nomba intanshi mulingile ukwishiba icilelenga ukuti aleshupa.
ICILENGA UMWANA UKUTENDEKA UKUSHUPA
Abana abanono tabeshiba ifya kucita nga kwaba cimo ico bashitemenwe. Limo ici cine, e cilenga no kuti balelila sana no kushupa. Lelo kwaliba na fimbi ifilenga batendeke ukulashupa.
Ifyo abafyashi batendeka ukusunga umwana nga akumanya imyaka ibili filapusana ne fyo balemusunga ukutula fye apo afyalilwe. Tontonkanyeni pa fyo ciba. Umwana nga acili umunono sana, abafyashi balamucitila fyonse ifyo alefwaya. Ku ca kumwenako, nga atendeka fye ukulila, ninshi bwangu bwangu abafyashi na bamwimya, batendeka no kulayipusha ati, ‘Bushe alwala? Bushe ninsala aumfwa? Bushe alefwaya ukumusunsuntilako? Bushe alefwaya ukumucinja itebela?’ Abafyashi balacitila umwana fyonse ifyo alefwaya. Na kuba, e fyo cifwile ukuba pantu pali iyi nshita ninshi tapali ifyo umwana engaicitila.
Nomba umwana nga akumanya imyaka ibili, alamona ukuti abafyashi baleka ukumucitila ifintu fimo ifyo balemucitila. Mu nshita ya kuti abafyashi balecita ifyo umwana alefwaya, batendeka ukwenekela umwana akucita ifyo bena balefwaya. Apo abafyashi nomba tabalecitila umwana fyonse ifyo alefwaya, umwana te kuti atemwe, kanshi nalimo kuti atendeka ukulashupa.
Mu kuya kwa nshita, umwana alatendeka ukwishiba ukuti abafyashi balikwata insambu ya kumusambilisha no kumweba ifya kucita, tababelako fye ukumucitila ifyo alefwaya. Kabili alingile no kwiluka ukuti afwile ‘ukulaumfwila abafyashi bakwe.’ (Abena Kolose 3:20) Kanshi abafyashi bafwile ukutekanya pa kuti umwana aluke, pantu kuti atala abashupa icine cine.
IFYO MWINGACITA
Muleumfwikisha. Mwilaenekela umwana wenu ukulacita ifintu ngo umukalamba. Icilenga ukuti alelila no kushupa sana ni co talaishiba ifya kucita nga kwaba ifyamukalifya. Mulingile ukulaumfwikisha icilelenga ukuti umwana wenu aleshupa.—Icishinte ca mu Baibolo: 1 Abena Korinti 13:11.
Mwilakalipa: Umwana wenu nga atendeka ukulila ica kuti alafulukuta na pa nshi, mwikalipa lelo citeni fye kwati tamumubikileko na amano. Nga ca kuti lyonse muleibukisha icilenga ukuti umwana aleshupa sana nga afika pali uyu mushinku, tamwakalekalipa.—Icishinte ca mu Baibolo: Amapinda 19:11.
Pampamineni fye pa co Mwalanda. Umwana nga mulemupeela fye icili conse ico alilila, akalacita fye lyonse nga alefwaya icintu, kutendeka ukulila no kufulukuta pa nshi mpaka mwamupeela ifyo alefwaya. Ukwabula no kukalipa, ebeni umwana wenu ukuti tamwacite ifyo alefwaya.—Icishinte ca mu Baibolo: Mateo 5:37.
Mulingile Ukutekanya. Tamufwile ukwenekela umwana ukuleka bwangu ukushupa maka maka nga alishiba ukuti mulamupeela ifyo alefwaya nga atendeka ukulila no kufulukuta pa nshi. Nomba nga aishiba ukuti nangu alile shani tamwamucitile ifyo alefwaya, akasuka akaleke ukushupa. Baibolo itila: “Mu kutemwa mwaba ukushishimisha.”—1 Abena Korinti 13:4.
Kuti mwaeshako ne fyakonkapo:
● Umwana wenu nga atendeka ukulila no kufulukuta pa nshi, mwikateni na maka pa kuti elaipantaula, lelo tamufwile ukumwikatisha ica kuti alaumfwa no bukali. Te kwesha ukumupaatila. Muloleleni fye mpaka aleke ukulila. Umwana alasuka aishiba ukuti ukulila no kufulukuta pa nshi takulenga mwacita ifyo alefwaya.
● Kwateni incende imo ukwakulatwala umwana nga atendeka ukushupa. Mwebeni ukuti nga aleka ukulila e lyo engesa uko muli.
● Nga ca kuti muli pa bantu e lyo umwana wenu atendeka ukushupa, mutwaleni ukushili abantu. Mwicita ifyo alefwaya pantu fye pali abantu. Nga mwamucitila ifyo alefwaya, akalamona ati nga ashupa e lyo mu mucitila ifyo alefwaya.
[Amashiwi pe bula 14]
Nga ca kuti lyonse muleibukisha icilenga ukuti umwana aleshupa sana nga afika pali uyu mushinku, tamwakalekalipa
[Akabokoshi pe bula 14]
AMALEMBO AYENGAMWAFWA SANA
‘Ilyo twali abaice, twalelanda nga baice, twaletontonkanya nga baice.’—1 Abena Korinti 13:11.
“Umuntu wa mano takalipa bwangu.”—Amapinda 19:11.
“Lekeni Ee wenu abe Ee, na Iyo wenu abe Iyo.”—Mateo 5:37.
[Akabokoshi pe bula 14]
MWILA-ALUKA
“Ndaseka mu mutima nga naumfwa umufyashi aleilishanya ati umwana wandi te kuti umukaanye nga pali ifyo alefwaya, alalila mpaka twacita ico alefwaya. Cilansekesha pantu umufyashi uulanda ifi alanga fye apabuuta ifyo aba. Umwana nga alefilwa ukumfwila ilyo abafyashi balemweba ukucita fimo nelyo ukukanaficita, ninshi abafyashi bakwe tabapampamina pa co balandile. Kanshi umwana nga alecita ifi te kutila ninshi alishupa, lelo ni co aleshiba ukuti nga alila abafyashi balamucitila ifyo alefwaya.”—E fyalandile ba John Rosemond, mu citabo icitila New Parent Power!