Ifyo Mwingasambilisha Abana Ukuba ne Cumfwila

UBWAFYA UBUBAPO

Imwe nga mwaeba umwana wenu uwa myaka ine ukucita fimo alakaana kabili acita fye ifyo alefwaya.

• Nga mwamweba ukucita ifyo talefwaya, tabikako amano.

• Nga mwamulesha ukucita ifyo alefwaya ukucita, alatendeka ukulila no kufulukuta.

Mwatontonkanya amuti ‘Bushe bwaice bulelenga, nga akula akaleka?’

Kuti mwasambilisha umwana wenu ukuba ne cumfwila. Nomba apo tatulalanda pa fyo mwingacita natulande pa cilenga abana ukwafya.

ICILENGA ABANA UKWAFYA

Ilyo umwana afyalwa, mubika sana amano ku kumusakamana. Umwana aba fye nge mfumu, nga mwaumfwa fye alila ninshi bwangu bwangu na muya uko ali ku kufwaya mwishibe ico alelilila. Ca cine ukuti ifi e fyo mulingile ukucita. Umwana nga e lyo afyalwa alakabila ukumubikako sana amano.

Apo mulacita ifi pa myeshi iingi, cilenga umwana alamona ukuti abafyashi bafwile ukulamucitila fyonse ifyo alefwaya, pa nshita alefifwailapo. Ilingi line pa numa ya myaka ibili, umwana alatendeka ukwiluka ukuti abafyashi balileka ukulacita ifyo balemucitila ilyo ali akanya. Pali iyi nshita, ena eufwile ukulakonka ifyo abafyashi balefwaya. Ala iyi nshita ilafya sana ku bana! Abana bamo balatendeka ukulilalila no kulafulukuta pa nshi e lyo bambi balakaana ukumfwila abafyashi babo.

Pali iyi nshita abafyashi balingile ukulanga umwana wabo ukuti e bakwata amaka pa ng’anda kabili alingile ukulacita ifyo balefwaya. Nomba kuti mwacita shani nga ca kuti umwana talebikako amano ku fyo mulemweba nelyo alekaana ukucita ifyo mulefwaya nga fintu tulangilile kale?

IFYO MWINGACITA

Mufwile ukulatungulula. Umwana wenu takeshibe ukuti ni mwe muletungulula nga ca kuti talemona ukuti mulemutungulula. Kanshi cikuuku cikuuku mulingile ukumulanga ukuti ni mwe mwakwata amaka pali ena. Mu myaka ya nomba line, abasambilila sana batila ukulanda ukuti ‘abafyashi balingile ukulanga amaka bakwata pa bana,’ bunkalwe sana. Umo pali aba abasambilila sana atile, abafyashi tabalingile ukulanga amaka bakwata pa bana pantu ukucita ifyo kulufyanya sana. Nomba ifi aba balanda ukuti abafyashi balingile ukulatekelesha abana, filenga fye abana ukupelenganishiwa, ukutumpa, e lyo no kumona kwati abantu bonse balingile fye ukubacitila ifyo balefwaya. Ukucita ifi kulenga fye abana bafilwa ukukula bwino.—Ilembo ilingamwafwa: Amapinda 29:15.

Mulebasalapula. Dikishonari imo ilondolola ukusalapula ukuti, “kufunda ukulenga umo aba ne cumfwila nelyo ukuilama, ilingi line mulaba amafunde e lyo nga takonkele ayo mafunde kumukanda.” Nomba ilyo mulesalapula umwana mufwile ukumulondolwela bwino ico mulemusalapwila e lyo ne fyo mwakulacita nga ca kuti afilwa ukumyumfwila, pa kuti alewamyako imibele yakwe. Kwena ilyo mulesalapula umwana tamufwile ukucila mu cipimo nelyo ukulamucusha.—Ilembo ilingamwafwa: Amapinda 23:13.

Mulelanda ifileumfwika. Abafyashi bamo balalomba abana babo ukuti balebomfwila. (Ku ca kumwenako kuti batila, “Kuti natemwa nga ca kuti wawamya umuputule obe.”) Nalimo icilenga ni co bamona kwati nga balanda ifi ninshi balelanga ukuti baliba bwino. Nomba ukulanda muli iyi nshila, kuti kwalenga abafyashi balanakila abana kabili abana nabo kuti balesumina fye ukucita ifyo batemenwe e lyo nga tabalefwaya ninshi kukaana. Mu nshita ya kupeela abana amaka yonse, mufwile ukubeba ifyo mulefwaya bacite.—Ilembo ilingamwafwa: 1 Abena Korinti 14:9.

Mwilayaluka-aluka. Mwilatila nga mwamukanya nelyo mwakaana ukumucitila cimo, kabili pa numa mwayaluka. Abalume na bakashi bafwile ukulanda akanwa kamo. Umwana nga alufyanya e lyo mwasuminishanya ukuti mwalacita ifi, tamufwile ukwaluka iyo. Mwilatalikana no mwana nelyo ukulamulondolwela sana ico mwacipingwila ifyo. Nga ca kuti ‘muleleka Ee wenu aleba Ee, na Iyo wenu, aleba Iyo’ cikamwangukila pamo na umwana wenu.—Yakobo 5:12.

Muleba no kutemwa. Mu lupwa tamufwile mwaba ubuntungwa bwacilamo ubwa kuicitila ifye ifya kuisekesha nelyo umutitikisha. Lelo, Lesa uwabikileko ulupwa, alupangile ukuti abana baletungululwa bwino pa kuti balekula bwino. Pa kukusha abana bwino, mulingile ukulabasalapula pa kuti babe ne cumfwila kabili ninshi mulebalanga ukuti mwalibatemwa.