Watchtower LAIBRARE YA PA INTANETI
Watchtower
LAIBRARE YA PA INTANETI
Cibemba
  • BAIBOLO
  • IMPAPULO
  • UKULONGANA
  • w93 5/1 amabu. 28-31
  • “Ndi Pano! Ntumeni”

Vidio mulefwaya tamuli

Mukwai yafilwa ukutambika

  • “Ndi Pano! Ntumeni”
  • Ulupungu lwa kwa Kalinda—1993
  • Utumitwe utunono
  • Ifipalileko
  • Ukusalapo Ukwapangilwe mu Kubangilila mu Bumi
  • Ukuya ku Singapore
  • Ukupeelwa Kwandi Ukwa Mulimo mu Shanghai
  • Ku Hong Kong Kabili Lyene ku Burma
  • Ukubwelela ku Australia
  • Ukubwelela uko Conse Catendekele
  • Ukubombela Lesa Kwalindetela Insansa mu Bumi Bwandi Bonse
    Ulupungu lwa kwa Kalinda—2008
  • Singapore—Icalo Cayemba ica ku Asia Icaonaulwa
    Loleni!—1997
  • Yehova, Ukucetekela Kwandi Ukutula ku Bwaice
    Ulupungu lwa kwa Kalinda—1993
  • Yehova Alinanga Ukutemwa Kwakwe Ukwa Cishinka Kabili Alinsakamana
    Ulupungu lwa kwa Kalinda—2004
Ulupungu lwa kwa Kalinda—1993
w93 5/1 amabu. 28-31

“Ndi Pano! Ntumeni”

NGA FINTU CASHIMIKWA NA WILFRED JOHN

Abashilika ba mfuti abalinshi abena Burma balitusanshile ukufuma ku mbali shonse shibili isha mumana. Mu kuba ne mfuti shakwikwako imyele balitutontele, balitubwile mu menshi yalefika mu musana no kutushinguluka pe samba lya bulalo bwa musebo ukalamba.

CIBUSA wandi na ine twalipuminwe ku munsokwe. Cinshi calecitika? Nangu ca kuti tatwaleumfwikisha ululimi, mu kwangufyanya twalikutulwike—twaliketwe. Mu kuba fye na mataulo ukukakwa mu misana, mu musaalula twalitwelwe ku citesheni ca bakapokola icali lwa mupepi no kwipushiwa mu kukaluka kuli kapokola walelanda iciNgeleshi.

Cali ni mu 1941, mu kati ka nkondo ya calo iya cibili, kabili twatunganishiwe ukuba abonaushi. Pa numa twalondolwele umulimo wesu uwa Bwina Kristu uwa kushimikila ku kwikushiwa kwa kwa kapokola, atwebele ukuti twali aba shuka ukufuma muli kulya kukangana abomi. Abatunganishiwa abengi, e fintu asosele, balelaswa ku mfuti, ukwabula ukwipushiwa ifipusho ifili fyonse. Twatashishe Yehova no kusenda ukupanda amano kwa kwa kapokola ukukanapitana ku malalo mu nshita ya ku ntanshi.

Ni shani fintu naingile mu mibele ya musango yo mu Burma (iitwa nomba Myanmar)? Lekeni nondolole no kupayanya icikulilo candi.

Ukusalapo Ukwapangilwe mu Kubangilila mu Bumi

Nafyalilwe mu Wales mu 1917 kabili pa mushinku wa myaka mutanda twaselele na bafyashi bandi ne ndume inandi umwaice ku New Zealand, uko nakulile pe farmu lya mukaka ilya batata. Bushiku bumo aletele ku ŋanda umwiina wa fitabo fya kale ifyo ashitile mwi tuuka lishitisha ifipe fyabomfiwapo. Ifyasanshiwe muli uyu mwiina mavolyumu yabili aya Studies in the Scriptures, ayasabankanishiwa na Watch Tower Bible and Tract Society. Ifi fyasangwike ifikwatwa fya kwa mayo ifyaumo mutengo, kabili ukupala nyina kwa Timote, Yunike, alimbile muli ine ukufwaisha kwa kupoosa ubulumendo bwandi mu kubombela amabuseko ya Bufumu bwa kwa Yehova.—2 Timote 1:5.

Mu 1937 nalilolenkene no kusalapo kubili: ukupyana ifarmu lya kwa tata ilya mukaka nelyo ukusosa kuli Yehova nge fyacitile kasesema Esaya ukuti, “Ndi pano! Ntumeni.” (Esaya 6:8, NW) Nali uwacaice, uwa butuntulu busuma, kabili uwabulwe fishingamo. Nali ninsonda ubumi bwa pa farmu kabili naliipakishe bwene. Pa lubali lumbi, nshakwete ukubelesha mu mulimo wa nshita yonse, nelyo bupainiya. Ni cili kwi ningasalapo—ukubomba pa farmu nelyo ukubomba nga painiya?

Bakalanda ukufuma kwi ofesi lya musambo ilya Nte sha kwa Yehova ilya Australia bali ni ntulo ya kukoselesha. Baletandalila icifulo cesu mu New Zealand no kuncincisha ukubomfya ubulumendo bwandi ubwaumo mutengo mu kubombela Lesa. (Lukala Milandu 12:1) Nalanshenye umulandu na bafyashi bandi, kabili balisuminishenye na mano ya kubika ukufwaya kwa kwa Lesa intanshi. Na kabili naetetwile pa mashiwi ya kwa Yesu Kristu mu Lyashi lyakwe ilya pa Lupili aya kuti: “Lelo mubale mufwaye ubufumu bwa kwa Lesa no bulungami bwakwe, ne fi fyonse fikalundwako kuli imwe.”—Mateo 6:33.

Ukusalapo kwandi kwalicitilwe! Apantu pali iyo nshita tamwali umusambo wa Nte sha kwa Yehova mu New Zealand, nalilaalikwe ukubomba pa musambo wa Australia mu Sydney. Muli ifyo, mu 1937, napateme ingalaba ukuya ku Australia ku kuba umutumikishi wa nshita yonse uwa kwa Yehova Lesa.

‘Mulimo nshi nkapokelela?’ e fintu naleipusha. Nalyo line, nangu cibe fyo bushe cali mulandu? Na kuba, nali ninsosa kuli Yehova ukuti, ‘Ndi pano. Mumomfye ukuli konse uko mulefwaya.’ Pa myaka ibili nalyafwilishe mu kupanga ifilimba ifyo fyabomfiwe muli shilya nshiku ne Nte sha kwa Yehova ku kulisha amaseleti ya malyashi ya Baibolo ku bene mayanda. Nangu cibe fyo, ukukanshiwa kwandi ukukalamba pa musambo kwali mulimo wa pa cifulo ca kusungilapo ifitabo.

Ukuya ku Singapore

Mu 1939, napokelele ukupeelwa kwa mulimo ukuya ku Far East—ku kubomba pa cifulo ca kufikilapo ifitabo ica Sosaite mu Singapore. Icifulo ca kufikilapo ifitabo cabombele nge cifulo ca pa kati ku kupokelela no kutuma ifitabo ukufuma mu Australia, Britain, na United States ukuya ku fyalo ifingi ifya mu Asia.

Singapore wali musumba wa ndimi ishingi uko intambi sha bena Kabanga na bena Europe shasakene. Ululimi lwa ciMalay lwali e nshila yaseeka iya kumfwaninamo, kabili pa kuti wingashimikila ukufuma ku mwinshi no mwinshi, ifwe bamwisa twali no kulusambilila. Mu ndimi ishingi, twakwete ifyaleitwa amakardi ya bunte. Aya yakwete imipeelele ya bukombe bwa Bufumu iyapulintwa pali yene iipi.

Pa kutendeka nasungile ku mutwe amashiwi ya pali kardi ya bunte iya ciMalay kabili panono panono naingilisheko ubutala bwandi ubwa mashiwi muli lulya lulimi. Lelo na kabili twasendele ifitabo fya Baibolo mu ndimi shimbi ishingi. Ku bekashi ba cina India, ku ca kumwenako, twakwete impapulo mu ciBengali, iciGujarati, iciHindi, iciMalayalam, iciTamil, ne ciUrdu. Ukukumanya abantu aba mabumba ya ndimi yafule fyo cali ca kukumanya cipya kuli ine.

Ndebukisha bwino ukubilisha kwa kutiinya mu September 1939, ukubilisha kwa nkondo mu Europe. Twaleipusha ukuti, ‘Bushe ikasumbana no kusanshamo Far East?’ Yamoneke kuli ine ukuba e ya kutangilila Armagedone—natontonkenye ukuti ni pa nshita fye yalinga! Naliyumfwile uwaikushiwa ukuti nalebomfya mu kukumanina kabili mu kulinga ubwaice bwandi.

Ukusansha pa mulimo wandi pa cifulo ca kufikilapo ifitabo, nalekwata ukwakanamo kwakumanina mu kulongana kwa cilonganino no butumikishi bwa mwi bala. Amasambililo ya Baibolo yaletungululwa, kabili abantu bamo umo umo balyankwileko no kusumina ulubatisho lwa mu menshi. Basendelwe ku lulamba lwa mupepi no kwibishiwa mu menshi yakaba aya cabu ca Singapore. Twapingwilepo fye no kukwata ukulongana kukalamba, mu mutalalila ukusalanganya ubwite pa kati ka ba kusekelela. Ku buseko bwesu, abantu mupepi na 25 balishile ku kulongana uko pali iyi nshita twasumine ukuti kwali no kuba ukwa kulekelesha pa ntanshi ya Armagedone.

Ukumfwana pa kati ka misambo ya Sosaite kwaliputwilwe apakalamba ku nkondo. Icifulo cesu ica kufikilapo ifitabo mu Singapore, ku ca kumwenako, capokelele ukwishibisha ukwipi ukuti bapainiya batatu aba ku Germany baali no kufika ku Singapore pa nshita imo mu ngalaba iishalumbwilwe ishina pa lwendo lwabo ukuya ku kupeelwa kwabo ukwa mulimo ukushaishibishiwe. Imilungu inono pa numa balifikile no kupoosa amaawala ya kucincimusha ikumi na ifwe. Nangu cingati ululimi lwali ni mpika, twali na maka ya kumfwa ukuti icifulo cabo ica mulimo uko baleya ni ku Shanghai.

Ukupeelwa Kwandi Ukwa Mulimo mu Shanghai

Umwaka umo pa numa na ine natuminwe ukuyabomba mu Shanghai. Nshakwete adresi ya musebo uko naleya, nakwete fye inambala ya mbokoshi ya makalata. Pa numa ya kuceeceetwa mu kusakamanisha pa post office, nali na maka ya kuilondolola mu kukumanina ku kupeelwa inambala ya ŋanda iya Sosaite. Nangu cibe fyo, uwaleikalamo pali iyo nshita umwina China anjebele ukuti umusambo walikuukile, kabili takwali adresi wa makalata.

‘Nalacita shani nomba?’ e fintu naletwishika. Mu mutalalila napepele ipepo ku butungulushi. Ukwinuna umutwe, namwene abaume batatu, abalepako ukucila abantu mu cinkumbawile kabili abapusanako mu mimonekele. Mu kushininkisha bamoneke nga bena Germany batatu abaiminine mu Singapore pali yalya maawala yacepesha. Mu kwangufyanya, naile ku kubakumanya.

“Njeleleniko mukwai,” e fintu nabulubushile mu kucincimuka. Baliminine no kundolekesha mu kufwailisha. “Singapore. Inte sha kwa Yehova. Mulenjibukisha?” e fintu naipwishe.

Pa numa ya kashita kanono, bayaswike ukuti: “Ja! Ja! Ja!” Twalikumbatene, kabili ifilamba fya buseko fyalikonkolweke pa menso yandi. Ukufuma pa mamilioni ya bantu, ni shani fintu balya baume batatu bapitile pali ilya ncende pali ilya nshita? Nasosele fye ukuti, “Natootela, mwe Yehova.” Indupwa sha cina China shitatu, abena Germany batatu, na ine twali e ifwe Inte fweka mu Shanghai.

Ku Hong Kong Kabili Lyene ku Burma

Pa numa ya kubomba mu Shanghai pa myeshi inono, natuminwe ku Hong Kong. Lintu uo naleenekela ukubomba nankwe bupainiya ukufuma ku Australia afililwe ukufika, naisangile neka, Inte eka fye mu calo caletekwa na Britain. Na kabili, nali no kuicinkulako ne mwine ukuti nali ninsosa kuli Yehova ukuti, “Ndi pano! Ntumeni.”

Imibombele yandi yalelungatikwa ukucilisha ku bena China balanda iciNgeleshi, nalyo line nasangile ubwafya mu kupita pa fipata fya mayanda, apantu ababomfi babikilwepo balelanda fye iciChinese. E co nasambilile iciChinese cinono mu misango ibili iyalebomfiwa sana. Calibombele! Nali no kubinga ababomfi abalinshi, ukutambika kardi yandi iya kwishibikilwako, ukusosa iciChinese candi icinono, kabili lyene ilingi line ukwingishiwa mu kati.

Inshita imo lintu naletandalila isukulu, nakonkele iyi ine nshila lintu nalefwaya ukulanda na kafundisha mukalamba. Kafundisha alinkumenye pa bwingililo. Nalimukonkele ukupita mu makalasi yafulilako, ukutasha ukulangisha umucinshi wa bana, no kuipekanya ukulondololwa kuli kafundisha mukalamba. Kafundisha alikonkonseshe, aiswile ku ciibi, aselako, no kunsontelela ukuti nyingile. Ku kupapushiwa kwandi ukwa kukalifya, mu mucinshi antwele ku cimbusu! Camoneke ukuti iciChinese candi tacaumfwilwe bwino no kuti, nga fintu kafundisha mukalamba pa numa anjebele, batontonkenye ukuti nali kalungisha wa mipaipi no ubebeta ifimbusu.

Pa numa ya myeshi ine iya mibombele, nalyebelwe na bakapokola ba ku Hong Kong ukuti icibindo calibikilwe pa mulimo wesu uwa kushimikila no kuti nalingile atemwa ukuleka nelyo ukutamfiwa mu calo. Nasalilepo ukutamfiwa mu calo apantu umwinshi ku kushimikila kwatwalilila kumbi wali ucili uwaisuka. Ilintu nali mu Hong Kong, nashalike ifitabo 462 kabili nayafwile bambi babili ukwakana mu butumikishi.

Ukufuma ku Hong Kong, natuminwe ku Burma. Kulya nalicitile bupainiya no kwafwilisha mu mulimo wa cifulo ca kufikilapo ifitabo mu Rangoon (nomba iitwa Yangon). Cimo ica fya kukumanya fyacilapo ukusekesha cali ni ico ica kushimikila mu matauni ne mishi iyasalangene ukukonka umusebo ukalamba ukufuma ku Rangoon ukuya ku Mandalay na bushilya ku mupaka we tauni lya China ilya Lashio. Painiya munandi na ine twatontomeshe pa bwikashi bwalelanda iciNgeleshi, ukupoka ukulembesha kwa Consolation (nomba magazini wa Loleni!) imyanda iingi. Na kuba, uyu musebo ukalamba ukufuma ku Rangoon ukuya ku Mandalay wali no kwisaishibikwa ngo musebo wa Burma, umusebo umo ukupayanya kwa nkondo ukwa cina America kwatuminwe ku China.

Ukwenda ukupita mu lukungu ulwa kuti ne nkolokoso shashikama ilingi line kwatulengele ukumfwa ukukabila kwa kusamba kusuma. Ici catungulwile ku ca kucitika cishimikwe pa kwiswila, ica kwikatwa ilintu twalesamba mu mumana pe samba lya bulalo. Mu kwangufyanya pa numa imibombele ya bashilika no kulwala fyatupatikishe ukubwelelamo ku Rangoon. Nali na maka ya kushala mu Burma ukufikila mu 1943, lintu imibombele ya nkondo yampatikishe ukubwelelamo ku Australia.

Ukubwelela ku Australia

Pali iyo nshita, imibombele ya Nte sha kwa Yehova yalibindilwe mu Australia. Nangu cibe fyo, icibindo mu kwangufyanya califumishiwepo, kabili mu kupita kwa nshita na kabili nalilaalikwe ukubomba pe ofesi lya musambo. Pa numa, mu 1947, naupile Betty Moss, uwalebomba pa musambo wa Sosaite mu Australia. Wishi kwa Betty na nyina bali bapainiya, kabili bakoseleshe bonse babili wene na ndume yakwe Bill ukulenga bupainiya ukuba umulimo wabo uwa bumi. Betty atampile bupainiya ubushiku fye afumine pa sukulu, pa mushinku wa myaka 14. Natontonkenye ukuti kuti twabomba bwino pamo, apantu na o wine, na kuba, ali nasosa kuli Yehova ukuti, “Ndi pano! Ntumemi.”

Pa numa twali natupana pa mwaka umo, nalilaalikwe mu mulimo wa mu muputule, ukutandalila ifilonganino fya Nte sha kwa Yehova. Ukubombela imisumba yabela ukutali iya Australia kwali kusonsomba kwa cine cine. Bamukukulule ba menshi ilingi line batambike impika ya myendele, ukucilisha imisebo yatelela iye loba lye bumba. Ukukaba kwa mu lusuba kwalesumbana ukufika kuli 43 digri Celsius mu cintelelwe. Apantu twaleikala mu matenti, twasangile ulusuba loca ukuba ulwakaba icishingashipikishiwa kabili umupepo uwatalalisha.

Cali buseko ukubomba nga kangalila wa citungu lintu kwaliko fye ifitungu fibili mu Australia. Donald MacLean abombele icitungu cimo, na ine icibiye. Lyene twali no kukabushanya ifitungu. Cili ca kucincimusha ukubelenga pa lwa filonganino ifyo nomba ifili umo inshita imo twabombele. Imbuto sha cine ca Baibolo mu kushininkisha shalilimbuka kabili shalitwala!

Ukubwelela uko Conse Catendekele

Mu 1961, nakwete ishuko lya kusangwa kwi kalasi lya kubalilapo ilye sukulu lya bumishonari ilya Gileadi pa numa ya kuselela kwa liko ku Brooklyn, New York. Nali nimpokelela ubwite ku nshita ya ku numa ku kuya kwi sukulu lelo nshali na kubupokelela pa mulandu wa butuntulu bwa bumi. Pa kusondwelela kwa kosi wa myeshi ikumi, nalilaalikwe ku kupokelela New Zealand ngo kupeelwa kwandi ukwa mulimo.

E co ukutula mu January 1962, Betty na ine twaba kuno ku New Zealand, cimo ica fyalo fyabesha kwi samba. Ilingi line ciloshiwako nga cimo ica fishi fyaembesha ifya Pacific. Ukulosha ku fya teokratiki, caliba buseko ukubomba mu muputule na mu citungu. Pa myaka 14 iyapitapo, ukutula April 1979, twalibomba pe ofesi lya musambo ilya New Zealand.

Betty na ine nomba bonse babili tuli pa kati ka ba70, kabili wene na ine twakwata imyaka 116 iya mulimo wa nshita yonse uwa Bufumu ukwabula ukuleka. Betty atampile bupainiya mu January 1933, kabili ine mu April 1937. Ubuseko bwesu bwingi ilyo twalolesha abana besu aba ku mupashi na beshikulu balecita ifyo twacitile lintu twali abacaice, ukucilumbula, ukumfwila ukufunda kwa kwa Lukala Milandu 12:1 ukwa kuti: “Ibukisha Kalenga obe mu nshiku sha bulumendo bobe.”

Mwandi caliba lishuko ukupoosa mupepi no bumi bwesu bonse ukushimikila imbila nsuma ya Bufumu bwa kwa Lesa no kupanga abasambi, nga fintu Shikulwifwe Yesu Kristu akambishe! (Mateo 24:14; 28:19, 20) Tuli aba nsansa nga nshi pa kuti twalyankwileko ku bwite bwa kwa Lesa nge fyacitile kasesema Esaya uwa pa kale ukuti, “Ndi pano! Ntumeni.”

    Impapulo sha mu Cibemba (1982-2025)
    Isaleni
    Isuleni
    • Cibemba
    • Peleniko Bambi
    • Ifyo Mwingasala
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Ifya Kubomfya
    • Amafunde Yesu
    • Privacy Settings
    • JW.ORG
    • Isuleni
    Peleniko Bambi