Isambililo 16

Ukulanshanya Ukukuulilila

1, 2. Finshi filingile ukwishibishe mibele ya kulanshanya kwesu?

¹ Mu kulanshanya kwesu ukwa cila bushiku tulapeelwe shuko lya kucindika Lesa. “Muli Lesa e mo tutakishisha akasuba konse, ne shina lyenu tuletootela pe,” e fyalembele kemba wa malumbo wa mu Baibolo. Bushe iyo taili mibele ya mutima yawaminwa ukutashiwa iya bakapepa ba kwa Lesa bonse? Ilangilila umupampamina wa kubomfye milomo ya umo mu kumfwana no kufwaya kwa kwa Yehova.—Ilu. 44:8.

² Umupampamina wa musango yo ulafwaikwa, pantu ku mulandu wa kukanapwililika kwapyanwa limbi kuti kwabako kukongamina ku kusose co limbi cingabongolola bambi mu cifulo ca kubakuula. (Yako. 3:8-12) Fintu cabe cawama, kanshi, ukuti lyonse tuleibukisha ukukoselesha kwa mu Malembo ukwa kusosa “icawama ku kukuula icilingene no kukabila, ukuti cipeele ukusenamina ku baleumfwa.”—Efes. 4:29.

3, 4. Cinshi pa mbali ya kulanda icabimbwamo mu kulanshanya, kabili ni kwi uko twingacibelesha?

³ Kwena, cilingile ukwibukishiwa ukuti ukulanshanya kubimbamo no kukutika, pantu ukulanshanya kukabushanya kwa matontonkanyo. Landa ifingakuula, lelo na kabili peelako bambi ishuko lya kuilumbulwila. Lundulula maka ya kwipusha ifipusho fyalinga, ukulenga uulelanda ukuba uwakakuka. Lyene lango buseko bwa cine mu cintu alesosa, ukucilo kubomfye nshita intu alelanda ku kupanga cintu ulekonkeshapo kusosa. Ukulangisho buseko bobe ubwa musango yo mu matontonkanyo ya bambi kuti kwabakuula.

⁴ Kwalibako amashuko yafula aya kulanshanya kwa kukuulilila. Ku ca kumwenako, lintu uli pa ŋanda no lupwa; lintu uli na ba ku ncito banobe nelyo ababiyo ba ku sukulu; na lintu ulebishanya na basumina banobe. Ubwingi bwa malyashi yesu mwi sukulu lya butumikishi yatupayanishisha amashuko ya mu nshita aya kulundulula ukulamuka kwa kulanshanya.

5-7. Peele mitubululo imo iya kuwamyo kulanshanya kwa lupwa, ukucilisha pa nshita ya ca kulya.

⁵ Mu ŋanda. Ukulanshanya mu ŋanda kuti kwasangwilako ifyafula ku nsansa sha lupwa, e co kwawaminwo kubombesha kwalinga ukukuwamya. Bonse abalume na bakashi balomfwa bwino lintu abanabo balangisho buseko bwa cine cine mu fintu balesosa. Kabili abana balatasha lintu abafyashi babo bakutika ku fintu basosa no kulangisho kwangwako kutuntulu kuli bene. Lelo nga wacilima nelyo ukulapenenga muli magazini lintu umo alelanda na iwe, nelyo mu nshila imo ukulangisho kubulwo buseko, ukulanshanya mu ŋanda yobe mu kwangufyanya kukabongoloka. Takwaba uusekela mu kulanda no muntu ushikwete ubuseko mu cintu alesosa.

⁶ Inshita sha ca kulya shipeela ishuko lya mu nshita ilyawamisha ilya kulanshanya kwa lupwa ukukuulilila. Pa nshita ya ca kulya cimo akasuba kamo na kamo ukulanshanya kumo kuti kwashimpwa pe lembo lya Baibolo lya bushiku ukufuma mu katabo Ukubebeta Amalembo Cila Bushiku. Pa nshita sha kulya shimo, ifyebo fyabelengelwe mu Ulupungu lwa kwa Kalinda ulwafumine nomba line nelyo Loleni! kuti fyafumamo ukulanshanya kwabamo kusekelela no kwa kunonsha. Lelo te kukwato kulanshanya kwa pa nshita ya ca kulya ukuba ukwateyanishiwe ca kuti takuli inshita ya kuilumbulwila kwa kuitemenwa no kuipakisho kukokoloka kwa pa kulya.

⁷ Mu nshila ya cifyalilwa icilundwa cimo cimo ica lupwa kuti casangwilako ku kulanshanya kwa kukuulilila pa nshita ya ca kulya. Iyi taiba ni nshita ku kuilishanya; icintu ca musango yo kuti capumfyanya ukusungulula kwa fya kulya. Lelo mu kasuba umuntu alomfwe fintu fyabamo kufunda, nelyo pambi ifyabamo imilangwe. Limbi kuti akwate ca kukumanya cabamo buseko mu butumikishi bwa mwi bala. Pambi kuti abelenga cimo icabamo kusekelela mu nyunshipepala nelyo ukucumfwa pa radio. Mulandu nshi te kucisungila mu muntontonkanya ku kwisashimikilako bambi mu lupwa pa nshita ya ca kulya? Tapakaleepe, mu cifulo ca kulya lubilo lubilo no kufumapo mu kwangufyanya, ukasange fyo bonse bakalaenekela mu kuba no kufuluka utu tushita tumo ku kulanshanya pamo.

8-10. Mulandu nshi ukulanshanya kwa pa lwabo pa kati ka bafyashi no mwana umo na umo kwacindamina, kabili ni shani kwingakoseleshiwa ku bafyashi?

⁸ Ku bafyashi, calibe cacindama na kabili ukulanshanya pa lwabo na bana babo umo umo, ukutaluka ku ba mu ŋanda bambi. Ifya kufumamo fyawamisha filesako lintu kwacitwa mu mibele yakookoloka, nampo nga ni pa ŋanda nelyo pa kwenda mu musebo. Ukulanshanya kwa musango yo kupayanye shuko lya mu nshita ilya kupekanyo mwaice ku kwaluka uko umubili wakwe ukalapitamo ilyo akalakula. Na kabili uku kulanshanya kukasokolola icaba mu mutima wa mwaice, ifyaba ukufwaisha kwakwe ukwa cine cine na mabuyo mu bumi, kabili kupeela ishuko lya mu nshita ilya kumumunge fi mu nshila ya kunonsha.

⁹ Mu kulanshanya kwa musango yo, nga ca kuti umwana obe alumbula amafya ayo abimbilwemo, ukwangufyanyo kumukalipila limbi kuti kwapwisho kulanshanya palya pene. Kabili, ukwibukisha ica kukumanya cakwe capita, limbi te kuti alumbule iyi milandu na kabili. Ilingi caliwamo kukutika no kufwailisha mu kuba ne fipusho ifilangishe mibele yobe iya kumfwikisha. Lyene mu cikuuku lelo mu kushansha kuti wamwafwilisho kulungike nshila shakwe umo apaswike ukufuma ku fishinte fya Baibolo.

¹⁰ Nangu cingati ukulanshanya kwalibo kwafwaikwa ku bumi bwa lupwa ubwa nsansa, ici tacipilibulo kuti umo akabilwo kulalande nshita shonse. Mu cishinka, calicilapo kuwama inshita shimo ukukwate shuko lya mu nshita ilya kuba weka uletontonkanya, ukubelebesha pa milandu mu mutalalila. E co utushita twa kutalala ilingi tulatashiwa ku filundwa fya lupwa.

11, 12. Mashuko nshi yabako aya kucitilo bunte, pa mbali ya butumikishi bwa lyonse ubwa mwi bala?

¹¹ Ukupanga mashuko ya kucitilo bunte. Ni shani fintu amaka ya kulanda mu musango wa cifyalilwa yambukilo butumikishi bwa umo? Cisuma, bushe ulapapo mulandu Inte bamo bamonekela lyonse ukukwate fya kukumanya fyawamisha? Bushe pambi te kuti cibe pa mulandu wa kuti e batendeka ukulanshanya? Ipinda lya mu Baibolo litila: “Imilomo ya ba mano itandanyo kwishiba.”—Amapi. 15:7.

¹² Nangu fye ni pa mbali ya butumikishi bwa mwi bala ubwa lyonse, kwalibako amashuko ya mu nshita ayengi aya kwingisha bantu mu kulanshanya no kulanda kuli bene ulwa kwa Yehova. Bana mayanda ba Bwina Kristu, ku ca kumwenako, kuti bacitilo bunte ku bena mupalamano nelyo ku basulushi abo limbi bengesa pa ŋanda. Abana kuti bakwata mashuko ya kwingisha banabo ba ku sukulu mu kulanshanya pa lwa Baibolo ilintu baleya ku sukulu nelyo pa nshita kafundisha ashili mu kalasi. Kabili ababomba limbi kuti baba na maka ya kucitilo bunte mu fifulo fyabo ifya ncito, napamo pa nshita sha kulya. Nelyo fye lintu uletandala mu parka, wiminine mu mulongo pe tuuka nelyo ulepembela basi kuti cacitika ukwingisha bambi mu kulanshanya ukukuulilila. Mu fyalo fimo, umwabo kubinda kwa kushimikilo Bufumu, ubutumikishi bucitwa fye maka maka ukupitila mu kulanshanya kwa mu lyashi. Ukukula kwayangufyanya mu mpendwa ya babomfi ba kwa Lesa wa cine ukubako ilingi muli ifyo fifulo cili bushininkisho bwa kuti iyi nshila ya kushimikila yaba iifumamo cimo.

13-16. Ni nshila nshi shingabomfiwa ku kubimbulo kulanshanya uko kwisulako inshila ya kucitilo bunte?

¹³ Pa kubomfye mibele yalekanalekana ku kucitilo bunte, limbi kuti twakabila fye ishiwi lya bucibusa ku “kusonkomona” ukulandila muli iyo nshila, kabili ukukabushanya kwa kulanshanya kuti kwatendeka. Yesu aimike ica kumwenako muli ici. Inshita ya kasuba imo lintu aali pa cishima mu Samaria ku kutuusha alombele amenshi ku mwanakashi uwaishile kulya ku kutapa amenshi. Apo abaYuda tabalelande lingi na bena Samaria, ici cabimbwile ukwipukisha kwa mwanakashi. Aipwishe icipusho. Yesu ayaswike no kulanda pa menshi akwete ayo yali no kupeelo mweo wa muyayaya, ukulundapo kubimbulo kwipukisha kwa mwanakashi. Pamo nge ca kufumamo, ishuko lya mu nshita lyalipeelwe ilya kucitilo bunte ku mwanakashi. Mono kuti tatendeke no bunte bwatanununwa; abomfeshe ukulanshanya kwa bucibusa ku kupekanye nshila.—Yoh. 4:5-42.

¹⁴ Kuti wakwato kulanshanya kwa kukuulilila ukwa musango yo ukutendekwa na iwe wine. Ilintu ulepembela basi limbi kuti waba na maka ya kwalwilo kusakamana kwa umo ku cipande ca mu nyunshipepala nelyo ica muli magazini icilelanda pa mpika imo pamo ngo kukoweshiwa kwa mwela nelyo inkondo, no kwipusha auti: “Muletontonkanya ukuti mulandu nshi yi mibele ibipile fi mu myaka ya nomba line? Bushe muletontonkanya inshita ikabala aisako lintu isonde lyonse likabe cifulo ca nsansa ica kwikalamo?” Calisangwa na kabili ukube cibomba bwino ukutendeko kulanda pa mpika sha nomba line sha cikaya, kabili lyene ukwipusho kuti: “Cinshi muletontonkanya cingaba e kupikulula?” Nga fintu cingenekelwa ici citungulula ku kulanshanya kwa kupikulula kwa cine cine—ubufumu bwa kwa Lesa. Kwena, ukwiluka kulingile ukubomfiwa. Takwabako kukabila kwa kupatikisho kulanshanya lintu abantu tabankwileko. Lelo ukasange fyo bamo balakutika mu nsansa, pamo nge fyacitile umwanakashi umwina Samaria pa cishima.

¹⁵ Inshila na imbi iya kusangilamo amashuko ya mu nshita aya kulanda pa lwa Cebo ca kwa Lesa yaba kubike fitabo fya Baibolo apo fingamonwa mu kwanguka. Lintu ici cacitwa mu ŋanda, abatandashi ilingi line balalanda pali cene, ukwisule nshila ya bunte bwawamisha. Nga uya ku sukulu lya cintubwingi, icitabo nelyo magazini washiwa pa desiki lyobe mu kushininkisha kuti alenga umo ukwipusha ati, “Cinshi ico?” Lyene wakwate shuko lya mu nshita ilya kumweba, ukucitilo bunte. Nelyo nga ulebelenge fitabo fyobe fya Baibolo pa nshita sha kutuusha nelyo lintu uleenda mu fya kwendelamo fya cintubwingi, ici kuti caisule nshila ya kulanda ku bantu bengepusha ulwa bufumu bwa kwa Lesa.

¹⁶ Ukulanshanya na ba kwishibana nabo nako kuti kwatungulula ku kulande cine ca Baibolo. Ukulanshanya kwa musango yo ilingi kubimbamo ifyo abantu bacita—uko baile, fintu baumfwile nelyo ukumona—nelyo ifintu ifyo bapango kucita. E co lintu wakwate shuko lya kulanda, mulandu nshi te kulandila ulwa fintu wacilacita? Pa numa ya kusangwa ku kulongana kwa muputule, eba umubiyo wa ku ncito nelyo umwina mupalamano kuntu waile no mutwe wa lyashi likalamba; limbi kuti aipusha ifipusho pali wene. Shimikilako bambi ulwa fintu wabelengele mu Ulupungu lwa kwa Kalinda nelyo muli Loleni! kwati fye ni fintu nabo balanda pa lwa fintu bacita. Nga wasanga abankulako, bakalombe fyebo na fimbi. Nomba wakwate shuko lya mu nshita ilya kupeelo bunte bwalundwapo. Ukulanshanya kwa musango yo ukwatantikwa ku kutungululo kusakamana ku mifwaile ya kwa Lesa mu kushininkisha kulakuulilila.

17-20. Peela imitubululo ukulosha ku fyebo fya kulanshanya kwa kukuulilila lintu uli ne Nte shinobe.

¹⁷ Lintu uli na basumina banobe. Lintu uli mwi longo lya bamunonko ba ku mupashi na bankashi, nalyo line, calibe calungamo kuti ukulanshanya kulingile ukuba ukwasumbuka, ukwawaminwa abatumikishi ba mbila nsuma. Imifwaile ya kuko tailingile ukuba fye iya kupisha fye nshita, lelo iya kukuulilila.

¹⁸ Amashuko ya mu nshita ayawamisha aya kulanshanya kwa kukuulilila yalabako pa ntanshi na pa numa ya kulongana ku Ŋanda ya Bufumu. Wilabelesha kukwankwanya ukuya mu kwangufyanya pa numa lintu ukulongana kwapwa. Mulandu nshi te kwingilila mu kulanshanya na bamunyina bakalamba, ababelesha, pamo pene na abo bengaba aba mwenso kabili abakongamina ku kuba beka fye? Kwalibako ifyafula ifya kulandapo. Lanshanyeni ifishinka fya buseko bwaibela ukufuma muli bamagazini ba Ulupungu lwa kwa Kalinda aba nomba line. Limbi kuti mwalanda pa malyashi yantu mukwete mwi Isukulu lya Butumikishi bwa Teokrasi. Bambi kuti bakwate mfundo shipya isho wingabomfya mu lyashi lyobe, nelyo pambi kuti watubululako imfundo sha kwafwilisha umo mu lubali lwakwe. Ifya kukumanya fya mwi bala kuti fyashimikwa, nelyo limbi kuti walanda ulwa lubali lumo waciipakisha ukucilapo pa kulongana kwa ubo bushiku. Ukulanshanya kwa musango yo mu cine cine kulakuulilila.

¹⁹ Pa kulongana kukalamba palabako amashuko ya mu nshita aya kulanda na bamunyina na bankashi abafuma ku fifulo fyapusanapusana. Inte abengi bapampamina pa kutendeko kulanshanya mu milongo ya fya kunwa fyatalala nelyo lintu baleendo kuya no kufuma ku fibansa fya kulongana kukalamba. Inshila yawamisha imo iya kucite ci kweba munonko nelyo nkashi ishina lyobe, no kwipushe shina lyakwe. Ipusha fintu asangwike Nte. Ici ilingi citungulula ku kulanshanya kwabamo insansa, ukwa kukuulilila.

²⁰ Pa kuya ku kwakana mu butumikishi bwa mwi bala ishuko lya mu nshita na limbi ilya kulanshanya kwa kunonsha lilapayanishiwa. Mu cifulo ca kwingila mu kulanshanya kwa fye, mulandu nshi te kulanshanya ifya kutununuka abene mayanda muli co cifulo, nelyo amalyashi ayo bengatemwo kulandapo. Caliba na kabili icisuma ukulanshanye fya kubomba no kukaanya uko limbi kwingemako. Calicilishapo kube ca kupembesula ne calinga ukutontonkanya no kulanda pa milandu ya ku mupashi pa nshita sha musango yo.—Fil. 4:8, 9.

21-24. Nga ca kuti ukulanshanya kwe bumba kwaleko kuba ukwa kukuulilila, cinshi ico ifwe pa lwesu twingacitapo?

²¹ Nga ca kuti pa nshita iili yonse uli mwi bumba lya bamunyina na bankashi lintu ukulanshanya kwaba ukwabulwamo buyo nelyo kwabo kushikuulilila, cinshi wingacita? Mulandu nshi te kwesesho kwimye cipusho ku kwalwilo kulanshanya ku nshila shingacilapo kube sha kunonsha? Letako ilyashi limo no kwipusha ifipusho pali lyene. Ukulanshanya kwa musango yo kwalicilamo kubo kwa kunonsha nga ca kuti abaleyakanamo bakokolako akashita kamo pe sambililo limo, ukupeela uwakwakanamo umo umo inshita ya kulandapo.

²² Lintu ukulanshanya kwabimbamo ukulanda pa lwa filundwa fimbi fya cilonganino ca Bwina Kristu, kwalibako kukabila kwa kupempwila ukuti kwisanguko kwabulwamo mucinshi no kwa kulengulula, ukucilo kuba ukwa kukuulilila. Nga umo engatendeko kulanda pa kupelebela kwa umbi, bushe kuti wakwato kushipa kwa kwalulo kulanshanya ukubwelela ku cipimo ca kukuulilila? Bushe kuti wabo wa bucishinka ku kuteyanya kwa kwa Yehova no kucingilila umo uwa filundwa fya kuko? Uyo mulandu uunono, e fyo umo engasosa. Lelo tauba unono nge fyo lintu caibukishiwo kuti ukufwailishe filubo muli umo uwa babomfi baipeela aba kwa Lesa limbi kuti kwatungulula ku kuilishanya kwa kulwisho kutantika kwa kwa Lesa!—Yako. 5:9; 2 Kor. 10:5.

²³ Inshita shimo ukulanshanya limbi kuti kwaba ukwayangukako, kabili limbi ilyashi lya milangwe kuti lyashimikwa. Ukulanshanya kwa musango yo kuti kwabo kwa kulengo kukookoloka kabili ukwa kunonsha. Lelo ukusakamana kulakabilwo kubomfiwa mu kuti kwisanguke lyashi lyapumbusa ilishawaminwa batumikishi ba Bwina Kristu. Uku kufunda kwa Baibolo kulingile ukwibukishiwa: “Lelo ubulalelale no kukowela konse, nangu lunkumbwa, mwileka filumbulwe muli imwe, ifyo kwayana ku bashila; awe, ne lyashi lya nsoni, nangu lya buwelewele, nangu lya kwalikana—ifintu ifishayamo; kano ukutootela kwena.”—Efes. 5:3, 4.

²⁴ E co, pamo nga batumikishi ba kwa Yehova, lekeni ukulanshanya kwesu inshita shonse kube ku mucinshi Wakwe. Ku kucite ci na kabili tukalabomfyo kufunda kusuma kwalembelwe no mutumwa Paulo ukwa kuti: “Ifwe bonse umo umo tutemune umunensu, ku kumuletelo busuma bwa kumukuula.”—Rom. 15:2.