Kuti Mwashimikila Ilyo Muleisha Fye!
1. (a) Bushe ukushimikila abantu ilyo tuleisha fye e cinshi? (b) Bushe ni banga pali kuno kulongana abasambilile icine ilyo baleisha fye na baNte?
1 Bushe ni banga mu cilonganino cenu abaumfwile icine pa muku wa kubalilapo ukupitila mu bunte bwa mu lyashi? Kuti mwapapa ukumfwa ifyo bafula. Ukushimikila abantu ilyo tuleisha fye, kushimikila imbila nsuma ilyo tulebomba imilimo yalekanalekana cila bushiku, e kutila lintu tuli pa lwendo, tuletandalila balupwa nelyo abena mupalamano, ilyo tuleshita ifintu, e lyo na lintu tuli pa sukulu, ku ncito nelyo ku ncende shimbi. Mwi bumba limo umwaba baNte 200 ababatishiwa, abantu 80 basambilile icine ukupitila mu kwisha fye nelyo ubunte bwa mu lyashi! Kanshi ukushimikila abantu ilyo tuleisha fye kulafwa abengi nga nshi.
2. Ni ba nani abalembwa muli Baibolo abaleshimikila ilyo baleisha fye na bantu bambi?
2 Abaleshimikila imbila nsuma mu nshita ya batumwa ilingi line baleshimikila abantu ilyo baleisha nabo. Nga mwaibukisha, ilyo Yesu alepita mu Samaria, ashimikiile umwanakashi uwaletapa amenshi pa cishima ca kwa Yakobo. (Yoh. 4:6-26) Filipi atendeke ukulanshanya na cilolo umwina Etiopia uwalebelenga mwi buku lya kwa Esaya pa kumwipusha fye ati: “Bushe cine cine nawishiba ifyo ulebelenga?” (Imil. 8:26-38) Ilyo bamubikile mu cifungo mu musumba wa Filipi, umutumwa Paulo alishimikile ku walelinda icifungo. (Imil. 16:23-34) Inshita imbi, ilyo umutumwa Paulo bamukakiile pa ng’anda, ‘alepokelela bwino abaleisa kuli ena, kabili alebashimikila ubufumu bwa kwa Lesa no kubasambilisha pali Shikulu Yesu Kristu.’ (Imil. 28:30, 31) Na imwe bene kuti mwashimikila ilyo muleisha fye, nangu ca kuti mwalikwata insoni. Kuti mwacita shani?
3. Cinshi cingatwafwa ukupwisha umwenso?
3 Ifya Kucita pa Kutampa: Fwe bengi cilatwafya ukutampa ukulanshanya na bantu abo tushaishiba. Nangu fye ni ku bantu twaishiba, nabo bene limo cilafya ukutampa ukulanda nabo pa cebo ca kwa Lesa. Nomba nga twatontonkanya pa busuma bwa kwa Yehova, na pa cine cacindama ico apeela ababomfi bakwe, na pa fyo abantu balecula mu calo, tukabombesha ukutendeka ukulanshanya na bantu pa cebo ca kwa Lesa. (Yona 4:11; Amalu. 40:5; Mat. 13:52) Ukulunda pali ifyo kuti twalomba Yehova ukuti atwafwe ukuti ‘tushipe.’ (1 Tes. 2:2) Umuntu umo uwapwishishe isukulu lya Gileadi atile: “Nasanga ukuti ipepo lilangafwa sana nga ca kuti ndeshupikwa ukushimikila abantu.” Nga ca kuti mulatiina ukulanda na bantu, mulepepa ipepo ilipi lya mu mutima.—Neh. 2:4.
4. Cinshi tulingile ukukoselela ukucita kabili mulandu nshi?
4 Nga muleshimikila ilyo muleisha fye ninshi tamulekabila ukutendekela na mashiwi ya kuti “ndi umo uwa Nte sha kwa Yehova” nelyo ukubelenga ilembo. Kuti twasanga ukuti cilawama nga twakoselela pa kutendeka ukulanda ilyashi na bantu ukucila ukulatontonkanya fye pa kubashimikila ilyo line fye twatampa ukulanshanya nabo. Bakasabankanya abengi batila ukucita ifi kulabalenga ukuicetekela ica kuti balasuka bashimikilako na bantu bambi imbila nsuma. Nga ca kuti umuntu talefwaya ukulanshanya, tamulingile ukumupatikisha iyo. Mu mucinshi lekeni ukulanshanya kabili twalilileni ifyo mwacilacita.
5. Finshi nkashi umo uwakwata insoni acita ifilenga aleshimikila icebo ilyo aleisha na bantu?
5 Nkashi umo uwakwata insoni ilyo aleshita ifintu pa maliketi, alabala alolesha umuntu umo e lyo amwentula. Nga ca kuti uyo muntu na o amwentula, uyu nkashi alalandapo utufyebo tunono. Nga ca kutila uyo muntu ayasuka, uyu nkashi alakwata inkosho sha kutwalilila ukulanshanya. Alakutikisha sana kabili alesha ukusanga ifyebo fyaba mu Baibolo ifingalenga ulya muntu ukumfwa. Ukubomfya iyi nshila kwalimulenga ukushalika impapulo ishingi nga nshi kabili alitendekapo ne sambililo lya Baibolo.
6. Finshi twingalanda pa kuti tutendeke ukulanshanya no muntu?
6 Ifya Kutampa Ukulanshanya: Finshi twingalanda pa kuti tutendeke ukulanshanya no muntu? Ilyo Yesu alelanda no mwanakashi pa cishima, abalilepo ukulomba amenshi. (Yoh. 4:7) Kanshi limbi kuti twatendekela fye pa kuposha umuntu nelyo ukumwipusha icipusho. Ilyo mulelanshanya kuti mwasuka mwasanga apa kulandila amashiwi ayaba mu Malembo kabili limbi kuti mwabyala ne mbuto sha cine. (Luk. Mil. 11:6) Bamo basanga ukuti inshila imo iibomba bwino yaba kulandapo fimo ifingalenga umuntu ukwipusha nelyo ukufwaya ukwishiba. Ku ca kumwenako, ilyo mulelolela dokota kuti mwatendeka ukulanshanya lintu mwasosa amuti, “Ala mwandini nkatemwa sana lintu inshita ikesa ilyo nshakalwalepo nakalya.”
7. Bushe ukubika amano ku filecitika kuti kwatwafwa shani ukulashimikila ilyo tuleisha fye?
7 Ukulabika amano ku filecitika na kwena kuti kwalenga twatendeka ukulanshanya. Nga twamona umufyashi ali na bana abaicindika bwino sana, kuti twatasha uyo mufyashi, no kumwipusha atuti, “Finshi fyalenga ukuti mukwate abana abaicindika muli uyu musango?” Nkashi umo alabika amano ku kwishiba amalyashi ayo abo abomba nabo balanda lyena alabashimikilako ifyebo fimo ifikuma amalyashi ayo batemwa sana. Ilyo aumfwile ati umwanakashi alebomba nankwe alepekanya ubwinga, amupele Loleni! iyalelanda pa kupekanya ubwinga. Ifi acitile fyalengele ukuti batwalilile ukulanshanya ifyebo na fimbi mu Baibolo.
8. Kuti twabomfya shani impapulo shesu ku kutendeka ukulanshanya na bantu?
8 Inshila na imbi iya kutendekelamo ukulanshanya kulabelengela impapulo shesu apo bambi bengatumona. Munyinefwe umo akupukula Ulupungu lwa kwa Kalinda nelyo Loleni! pe bula apali umutwe uusuma kabili mu mutalalila alatendeka ukubelenga. Nga amona umuntu umo uuli mupepi alelolesha magazini yakwe, alamwipusha icipusho nelyo ukulandapo amashiwi ayanono pa fyebo fili mu cipande. Ilingi line nga acita ifi, alatendeka ukulanshanya no kushimikila umuntu icebo. Kanshi ukusha fye ulupapulo lwesu lumo apa kuti uuli onse kuti alumona kuti kwalenga abo tubomba nabo nelyo abo tusambilila nabo ukufwaisha ukwishiba ifyo ulupapulo lulelandapo kabili kuti baipusha ne fipusho.
9, 10. (a) Finshi mwingacita pa kuti mulekwata ishuko lya kushimikila abantu ilyo muleisha nabo? (b) Bushe mucita shani pa kuti muleshimikila ilyo muleisha fye?
9 Citenipo Fimo pa Kuti Muleshimikila: Pa mulandu wa kuti inshita ya kubomba umulimo wa kushimikila naicepa, tatufwile ukulamona kwati ukushimikila abantu ilyo tuleisha nabo kulingile ukuba kwa kupumikisha fye. Lelo ilyo tulebomba imilimo ya cila bushiku, tulingile ukulacitapo fimo ifingalenga twashimikila abantu. Tontonkanishisheni kabela pa bantu abo napamo mwalakumanya, kabili tontonkanyeni pa fyo mwingatendeka ukulanshanya nabo. Bikeni Baibolo mupepi pamo ne mpapulo isho mwingapeela abalefwaya ukwishiba icine.—1 Pet. 3:15.
10 Ukulatontonkanya pa nshila shalekanalekana, kwalilenga bakasabankanya ukulashimikila ilyo baleisha fye. Nkashi umo uwikala mu cikuulwa cimo icacingililwa sana abomfya incende uko abengi batemwa ukwangalila no kubikako ifikope fimo ifisuma. Nga ca kutila abantu balandapo pali ifi fikope, alakwata ishuko lya kutendeka ukulanshanya nabo no kubebako ifyo Baibolo yalaya “umuulu uupya ne calo icipya.” (Ukus. 21:1-4) Bushe fintu nshi mwingacita pa kuti muleshimikila abantu ilyo muleisha fye?
11. Kuti twacita shani nga tulefwaya ukutwalilila ukwafwa umuntu uo twashimikile ilyo twaleisha fye?
11 Ukwafwa Abalefwaya Ukusambilila: Nga mwasanga abatemenwe ukusambilila, twalilileni ukubafwa ukwishiba icine. Nga mwamona ukuti nacilinga, kuti mwabeba ukutila: “Natemwa sana ukulanshanya na imwe. Kuti namusanga kwisa pa kuti tukalanshanye na kabili?” Bakasabankanya bamo balapeela umuntu inambala yabo iya foni nelyo adresi no kumweba ati: “Natemwa ifi twalanshanya. Nga kuti mwatemwa ukwishibilapo na fimbi pali ifi twalanshanya, kuti mwantumina ukubomfya iyi namba nangu adresi.” Nga ca kutila te kuti mukwanishe ukutwalilila ukwafwa uyo muntu, bwangu bwangu ebeni icilonganino caba mupepi no yo muntu ukubomfya formu ya Twapapata Fwayeni Uyu Muntu (S-43) no kupeela kalemba wa pa cilonganino cenu.
12. (a) Mulandu nshi uwa kusungila bwino no kulatuma lipoti ya nshita tubomba umulimo wa kushimikila abantu ilyo tuleisha fye? (b) Fisuma nshi fyafuma mu kushimikila abantu ilyo muleisha fye? (Moneni akabokoshi akaletila “Mu Kushimikila Ilyo Muleisha Fye Mulafuma Ifisuma!”)
12 Inshita tubomba umulimo wa kushimikila ilyo tuleisha na bantu, tulingile ukuilemba pali lipoti ya mulimo wa mwi bala. Kanshi mulelemba no kusunga bwino iyo nshita nangu ca kuti mulanshanya fye amamineti yanono mu bushiku bumo. Tontontonkanyeni pali ici: Nga ca kuti kasabankanya onse aleshimikilila abantu mu mamineti 5 cila bushiku ilyo baleisha, ninshi kuti tulekwata amaawala 17 milioni cila mweshi!
13. Finshi fingatucincisha ukulashimikila abantu ilyo tuleisha nabo?
13 Ifintu fibili ifyacindama ifilenga tuleshimikila abantu ilyo tuleisha nabo fyaba kutemwa Lesa e lyo no kutemwa abantu. (Mat. 22:37-39) Ukutasha Yehova ukufuma pa nshi ya mitima pa mibele yakwe no bufwayo bwakwe kutulenga ukulalanda pa “bufumu bwakwe ubwa bukata nga nshi.” (Amalu. 145:7, 10-12) Ukubika sana amano ku bantu kulenga tulebashimikila imbila nsuma ilyo twakwata ishuko pantu inshita isheleko naicepa. (Rom. 10:13, 14) Nga ca kuti tuletontonkanishisha libela kabili tulepekanya, bonse fye kuti twashimikila ilyo tuleisha fye kabili napamo kuti twaba ne nsansa pa mulandu wa kuti twalenga umuntu uwakwata umutima uusuma ukumfwa icine.
[Amashiwi pe bula 4]
Kuti mwasanga ukuti cilawama nga mwakoselela pa kusanga abantu no kutendeka ukulanda nabo ilyashi
[Amashiwi pe bula 5]
Ukulatontonkanya pa nshila shalekanalekana, kwalilenga bakasabankanya ukulashimikila ilyo baleisha fye
[Akabokoshi pe bula 5]
Ifya Kucita nga Mulefwaya Ukulanshanya no Muntu
◼ Pepeni ukuti Lesa amwafwe ukutendeka ukulanshanya
◼ Mulesala balya abamoneka ukuba no mutima uusuma kabili abashipamfiwe
◼ Mulebalolesha pa menso, mulemwentula, kabili landenipo nga ca kuti basosa fimo ifyo na imwe mwatemwa
◼ Mulekutikisha ilyo balesosa
[Akabokoshi pe bula 6]
Mu Kushimikila Ilyo Muleisha Fye Mulafuma Ifisuma!
• Munyinefwe umo uwali ku ncende balungishisha imyotoka, uwalelolela motoka yakwe, ashimikiile ku bantu bali mupepi na ena kabili alibapeele utupepala twakwitilapo abantu ku lyashi lya ku cintubwingi. Ilyo papitile umwaka umo, pa kulongana kwa citungu umuntu umo uo ashaishibe alimuposeshe ne nsansa sana. Uyu muntu na o balimupeeleko akapepala kuli munyinefwe uwaile kulya balungishisha imyotoka umwaka wapwile! Uyu mwaume alile ku kukutika kwi lyashi lya ku cintubwingi kabili alombele ukuti balemusambilisha Baibolo. Ena no mukashi wakwe nomba balibatishiwa.
• Nkashi umo uwasambilile icine ilyo baleisha no muntu umbi alitemwa ukushimikila abantu abo asanga ukupitila mu bana bakwe batatu. Alashimikila abena mupalamano na bafyashi abo akumanya pa sukulu na pa miting’i ya bafyashi. Ilyo fye alanda ishina lyakwe, alalandapo amashiwi yamo ukufuma pa mutima ukutila Baibolo ilamwafwa sana ukukusha abana, lyena atampa no kulanda ilyashi limbi. E ico pa mulandu wa kuti kale kale natendeka ukulanshanya, cilamwangukila ukuletamo ifya mu Baibolo mu malyashi yakonkelepo. Ukubomfya iyi ine nshila, uyu nkashi alyafwa abantu 12 ukusambilila icine no kubatishiwa.
• Ilyo nkashi umo bamutandalile ku mwaume umo uubomba incito ya inshuwalansi, uyu nkashi alishimikile ulya mwaume. Nkashi aipwishe umwaume nga kuti atemwa ukwikala ukwabula ukulwala, ukuba ne nsansa, no kuba no mweo wa muyayaya. Uyu mwaume alisumine kabili aipwishe ukutila ni inshuwalansi ya musango nshi alelandapo iyingacita ifya musango yu. Nkashi alangile umwaume ifyo Baibolo yalaya kabili alimupeeleko no lupapulo lwesu lumo, kabili uyu mwaume apwishishe ukubelenga ulupapulo ubushiku fye bumo. Alitampile ukusambilila Baibolo. Alitampile no kusangwa ku kulongana, kabili asukile abatishiwa.
• Ilyo nkashi umo ali mu ndeke, atendeke ukulanshanya no mwanakashi uwaikele pa cipuna cali mupepi kabili alimushimikile. Ilyo bafikile uko baleya, uyu nkashi apeele umwanakashi adresi ne nambala ya foni kabili amukoseleshe ukweba baNte ukuti balemusambilisha Baibolo ilyo bakamutandalila. Ubushiku bwakonkelepo, baNte babili balifikile pa ng’anda ya ulya mwanakashi. Alitendeke ukusambilila Baibolo, alilundulwike bwangu bwangu, alibatishiwe, kabili atendeke no kutungulula amasambililo ya Baibolo yatatu ayo umwine aitampiile.
• Munyinefwe umo uushimona uwa myaka 100 uwikala mu ng’anda basungila abakoloci, ilingi line alanda ati, “Tulafwaisha Ubufumu.” Ukucita ifi kwalilenga ba nasi na balwele ukulaipusha amepusho kabili alabalondolwela ifyo ubu bufumu bwaba. Umwanakashi umo uubombela pali ilya ine ng’anda aipwishe uyu munyinefwe ifyo akacita mu Paradaise. Ayaswike ati: “Nkatendeka ukumona na kabili e lyo nkalaenda, kabili nkoca ne ncinga ya balemana iyo nyendelapo.” Apo uyu munyinefwe tamona, alalomba nasi ukuti alemubelengelako magazini. Ilyo umwana mwanakashi wa uyu munyinefwe atandalile bawishi, nasi amulombele ukuti alefwaya ukusendeko magazini ku mwakwe. Ulya nasi aebele umwana wa kwa munyinefwe ukuti: “Nomba pali cino cikuulwa tukalabomfya amashiwi yapya aya kuti: ‘Tulafwaisha Ubufumu.’”
• Nkashi uwalelolela mu mulongo mu cikuulwa balila ifya kulya aumfwile abakalamba abali mupepi balelanshanya pa fikansa fya calo. Umwaume umo alandile ukuti ubuteko te kuti bupwishe amafya twakwata. Uyu nkashi mu mutima atile, ‘Ishuko lyamoneka.’ Apepele ipepo ilipi kabili aile apo bali. Ilyo ailondolwele, alibebele pa Bufumu bwa kwa Lesa ukuti e bufumu fye bweka ubukapwisha amafya yonse ayo abantunse bakwata, kabili abapeele na broshuwa iyo akwete. Awe apo pene maneja wa cikuulwa alishile. Nkashi yesu alemona kwati balamweba ukuti afumine pa nse. Lelo, maneja amwebele ukuti acilakutika ilyo bacilalanshanya kabili na o wine alefwaya broshuwa. Umubomfi na umbi umwanakashi uwalekutika alishile ninshi ne filamba filekonkoloka. Uyu mwanakashi kale alesambilila Baibolo e co alefwaya ukutendeka ukusambilila na kabili.