Afweni Abana Abakwata Ubwafya bwa Kusambilila
UULEMBA LOLENI! MU MEXICO
Steven alafilwa ukubelenga. Lyonse nga amona ati balamweba ukubelenga pa kuti bonse mu kalasi bomfweko, alomfwa mu mala mwakalipa.
Maria alafilwa ukulemba bwino nangu ca kuti bakafundisha bakwe balesha na maka ukumwafwa. Pa kuti fye apwishe ukulemba ifya ku sukulu, palapita inshita iikalamba.
Noah nga bamupeela ifya kubelenga alabelengamo imiku iingi sana. Na lyo line, alalaba bwangu kabili kutintilila fye pa kusambilila.
STEVEN, Maria na Noah baba no bwafya bwa kusambilila, ubumonekela sana ku kufilwa ukubelenga. Ku ca kumwenako, abakwata ubu bwafya balafilwa ukubelenga pa mulandu wa kuti balafilwa ukupusanya ifilembo filya ifyapalana. E lyo bamo bafilwa ukulemba bwino. Bambi na bo bafilwa ukusanga insamushi. Lelo, abengi abakwata ubwafya bwa kusambilila balaba abacenjela.
Icilanga ukuti umwana alikwata ubwafya bwa kusambilila, kukanalanda bwangu, ukukanashimbula bwino amashiwi, ukulalanda ngo mwana umunono uulesambilila ukulanda, ukufilwa ukwishiba ifilembo ne fipendo, no kufilwa ukukonka ifyo bamweba ukucita.a
Ifyo Mwingafwa Umwana Wenu
Cinshi mwingacita nga ca kuti umwana wenu alemoneka ukuti alikwata ubwafya bwa kusambilila? Intanshi, mutwaleni ku cipatala ku kuyamupima amatwi na menso pa kuti mwishibe nga e yalelenga nelyo iyo.b Lyene lekeni badokota bamupime nga nakwata ubu bwafya. Nga casangwa ukuti umwana wenu alikwata ubu bwafya, mulingile ukulamutentemba. Mwilamona kwati umwana nga aba no bwafya bwa kusambilila, ninshi tacenjela.
Nga ca kuti umwana wenu asambilila pa sukulu apo bengasambilisha no mwana eka, kuti cawama mwamulembesha. Lanshanyeni na kafundisha ifyo mwingamwafwila capamo umwana wenu. Kafundisha limbi kuti aleka umwana wenu ukulaikala pa ntanshi mu kalasi e lyo limbi kuti alemupeelako ne nshita iikalamba iya kulemba. Pa kumweba ifya kucita, kafundisha kuti alemba fimo e lyo fimbi kuti amweba fye pa kanwa. Na pa mashindano kuti alemwipusha fye pa kanwa. Apo abana ababa no bwafya bwa kusambilila balalaba bwangu kabili tabatekanya, kuti cawama na ku ng’anda bakwata ifitabo fya ku sukulu. Na kabili mu fyalo umo amakompyuta yaseeka, kuti cawama ukufwaila umwana kompyuta yakwata programu ilanga ifya kulemba amashiwi pa kuti aleibomfya mu kalasi nelyo ku ng’anda.
Mulemupeela ifya kubelenga ifinono cila bushiku. Kuti cawama umwana uwakwata ubu bwafya alebelenga mu kupongomoka pa kuti mwaumfwa ifyo alebelenga no kumulungika. Umufyashi e ulingile ukubalilapo ukubelenga mu kupongomoka e lyo umwana akonkamo. Lyena, belengeleni pamo no mwana. E lyo mu kulekelesha abelenge eka. Mulemweba ukulabika rula pali laini ya mashiwi alebelenga e lyo no kulashila pa mashiwi ayakosa. Uku kubelenga kuti kulesenda fye amaminiti 15 cila bushiku.
Umwana wenu kuti asambilila insamushi na pa kucita ifintu pamo nga ukupima ifya kubomfya pa kwipika, ukubomfya rula pa kupanga ifipe fya mbao, nelyo pa kushita ifintu. Ipepala ilyo balembelapo limo utubokoshi twa nsamushi na lyo kuti lyamwafwa. Nga kulemba bwino ashaishiba, mufwaileni pensulo iilemba ifilembo ifyatikama e lyo na mabuuku ayakwata imilaini iikulu. Mufwaileni ifilembo fyaba mu alufabeti ifyapangilwa libela ifya kumwafwa ukwishiba ifyo amashiwi yalembwa.
Kwaliba na fimbi ifya kucita ifingafwa abakwata ubwafya bwa kusambilila. Ilyo mushilalanda no mwana uwakwata ubu bwafya, mulolesheni mu menso. Lekeni alebelengela mu muputule umo bambi bashingamupumfyanya, kabili muleleka umwana wenu aletuusha mu nshita mu nshita. Mulemupeela ifya kucita ifingamwafwa ukukanaikala pamo pene.
Kuti Asambilila
Mulekoselesha umwana wenu ukubikako amano ku fyo engacita bwino pa kuti afishibe sana. Mulemutasha no kumulambula nga acita bwino pali fimo nangu finono fye acita. E lyo mwilamupeela ifya kucita ifingi pa muku umo, kano finono finono ifya kuti apwa bwangu no kumfwa bwino ukuti abombelapo. Mulebomfya ifikope no kumulembela ifya kukonka pa kuti aishiba ifya kucita ne fya kukonka.
Umwana alakabila ukwishiba ukubelenga no kulemba, e lyo ne nsamushi. Mwilatwishika ukuti umwana nga mwamukoselesha no kumwafwa, kuti asambilila, nangu ca kutila kuli ena kuti casenda inshita iikalamba.
[Amafutunoti]
a Abana bakwata ubu bwafya ilingi line tabashikatala, balaba ababensa, e lyo cilabafya ukubika amano ku fyo balebeba, pantu tabakutika. Moneni Loleni! ya March 8, 1997, amabula 25 ukufika ku 28.
b Abana abaume e bakwata sana ubwafya bwa kusambilila.
[Akabokoshi pe bula 10]
UKUFILWA UKUSAMBILILA KWALENGELE NAISHIBA IMILIMO IMBI
“Nga nalolesha ifilembo pe pepala, nshaleishiba nangu cimo icilembelwe pantu fyalemoneka kwati bashilawile fye. Nalemona kwati filembelwe mu citundu cimbi. Nshaleishiba ifilembelwe kano umuntu umbi ambelengela. Bakafundisha balemona kwati ndi munang’ani nelyo kwati nshakwata umucinshi atemwa nshalebikako amano nga baletufunda. Ala te fyo cali, nalebikako amano no kukutikisha kabili nale-esha na maka, lelo nalefilwa ukusambilila ukubelenga no kulemba. Ifintu fimbi pamo nga insamushi, fyena tafyaleyafya. Ilyo nali umwaice nalesambilila bwangu ifintu pamo nga ifyangalo, imilimo ya bukuule ne milimo imbi iya kuibombela, kulila fye muli iyi milimo tamuli ukubelenga no kulemba.
“Nasukile natampa ukubomba incito sha makuule. Ici calenga nakwata ishuko lya kubombako pa makuule yasano aya Nte sha kwa Yehova mu fyalo fyalekanalekana. Pa mulandu wa kutila mfwile ukubikako sana amano pa kuti mbelenge, ndebukisha ifingi ifyo mbelenga. Apo ndasambilila Baibolo, ici calingafwa sana maka maka mu mulimo momba uwa Bwina Kristu. Kanshi nshimona ukuti ubu bwafya bwalimbwesesha inuma, pantu bwalilenga naishiba imilimo na imbi.—E fyasosele ba Peter, ababomba umulimo wa nshita yonse, abakwata ubwafya bwa kubelenga.
[Icikope pe bula 9]
Abana baleshiba sana “ukubomfya ifikope” pa kulemba ifyo balekutika