Ol Refrens Blong Kristin Wok Mo Laef—Buk Blong Miting
2-8 JENUWARE
OL GUDGUDFALA SAMTING LONG BAEBOL | AESEA 24-28
“Jehova i Lukaotgud Long Ol Man Blong Hem”
(Aesea 25:4, 5) Oltaem ol puaman wetem ol man we oli no gat paoa oli stap ronwe blong kam haed long yu, mo sipos oli trabol, bambae oli save stap gud long yu. Mo sipos i gat badtaem, be yu yu save blokemgud olgeta, mo sipos i gat bigsan, be yu yu save givim sed long olgeta. Ol enemi blong mifala oli no gat sore, mo oli stap kam mekem faet long mifala, olsem win mo ren long koltaem, 5 no olsem draetaem long draeples. Be yu yu satem maot blong olgeta, yu blokem olgeta blong oli no moa singaot, olsem we klaod i blokem san, i mekem ples i no moa hot.
ip-1 pej 272 haf 5
Jehova i Lukaotgud Long Ol Man Blong Hem
5 Nating se ol enemi blong Jehova oli fraet long hem, hem i olsem wan sefples blong ol kwaet man, ol man we oli gat tingting daon mo ol man we oli wantem mekem wok blong hem. Ol lida blong skul mo ol man blong politik oli mekem i strong long ol man blong Jehova blong spolem bilif blong olgeta, be oli no save win, from we Jehova i stap lukaotgud long ol man blong hem. Hem i lukaotgud long olgeta olsem we klaod i blokem san, i mekem ples i no moa hot.—Ridim Aesea 25:4, 5.
(Aesea 25:6) Nao Profet Aesea i talem long ol man blong hem se, “Olgeta. Hae God i gat olgeta paoa, mo long tabu hil ya Saeon, hem bambae i mekemrere wan bigfala lafet blong yumi, we bambae i singaot ol man blong ol narafala kantri long wol blong oli kam joen. Long lafet ya, bambae yumi kakae ol nambawan kakae, mo yumi dring ol waen we i beswan.
ip-1 pej 273 haf 6-7
Jehova i Lukaotgud Long Ol Man Blong Hem-‘Wan Bigfala Lafet Blong Evri Man’
6 Jehova i olsem wan papa we i lavem ol pikinini blong hem, from we hem i no protektem ol man blong hem nomo be hem i fidim olgeta tu taem hem i givim ol save blong Baebol we i olsem kakae. Afta we hem i mekem ol man blong hem oli fri long yia 1919, hem i mekemrere wan bigfala lafet we i fulap gud long ol save blong Baebol we i olsem kakae: “Hae God i gat olgeta paoa, mo long tabu hil ya Saeon, hem bambae i mekemrere wan bigfala lafet blong yumi, we bambae i singaot ol man blong ol narafala kantri long wol blong oli kam joen. Long lafet ya, bambae yumi kakae ol nambawan kakae, mo yumi dring ol waen we i beswan.”—Aesea 25:6.
7 Bigfala lafet ya i stap long “hil” blong Jehova. ?Hil ya i minim wanem? Hil ya i minim ‘hil ya we haos blong Jehova i stap long hem’ we evri neson bambae oli kam long hem “long laswan haf blong ol dei.” Long “tabu hil” ya nao, ol man we oli holemstrong long Jehova oli no save kasem trabol mo oli save stap gud. (Aesea 2:2; 11:9, NW ) Long tabu hil ya, Jehova i mekem bigfala lafet ya long hem. Ol save blong Baebol we oli olsem kakae, we yumi stap karem naoia, oli pija blong ol gudfala samting we bambae yumi kasem taem Kingdom blong God i rulum fulwol. Bambae i no moa gat man i hanggri from we “bambae i gat plante kakae long ples ya, we bambae ol hil oli fulap gud long hem.”—Ol Sam 72:8, 16.
(Aesea 25:7, 8) Naoia, yufala wetem ol narafala man ya, yufala evriwan i stap harem nogud, yufala i stap krae, be long lafet ya, wantaem nomo, bambae hem i tekemaot ol samting ya, nao bambae yufala i no moa harem nogud, bambae yufala i glad. 8 Hae God i Masta blong yumi, mo long taem ya, hem bambae i mekem we ded bambae i go lus olgeta. Bambae hem i ravemaot wota blong ae blong yufala, mo bambae i tekemaot sem we yufala evriwan i stap kasem. Hem i Hae God, mo hemia tok blong hem.
ip-1 pej 273-274 haf 8-9
Jehova i Lukaotgud Long Ol Man Blong Hem
8 Olgeta we oli kakae ol kakae blong lafet ya oli save harem gud. Traem luk ol nekis tok blong Aesea. Hem i skelem sin mo ded se tufala i olsem “wan kaliko we oli wivim taet,” o wan kaliko we i “kavremap olgeta man,” hem i se: “Mo long bigfala hil ya, bambae Jehova i karemaot kaliko ya we i stap kavremap olgeta man, bambae hem i karemaot samting ya we i stap holem olgeta neson oli stap olsem wan kaliko we oli wivim taet. Hae King mo Masta Jehova bambae i mekem ded i lus blong olwe. Mo bambae hem i ravemaot wota blong ae blong olgeta man.”—Aesea 25:7, 8a, NW.
9 !Yes, bambae i no moa gat sin mo ded! (Revelesen 21:3, 4) Antap long hemia, ol giaman toktok we ol man oli stap talem agensem ol man blong Jehova long ol taosen yia we i pas bambae oli no moa gat. ‘Hem bambae i tekemaot sem we yufala evriwan i stap kasem. Hem i Hae God, mo hemia tok blong hem.’ (Aesea 25:8b) ?Samting ya bambae i kamtru olsem wanem? Jehova bambae i tekemaot stamba blong ol samting we i stap mekem ol man blong hem oli sem. Hemia Setan mo ol pikinini blong hem. (Revelesen 20:1-3) Samting ya bambae i mekem ol man blong God oli glad nao bambae oli talem se: “!Hae God i God blong yumi! Yumi stap trastem hem, mo hem i sevem yumi. Oltaem yumi stap trastem hem, mo yumi save harem gud, yumi save glad, from we hem i sevem yumi.”—Aesea 25:9.
9-15 JENUWARE
OL GUDGUDFALA SAMTING LONG BAEBOL | AESEA 29-33
‘Wan King Bambae i Rul Long Fasin We i Stret’
(Aesea 32:2) Olgeta ya evriwan bambae oli stap mekem i gud long ol man. Bambae oli olsem strong sefples we man i save go haed long hem blong ronwe long hariken, no gudfala ples we i drae, we man i save go haed long hem blong ronwe long big ren. Bambae oli olsem reva we i ron, i pastru long ples we i drae olgeta, no sed blong bigfala ston, we i stanap hem wan long ples we i no gat tri long hem.
ip-1 pej 332-334 haf 7-8
King Mo Ol Haeman Blong Hem
7 Long profet tok blong Jisas we hem i tokbaot ol nogud samting we bambae oli kamaot long ‘ol lasdei,’ hem i se: “Yufala i mas lukaot gud blong yufala i no fraet.” (Matiu 24:3-8) ?From wanem ol man blong Jisas oli no fraet long ol trabol we i stap kamaot long wol tede? Wan risen hemia from we “ol haeman” we i minim ol tabu Kristin, o “ol narafala sipsip,” oli stap lukaot gud long ol man blong God. (Jon 10:16) Oli no fraet blong lukaot gud long ol brata mo sista blong olgeta, long taem blong ol bigfala trabol olsem ol faet mo fasin agens. Oli luksave se wok blong olgeta i blong leftemap tingting blong ol man blong God taem oli kasem trabol we i spolem bilif blong olgeta.
8 Long ol 50 yia we i pas, ol man oli luksave klia “ol haeman” ya. “Ol haeman” we oli stap long grup blong ol narafala sipsip, oli kasem trening blong oli kam ol lida we oli naf blong mekem wok blong Jehova long “niufala wol” afta long bigfala trabol. (Esikel 44:2, 3; 2 Pita 3:13) Taem oli givim ol nambawan advaes blong Baebol we i leftemap tingting blong ol man mo oli lidim wok blong prij, oli olsem “sed blong bigfala ston” we i mekem ol man blong God oli harem gud long wosip blong olgeta.
(Aesea 32:3, 4) Oltaem ae blong olgeta bambae i open blong luk ol trabol blong ol man blong olgeta, mo sora blong olgeta bambae i open blong harem ol problem blong olgeta. 4 Olgeta ya bambae oli no save sotmaen long ol man blong olgeta, bambae oli stap mekem tingting blong olgeta i longfala, mo long ol tok blong olgeta, bambae oli stap talemaot i klia ol tingting blong olgeta.
ip-1 pej 334-335 haf 10-11
King Mo Ol Haeman Blong Hem-Yusumgud Ae, Sora Mo Tingting
10 ?Ol elda long bigfala kampani oli mekem wanem blong folem ol advaes blong Jehova? Profet tok ya i gohed blong talem se: “Ae blong olgeta bambae i open blong luk ol trabol blong ol man blong olgeta, mo sora blong olgeta bambae i open blong harem ol problem blong olgeta.” (Aesea 32:3) Long ol yia we i pas, Jehova i rerem plante advaes mo i givim long ol elda ya we oli olsem ol man blong wok blong hem. Tiokratik Skul mo ol narafala miting we ol Witnes blong Jehova oli gat raon long fulwol; ol eria asembli mo ol tri dei asembli; mo ol trening we “ol haeman” ya oli stap kasem, i givhan long olgeta blong oli lukaotgud long ol man blong God wetem lav, mo hemia i mekem se ol man blong God oli joen gud wetem ol narafala milian brata mo sista blong olgeta long fulwol. Sora blong ol elda i open gud long ol niufala jenis we i kamaot we i mekem se trutok i kam klia moa. From we oli trenem gud tingting blong olgeta folem Baebol, oli rere oltaem blong lesin mo folem ol niufala jenis we i kamaot.—Ol Sam 25:10.
11 Profet tok ya i givim woning tu se: ‘Oli no mas sotmaen long ol man blong olgeta, oli mas mekem tingting blong olgeta i longfala, mo long ol tok blong olgeta, oli mas talemaot i klia ol tingting blong olgeta.’ (Aesea 32:4) Man i no mas kwik blong talem samting we i gud mo samting we i nogud. Baebol i se: “Man we i no gat hed, hem i moa gud, i winim man we i stap tok kwik be i no tingting gud fastaem.” (Ol Proveb 29:20; Prija 5:2) Bifo long yia 1919, ol tijing blong bigfala Babilon i gat paoa yet long ol man blong Jehova. Be stat long yia ya, Jehova i givim ol klia save long olgeta long saed blong ol samting we hem i wantem. Oli faenemaot se, ol trutok we Jehova i soemaot long olgeta oli stret from we hem i tingting gud fastaem, bifo we hem i talem ol trutok ya. Taswe oli no moa gat tu tingting, mo naoia oli gat strong bilif blong talemaot ol trutok ya long ol man.
16-22 JENUWARE
OL GUDGUDFALA SAMTING LONG BAEBOL | AESEA 34-37
“Jehova i Blesem Hesekia From Bilif Blong Hem”
(Aesea 36:1) Nao long taem ya we King Hesekia i stap rul yet long Juda, long namba fotin yia blong hem, King Senakerib, we i king blong Asiria, wetem ol soldia blong hem oli kam long Juda, oli stap mekem faet agens long olgeta taon long kantri ya we oli gat ol stonwol i goraon long olgeta, mo oli stap holem ol ples ya.
(Aesea 36:4-10) Nao haeman ya i talem long trifala ya se, “Trifala. Yufala i go talemaot long king blong yufala, se king blong mifala i hae we i hae, mo hem i talem long hem se, ‘?Weswe tingting blong yu i stap strong olsem? 5 !Yu yu girap, yu agens long mi! Yu stap talem se yu strong, mo yu savegud ol fasin blong faet, be hemia tok flas nomo. ?Hu man we yu ting se bambae i givhan long yu? 6 ?Yu stap luk long king blong Ijip? !Be hem i olsem waelken nomo we i brok finis! Sipos yu traem yusum hem olsem wokingstik blong yu, bambae i stikim han blong yu ya. Hemia fasin blong hem we i stap mekem long ol man we oli stap luk long hem.’ 7 Nao haeman ya blong Asiria i gohed bakegen, i talem se, Maet yufala i save talem se, ‘Hae God i God blong mifala, mo mifala i stap luk long hem,’ be yufala i luk. King ya blong yufala i spolem finis ol tabu ples blong hem, wetem ol olta blong hem, nao i stap talem long yufala se, ‘!Yumi mas mekem wosip long olta ya long Jerusalem nomo!’ !Hae God ya i no save halpem yufala! 8-9 Yutrifala i go talemaot long king ya, we king blong mifala i talem se, ‘Ol kapten blong ol soldia blong mi we oli daon olgeta, be yu yu no naf nating long wan long olgeta. Sipos yu save faenem tu taosen man blong ron long hos, bambae mi mi givim tu taosen hos i go long yu naoia. ?From wanem yu yu ting se ol man Ijip oli save sanem ol kat blong faet, mo ol man blong faet long hos oli kam blong givhan long yu? 10 Sipos Hae God ya blong yu i no stap givhan long mi, bambae mi no save kam long ples ya blong spolem kantri blong yu. Be hem nao i singaot mi, blong mi kam.’ ”
(Aesea 36:15) Mo i nogud yufala i letem hem i pulum yufala, blong yufala i trastem Hae God. I nogud hem i talem long yufala se, “Hae God bambae i save sevem yumi. King ya blong Asiria wetem ol soldia blong hem bambae oli no save kam holem taon ya blong yumi.”
(Aesea 36:18-20) !Yufala i no letem king ya i giaman long yufala, blong yufala i ting se Hae God bambae i sevem yufala! !Yufala i traem tingbaot ol narafala kantri ya! ?Ol god blong olgeta oli stap sevem olgeta? !Nogat! !Oli no save blokem mi ya! 19 ?Weswe long ol god blong ol man Hamat mo ol man Apad? ?Weswe long ol god blong ol man Sefavaem? ?Oli sevem olgeta? !Nogat! !Mo taon ya Sameria tu i no gat wan god i sevem hem! 20 !Mi mi winim olgeta kantri ya finis! !Neva i gat wan god i blokem mi, i sevem ol man blong hem! ?Weswe yufala i ting se Hae God ya i save sevem Jerusalem?’ ”
ip-1 pej 386-388 haf 7-14
Jehova i Blesem Wan King From Bilif Blong Hem-Rabsake i Talemaot Tok Blong Senakerib
7 Taem Senakerib sanemaot Rabsake (hemia i no stret nem blong wan man, be i wan taetel blong wan man blong faet) mo tu narafala hae man blong hem i go long Jerusalem blong askem ol man blong taon ya blong oli sarenda. (2 King 18:17) Olgeta ya bambae oli kam blong mitim ol man blong King Hesekia afsaed long wol blong Jerusalem. I gat Eliakim, we i stap lukaot long haos blong king, mo we papa blong hem Hilkia, mo Sebna, we i sekretari blong king, mo Joaha, we i stap lukaot long ol ripot blong king, mo we papa blong hem Asaf.—Aesea 36:2, 3.
8 Rabsake i wantem nomo se ol man Jerusalem oli no faet mo oli sarenda. Fastaem hem i toktok strong long Hibru lanwis, i se: “?Weswe tingting blong yu i stap strong olsem? . . . ?Hu man we yu ting se bambae i givhan long yu?” (Aesea 36:4, 5) Ale Rabsake i tok strong blong mekem ol man Jiu oli fraet, mo i talem bakegen long olgeta se i nogat man i save givhan long olgeta. ?Hu bambae i givhan long olgeta? ?Ijip, we i olsem “waelken ya we i brok finis”? (Aesea 36:6) Long taem ya, Ijip we i wol paoa, hem i olsem wan waelken we i brok finis from we Itiopia i winim hem. Mo Fero long taem ya hem i King Tihaka, we hem i wan man Itiopia. Mo i no longtaem bambae ol man Asiria oli winim hem. (2 King 19:8, 9) Taswe Ijip i no save givhan long Juda.
9 Rabsake i stap talem se Jehova bambae i no save givhan long ol man blong hem from we hem i no glad long olgeta. Rabsake i se: “Hae God i God blong mifala, mo mifala i stap luk long hem, be yufala i luk. King ya blong yufala i spolem finis ol tabu ples blong hem, wetem ol olta blong hem.” (Aesea 36:7) Taem ol man Jiu oli spolem ol tabu ples mo ol olta blong mekem wosip long ol aedol, oli soemaot se oli kambak long Jehova.
10 Biaen Rabsake i talem long ol man Jiu se, ol soldia blong olgeta oli no naf blong winim Asiria. Hem i tok flas se: “Sipos yu save faenem tu taosen man blong ron long hos, bambae mi mi givim tu taosen hos i go long yu naoia.” (Aesea 36:8) ?Olsem wanem? ?I impoten we ol soldia blong ol man Jiu oli plante o oli smol blong oli win? Nogat, Juda i no nidim plante o smol soldia blong hem i save win. OI Proveb 21:31 i eksplenem samting we i moa impoten i se: “Yu yu save mekemrere ol hos blong go mekem faet, be Hae God nomo i save mekem yu yu win.” Nao Rabsake i talem se Jehova i stap blesem ol man Asiria be i no ol man Jiu. Taswe, hem i letem ol man Asiria oli kamtru long teritori blong ol man Jiu blong oli spolem.—Aesea 36:9, 10.
11 Ol man blong Hesekia oli no wantem se ol tok blong Rabsake i spolem ol man we oli stap long ston wol blong taon ya. Nao oli askem long hem se: “Plis yu toktok long mifala long lanwis ya Arameik. Mifala i save ya. I nogud yu toktok long lanwis blong mifala, from we ol man ya we oli stap sidaon long stonwol antap ya, oli stap lesin ya.” (Aesea 36:11) Be Rabsake i no wantem save. !Hem i wantem nomo se ol man Jiu oli fraet, oli gat tu tingting blong oli sarenda, mo Jerusalem i go long han blong olgeta we oli no nid blong faet! (Aesea 36:12) Be man Asiria ya i toktok bakegen long ‘lanwis blong olgeta.’ Hem i givim woning long ol man Jerusalem se: “!Yufala i no letem king ya blong yufala i giaman long yufala! !Hem i no save sevem yufala!” Long ol tok ya, hem i traem blong pulum ol man Jiu antap long stonwol se bambae oli gat wan gudfala laef aninit long rul blong ol man Asiria: “Yufala i mas putum yufala long han blong mi. Bambae yufala evriwan i stap gud. Bambae yufala i save kakae ol grep blong ol plantesen blong yufala, mo ol frut blong ol tri we yufala i planem, mo bambae yufala i save dring wota long ol wel ya blong yufala, gogo kasem we mi bambae mi putum yufala long wan narafala kantri we i sem mak nomo olsem kantri ya blong yufala. Bambae mi mi putum yufala long wan kantri we i gat ol plantesen blong grep, mo i gat ol garen blong wit blong mekem bred long hem.”—Aesea 36:13-17.
12 Long yia ya ol man Jiu bambae oli no gat kakae from we ol ami blong Asiria oli no letem olgeta blong mekem garen. Ol promes blong olgeta long saed blong ol plantesen blong grep mo blong oli dring freswota i mas pulum gud tingting blong ol man antap long stonwol. Be Rabsake i no stop blong mekem tingting blong ol man ya i foldaon.
13 Rabsake i gohed blong sakem ol nogud tok we i stikim olgeta. Hem i wonem ol man ya blong oli no putum tingting blong olgeta long ol tok we Hesekia i talem we i se: “Hae God bambae i sevem yufala.” Rabsake i talem bakegen long ol man Jiu se ol god blong ol man Sameria oli no givhan long ol ten laen blong Isrel blong winim Asiria. ?Mo olsem wanem long ol god blong ol narafala neson we ol man Asiria oli winim? Hem i askem se, “?Weswe long ol god blong ol man Hamat mo ol man Apad?” mo “?Weswe long ol god blong ol man Sefavaem? ?Oli sevem olgeta?”—Aesea 36:18-20.
14 Rabsake we i wosipim ol giaman god i no kasem save se ol man Sameria oli tanem baksaed long trufala wosip, oli no olsem ol man Jerusalem we Hesekia i rul long olgeta. Ol giaman god blong ol man Sameria oli no save sevem ol ten laen long kingdom blong not. (2 King 17:7, 17, 18) Be King Hesekia mo ol man Jerusalem, oli tanem baksaed long giaman wosip mo oli kambak long Jehova. Nating se i olsem, ol trifala man blong Hesekia oli no traem blong eksplenem samting ya long Rabsake. “Ol man ya antap long stonwol oli stap kwaet nomo, oli no talem wan tok nating, from we King Hesekia i bin blokem olgeta blong oli no tok.” (Aesea 36:21) Eliakim, Sebna, mo Joaha oli gobak long Hesekia mo oli givim ripot we oli karem long Rabsake.—Aesea 36:22.
(Aesea 37:1, 2) Nao taem King Hesekia i harem ripot blong ol samting ya, hem tu i harem nogud tumas, mo i terem klos blong hem from, i putum ol rabis klos, nao i go long haos blong Hae God. 2 Nao hem i sanem tufala haeman ya blong hem, Eliakim mo Sebna wetem ol hed pris, blong oli go luk Profet Aesea, pikinini blong Amoj. Olgeta ya tu oli harem nogud, mo oli stap werem ol rabis klos.
(Aesea 37:14-20) Nao taem ol man ya oli givim leta ya long King Hesekia, hem i ridim, mo i tekem i go long haos blong Hae God, i openem long fes blong hem. 15 Nao hem i prea, 16 i talem se, “Hae God. Mifala i laen blong Isrel, mo yu yu God blong mifala. Yu nomo yu tru God, mo yu yu gat olgeta paoa. Yu yu mekem heven mo wol ya, mo yu stap sidaon long bigfala jea blong yu, antap long tufala jerubim ya, yu stap rul long olgeta kingdom long wol ya. 17 Yu yu laef, yu stap we yu stap. Plis yu luklukgud long ol samting ya we i stap kasem mifala naoia, mo yu harem krae blong mifala. Plis yu harem ol tok nogud ya we King Senakerib i sakem blong spolem nem blong yu. 18 Mifala evriwan i save we ol king ya blong Asiria oli bin spolem plante man, mo oli bin mekem ol kantri blong ol man ya oli kam nogud, oli stap nating nomo. 19 Mo ol god blong ol man ya we oli wokem long wud mo long ston, ol man Asiria ya oli sakem olgeta i go long faea, oli bonem olgeta. Mo olgeta oli lus, from we oli no tru god nating, oli giaman god nomo. 20 Hae God, yu yu God blong mifala. Plis yu blokem ol man Asiria ya, yu sevem mifala, blong ol man blong olgeta ples long wol bambae oli save we yu nomo yu Hae God.”
ip-1 pej 389-391 haf 15-17
Jehova i Blesem Wan King From Bilif Blong Hem-Hesekia i Mekem Wan Desisen
15 King Hesekia i mas mekem wan desisen. ?Bambae hem i sarenda long ol man Asiria? ?Bambae hem i joenem Ijip blong faet agensem ol man Asiria? ?No bambae hem i stap long graon blong hem mo i faet? Hesekia i mas tingting gud. Hem i go long tempol, mo i sanem tufala haeman ya blong hem, Eliakim mo Sebna wetem ol hed pris, blong oli go luk Profet Aesea blong faenemaot tingting blong Jehova. (Aesea 37:1, 2) Ol man blong King oli putum ol rabis klos blong soemaot se oli harem nogud, mo oli talem long Aesea se: “!Tede i dei blong harem nogud! Ol man Asiria ya oli tok nogud tumas long yumi, mo oli mekem yumi sem tumas. Yumi no moa gat rod nao . . . Hae God i laef, i stap we i stap. Hem i God blong yumi, mo yu yu profet blong hem. Be king blong Asiria ya i sanem haeman ya, blong hem i kam long ples ya, blong i tok nogud long hem. Prea blong mi we Hae God bambae i harem olgeta tok nogud ya, mo i panisim olgeta we oli sakem ol tok ya.” (Aesea 37:3-5) !Yes, ol man Asiria oli traem God ya we i laef! ?Jehova bambae i mekem wanem long olgeta? Tru long Aesea, Jehova i talem long ol man Jiu se: “Yu no fraet long ol man Asiria ya we oli stap tok nogud long mi, oli stap talem se mi mi no save sevem yufala. Mi bambae mi mekem king ya blong olgeta i harem ol toktok olbaot, nao toktok ya bambae i mekem hem i gobak long kantri blong hem. Mo biaen, bambae mi mekem ol man oli kilim hem i ded long naef blong faet long ples blong hem.”—Aesea 37:6, 7.
16 Nao Senakerib i askem Rabsake blong i go joenem hem blong go mekem faet long taon ya Libnaha. Senakerib bambae i mekem faet wetem ol man Isrel afta nomo. (Aesea 37:8) Nating se Rabsake i aot, hemia i no mekem se wari blong Hesekia i godaon, from we Senakerib i sanem wan leta i gobak long hem. Leta ya i tokbaot ol nogud samting we ol man Jerusalem oli save kasem sipos oli no sarenda: “Yu yu harem finis fasin ya we mifala ol king blong Asiria i stap mekem long ol narafala kantri. I stat bifo i kam, oltaem nomo, mifala i stap spolemgud olgeta. ?Weswe yu ting se yu yu save ronwe? . . . Mo yu traem tingbaot ol king blong ol ples ya Hamat, mo Apad, mo Sefavaem, mo Hena, mo Iva. ?Oli stap wea naoia?” (Aesea 37:9-13) !Ol man Asiria oli wantem soemaot long olgeta se oli mas sarenda, sipos no bambae oli kasem bigfala trabol nomo!
17 Hesekia i tingting plante long ol samting we i save kamaot from desisen we bambae hem i mekem, nao hem i tekem leta we Senakerib i sanem long hem i go long haos tempol mo i openem long fes blong Jehova. (Aesea 37:14) Nao hem i askem strong long Jehova blong i harem ol nogud tok we ol man Asiria oli talem, long en blong tok blong hem, hem i talem se: “Hae God, yu yu God blong mifala. Plis yu blokem ol man Asiria ya, yu sevem mifala, blong ol man blong olgeta ples long wol bambae oli save we yu nomo yu Hae God.” (Aesea 37:15-20) Ol toktok blong Hesekia i soemaot se hem i no tingbaot blong Jehova i sevem olgeta nomo, be impoten samting we hem i tingbaot, hemia tabu nem blong Jehova. Hem i save se ol man Asiria bambae oli spolem nem blong Jehova sipos oli winim Jerusalem.
(Aesea 37:33-38) “Mo from samting ya, hem i talem se, ‘King blong Asiria wetem ol soldia blong hem bambae oli no save kam insaed long taon ya. Bambae oli no save lego wan ara nating i kam long hem. Ol soldia ya oli gat ol sil blong olgeta, be bambae oli no save kam klosap long taon ya, mo bambae oli no save hivimap graon afsaed long bigfala stonwol blong hem, blong oli stanap long hem blong sut i kam insaed.’ 34-35 King ya bambae i gobak long ples blong hem long sem rod ya we hem i pas long hem blong kam. Hem bambae i no save kam insaed long taon ya nating. ‘Nem blong mi i stap long taon ya, mo mi mi bin mekem promes long King Deved, man blong wok blong mi bifo, se bambae mi blokem taon ya i stap gud, mo from samting ya, bambae mi mi lukaot gud long hem. Mi mi Hae God, mo hemia tok blong mi.’ 36 Nao wan enjel blong Hae God i kam long ples ya we ol soldia blong Asiria oli stap long hem, i kilim wan handred eiti faef taosen soldia oli ded. Nao long moning, King Senakerib wetem ol narafala soldia blong hem oli luk we olgeta ya oli ded finis. 37 Nao oli girap, oli lego ples ya, oli sut i gobak long Nineve. 38 Nao biaen, wan dei, hem i stap mekem wosip long haos blong god ya blong hem Nisrok, mo tu pikinini blong hem, Adramelek mo Sareja, tufala i go kilim hem i ded long naef blong faet, mo tufala i ronwe, tufala i go stap long ples blong hil ya Ararat. Nao wan narafala pikinini blong hem bakegen Esaradon, hem i tekem ples blong hem, i kam king.”
ip-1 pej 391-394 haf 18-22
Jehova i Blesem Wan King From Bilif Blong Hem
18 Jehova i talemaot ansa blong prea blong Hesekia long Aesea. Hem i se Jerusalem i no mas sarenda long Asiria. Wetem strong tingting Aesea i talemaot mesej blong Jehova long ol man Asiria se: “!King Senakerib! Ol man Jerusalem oli stap luk yu olsem rabis nomo, oli stap laf long yu. Yu yu stap ronwe, nao oli stap jikim yu.” (Aesea 37:21, 22) Jehova i talem tu se: ‘?Yu ting se yu stap tok nogud long hu ya? ?Yu yu stap jikim hu? Yu stap jikim mi ya tabu God blong Isrel. Mi mi save ol samting we yu mekem. Yu yu wantem tumas blong kasem hae nem, taswe yu stap leftemap yu wan. Yu trastem ol soldia blong yu se oli gat paoa mo oli winim plante ples finis. Be yu yu no save haed long mi. Mi bambae mi mekem ol plan blong yu oli foldaon. Bambae mi winim yu. Nao bambae mi mekem long yu olsem we yu mekem long ol narafala. !Bambae mi putum wan huk long nus blong yu mo mi lidim yu i gobak long Asiria!’—Aesea 37:23-29.
‘Hemia Saen We i Soemaot Se Samting Ya Bambae i Kamtru’
19 ?From wanem Hesekia i gat strong tingting se profet tok blong Aesea bambae i kamtru? Jehova i ansa se: “Mo i gat saen i stap blong soemaot we samting ya we bambae i kamtru, i wok blong Hae God. Long yia ya, mo long nekis yia, bambae yumi stap kakae ol kakae ya nomo we i stap gru long ol olfala garen blong yumi, be long namba tri yia blong hem, bambae yumi save mekem garen bakegen blong tekem kakae long hem, mo bambae yumi save planem ol grep blong kakae ol frut blong hem.” (Aesea 37:30) Jehova bambae i givim kakae long ol man Jiu we oli stap long Jerusalem. Nating se oli no save planem kakae from ol samting we ol man Asiria oli mekem, be bambae oli save kakae ol kakae we oli stap gru long olfala garen blong olgeta. Be long nekis yia blong hem, we hem i sabat yia, oli mas livim ol graon ya oli spel, nating se oli fesem hadtaem. (Eksodas 23:11) Jehova i promes se sipos ol man Jiu oli obei long samting we hem i talem, bambae i gat i naf kakae long ol garen blong olgeta we oli save kakae. Nao long nekis yia blong hem, oli save planem kakae olsem we oli stap mekem oltaem, mo oli save harem gud tu long ol samting we oli stap hadwok from.
20 Jehova i tokbaot ol man blong hem olsem wan tri we man i no save pulumaot: “Ol man blong yumi we bambae oli stap laef yet, bambae oli kam strong bakegen. Bambae oli gru olsem tri we rus blong hem i godaon we i godaon, mo han blong hem i go antap, i karem frut.” (Aesea 37:31, 32) Yes, olgeta we oli trastem Jehova oli no save fraet long wan samting. Olgeta wetem ol pikinini we bambae oli kamaot biaen long olgeta, bambae oli gohed blong stap long graon ya.
21 ?Olsem wanem long ol man Asiria we oli stap agensem Jerusalem? Jehova i ansa se: “King blong Asiria wetem ol soldia blong hem bambae oli no save kam insaed long taon ya. Bambae oli no save lego wan ara nating i kam long hem. Ol soldia ya oli gat ol sil blong olgeta, be bambae oli no save kam klosap long taon ya, mo bambae oli no save hivimap graon afsaed long bigfala stonwol blong hem, blong oli stanap long hem blong sut i kam insaed. King ya bambae i gobak long ples blong hem long sem rod ya we hem i pas long hem blong kam. Hem bambae i no save kam insaed long taon ya nating.” (Aesea 37:33, 34) Bambae i no moa gat faet wetem ol man Asiria mo Jerusalem bakegen samtaem. Yumi sapraes blong luk se ol man Asiria nao oli lus we oli no faet nating, i no ol man Jerusalem.
22 Jehova i mekem samting we hem i talem, hem i sanem wan enjel blong i kilim i ded ol soldia blong Senakerib—185,000 soldia i ded. Enjel ya i kilim i ded ol soldia ya long Libnaha. Mo taem Senakerib i wekap, hem i faenem se ol lida, ol jif, mo ol strong man blong hem oli ded finis. Hem i sem tumas nao i gobak long Nineve. Nating se oli winim hem, hem i gohed strong blong wosipim giaman god blong hem Nisrok. Sam yia biaen, taem hem i stap wosip long tempol blong god ya Nisrok, tu boe blong hem i kam kilim hem i ded long ples ya. Bakegen, hemia i soemaot se god ya Nisrok i no gat paoa blong sevem hem.—Aesea 37:35-38.
Traem Faenem Ol Gudfala Samting Ya
(Aesea 35:8) Bambae i gat wan bigfala rod i stap, we nem blong hem ‘Rod we i Tabu, i Blong Hae God’. Man blong mekem sin bambae i no save wokbaot long rod ya, mo man nogud we i no gat hed, bambae i no save pas long hem, ol stret man nomo bambae oli save folem.
w08 15/5 pej 26 haf 4
Mekem Ol Fasin We i Klin Mo Tabu “From We Yumi Stap Ona Gud Long God”-‘Bambae i Gat Rod We i Tabu’
Jehova i talemaot se ol man blong hem we bambae oli go kalabus long Babilon, bambae oli kamaot oli gobak long kantri blong olgeta. Profet tok ya i talem se: “Bambae i gat wan bigfala rod i stap, we nem blong hem ‘Rod we i Tabu, i Blong Hae God.’ ” (Aes. 35:8a) Ol tok ya oli soemaot se Jehova i openem wan rod blong tekemaot olgeta mo hem i promes tu blong lukaot gud long olgeta taem oli gobak long ples blong olgeta.
w08 15/5 pej 27 haf 1
Mekem Ol Fasin We i Klin Mo Tabu “From We Yumi Stap Ona Gud Long God”-“Man Blong Mekem Sin Bambae i No Save Wokbaot Long Rod Ya”
Long yia 537 bifo Kraes, ol man Jiu ya we oli gobak oli mas mekem wan impoten samting. Long saed blong olgeta we oli save wokbaot long “Rod we i Tabu, i Blong Hae God,” Aesea 35:8b i talem se: “Man blong mekem sin bambae i no save wokbaot long rod ya, mo man nogud we i no gat hed, bambae i no save pas long hem, ol stret man nomo bambae oli save folem.” Risen from wanem ol man Jiu oli gobak long Jerusalem, i blong stanemap tru wosip bakegen. Be i no blong mekem samting we olgeta nomo oli wantem, ting nating long ol samting we oli tabu, mo wosipim ol aedol. Be oli mas gohed blong obei long ol Loa blong Jehova.[6a] Tede, ol man we oli wantem se God i glad long olgeta oli mas mekem sem mak. Oli mas mekem ol fasin we i soemaot se oli “ona gud long God.” (2 Kor. 7:1) ?Wanem ol nogud fasin we yumi no mas mekem?
23-29 JENUWARE
OL GUDGUDFALA SAMTING LONG BAEBOL | AESEA 38-42
“Jehova i Givim Paoa Long Man We i Taed”
(Aesea 40:25, 26) “God i tabu, fasin blong hem i stret olgeta. ?Bambae yumi makem hem long hu? !I no gat narafala god we i olsem hem! 26 !Yufala i traem luk antap long skae! Ol sta ya we yufala i stap luk, hem nomo i wokem olgeta. Oltaem hem i stap lidim olgeta i kam, olsem we komanda i lidim ol soldia blong hem. Hem i savegud hamas sta i stap, mo i stap singaot olgeta wanwan long nem blong olgeta. Mo from we paoa blong hem i strong we i strong, neva wan sta i mestem ples blong hem.”
ip-1 pej 409-410 haf 23-25
‘Leftemap Tingting Blong Ol Man Blong Mi’-‘?Hu i Wokem Ol Sta?’
23 I gat wan narafala risen from wanem ol man Jiu oli save sua se bambae oli fri. Hemia we i promes blong mekem olgeta oli fri, hem nao i wokem olgeta samting mo hem i gat bigfala paoa. Blong Jehova soemaot se hem i save mekem oli fri, hem i talem long olgeta blong oli traem tingbaot ol bigfala samting we hem i mekem: “God i tabu, fasin blong hem i stret olgeta. ?Bambae yumi makem hem long hu? !I no gat narafala god we i olsem hem! ‘!Yufala i traem luk antap long skae! Ol sta ya we yufala i stap luk, hem nomo i wokem olgeta. Oltaem hem i stap lidim olgeta i kam, olsem we komanda i lidim ol soldia blong hem. Hem i savegud hamas sta i stap, mo i stap singaot olgeta wanwan long nem blong olgeta. Mo from we paoa blong hem i strong we i strong, neva wan sta i mestem ples blong hem.’ ”—Aesea 40:25, 26.
24 Tabu God ya blong Isrel i stap tokbaot hem, blong soemaot se hem i no sem mak long ol narafala god. Blong mekem olsem, hem i pulum olgeta blong oli tingbaot ol sta long heven. Olsem wan komanda we i stap lidim ol soldia blong hem, Jehova i stap lidim ol sta. Sipos hem i putum olgeta oli grup wanples be “neva wan sta i mestem ples blong hem.” Nating se ol sta oli plante we plante, be hem i putum nem blong evriwan. Hem i putum nem blong olgeta wanwan, no long ol grup. Ol sta ya oli olsem ol soldia we oli obei, oli stap kwaet long ol ples blong olgeta mo oli stap long oda from we Lida blong olgeta i ‘strong we i strong’ mo ‘paoa blong hem i bigwan bitim mak.’ Hemia nao samting we i mekem ol man Jiu oli sua se bambae oli fri. Man ya we i wokem olgeta samting, we i komanda blong ol sta, i gat paoa blong sevem ol man blong hem.
25 Yumi evriwan i wantem mekem samting we Aesea 40:26 i talem, hem i se: “!Yufala i traem luk antap long skae!” Tede, ol man blong stadi long ol sta oli faenemaot plante samting we i mekem olgeta oli sapraes moa, i bitim long taem blong Aesea. Ol man blong stadi long ol sta we oli lukluk antap long skae wetem ol teleskop, oli faenemaot se wol blong yumi i gat plante galaksi, samwe long 125 bilion galaksi. !Wan nomo long ol galaksi ya, we nem blong hem Milky Way, i gat bitim 100 bilion sta long hem! Save ya i mas mekem yumi tingbaot oltaem God ya we i wokem olgeta samting, mo oltaem yumi save trastem ol promes blong hem.
(Aesea 40:27, 28) Yumi ol laen blong Isrel. ?From wanem yufala i stap tok agens long Hae God? ?From wanem yufala i stap talem se hem i no save ol trabol blong yumi? ?From wanem yufala i stap talem se hem i no kea we ol narafala man oli stap mekem i no stret long yumi? 28 ?Weswe? ?Yufala i no save? ?Yufala i no harem stori blong hem? Hae God ya, hem i God we i stap oltaem, mo bambae i stap gogo i no save finis. Hem nao i mekem olgeta samting long wol ya. Neva hem i save kam taed, neva hem i save harem se i slak. Mo i no gat man we i save kasem tingting blong hem.
ip-1 pej 413 haf 27
‘Leftemap Tingting Blong Ol Man Blong Mi’
27 Aesea i raetem daon ol toktok blong Jehova we i soemaot filing we hem i gat long ol man blong hem, we oli stap long Babilon, plante kilometa longwe long ples blong olgeta. Samfala oli ting se Jehova i no stap luk ol “trabol” blong olgeta. Oli ting se hem i no kea long olgeta taem oli kasem trabol. Jehova i mekem olgeta oli tingbaot bakegen ol samting we oli hapen long prapa laef blong olgeta, mo ol samting we ol bubu blong olgeta bifo oli tokbaot long olgeta. Jehova i gat paoa blong mekem ol man blong hem oli fri, mo hem i rere tu blong mekem olsem. Hem i God we i stap olwe mo hem nao i wokem olgeta samting long wol ya. Hem i soemaot paoa we hem i gat taem i tokbaot ol samting we hem i wokem. Babilon tu i no save winim hem. Wan God olsem i no save taed mo lego ol man blong hem. Ol man Isrel oli no save kasemsave fulwan long ol samting we Jehova i talem, from we save blong hem mo fasin blong hem blong luksave samting i hae moa i bitim save blong olgeta.
(Aesea 40:29-31) Olgeta we oli taed, hem i stap givim paoa long olgeta, mo olgeta we oli no strong, hem i stap mekem olgeta oli strong bakegen. 30 Ol yangfala oli save kam slak we oli taed olgeta, mo ol yang man oli save foldaon we oli taed nogud. 31Be olgeta we oli stap luk long Hae God blong hem i givhan long olgeta, bambae oli luk we oltaem hem i stap givim paoa long olgeta i stap mekem olgeta oli strong bakegen. Bambae oli girap olsem we oli gat wing olsem bigfala pijin ya igel. Bambae oli save resis gogo, be leg blong olgeta i no save taed, mo oli save wokbaot i go longwe we longwe, be oli no save kam slak.
ip-1 pej 413-415 haf 29-31
‘Leftemap Tingting Blong Ol Man Blong Mi’
29 Taem Jehova i stap tokbaot se bambae hem i givim paoa long ol man we oli taed, hem i stap tingbaot longfala rod we ol man blong hem oli mas mekem blong gobak long Jerusalem. Jehova i wantem ol man blong hem oli tingbaot se, hem i God ya we oltaem i stap givhan long ol man we oli krae i go long hem, taem oli stap long trabol. Nating se olgeta we oli strong tu, olsem “ol yangfala” mo “ol yang man,” maet olgeta tu oli save kam taed mo oli slak. Be yet, Jehova i promes blong givim paoa long olgeta we oli trastem hem blong oli save ron mo wokbaot. Paoa we pijin ya igel i kasem blong i save stap plante aoa antap long skae, i soemaot olsem wanem Jehova i stap givim paoa long ol man blong hem. From we Jehova i save givim paoa long ol man Jiu, oli no gat risen blong talem se oli no naf blong wokbaot long longfala rod ya.
30 Ol laswan vas blong Aesea japta 40 i gat ol toktok we i save leftemap tingting blong ol Kristin we oli stap laef long ol lasdei blong rabis wol ya. Yumi gat plante problem we oli mekem yumi harem nogud, be i gud blong save se Jehova i stap lukluk ol trabol ya we yumi stap fesem. Taswe yumi save sua se God ya we i wokem olgeta samting, mo God ya we “man i no save makem waes blong hem,” bambae i stretem ol trabol we yumi stap kasem long stret taem blong hem mo long stret fasin. (Ol Sam 147:5, 6) Yumi no save dipen long prapa paoa blong yumi, taem yumi kasem trabol. Paoa blong Jehova i no save finis samtaem, taswe hem i save givim “paoa ya we i bigwan tumas” long ol man blong hem we oli kasem trabol.—2 Korin 4:7.
31 Yu traem tingbaot ol man Jiu we oli stap kalabus long Babilon long ol yia 500 bifo Kraes. Jerusalem we i ples blong olgeta i stap plante handred kilometa longwe mo i stap nating nomo, mo tempol blong hem tu i no moa gat. Oli harem gud long profet tok blong Aesea from we i givim laet mo hop long olgeta. !Hemia se Jehova bambae i mekem oli gobak long ples blong olgeta! Long yia 537 bifo Kraes, Jehova i lidim olgeta i gobak long Jerusalem, hemia i soemaot se hem i stap mekem ol promes blong hem i kamtru oltaem. Yumi tu yumi save trastem Jehova fulwan. Ol promes blong Kingdom blong hem we ol profet tok blong Aesea i tokbaot, bambae oli mas kamtru. !Hemia i wan gudfala nius blong evri man!
30 JENUWARE–5 FEBRUARI
OL GUDGUDFALA SAMTING LONG BAEBOL | AESEA 43-46
“Jehova i Talem Ol Profet Tok We i Kamtru Oltaem”
(Aesea 44:26-28) Be sipos man blong wok blong mi i talemaot wan samting we bambae i kamtru, no mi mi sanem wan man blong mi i kam talemaot ol plan blong mi, bambae mi mi mekem we ol samting we oli talem, bambae oli kamtru olsem we oli talem. !Ol man Jerusalem! Naoia, mi mi talem long yufala, se bambae yufala i save go stap long taon ya blong yufala bakegen. !Ol man blong ol taon long Juda! Naoia, mi talem long yufala, se bambae yufala i save go stanemap ol taon ya blong yufala bakegen. Nating we ol taon ya oli brobrokdaon olgeta, be mi bambae mi mekem rod blong yufala i go stanemap olgeta bakegen; 27 Long tok blong mi nomo, mi mi save mekem dip solwota i kam drae olgeta. 28 Nating we King Sirus i wan hae king, be mi save talem long hem se, ‘Yu nao bambae yu rul long nem blong mi. Yu bambae yu mekem olsem we mi mi wantem. Yu bambae yu talemaot se olgeta oli mas stanemap taon ya Jerusalem bakegen, mo oli mas wokem fandesen blong haos blong mi bakegen.’
ip-2 pej 71-72 haf 22-23
Trufala God i Talemaot Se Bambae i Sevem Ol Man Blong Hem
22 Ol man blong talemaot samting we bambae i hapen, oli no stap talemaot stret samting we bambae i hapen, from we oli fraet se ol taem we i pas bambae i soemaot se oli rong. Be Jehova i defren, hem i talemaot long Aesea stret nem blong man we bambae hem i yusum blong i mekem ol man blong hem oli fri long Babilon, nao oli save gobak blong bildim Jerusalem mo tempol bakegen. Nem blong man ya Sirus, hem i king blong Pesia. Jehova i tokbaot tu ol samting we Sirus bambae i mekem blong hem i save go insaed long Babilon. Be Babilon i wan taon we i sef, from we hem i gat ol bigfala wol, mo tu bigfala reva blong Yufretes i raonem hem. Be Sirus bambae i jenisim rod blong bigfala reva ya blong mekem se oli save go kros long Babilon. Tufala man ya Herodotus mo Xenophon, we tufala i stadi long histri, tufala i talem se Sirus i blokem reva we i ron i go long Babilon, kasem we reva i godaon blong ol soldia blong hem oli save wokbaot krosem. Bigfala reva ya i godaon mo i no moa save protektem Babilon long ol ami blong Pesia.
23 ?Olsem wanem long promes ya se Sirus bambae i mekem ol man blong God oli fri, mo i letem oli bildim Jerusalem mo tempol bakegen? Sirus hem wan i talem tok ya we i stap long Baebol, i se: “Mi King Sirus blong Pesia, mo tok blong mi i olsem. Hae God, hem i God blong heven, mo hem i putumap mi mi king long olgeta ples long wol ya. Bifo, haos blong hem i stap long Juda, long taon ya Jerusalem, mo naoia wok blong wokem haos ya bakegen, hem i putum long han blong mi. Hem i God blong yufala ol laen blong Isrel, mo yufala i man blong hem. Prea blong mi we hem bambae i stap wetem yufala evriwan. Jerusalem i ples blong mekem wosip long hem, mo naoia yufala i mas gobak long taon ya.” (Esra1:2, 3) !Yes, ol samting we Jehova i talem long Aesea oli kamtru fulwan!
(Aesea 45:1, 2) Bakegen, profet i talem long ol man blong hem se, Olgeta. Hae God i jusumaot King Sirus finis, blong hem i kam wan hae king. Hem i putumap king ya, blong hem i go mekem faet, gogo i winim ol narafala kantri, mo i sanem hem, blong i go tekemaot paoa blong ol narafala king, mo blong i openem ol doa blong bigfala stonwol blong ol taon, blong hem i save go insaed. Hem i talem long king ya se, 2 Mi nao bambae mi mekemrere rod blong yu. Ol bigfala hil we oli save blokem yu, mi bambae mi flatemdaon olgeta, mo ol doa blong bigfala stonwol we oli wokem long bras, mi bambae mi brekemdaon olgeta, mo ol bigfala aean blong lokem olgeta, bambae mi brekemaot olgeta.
ip-2 pej 77-78 haf 4-6
Jehova—‘God Blong Stret Fasin Mo God We i Stap Sevem Ol Man’
4 Jehova i yusum Aesea blong i toktok long Sirus olsem we Sirus i laef long taem blong Aesea, be long taem ya Sirus i no bon yet. (Rom 4:17) Jehova i “jusumaot” Sirus from we hem i makemaot Sirus longtaem finis blong i mekem ol man blong hem oli fri. Jehova bambae i mekem hem i winim ol narafala kantri, i mekem ol king oli no naf blong faet agensem hem. Nao, taem Sirus i go mekem faet long Babilon, Jehova bambae i mekem se ol doa blong bigfala stonwol blong taon ya i open nomo, mo bambae i mekem olgeta oli no strong, oli olsem get we i no gat paoa blong sevem ol man. Hem nao bambae i go fastaem long Sirus blong mekemrere ol rod blong hem. Nao biaen ol soldia blong Sirus oli save winim taon ya mo oli tekem “ol gudgudfala samting we ol man oli stap haedem,” insaed olgeta, long ol ples we i tudak. Hemia nao samting we Aesea i talem se bambae i kamtru. ?Ol samting ya oli kamtru olsem we hem i talem?
5 Long yia 539 bifo Kraes, hemia samwe long 200 yia afta we Aesea i talemaot profet tok ya, Sirus i kam stap afsaed long wol blong Babilon blong i mekem faet agensem taon ya. (Jeremaea 51:11, 12) Ol man Babilon oli no save samting ya nating. Oli ting se taon blong olgeta i stap sef nomo. Ol wol blong hem i hae, mo wota blong Yufretes Reva i raonem gud, i mekem se taon ya i stap sef. !Plante handred yia i pas we i no gat wan enemi i save winim taon ya! From samting ya, king blong Babilon, Belsasa, i harem se hem i sef gud, taswe wan naet hem i mekem wan bigfala lafet wetem ol haeman blong hem. (Daniel 5:1) Long sem naet ya, hemia naet blong namba 5 o 6 Oktoba, Sirus i putum ol soldia blong hem long ol ples blong olgeta blong oli rere blong go insaed long Babilon.
6 Sirus wetem ol man blong hem oli blokem reva we i pastru long Babilon, blong i no moa ron i godaon long taon ya. I no longtaem, wota ya i godaon, nao Sirus wetem ol man blong hem oli save wokbaot krosem blong go long Babilon. (Aesea 44:27; Jeremaea 50:38) Taem oli go oli sapraes blong luk se get blong Babilon i open nomo i stap olsem profet tok blong Aesea i talem. Nao Sirus wetem ol man blong hem oli go insaed long Babilon, oli winim taon ya, mo oli kilim ded King Belsasa. (Daniel 5:30) Oli winim taon ya long wan naet nomo. Babilon i lus, mo samting ya i mekem profet tok blong Aesea i kamtru fulwan.
(Aesea 45:3-6) Ol gudgudfala samting we ol man oli stap haedem insaed olgeta, long ol ples we i tudak, mi bambae mi givim i go long yu, blong yu bambae yu savegud we mi mi Hae God, mo blong yu save we mi ya, we mi God blong ol laen blong Isrel, mi nao mi singaot yu long nem blong yu. 4 Olgeta ya, mi mi jusumaot olgeta, blong oli man blong wok blong mi, mo naoia, mi mi putumap yu, blong yu givhan long olgeta. Nating we yu yu no save mi, be mi mi mekem i gud tumas long yu, we nem blong yu bambae i go antap from. 5 Mi nomo mi Hae God, mo i no gat narafala god i stap. Nating we yu yu no save mi, be mi bambae mi mekem yu yu strong we yu strong. 6 Bambae mi mekem olsem, blong olgeta man long wol ya, i stat long wansaed blong hem, i go kasem narasaed blong hem, bambae oli save we mi nao mi Hae God, mo i no gat, narafala god i stap.
ip-2 pej 79-80 haf 8-10
Jehova—‘God Blong Stret Fasin Mo God We i Stap Sevem Ol Man’-?From Wanem Jehova Bambae i Jusum Sirus?
8 Afta we Jehova i talemaot se hu bambae i winim Babilon mo bambae i mekem olsem wanem, hem i gohed blong talem from wanem bambae hem i jusum Sirus blong i winim Babilon. Jehova i toktok long Sirus long wan profet tok i se “blong yu save we mi ya, we mi God blong ol laen blong Isrel, mi nao mi singaot yu long nem blong yu.” (Aesea 45:3b) I stret nomo we namba fo wol paoa we Baebol i tokbaot i luksave se, hem i win from we Jehova we i hae moa long hem mo i God blong heven mo wol, hem nao i givhan long hem. Sirus i mas luksave se Jehova nao we i God blong ol man Isrel, i jusumaot hem. Baebol i soemaot we Sirus i luksave se Jehova nao i givhan long hem blong i winim Babilon.—Esra 1:2, 3.
9 Jehova i tokbaot seken risen from wanem hem i lidim Sirus blong i winim Babilon: “Olgeta ya, mi mi jusumaot olgeta, blong oli man blong wok blong mi, mo naoia, mi mi putumap yu, blong yu givhan long olgeta. Nating we yu yu no save mi, be mi mi mekem i gud tumas long yu, we nem blong yu bambae i go antap from.” (Aesea 45:4) Stori blong Sirus we i winim Babilon, i mekem ol man long wol oli sapraes tumas. Mo tu samting we i hapen i makem olsem wanem wan wol paoa i foldaon, mo olsem wanem wan nara wol paoa i stanap, mo i gat paoa tu long histri blong ol man we bambae oli bon afta long taem ya. Ol neson raonabaot we oli save long samting we i hapen, bambae oli sapraes blong luksave se Jehova nao i mekem samting ya from ‘smol man’ nomo we oli stap long kalabus long Babilon, hemia ol man Jiu we oli kamaot biaen long Jekob. Be long ae blong Jehova, ol man Jiu ya oli no ol man olbaot nomo, be oli ol ‘man blong hem.’ Long olgeta neson long wol, Jehova i “jusumaot olgeta,” se oli ol man blong hem. Nating se Sirus i no bin save Jehova, be Jehova i yusum hem olsem wan man we Hem i jusumaot blong i winim taon ya we i no wantem letem ol man blong Jehova oli go fri. I no tingting blong Jehova we ol man we hem i jusumaot, oli stap olwe long wan narafala kantri.
10 I gat namba tri risen from wanem Jehova i yusum Sirus blong i winim Babilon. Risen ya i impoten moa long ol narafala risen. Jehova i tokbaot risen ya i se: “Mi nomo mi Hae God, mo i no gat narafala god i stap. Nating we yu yu no save mi, be mi bambae mi mekem yu yu strong we yu strong. Bambae mi mekem olsem, blong olgeta man long wol ya, i stat long wansaed blong hem, i go kasem narasaed blong hem, bambae oli save we mi nao mi Hae God, mo i no gat, narafala god i stap.” (Aesea 45:5, 6) Yes, samting we i hapen long Babilon i soemaot se Jehova nomo i trufala God, mo i soemaot long evriwan se hem nomo we ol man oli mas wosipim hem. From we ol man blong God oli fri, ol man long evri neson stat long is kasem wes bambae oli save se Jehova nomo i trufala God.—Malakae 1:11.
Traem Faenem Ol Gudfala Samting Ya
(Aesea 43:25) Be mi mi Hae God, mi God blong yufala, mo mi stap fogivim yufala, mi stap tekemaot ol sin blong yufala. Bambae mi no moa save tingbaot ol sin blong yufala bakegen.
ip-2 pej 60 haf 24
‘Yufala i Witnes Blong Mi’
24 Makem tu se, impoten risen from wanem Jehova i sore long ol man Isrel i from nem blong Hem, be i no from we oli tanem tingting blong olgeta. Yes, tabu nem blong hem tu i stap insaed long bisnes ya. Sipos hem i letem ol man Isrel oli stap olwe long han blong ol man Babilon, bambae ol kantri raonabaot oli tok nogud long nem blong hem. (Ol Sam 79:9; Esikel 20:8-10) Long sem fasin, samting we i moa impoten tede long ae blong Jehova, hemia blong leftemap tabu nem blong hem mo hae rul blong hem, be i no ol rod we hem i yusum blong sevem ol man blong hem. Nating se i olsem, Jehova i lavem ol man we oli glad nomo we hem i stretem olgeta, mo ol man we oli letem tabu spirit mo trutok blong hem i lidim olgeta long wosip blong olgeta. Hem i soemaot lav we hem i gat long olgeta ya, nating se oli ol tabu Kristin, o ol narafala sipsip, taem hem yusum ransom sakrefaes blong Jisas blong fogivim ol sin blong olgeta.—Jon 3:16; 4:23, 24.