AIDS—Ol Samting We Papa Mama Mo Pikinini Oli Mas Save

OL YANGFALA we oli gat AIDS oli trabol from sik ya. Be sore tumas, fasin blong plante bigman we oli gat smol save nomo long AIDS, i mekem ol yangfala ya oli trabol moa. Plante taem, ol papa mama oli tok strong long ol pikinini blong ol, agens long ol man we oli gat sik ya. Nating se ol dokta oli talem finis se i no gat denja blong letem ol yangfala we oli gat jem blong AIDS oli go long skul, be ol daerekta blong skul oli blokem ol pikinini ya. From samting ya, plante papa mama oli haedem se oli gat wan pikinini we i gat AIDS. Oli fraet we bambae ol man oli ronem ol pikinini blong olgeta, oli swea long olgeta, mo oli mekem i nogud moa long olgeta. Samtaem, ol samting ya oli rili hapen olsem ya.

Hemia i wan eksampel. Wan mama i gat wan gel we i gat jem blong AIDS. Hem i blokem gel ya blong i no pleplei wetem ol pikinini we oli stap kolosap long haos, from we hem i no wantem gat trabol wetem olgeta. Hem i talem se: “Mi mi no wantem se ol man raonabaot long mi oli save se mi mi gat wan pikinini we i gat AIDS. !Samtaem ol man oli save mekem trabol we i krangke nomo!” Ol ripot oli soemaot se tok ya i no bitim mak. Ating ol besfren mo ol man raonabaot long famle we i kasem trabol ya, oli no moa fren gud wetem olgeta. Taem ol fren ya oli wokbaot long rod mo oli luk famle ya, oli tanraon blong no talem halo long olgeta. Tru ya, ol man oli ting nogud long AIDS. Long sam kantri, trabol i kamaot long restoron, olsem store ya: Ol man we oli stap kakae oli luk wan famle wetem wan pikinini we i gat AIDS oli kam insaed long restoron tu. Nao oli swea long famle ya mo oli kamaot long restoron. Sam bos oli sakem ol papa blong pikinini olsem long wok blong olgeta. Sam man i wantem kilim olgeta i ded. Mo sam man oli bonem haos blong olgeta.

Ol pikinini long skul oli save jikim nogud ol pikinini we oli gat AIDS. Hemia store blong wan boe. Hem i kasem AIDS from blad transfyusen. Be oltaem ol fren blong hem long skul oli talem se hem i wan man blong slip wetem man. Oli talem se: “Mifala i save gud olsem wanem yu yu rili kasem AIDS.” Long jyos, ol man oli no moa toktok wetem famle blong hem. Famle ya i kasem sam leta tu we i tok nogud long olgeta, be i no gat man i saen long hem. Man i sakem doti long garen blong olgeta. Mo tu, wan man i sutum bolet tru long wan windo blong haos blong olgeta.

Wan woman we pikinini blong hem i gat AIDS, i talem se: “Ol man oli no mas save samting ya. Taswe, mifala i stap mifala nomo.” Wan magasin (The New York Times) i talem samting ya tu, i se: “Bighaf blong ol 1,736 pikinini blong Amerika we oli gat AIDS be oli no kasem 13 yia blong olgeta yet, oli no moa gat fren. No sipos oli wantem se ol fren mo ol pikinini long skul oli no lego olgeta, oli mas haedem sik ya long olgeta.” Hemia nao laswan eksampel we i kamaot long wan magasin (The Toronto Star). Hem i talem se: “Biaen we pikinini i ded, plante famle oli harem nogud tumas. Be taem pikinini i ded long AIDS, ol famle oli fraet blong talem risen blong ded blong pikinini ya. Ale oli harem nogud moa mo oli harem moa se oli stap olgeta nomo.”

Ol Samting We Yu Yu Mas Save

Yu yu mas save se AIDS i save kasem ol rijman, ol puaman, ol yangfala, ol bebi, mo ol olfala tu. Long sam kantri, ol yangfala oli no save plante samting long AIDS. Long Nyu Yok, wan dokta i talem se bighaf blong ol man “oli no save se AIDS i bigfala denja blong ol yangfala.”

Olsem nao, sam man oli mekem wan stadi long wan bigfala taon long Amerika. Stadi ya i soemaot ol samting ya: Plante yangfala (30%) oli bilif se man we i gat AIDS i save winim sik ya sipos hem i tekem meresin kwiktaem. Be i no gat meresin blong AIDS. Mo tu, plante yangfala (40%) oli ting se sipos oli tajem wan man we i gat AIDS no oli yusum kom blong hem, oli save kasem sik ya. Be i no tru. Long narafala ples long Yunaeted Stet, oli askem sam kwestin long 860 yangfala we oli gat bitwin 16 yia mo 19 yia blong olgeta. Wan haf blong olgeta (22%) oli no save se jem blong AIDS i stap long melek blong man, nao i save go long narafala man long rod ya. Mo tu, plante (29%) oli no save se jem ya i save stap insaed long samting blong woman.

Taem jem i kam insaed long bodi blong man, hem i slip. I no gat saen se man ya i gat AIDS from we hem i no sik. Be hem i save givim long narafala. Be man we i sekhan long hem no i holem hem, hem i no save kasem sik ya, from we jem i ded kwiktaem taem hem i aot long bodi. Sam man oli fraet we jem blong AIDS i save laef long ples blong sidaon long tolet. Be samting ya i no tru. Sam daerekta blong skul oli fraet se ol yangfala oli save kasem sik ya taem oli dring long sem paep wetem olgeta we oli gat AIDS. Be ol dokta we i save gud long AIDS oli talem se AIDS i no save go insaed long blad blong man olsemia.

Plante man oli askem long ol dokta sipos i gat denja blong stikim sora blong putum iaring, from we oli mas yusum nidel blong mekem samting ya. Ol dokta oli talem se man we i stikim sora blong hem wetem nidel we oli yusum finis long man we i gat jem blong AIDS, hem i save kasem. Narafala kwestin: ?Man i save kasem AIDS sipos hem i kisim narafala we i sik finis? Wan dokta i talem se: “Sipos yu yu katem maot blong yu mo skin i no sat yet, no yu gat wan soa long maot no insaed long maot blong yu, nao wan man we i sik finis long AIDS no wan man we i gat jem blong HIV i kisim yu, ating yu yu save kasem AIDS. Be i no gat plante jans blong samting ya i hapen.” Be “ating” samting ya i save hapen.

?Olsem wanem nao sipos yu yu luksave sam saen long bodi blong yu, nao yu ting se yu yu gat AIDS? ?Yu yu mas mekem wanem? Yu mas go luk wan dokta we i save jekem gud bodi mo blad blong yu.

Ating yu yu pikinini. Sipos i olsem, yu yu no mas haedem wan samting long papa mama blong yu. Nating se ol narafala man oli save lego yu, be papa mama blong yu oli no save mekem olsem. Bambae oli halpem yu mo oli leftemap tingting blong yu. Mo tu, yu yu mas waes. Yu mas talem ‘no’ long ol man we oli wantem se yu yu tekem drag, no oli wantem slip wetem yu. Sipos yu talem ‘no’ long olgeta, yu save sevem laef blong yu. Plante yangfala oli talem se oli letem ol fren blong olgeta i pulum olgeta long ol rabis fasin long saed blong seks mo drag. Be afta, oli kasem AIDS. Tru ya, tok blong aposol Pol i tru long olgeta ya. Hem i talem se: “Yufala i no go krangke. . . . ‘Ol stret man nomo, be ol fren blong olgeta we oli no stret, oli save spolem fasin blong olgeta.’ ” Mo oli save spolem laef blong olgeta tu.—1 Korin 15:33.