?Olsem Wanem Papa No Mama We Hem Wan Nomo i Lukaot Long Ol Pikinini Blong Hem i Save Winim Ol Trabol?
“Papa no mama we hem wan i lukaot long ol pikinini blong hem, i no gat naf long wan samting, hemia taem.”—The Single Parent’s Survival Guide.
“Bigfala trabol, hemia se oli sot long mane.”—Times nyuspepa blong London.
‘Bigfala wari blong wan papa no mama we hem wan i lukaot long ol pikinini blong hem, hemia we i harem nogud blong stap hem wan.’—Give Us a Break, wan stadi long ol fasin blong spel blong papa no mama we hem wan i stap lukaot long ol pikinini blong hem.
OLGETA papa mama oli stap kasem ol traem, glad mo trabol. Be papa no mama we hem wan i stap lukaot long ol pikinini blong hem, i fesem ol samting ya we i no gat wan blong givhan long hem. Taswe, plante taem, bigfala samting long laef blong hem, hemia taem, mane, mo fasin blong harem nogud blong stap hem wan.
Nating se laef blong ol papa mama olsem i had, oli save mekem famle blong olgeta i stanap strong, mo plante oli mekem olsem. Samting ya i dipen bigwan long ol rul we oli folem, mo strong tingting we oli gat blong folem ol rul ya.
Yumi intres long samting ya se, longtaem finis, Baebol i talemaot ol rabis fasin blong naoia mo ol trabol we oli mekem se ol man oli no joengud. Ridim olsem wanem Kristin man ya, aposol Pol, i pulum tingting blong yangfala disaepol Timote long samting ya. Hem i givim woning ya se: ‘Yu mas save samting ya tu. Long taem blong ol las dei blong wol, laef long wol ya bambae i kam strong tumas. Bambae ol man oli save tingbaot olgeta nomo, . . . Bambae oli no save ona long papa mo mama blong olgeta, oli no man blong talem tangkyu, mo oli no save tingbaot God. Bambae oli no man blong sore, oli man blong mekem i strong tumas oltaem long ol narafala man.’—2 Timote 3:1-3.
Be Baebol i no jes talemaot nomo ol fasin blong naoia, stret olsem oli hapen. No gat. I gat ol rul oli stap insaed long hem tu, mo taem yumi folem olgeta, yumi save sua blong mekem famle blong yumi i stanap strong. (2 Timote 3:16, 17) Tingbaot olsem wanem sam long ol rul ya oli save givhan long papa no mama we hem wan nomo i stap lukaot long ol pikinini blong hem, blong hem i winim ol trabol long saed blong taem, mane, mo fasin blong harem nogud blong stap hem wan.
Yusum Evri Jans We Yu Kasem
Nating se yu gat wan gudfala plan, i hadwok blong faenem naf taem blong mekem evri samting. Blong yusumgud taem blong yu, fastaem yu mas tingbaot olsem wanem yu stap yusum taem blong yu. Nao biaen, yu save jusumaot ol wok we oli moa impoten. Wan grup blong ol papa mo mama we olgeta wanwan oli stap lukaot long ol pikinini blong olgeta, oli talem se: “Holem wan ‘buk blong taem.’ Raetemdaon evri samting we yu mekem long wan dei no long wan wik, mo ademap hamas haoa yu yusum. Nao traem luksave olsem wanem yu save jenisim sam samting no livim sam samting, blong sevem taem, mo blong yusum taem long fasin we i moa gud.”
Gudfala advaes ya i sem mak long waes tok blong wan aposol long Baebol, i se: “Yufala i mas lukaotgud long ol fasin we yufala i stap mekem. Bambae yufala i no mekem fasin blong man we i no gat hed. Yufala i mas mekem fasin blong man we i waes. Yufala i mas yusum evri jans we yufala i kasem blong wokem i gud, from we long taem ya nao, ol fasin nogud oli gat paoa.”—Efesas 5:15, 16.
Eksampel, ?yu yu spenem plante taem evri dei blong lukluk televisin? Sipos yu katem taem ya, bambae yu gat moa taem blong toktok wetem ol pikinini blong yu mo mekem sam samting tugeta. Samting ya i save mekem se yu fren moa wetem olgeta.
Maet yu talem se: ‘Taem mi traem sidaon mo storeyan wetem ol pikinini blong mi, i no gat toktok, evriwan i stap kwaet nomo.’ Maet i tru, be yu no mas letem samting ya i blokem yu. Ol man we oli givim advaes long ol wanwan papa mo mama we olgeta nomo oli stap lukaot long ol pikinini blong olgeta, oli talem se oli mas traem kasem save long filing blong ol pikinini blong olgeta from ol toktok blong olgeta evri dei. Oli save lesingud taem ol pikinini oli tokbaot ol fren blong olgeta long skul, no ol plan blong olgeta. Be yu no save mekem samting ya sipos ae blong yu i fas long televisin oltaem, ?i tru? Nating se yu no stap sidaon long fored blong televisin, be sipos televisin i stap toktok, samting ya i save blokem yu blong yu no kasem ol impoten dip tingting mo filing blong ol pikinini blong yu. Taswe, yu mas makemaot taem blong spenem wetem ol pikinini blong yu. Mekem ol wok long haos wetem olgeta, mo taem yufala i stap mekem ol wok ya, toktok wetem olgeta. !Mo lesin long olgeta taem oli toktok!
Mo tu, i gud blong rid wetem olgeta. Ol stadi oli soemaot se fasin blong pikinini blong ridgud taem hem i gat faef yia nomo, i save givhan long hem blong kasem bigfala save long ol yia biaen. Hemia i wan moa gudfala risen blong yusum evri jans we yu kasem blong rid wetem olgeta. Sipos yu spenem sam menet nomo bifo we oli slip, no long sapa bifo we yu yu taed tumas, blong rid wetem olgeta, hemia i waes fasin blong spenem taem.
Haremgud Long Ol Samting We Yu Nidim Nomo
Plante papa mo mama we wanwan long olgeta oli lukaot long ol pikinini blong olgeta, oli faenem se oli gat trabol oltaem long saed blong mane. Oli mas faenem rod blong kasem naf mane blong pem haos, kakae mo klos. Be sipos oli tekem wan wok, maet oli no moa save lukaotgud long ol pikinini blong olgeta.
Plante taem, i no isi blong faenem wan narafala blong lukaot long ol pikinini, mo tu samting ya i sas. Sam papa mo mama we olgeta wanwan oli lukaot long ol pikinini blong olgeta, oli askem famle blong olgeta blong givhan—maet ol bubu, anti, no angkel. Sam narafala oli putum pikinini long skul blong ol smosmol pikinini, no ples we ol pikinini oli kam pleplei long hem, no livim wetem hemia we masta blong olgeta i jusum blong lukaot long ol pikinini blong ol man blong wok blong hem. Samtaem, mane we gavman i givim i no naf blong pem ol ples ya blong lukaot long pikinini. Long sam kantri, mane we gavman i givim long papa no mama we hem wan nomo i lukaot long ol pikinini blong hem, i naf blong famle i stap laef, taswe maet hem i jusum blong stap long haos bitim we i wok.
From we namba blong ol papa mo mama we olgeta wanwan oli lukaot long ol pikinini blong olgeta i stap kam antap, ol gavman oli stap jekemap olgeta we oli mas givhan long olgeta. Taswe, long Briten naoia, oli strong long ol papa we oli ronwe long famle blong olgeta, be oli no givhan long saed blong mane blong pem ol samting blong ol pikinini. Sam grup blong sapotem ol pikinini, oli faenem ol papa we oli mekem olsem, ale oli karem mane we oli bin mestem blong pem. Sipos ol mama oli no wantem halpem ol grup ya blong faenem papa blong ol pikinini, oli save lusum mane we gavman i stap givim long olgeta. Nyuspepa ya The Times blong London i mekem ripot ya se: “Long Swiden, ol lokol insurens kampani oli faenem samwe long 40 pesen blong ol papa ya we oli no stap givhan long saed blong mane. Mo long Franis, ol kot oli fosem ol papa blong givim mane oltaem, mo oli panisim olgeta we oli no mekem.”
Nating se kot i mekem olsem no i no mekem, mo nating se gavman i givhan no i no givhan, plante papa mo mama we oli stap olgeta nomo blong lukaot long ol pikinini blong olgeta, oli faenem sam rod blong stap laef long mane we i smol moa bitim bifo. ?Olsem wanem oli mekem olsem? Oli jenisim plan blong olgeta blong spenem mane.
I no isi blong jenisim plan blong spenem mane. Kolosap oltaem i minim se yumi mas jenisim tingting long ol samting we yumi ting se i impoten blong pem. Eksampel, i impoten blong putum mane i stap fastaem blong pem haos mo gas, afta blong pem kakae, mo afta blong pem ol kaon. Aposol Pol i eksplenem se: “Sipos yumi gat kakae blong yumi mo klos blong yumi, hemia i naf, yumi save harem gud nao.”—1 Timote 6:8.
?Yu yu bin tingbaot blong serem praes blong sam samting wetem narafala? Sipos yu pem plante kakae wantaem, we yu yu pem haf mo wan narafala famle i pem haf, samting ya i save katemdaon mane we yu spenem. Nomata wanem plan yu folem blong pem ol samting, yu mas rimemba blong sidaon mo ademap hamas mane we yu stap spenem. (Skelem wetem Luk 14:28.) I gud sipos yu askem ol pikinini blong yu blong givhan long yu blong mekem wan plan blong pem ol samting. Nao maet oli glad blong givhan long yu blong folem plan ya oltaem. Maet yu faenem se yu save putum smol mane i stap long bang tu.
Blong Faenem Ol Fren, Yu Mas Soem Fasin Fren
Jisas i givim advaes ya se: “Yufala i mas givim olting blong yufala i go nomo long narafala man, nao God bambae i givim olting i go nomo long yufala. . . . Fasin we yufala i folem blong givim presen long narafala man, hemia fasin we God bambae i folem blong givim presen long yufala.” (Luk 6:38) Samting ya i tru tu long fasin blong yu blong fren wetem ol narafala. Taem yu soem intres long ol narafala, samting ya i save pulum olgeta blong soem fasin fren long yu. Nambawan rod blong winim fasin blong harem nogud from yu stap yu wan, i blong yu nao yu girap mo traehad blong frengud wetem ol narafala. Maet yu faenem sam fren we yu save trastem olgeta blong lukaot long ol pikinini blong yu taem yu wantem go visitim sam narafala. Samting we i moagud se, askem ol fren blong kam luk yu.
Be i gat wan woning long saed ya. Yu no mas fogetem se: “Ol stret man nomo, be ol fren blong olgeta we oli no stret, oli save spolem fasin blong olgeta.” (1 Korin 15:33) Wan rod nomo blong winim fasin blong harem nogud blong stap yu wan, i blong frengud wetem olgeta we oli leftemap tingting blong yu mo mekem yu yu haremgud.
Wok Blong Mama Mo Papa Wantaem
Papa no mama we hem wan i stap lukaot long ol pikinini blong hem, i mas mekem wok blong papa mo mama wantaem. Hemia i no isi. Mo yu no mas fogetem se, ol pikinini oli folem eksampel blong bigman oltaem. Oli lanem olsem wanem blong mekemgud ol wok blong olgeta taem oli lukluk olsem wanem ol bigman oli mekem. Taswe, i impoten tumas we yu soem wan gudfala eksampel long ol pikinini blong yu. Nyuspepa blong London, The Sunday Times i tokbaot bigfala namba blong ol boe we oli no gat papa, long ol bigfala taon blong Amerika, i se: “Ol raf fasin mo trabol bitwin ol man . . . oli soemaot fasin blong ol man blong naoia, we kolosap stret haf blong olgeta oli neva luk wan eksampel blong ol bigman we oli mekem gudfala fasin, taem oli stap gruap. Eksampel olsem i save blokem olgeta blong no mekem ol nogud fasin.”
Wan man we nem blong hem Duncan Dormor, i talem long buk ya The Relationship Revolution se taem wan papa no mama nomo i lukaot long ol pikinini blong hem, oli save kasem trabol long saed blong helt, wok blong olgeta long skul, mo long saed blong mane long fyuja. Sam narafala man blong stadi long bisnes ya oli no agri wetem hem. Oli talem se ol trabol ya oli kamaot from fasin pua mo fasin blong no joen plante wetem ol narafala man. Nating se i olsem wanem, plante man oli agri wetem tok blong wan man we i stadi long fasin joen blong ol man, Charles Murray, we i talem se: “Wan pikinini we i gat mama be i no gat papa, mo i stap long wan ples we plante famle oli gat mama be oli no gat papa, hem i lanem ol samting from fasin we hem i luk. Yu save sanem ol man we oli wok blong givhan long olgeta we oli gat trabol, ol skul tija, mo ol pasta, blong talem long wan yangfala boe se taem hem i kam bigman hem i mas wan gudfala papa long ol pikinini blong hem. Be hem i no save mining blong samting ya sipos hem i neva bin luk.” Yes, ol boe oli nidim wan mama mo wan papa tugeta, mo ol gel tu oli nidim samting ya.
Long Ol Sam 68:5, Baebol i tokbaot Jeova God olsem ‘papa blong ol boe we oli no gat papa.’ Ol mama we oli lukluk i go long God blong lidim olgeta, oli save yusum Hem olsem nambawan eksampel long ol pikinini blong olgeta. Ol papa we olgeta nomo oli lukaot long ol pikinini blong olgeta, oli tinghae tumas long fasin blong givhan we oli kasem long ol woman we oli gat ol gudfala fasin. Yes, papa no mama we hem wan nomo i lukaot long ol pikinini blong hem, i nidim ol narafala blong sapotem hem wetem lav. Ating long rod ya nao, yu yu save givhan.
[Bokis blong pija long pej 6]
Papa We i Mekem Wok Blong “Mama” Tu
I no gat plante man we oli no gat woman blong olgeta blong halpem olgeta blong lukaot long ol pikinini. Be from we plante moa mared oli stap seraot naoia, plante moa man oli jusum blong lukaot long ol pikinini blong olgeta. Buk ya The Single Parent’s Survival Guide i eksplenem se: “I luk olsem we samting we i had moa long ol man ya blong fesem, hemia taem pikinini blong olgeta i wan gel we i bigwan lelebet.” Sam papa oli sem blong toktok wetem ol gel blong olgeta long saed blong seks. Sam narafala papa oli askem wan woman we i famle wetem olgeta mo we oli trastem hem, blong toktok wetem gel blong olgeta long saed ya. Mo tu, papa no mama we hem wan nomo i lukaot long ol pikinini blong hem, i save kasem gudfala frut sipos hem i ridim buk ya Questions Young People Ask—Answers That Work wetem ol pikinini blong hem.a Sam japta long buk ya oli tokbaot “Seks mo Klin Fasin,” mo “Gelfren mo Boefren, Fasin Blong Gel mo Boe Blong Wokbaot Tugeta, mo Lav.” Long en blong evri japta, i gat wan haf we oli kolem Ol Kwestin Blong Tokbaot, we i blong pulum tingting bakegen long ol poen we maet oli sem blong tokbaot.
[Futnot]
a Watchtower Bible and Tract Society of New York, Inc. i prentem buk ya.
[Tok Blong Pija Long Pej 7]
Sipos yu spenem taem wetem ol pikinini blong yu, bambae yu frengud moa wetem olgeta
[Tok Blong Pija Long Pej 7]
Nomata wanem plan yu folem blong pem ol samting, sidaon mo ademap hamas mane yu stap spenem