?I Gat Laef Afta Ded?
“Wan tri we i nating nomo, i gat hop. Sipos oli katemdaon, bambae hem i gru bakegen . . . ?Sipos wan man we i strong gud i ded, hem i save laef bakegen?”—MOSES, WAN PROFET LONG TAEM BIFO.
1-3. ?Long wanem rod plante man oli traem haremgud bakegen, taem wan we oli laekem hem tumas i ded?
LONG wan bigfala haos long Nyu Yok, ol fren mo famle oli wokbaot sloslou nomo i go, blong pas kolosap long wan bokis we bodi blong dedman i stap long hem. Insaed long bokis ya, oli luk dedbodi blong wan yangfala boe we i gat 17 yia nomo. Ol skulfren blong boe ya, kolosap oli no moa luksave hem. Strong meresin we dokta i givim long hem i mekem hea blong hem i foldaon. Sik ya kansa i mekem hem i kam bunbun. ?Hemia i rili fren blong olgeta ya? Sam manis nomo bifo, boe ya i fulap long ol gudfala tingting, ol kwestin, mo paoa—!hem i fulap long laef! Mama blong boe ya we i harem nogud tumas, i stap traem blong faenem hop mo haremgud lelebet. Hem i ting se maet boe blong hem i laef i stap yet samples. Wora blong ae blong hem i ron bigwan, mo hem i stap talem bakegen mo bakegen, ol tok we hem i harem plante taem finis, se: “Naoia, Tommy i moa hapi. God i wantem se Tommy i go stap wetem hem long heven.”
2 Long Jamnaja, India, kolosap 11,000 kilomita longwe long Amerika, tri boe blong wan bisnesman we i gat 58 yia, oli stap putum dedbodi blong papa blong olgeta i go antap long wan bigfala hif wud. Long bigfala san long medel blong moning, fasbon boe i laetem faea wetem wan stik faea. Mo tu, hem i kafsaedem wan naesfala senta we i gat smel blong ol lif mo insens, i go long dedbodi blong papa blong hem. Antap long noes blong faea we i bon, i gat strong voes blong Braman we i stap talemaot ol prea long lanwis Sanskrit. Ol tok we hem i talem i minim se: “Bambae sol we i neva ded i gohed blong traehad blong joen wetem paoa ya we i antap olgeta.”
3 Taem trifala brata ya oli stap lukluk faea ya we i bonem dedbodi blong papa blong olgeta, trifala wanwan oli tingbaot se: ‘?Mi mi bilif long laef afta ded?’ Trifala ya oli gruap long ol defren ples blong wol, taswe trifala wanwan oli givim ol defren ansa long kwestin ya. Lasbon i bilif se gudfala papa blong hem bambae i bon bakegen long wan narafala laef we i hae moa. Namba tu boe i bilif se ol dedman oli stap slip nomo, we oli no save wan samting nating. Mo fasbon boe, hem i ting se i no gat wan man we i save talem wanem bambae i hapen long yumi afta we yumi ded.
Wan Kwestin, Plante Ansa
4. ?Plante yia finis, ol man oli bin wari long wanem kwestin?
4 Blong plante taosen yia, kwestin ya se, ?I gat laef afta ded? i mekem tingting blong ol man i fasfas. Wan man we i gat hae save long saed blong skul Katolik, nem blong hem Hans Küng, i talem se: “Ol man blong stadi dip long saed blong tijing blong ol skul, olgeta ya tu oli no save givim gudfala ansa long kwestin ya. Long ol yia we oli pas, ol man long evri kantri oli bin tingting dip long kwestin ya, mo oli givim plante defren ansa.”
5-8. ?Plante skul oli tijim wanem long saed blong laef afta ded?
5 Plante man we oli stap talem se oli Kristin, oli bilif long heven mo hel. Ol Hindu, oli bilif se afta we man i ded, hem i bon bakegen long wan narafala laef. Man ya Amir Muawiyah, we i wok long wan jyos blong Islam, i tokbaot tingting blong ol Muslim, i se: “Mifala i bilif se bambae i gat wan dei blong jajmen afta ded, we yumi go stanap long fored blong God, Ala. Taem ya i olsem se yumi go pas long kot.” Ol man long skul Islam oli bilif se, long taem ya, Ala bambae i skelem laef blong ol wanwan man, mo bambae i sanem olgeta oli go long paradaes no long helfaea.
6 Long Sri Lanka, ol Budis mo ol Katolik tu oli openem olgeta doa mo windo blong haos blong olgeta taem wan famle i ded. Oli laetem wan laet we i bonem oel, mo oli putum bokis blong dedman long wan ples we leg blong hem i poen i go long bigfala doa blong haos. Oli bilif se samting ya bambae i givhan long speret no sol blong dedman ya, blong goaot long haos.
7 Wan man we i wok long Yunivesiti blong Wes Ostrelya, nem blong hem Ronald M. Berndt, i talem se ol Aborijini blong Ostrelya oli bilif se “ol man oli gat wan speret we i no save lus samtaem.” Sam laen blong Afrika, oli bilif se taem ol man olbaot oli ded, oli kam ol gos. Be, taem ol haeman oli ded, oli kam ol speret blong ol olfala, we ol man bambae oli ona long olgeta mo askem kwestin long olgeta, blong oli givhan blong lidim velej.
8 Long sam kantri, oli joenem kastom blong manples wetem tingting blong ol skul we oli talem se oli Kristin, mo hemia nao bilif blong olgeta long saed blong sol blong ol dedman. I olsem plante Katolik mo Protestan long Wes Afrika, we oli folem wan kastom taem man i ded. Oli kavremap ol glas blong lukluk fes blong olgeta, blong mekem se wan man i no save lukluk speret blong dedman ya long ol glas ya. Nao 40 dei biaen long ded blong man ya we oli laekem hem tumas, ol famle mo fren oli mekem lafet blong makem se sol blong hem i go antap long heven.
Wan Stampa Tingting Nomo
9, 10. ?Bighaf blong ol skul oli agri long wanem stampa bilif?
9 I gat plante defren kastom mo bilif we ol man oli folem. Taswe, oli givim ol defren ansa long kwestin ya long saed blong wanem i hapen long man taem hem i ded. Be, bighaf blong ol skul oli agri long wan stampa tingting: Hemia se, i gat wan samting insaed long man, ating wan sol, wan speret, no wan gos, we i no save ded samtaem, mo i stap gohed blong laef afta ded.
10 Kolosap olgeta taosen skul mo grup blong Krisendoma long wol, oli bilif se sol i no save ded samtaem. Hem i wan tijing blong skul blong ol man Jyu tu. Long skul Hindu, bilif ya i stampa blong tijing ya se man i bon bakegen long wan narafala bodi afta ded. Ol Muslim oli bilif se sol i stat long semtaem we bodi i stat, be sol i gohed blong laef afta we bodi i ded. Sam narafala skul tu, oli gat ol tijing we oli stanap long semfala stampa tingting ya, olsem skul long Afrika we i bilif se evri samting i gat wan prapa speret blong hem, wetem skul Sinto, mo ol Budis tu.
11. ?Sam man blong hae save oli gat wanem tingting long saed blong sol we i no save ded samtaem?
11 Samfala oli gat tingting we i defren olgeta. Oli talem se taem man i ded, laef i finis. Long tingting blong olgeta, i no stret blong bilif se ol filing mo save blong man oli gohed afta we hem i ded, insaed long wan sol we i no gat bodi, we man i no save luk, mo we i seraot long bodi. Wan man blong hae save long Spen we i raetem ol buk long ol yia 1900, nem blong hem Miguel de Unamuno, i raetem se: “Man we i bilif se sol i no save ded, i wantem se sol i no save ded. Be hem i wantem samting ya tumas, mekem se hem i bitim mak nao i no moa tingting stret.” I gat samfala we oli no wantem bilif se sol i no save ded, olsem tufala waes man ya blong bifo we plante man oli save long tufala, Aristotle mo Epicurus. Mo tu, i gat dokta ya Hippocrates, wetem wan waes man blong Skotlan, David Hume. I gat wan man Arab we i gat hae save, nem blong hem Averroës, mo faswan praem minista blong India afta we kantri ya i kasem independens, hemia Jawaharlal Nehru.
12, 13. ?Wanem ol impoten kwestin we oli kamaot long saed blong tijing ya se sol i no save ded samtaem?
12 Bigfala kwestin we i stap, hemia se, ?Yumi rili gat wan sol we i no save ded samtaem? Sipos sol i save ded, ?olsem wanem gyaman tijing long saed ya i save kam wan stampa tijing blong bighaf blong ol skul tede? ?Tingting ya i kamaot weples fastaem? Mo sipos sol i save ded, ?ol dedman oli gat wanem hop?
13 ?Yumi save faenem ol trufala mo gudfala ansa long ol kwestin ya? !Yes! Bambae yumi ansarem ol kwestin ya wetem sam narafala kwestin tu, long ol pej biaen. Fastaem, bambae yumi tokbaot olsem wanem tijing ya se sol i no save ded samtaem, i stat.
[Futnot]
a Ol gyaman Kristin skul.