Tok Blong Baebol Long Saed Blong Sol
“Man i kam wan laef sol.”—JENESIS 2:7, “NW.”
1. ?Fastaem yumi mas skelem wanem samting blong faenemaot tijing blong Baebol long saed blong sol?
YUMI luk finis se, i gat plante defren tingting long saed blong sol. Ol man we oli stap talem se tingting blong olgeta i stanap long Baebol, olgeta tu oli gat ol defdefren tingting long sol, mo long wanem samting i hapen long sol taem yumi ded. ?Baebol i tijim wanem long saed blong sol? Blong ansa long kwestin ya, yumi mas skelem mining blong Hibru mo Grik tok we yumi tanem i kam “sol” long Baebol
“Sol” We i Wan Laef Samting
2, 3. (a) Long Hibru haf blong Baebol, ?wanem tok i minim “sol,” mo wanem bigfala mining blong tok ya? (b) ?Olsem wanem Jenesis 2:7 i soem se tok ya “sol” i save minim fulwan man?
2 Hibru tok we yumi tanem i kam “sol” hemia neʹphesh. Hem i stap 754 taem long Hibru haf blong Baebol (we plante man oli singaotem se Oltesteman). ?Wanem mining blong tok ya neʹphesh? The Dictionary of Bible and Religion i talem se: “Kolosap oltaem, hem i minim, olgeta haf blong samting we i laef, fulwan man.”
3 Eksampel, Jenesis 2:7 (NW) i talem se: “Jeova God i tekem sam graon, i wokem man long hem, mo hem i blu long nus blong man ya, i putum win blong laef long hem. Nao long fasin ya, man ya i kam wan laef sol.” Makemgud se Adam i no gat wan sol. Hem i wan sol, olsem we wan man we i kam wan dokta, hem i dokta. Taswe, tok ya “sol” i save minim fulwan man.
4, 5. (a) Talem sam vas blong soem se tok ya “sol” i minim fulwan man. (b) ?The Dictionary of Bible and Religion i talem wanem blong sapotem tingting ya se man hem i sol?
4 Mining ya i stap long plante vas long Hibru haf blong Baebol. Long ples ya, yumi faenem ol tok olsem, “sipos wan sol i mekem sin” (Levitikas 5:1), “sol we i mekem enikaen wok” (Levitikas 23:30), “sipos yufala i faenemaot wan man we i stilim wan sol” (Dutronome 24:7), “sol blong hem i harem nogud” (Jajes 16:16), “?gogo kasem wetaem bambae yufala i gohed blong mekem sol blong mi i kros?” (Job 19:2), mo “sol blong mi i no save slipgud from we tingting blong mi i hevi tumas.”—Ol Sam 119:28, NW.
5 Ol vas ya oli no givim tingting se sol i wan samting olsem wan sado we i gohed blong laef afta we man i ded. The Dictionary of Bible and Religion i talem se: “Sipos ol man blong OT [Oltesteman] oli harem tok blong yumi se, ‘sol’ blong wan dedman we yumi laekem hem tumas i aot i go stap wetem Masta, no oli harem we yumi tokbaot ‘wan sol we i no save ded samtaem,’ bambae oli no kasem save nating.”
6, 7. Long Kristin Grik haf blong Baebol, ?wanem tok i minim “sol”?
6 Tok we yumi tanem i kam “sol” bitim wan handred taem long Kristin Grik haf blong Baebol (we plante man oli singaotem se Nyutesteman) hemia psy·kheʹ. Plante taem tok ya i minim fulwan man, olsem neʹphesh. Eksampel, tingbaot hemia: “Sol blong mi i harem nogud tumas.” (Jon 12:27, NW) “Olgeta sol oli seksek.” (Ol Wok 2:43, NW) ‘Olgeta sol oli mas obei long ol haeman we oli stap rul.’ (Rom 13:1) ‘Yufala i mas toktokgud blong leftemap tingting blong ol sol we tingting blong olgeta i foldaon.’ (1 Tesalonaeka 5:14) “I no gat fulap man we oli sef, eit sol nomo oli pastru long wora.”—1 Pita 3:20, NW.
7 I klia se tok ya psy·kheʹ i minim fulwan man, olsem neʹphesh. Wan man blong hae save, Nigel Turner, i talem se tok ya i “minim man, yumi, bodi we God i blu rûaḥ [win] i go long hem. . . . Bigfala mining blong tok ya, se fulwan man.”
8. ?I stret blong talem se ol anamol oli sol? Eksplenem.
8 Tok ya “sol” long Baebol i no minim ol man nomo, be ol anamol tu. Eksampel, Jenesis 1:20 (NW) i tokbaot olsem wanem God i wokem ol anamol blong solwora, nao i talemaot tok blong God se: “Wora bambae i kam fulap long ol laef sol.” Mo long nekis dei we God i stap wokem ol nyufala samting, hem i talem se: “Bambae ol defren kaen laef sol oli kamaot long wol, ol anamol we oli kwaet, ol anamol we oli wokbaot olbaot, mo ol wael anamol, evriwan stret long kaen blong olgeta.” (Jenesis 1:24, NW; skelem wetem Namba 31:28.) Taswe, “sol” i save minim wan laef samting, nating se hem i wan man no anamol.
“Sol” i Save Minim Laef
9. (a) ?Tok ya “sol” i save gat wanem mining we i bigwan moa? (b) ?Mining ya i agensem tingting ya se sol hem i man nomo?
9 Sam samtaem, tok ya “sol” i minim laef we wan man no anamol i gat. Samting ya i no jenisim mining blong sol we Baebol i givim, se hem i man no anamol. Tingbaot: Yumi stap talem se wan man i laef i stap, hemia i min se hem i wan laef man. Be, maet yumi talem tu se hem i gat laef. Long sem fasin, wan laef man hem i wan sol. Be, from we hem i laef i stap, yumi save talem se hem i gat “sol.”
10. Talem sam vas blong soem se tok ya “sol” i save minim laef we wan man no anamol i gat.
10 Wan eksampel, God i talem long Moses se: “Olgeta man we oli stap traem blong faenem sol blong yu oli ded finis.” (Eksodas 4:19, NW) I klia se, ol enemi blong Moses oli wantem kilim hem i ded. Yumi luk semfala mining ya blong “sol” long ol narafala tok ya blong Baebol tu: “Mifala i fraet tumas se bambae mifala i lusum sol blong mifala.” (Josua 9:24) “Oli stap ronwe blong sevem sol blong olgeta.” (2 King 7:7) “Stret man i stap lukaotgud long sol blong anamol we hem i fidim.” (Proveb 12:10) “Pikinini blong man i kam . . . blong givim sol blong hem olsem wan ransom blong pemaot plante man.” (Matyu 20:28, NW) “Kolosap hem i ded, we sol blong hem i stap long denja.” (Filipae 2:30, NW) Long olgeta vas ya, tok ya “sol” i minim “laef.”a
11. ?Yumi save talem wanem long saed blong mining blong tok ya “sol” long Baebol?
11 Taswe, tok ya “sol” long Baebol i minim wan man no anamol, mo laef we wan man no anamol i gat. Mining we Baebol i talem long saed blong sol i isi nomo, i gat sem mining nomo long evri haf blong Baebol, mo i no joen wetem ol waes blong wol mo ol gyaman tingting blong man we i strong blong kasem save long olgeta. ?Be wanem i hapen long sol taem man i ded? Blong ansa long kwestin ya, fastaem yumi mas save from wanem man i ded.
[Futnot]
a Long Matyu 10:28 tu, tok ya “sol” i minim “laef.”
[Tok blong pija long pej 20]
Ol man mo ol anamol tugeta oli sol