Sefples Blong Olgeta—!Wan Gyaman Nomo!
“Mifala i mekem wan gyaman i sefples blong mifala. Mo mifala i stap haed long gyaman fasin nomo.”—AESEA 28:15.
1, 2. (a) ?Wanem ogenaesesen tede i mas makemgud samting we i hapen long kingdom blong Juda bifo? (b) ?Juda i sua long wanem samting, we i rong olgeta?
?OL TOK ya oli stret long Krisendom tede olsem we oli stret long kingdom blong Juda bifo, we i gat tu laen blong ol man Isrel long hem? !Yes! Samting ya i minim se Krisendom tede i no gat wan gudfala fyuja. Kolosap nao, bigfala panis bambae i kam long ogenaesesen blong ol gyaman skul ya.
2 Long not saed blong Juda, kingdom blong Isrel i stap. Hem i gat ten laen long hem. Taem Isrel i no moa obei long Jeova, Jeova i letem nesen ya Asiria i winim hem long 740 B.K.T. Juda, we i olsem sista blong Isrel, hem i lukluk bigfala panis ya. Be olgeta long Juda oli ting se samting ya i no save hapen long nesen blong ol. Ol lida blong Juda oli tok flas, se: ‘?Be Jerusalem i ples we haos blong Jeova i stap, no? ?God i glad long nesen blong mifala, no? ?Ol pris mo ol profet blong Juda oli mekem wok blong olgeta long nem blong Jeova, no?’ (Skelem wetem Jeremaea 7:4, 8-11.) Ol lida blong skul blong olgeta oli sua se oli stap sef gud. !Be olgeta oli rong! Oli sem mak long ol brata blong olgeta long kingdom long not, oli no moa trastem Jeova. Taswe samting we i kamaot long Sameria i mas kamaot long Jerusalem tu.
3. ?From wanem Krisendom i ting se bambae hem i sef long fyuja? ?I gat sam gudfala risen blong hem i tingting olsem?
3 Long sem fasin, ol skul blong Krisendom oli stap talem se oli gat wan spesel fasin fren wetem God. Oli tok flas se: ‘Be mifala i gat plante taosen jyos haos, mo ol pasta mo pris oli skul gud. Mo plante handred milyan man oli stap go long ol skul ya. Mo tu, mifala i gat Baebol. Mo mifala i stap yusum nem blong Jisas long wosip blong mifala. !Yes, mifala i save se God i glad long mifala!’ Be samting we i kamaot long Jerusalem bifo i wan strong woning long olgeta. Nating we long ol manis we oli jes pas i gat sam bigfala jenis long ol politik long wol, be yumi save se kolosap nao, Jeova bambae i agensem strong Krisendom mo ol narafala gyaman skul.
“Kontrak Wetem Ded”
4. ?Juda i ting se hem i mekem wanem kontrak?
4 Ol tru profet blong God oli givim plante woning long Jerusalem blong bifo. Be hem i no bilif long ol woning ya. Long defren fasin, hem i tok flas se ded i no save kasem hem. Hem i talem se hem i no save godaon long Seol, long gref, olsem kingdom blong Isrel long not. Jeova i givim profet tok ya long Aesea, nao hem i talem long Juda se: “From samting ya, yufala ol man blong tok flas, yufala ol rula blong ol man ya long Jerusalem, yufala i harem tok ya blong Jeova: Yufala i bin talem se: ‘Mifala i mekem wan kontrak wetem Ded finis. Mo wetem Seol, mifala i mekem we wan vison i kamaot. Sipos wantaem nomo wora i ron bigfala, i go olbaot, i pastru, bambae hem i no kasem mifala. From we mifala i mekem wan gyaman i sefples blong mifala. Mo mifala i stap haed long gyaman fasin nomo.’ ”—Aesea 28:14, 15.
5. (a) ?Wanem kontrak ya we Juda i ting se hem i mekem wetem ded? (b) ?Juda i fogetem wanem woning we King Asa i kasem?
5 Yes, ol lida blong Jerusalem oli ting se oli bin mekem wan kontrak wetem ded mo Seol. Taswe oli ting se taon blong olgeta i no save kasem panis. ?Be olsem wanem nao? ?Kontrak ya we oli talem se oli mekem wetem ded i min se Jerusalem i tanem tingting blong hem from ol sin blong hem, nao hem i trastem Jeova blong sevem hem? (Jeremaea 8:6, 7) !No gat! Hem i trastem ol lida blong politik blong givhan long hem. Be ol fren long wol we hem i dipen long olgeta oli gyaman nomo, olsem wan drim. Ol man ya blong wol we hem i trastem olgeta oli no save sevem hem. Mo from we hem i lego Jeova, Jeova tu i lego Jerusalem. Woning we profet ya Asaraea i bin givim long King Asa, i kamaot tru, i se: “Sipos yu yu soemaot se yu yu stap wetem Jeova, Jeova bambae i stap wetem yu. Mo sipos yu yu lukaot hem, hem bambae i letem yu yu faenem hem. Be sipos yu yu lego hem, hem bambae i lego yu.”—2 Kronikel 15:2.
6, 7. ?Juda i mekem wanem blong hem i stap sefgud? ?Be wanem i hapen long nesen ya?
6 Ol lida blong Jerusalem oli trastem ol nesen we oli fren wetem olgeta. Taswe oli sua se i no gat wan ami we i save winim olgeta olsem “wora i ron bigfala, i go olbaot, i pastru.” Hem i ting se i no gat wan narafala nesen we i save spolem pis mo seftaem blong olgeta. Taem Isrel mo Siria i fren, nao tufala i mekem trabol long Juda, Juda i dipen long Asiria blong givhan. (2 King 16:5-9) Biaen, ol ami blong Babilon oli mekem trabol long Juda tu. Long taem ya, hem i askem long Ijip blong sapotem hem. Nao Fero i sanem wan ami blong hem blong givhan long Juda.—Jeremaea 37:5-8; Esikel 17:11-15.
7 Be ol ami blong Babilon oli strong tumas. Nao ol man Ijip oli ronwe. Jerusalem i trastem Ijip, be hem i mekem wan bigfala mastik. Mo olsem Jeova i bin talem finis, long 607 B.K.T. hem i lego nesen ya, nao ol ami oli spolemgud hem. !Ol lida blong Jerusalem mo ol pris oli rong olgeta! Oli trastem ol nesen blong wol blong givim pis mo seftaem long olgeta. Be hemia i “wan gyaman” nomo. Ol ami blong Babilon we oli olsem ‘wora we i ron bigfala’ oli wasemaot gyaman ya.
Oli Sakem “Ston We Mi Mi Traem Finis”
8. ?Olsem wanem Krisendom i sem mak olsem Juda bifo?
8 ?Ol samting ya hem i pija blong wan samting olsem tede? Yes. Ol lida blong Krisendom oli ting se panis i no save kasem olgeta. Oli talem olsem profet tok blong Aesea i talem, se: “Mifala i mekem wan kontrak wetem Ded finis. Mo wetem Seol, mifala i mekem we wan vison i kamaot. Sipos wantaem nomo wora i ron bigfala, i go olbaot, i pastru, bambae hem i no kasem mifala. From we mifala i mekem wan gyaman i sefples blong mifala. Mo mifala i stap haed long gyaman fasin nomo.” (Aesea 28:15) Olsem Jerusalem bifo, Krisendom i trastem ol fren blong wol blong mekem hem i stap sef. Mo ol lida blong Krisendom oli no wantem mekem Jeova i sefples blong olgeta. Oli no wantem yusum nem blong Jeova, mo oli laf mo mekem trabol long olgeta we oli ona long nem ya. Long faswan handred yia, ol jif pris blong ol man Isrel oli tanem baksaed long Kraes. Ol lida blong Krisendom oli mekem sem mak tede. I olsem we oli stap talem se: “Mifala i no gat king. Sisa nomo i king blong mifala.”—Jon 19:15.
9. (a) ?Tede hu ya i givim woning long Krisendom olsem Aesea i givim woning long Juda bifo? (b) ?Krisendom i mas lukaotem help blong hu?
9 Tede, ol Wetnes blong Jeova oli stap talemaot woning ya se i no longtaem bambae ol ami oli kam agens long Krisendom, olsem we wora i ron bigfala. Mo oli stap talemaot trufala sefples blong haed. Oli talemaot tok blong Aesea 28:16, i se: “Hemia nao toktok blong Hae Masta Jeova: ‘Long ples ya mi stap putum wan ston we i olsem faondesen long Saeon. Ston ya, mi mi traem hem finis. Hem i sas ston blong kona blong wan tru faondesen. Man we i bilif long hem bambae i no fraet.’ ” ?Hu ya ‘sas ston ya blong kona’? Aposol Pita i talem profet tok ya bakegen, mo hem i talem se i stret long Jisas Kraes. (1 Pita 2:6) Sipos Krisendom i bin traehad blong mekem pis wetem King blong Jeova, hemia Jisas Kraes, hem i save blokem panis we i olsem bigfala wora we bambae i ron bigwan.—Skelem wetem Luk 19:42-44.
10. ?Krisendom i bin traehad blong fren wetem hu?
10 Be Krisendom i no mekem olsemia. Defren nao, hem i stap traehad blong fren gud wetem ol lida blong politik blong traem kasem pis mo seftaem. Hem i mekem olsem, nating we Baebol i givim woning se man we i mekem fren wetem wol, hem i mekem badfren long God. (Jemes 4:4) Mo tu, long 1919, Krisendom i talemaot strong se Ligofnesen hem i nambawan hop blong pis. I stat long 1945, hem i putum tingting blong hem i stap strong long Yunaeted Nesen. (Skelem Revelesen 17:3, 11.) ?Hem i putum tingting blong hem i stap strong olsem wanem long ogenaesesen ya?
11. ?Olsem wanem ol skul oli stap joen long Yunaeted Nesen?
11 I no longtaem oli bin prentem wan buk we i givhan long yumi blong ansarem kwestin ya. Hem i se: “Insaed long Yunaeted Nesen, i gat twantefo ogenaesesen blong Katolik jyos. Plante lida blong skul long wol oli visitim finis Yunaeted Nesen ya. Tu visit we ol man oli save tingbaot: Long 1965, taem Yunaeted Nesen i stap mekem Jenerol Asembli blong hem, Tabu Man ya Pop Pol 6 i visit. Mo long 1979 Pop Jon Pol 2 i visit. Plante skul oli gat spesel toktok, prea, singsing, mo sevis, we oli leftemap Yunaeted Nesen. Ol skul we oli mekem samting ya moa, hemia: Katolik, Yuniterian-Yunivesalis, Baptis, mo Bahae.”
Gyaman Hop Blong Pis
12, 13. ?Nating we fulap man oli ting se pis i stap kam kolosap, be from wanem ol Wetnes blong Jeova oli save se ol woning blong olgeta oli tru?
12 Lida blong wan nesen long wol we hem i gat bigfala paoa hem i talemaot hop blong fulap man, i se: “Ating ol man long wol naoia, bambae oli luk wan taem blong pis we i no save finis.” ?Tok blong hem i tru? ?Ol samting we oli kamaot long wol long ol manis we oli jes pas oli min se ol woning blong ol Wetnes blong Jeova long saed blong ol jajmen blong Jeova long ol nesen bambae oli no kamaot tru? ?Ol Wetnes blong Jeova oli rong?
13 No gat. Olgeta oli no rong. Oli save se oli stap talem trutok, from we oli trastem Jeova, mo Baebol, we hem i trutok blong God. Taetas 1:2 i talem se: “God . . . i no save gyaman.” Taswe olgeta oli bilif fulwan long profet tok blong Baebol. Oli save se taem Baebol i talemaot wan samting, tok ya i mas kamtru. Jeova hem wan i talem se: “Bambae i olsem long tok ya blong mi we i kamaot long maot blong mi. Bambae hem i no save kambak long mi, we hem i no karem frut blong hem, no gat. Be tru, bambae hem i mekem ol samting we mi mi harem gud from.”—Aesea 55:11.
14, 15. (a) ?Smoltaem bifo we ol ami oli spolem Jerusalem long 607 B.K.T, ol lida blong Juda oli talemaot wanem? (b) ?Pol i talem se bifo we God i spolem wol ya kwiktaem, ol nesen oli mas talemaot wanem? (c) ?Taem toktok ya i kasem mak blong hem, yumi save se wanem profet tok blong 1 Tesalonaeka 5:3 bambae i kamtru?
14 Long ol yia bifo we ol ami oli spolem Jerusalem long 607 B.K.T., Jeremaea i talemaot se ol lida oli stap kraeaot se: “!I gat pis! !I gat pis!” (Jeremaea 8:11) Be hemia i gyaman toktok nomo. Ol ami oli spolemgud Jerusalem olsem ol woning blong ol trufala profet blong Jeova oli bin talem. Aposol Pol i givim woning se samting olsem bambae i hapen long taem blong yumi. Hem i talem se ol man bambae oli singaot se: “!Pis mo seftaem!” Nao hem i talem se taem oli mekem olsemia, “wantaem nomo, bambae bigfala trabol i kasem olgeta, i spolem olgeta.”—1 Tesalonaeka 5:3, NW.
15 Taem yia ya 1991 i jes stat, ol nyuspepa mo magasin long ol ples long wol oli bin talem se ‘Kol Wo’ i finis finis, nao pis i stap kam long wol. Be wantaem nomo, faet i stat long Medel Is. Long fyuja oli mas gohed blong tokbaot “!Pis mo seftaem!” olsem 1 Tesalonaeka 5:2, 3 i talem, gogo oli kasem wan mak. Yumi save se taem oli kasem mak ya, God bambae i mekem ol jajmen blong hem oli kamaot kwiktaem long olgeta. Yumi putum hop blong yumi i stap strong long Tok blong God, taswe yumi save se Tok blong God i no save rong. Taem oli stap talemaot ol gyaman pis mo seftaem, yumi no mas ting se bigfala panis we God i bin tokbaot bambae i no kamtru long olgeta. Ol jajmen blong Jeova oli no save jenis. Hem i raetemdaon olgeta finis long Tok blong hem, Baebol. Krisendom, wetem ol narafala gyaman skul tu, bambae oli lus olgeta. Nao biaen, bambae Jeova i mekem ol jajmen blong hem oli kamtru agens long ol narafala haf blong wol blong Setan. (2 Tesalonaeka 1:6-8; 2:8; Revelesen 18:21; 19:19-21) Ol Wetnes blong Jeova oli save se Jeova bambae i mekem ol tok blong hem oli kamtru. Taswe oli letem ‘slef we i stret mo waes’ i lidim olgeta blong oli stap wajemgud ol samting long wol, mo oli luklukgud olsem wanem bambae oli kamaot. (Matyu 24:45-47) Tru ya, ol man bambae oli gohed blong traem kasem pis. Be samting ya i no mas mekem tingting blong yumi i slak, nao yumi ting se Jeova i lego plan blong hem, i no moa panisim Krisendom, we sin blong hem i fulap.
‘God i Sefples Blong Yumi’
16, 17. Ol Wetnes blong Jeova oli tok stret long saed blong mesej blong God. ?Nao oli talem wanem long ol man we oli kros from?
16 Maet samfala oli kros from we ol Wetnes blong Jeova oli tok stret long saed blong bisnes ya. Ol Wetnes oli talem se ol lida blong ol skul blong Krisendom oli mekem wan gyaman plan nomo i sefples blong olgeta. Be hemia ol tok blong Baebol nomo. Oli stap talem se i stret nomo we Krisendom i kasem panis, from we hem i joen long ol bisnes blong wol. Be hemia i olsem tok we God hem wan i talem finis long Baebol. (Filipae 3:18, 19) Mo tu, Krisendom i trastem ol plan we ol nesen blong wol oli putumap. From samting ya, hem i stap sapotem Devel Setan, we hem i god blong wol ya. Mo Jisas i talem se hem i papa blong ol gyaman fasin.—Jon 8:44; 2 Korin 4:4.
17 Taswe ol Wetnes blong Jeova oli talem se: Long saed blong mifala, taem mifala i luk ol bigfala jenis long politik long wol, mifala i no putum tingting blong mifala i stap strong long ol gyaman hop blong pis long wol. Long defren fasin, mifala i talem bakegen ol tok blong man we i raetem Ol Sam se: “God i sefples blong yumi . . . Olgeta man oli olsem smol win nomo we i blu wantaem, nao i finis. Ol hae man mo ol man olbaot nomo, olgeta evriwan i sem mak, oli olsem nating nomo. Sipos yu putum olgeta long skel, oli no hevi, oli no gat wet nating, oli olsem win nomo.” (Ol Sam 62:8, 9) !Ol plan blong man blong leftemap mo protektem Krisendom mo ol narafala haf blong wol ya oli gyaman nomo! !Olgeta evriwan oli no gat paoa nating blong blokem plan blong Jeova! !Oli olsem hot win nomo, we i kamaot long maot blong man!
18. ?Wanem woning we man blong raetem Ol Sam i givim i stret tede?
18 Mo tu, ol Wetnes blong Jeova oli talem tok blong Ol Sam 33, vas 17 kasem 19. Hem i se: “Maet king i gat plante bigbigfala hos blong faet [ol hos ya oli kamaot long Ijip mo oli saen blong wo], be oli no save mekem hem i win. Nating we paoa blong olgeta i bigwan tumas, be oli no save sevem king. Hae God [Jeova, NW] i stap lukaot long olgeta we oli obei long hem, mo we oli trastem fasin ya blong hem we oltaem hem i laekem man tumas. Long hadtaem we i no gat kakae, hem i stap lukaot long olgeta blong oli stap laef. Hem i stap sevem olgeta blong oli no ded.” Tede, ol trufala Kristin oli trastem Jeova mo Kingdom blong hem long heven. Oli save se plan ya nomo i save mekem pis we i no save finis.
Krisendom—“Ples Blong Purumbut Long Hem”
19. ?From wanem i olsem wan drim blong dipen long ol ogenaesesen blong politik blong mekem pis long wol?
19 Fulap man oli no trastem Kingdom blong God. Oli trastem ol ogenaesesen we ol man oli putum long ples blong Kingdom blong God. Taem oli mekem olsem, oli rili wosip long wan pija nomo. (Revelesen 13:14, 15) Oli pulum ol man blong dipen long ol ogenaesesen blong politik, olsem Yunaeted Nesen, blong givim pis mo seftaem. Be hemia i olsem wan drim, wan gyaman. Long saed blong ol ogenaesesen ya we oli olsem ol gyaman hop, Jeremaea i talem se: “Pija blong hem i gyaman nomo, mo i no gat speret long olgeta. Oli blong nating nomo, oli samting blong laf nomo long olgeta. Long taem blong jajem olgeta, semtaem bambae oli lus.” (Jeremaea 10:14, 15) Ijip blong bifo i pija blong ol paoa blong politik mo ol ami blong ol nesen tede. Be ol paoa ya blong olgeta bambae oli no save givhan long Krisendom long dei blong panis blong hem. Fasin fren blong ol skul blong Krisendom wetem wol ya bambae i no blokem panis ya.
20, 21. (a) ?Wanem i bin hapen long Ligofnesen? ?Mo from wanem yumi save se Yunaeted Nesen i no save win tu? (b) ?Olsem wanem Aesea i talemaot se fasin fren blong Krisendom wetem wol ya i no save sevem hem?
20 Fastaem, Krisendom i putum tingting blong hem i stap strong long Ligofnesen. Amageden i no kam yet, be Ligofnesen i foldaon finis. Nao Krisendom i putum tingting blong hem i stap long Yunaeted Nesen. Be i no longtaem, ogenaesesen ya bambae i fesem “faet long bigfala Dei blong God ya we i gat olgeta paoa.” Mo bambae hem i lus long faet ya. (Revelesen 16:14) Nating we oli putum laef bakegen long Yunaeted Nesen, be neva hem i save mekem pis mo seftaem long wol. Tok blong God i talem se ogenaesesen ya Yunaeted Nesen, wetem ol nesen insaed long hem, “bambae olgeta ya oli faet long Smol Sipsip blong God [Kraes we i rul finis long Kingdom]. Be Smol Sipsip ya, hem i Masta blong ol masta mo King blong ol king . . . Nao hem wetem ol man ya blong hem bambae . . . oli winim olgeta.”—Revelesen 17:14.
21 Ol Wetnes blong Jeova oli talemaot stret se fasin fren blong Krisendom wetem wol blong Setan i no save sevem hem. Taem ol Wetnes oli talem olsemia, oli stap talemaot samting we Baebol i talem finis. Aesea 28:17, 18 i talemaot tok blong Jeova, i se: “Bambae mi yusum stret fasin olsem wan rula mo wan tul blong stretem. Mo ol ston blong aes we oli foldaon long skae bambae oli swipimaot gyaman ya we i olsem wan sefples blong yufala. Mo bigfala wora bambae i wasemaot ples blong haed blong yufala. Mo kontrak we yufala i mekem wetem Ded bambae i finis. Mo vison we yufala i mekem wetem Seol bambae i no stanap. Taem bigfala wora i ron, i go olbaot, i pastru—long taem ya nao bambae yufala i kam ples blong purumbut long hem.”
22. ?Taem Jeova i mekem i stret nomo long Krisendom, bambae wanem i kamaot?
22 Taem Jeova i mekem jajmen blong hem i kamtru, bambae hem i mekem i stret nomo. “Kontrak wetem Ded” we Krisendom i bin trastem, bambae i lus wantaem, olsem wora we wantaem nomo i ron bigfala i wasemaot hem. Aesea i gohed, i se: “Evri moning bambae i gohed blong pastru, long dei mo long naet. Mo samting ya bambae i mekem ol man oli seksek ya, blong mekem ol narafala oli kasem save long samting we oli bin harem.” (Aesea 28:19) !Yes, ol man we oli lukluk ful paoa blong jajmen blong Jeova, bambae oli fraet tumas! !Mo traem tingbaot taem we bambae ol lida blong Krisendom mo ol man we oli folem olgeta oli luksave se oli bin trastem wan gyaman nomo! !Be long taem ya, bambae i let finis!
Nem Blong Jeova “i Wan Strong Haos”
23, 24. ?Ol Wetnes blong Jeova oli no lukaot wan sefples long wol ya, be oli mekem wanem?
23 ?Be olsem wanem long ol Wetnes blong Jeova? Nating we raonabaot long wol ol man oli no laekem nating olgeta mo oli mekem trabol long olgeta, be ol Wetnes oli stap longwe long fasin blong wol ya. Oli neva fogetem tok blong Jisas long ol man blong hem, i se: “Olsem we mi mi no man blong wol ya, olgeta ya tu oli no man blong wol ya.” (Jon 17:16) Long ol las dei ya oli bin trastem Kingdom blong Jeova nomo. Oli no trastem ol plan blong man. From samting ya, ol Wetnes blong Jeova oli no fraet long panis we bambae i kam long Krisendom. Olsem Aesea i talemaot finis, i se: “Man we i soemaot bilif bambae hem i no fraet.”—Aesea 28:16.
24 Proveb 18:10 i talem se: “Nem blong Jeova i olsem wan strong haos. Ol stret man oli resis blong go haed long hem, nao hem i lukaot long olgeta.” From samting ya, mifala i singaot ol man we oli olsem sipsip blong go haed long Jeova mo long Kingdom blong hem we Kraes i rula blong hem. !Jeova i no wan gyaman sefples! !Kingdom blong hem from Kraes i no wan gyaman nomo! Sefples blong Krisendom, yes, hem i wan gyaman. Be sefples blong ol trufala Kristin hem i tru nomo.
?Yu Yu Save Eksplenem?
◻ ?Olsem wanem Juda blong bifo i traem haed long wan gyaman nomo?
◻ ?Olsem wanem Krisendom i traem haed long gyaman fasin?
◻ ?Aesea i givim wanem woning long Juda? ?Wanem woning we ol Wetnes blong Jeova oli givim tede i kolosap sem mak?
◻ ?Olsem wanem bambae Krisendom i luksave se hem i trastem wan gyaman samting nomo?
◻ ?Defren long Krisendom, ol Wetnes blong Jeova oli holemtaet wanem disisin?
[Bokis blong pija long pej 15]
OLI TRASTEM BIGWAN YUNAETED NESEN
“I stat long Namba Tu Bigfala Faet kam kasem naoia, hemia fastaem we ol nesen blong wol oli joen gud. Hop blong ol man se Yunaeted Nesen bambae i lidimgud wol ya, naoia i kamtru . . . From samting ya, wol i save tekem jans ya blong mekem promes blong longtaem bifo i kamtru, promes blong wan nyu fasin blong wol.”—Tok blong Presiden Bush blong Yunaeted Stet, long Stet blong Yunion mesej we hem i talem long nesen ya, long Janewari 29, 1991