?I Stret Blong Bilif Se Man i Laef Bakegen Long Wan Narafala Bodi Afta Ded?
Man ya Plato, we i waes long ol toktok blong ol man Gris, i joenem fasin blong laekem wan woman no man wetem bilif ya se afta we man i ded, hem i laef bakegen long wan narafala bodi. Hem i bilif se afta we bodi i ded, sol we i no save ded, i wokbaot i go long wan “ples blong ol klin speret.” Sol ya we i no gat bodi, bambae i stap long ples ya blong longtaem lelebet, mo i stap lukluk ol speret. Biaen, taem sol ya i go insaed long wan narafala bodi, hem i stap tingbaot mo i wantem gobak long ples ya blong ol klin speret. Plato i talem se, filing blong laekem wan woman no wan man i kamaot, from we hem i luk se man no woman ya i sem mak long wan speret we hem i rimemba smol, mo we hem i stap traehad blong faenem bakegen.
Faenemaot Stampa Mo Faondesen Blong Bilif Ya
Blong bilif long tijing ya se man i laef bakegen long wan narafala bodi afta ded, man i mas bilif se sol i no save ded samtaem. Taswe, blong faenemaot stampa blong tijing ya, yumi mas lukluk i gobak long ol man mo nesen blong bifo, we oli bilif se sol i no save ded. Samfala we oli mekem olsem, oli ting se Ijip blong bifo i stampa blong tijing ya. Sam narafala oli bilif se olfala taon blong Babilon bifo i stampa blong hem. Blong mekem se ol man oli tinghae long skul blong Babilon, ol pris oli stanemap bilif ya se sol i wokbaot i go long wan narafala bodi. From samting ya, ol man Babilon oli save talem se ol god blong skul blong olgeta, oli ol bubu blong olgeta we oli bigman long taem bifo, nao oli laef bakegen long ol nyufala bodi ya.
India nao, hem i ples we bilif ya i kam antap fulwan. Ol waesman blong skul Hindu oli stap hadwok blong traem faenem ansa long olgeta problem long wol, mo risen from wanem man i safa. Oli askem se, ‘?Olsem wanem ol trabol ya i save laenap wetem bilif ya se, i gat wan Man blong stret fasin we i Wokem Olgeta Samting?’ Oli traem faenem ansa long tufala samting ya we oli defren se, God i gat stret fasin, mo se wol ya i fulap long trabol mo fasin blong no mekem i sem mak long olgeta man. Biaen, oli mekemap “loa blong kama,” loa ya se evri aksin i gat frut blong hem—‘wanem samting we man i planem, be frut blong samting ya nao bambae hem i kakae.’ Oli wokem wan ‘lis we i skelem laef blong man.’ Lis ya i talemaot ol gudfala samting mo ol nogud samting we man i mekem long laef blong hem. Bambae hem i kasem blesing no panis from ol samting ya, long nekisfala laef.
“Kama” i minim “aksin” nomo. Wan man Hindu i gat gudfala kama sipos hem i folem ol gudfala rul long laef mo wosip. Hem i gat nogud kama sipos hem i no folem olgeta. Fyuja blong hem long ol narafala laef we hem i bon bakegen long olgeta, i dipen long ol aksin blong hem, no kama. Waesman ya Nikhilananda, i talem se: “Taem man i bon, i gat wan plan i stap finis long saed blong fasin blong hem. Plan ya i stanap long olgeta samting we hem i mekem long ol narafala laef blong hem bifo. Be lukluk blong bodi blong hem i kamaot long blad blong papa mama blong hem. [Taswe], wanwan man oli mekem plan blong fyuja blong olgeta. Olgeta nomo oli jusumaot wanem samting bambae i hapen long olgeta.” Be, bigfala mak we oli wantem kasem, hemia blong kamfri long fasin ya we sol i stap pas i go long ol narafala laef, mo blong joen wetem Braman—laef we i hae olgeta. Oli bilif se samting ya i save kamtru, sipos man i traehad blong mekem ol fasin we oli stret, mo blong kasem spesel save blong ol Hindu.
Taswe, tijing ya se man i laef bakegen long wan narafala bodi afta ded, i stanap long bilif ya se sol i no save ded samtaem. Be oli yusum loa blong kama blong ademap moa long hem. I gud yumi luk wanem we Tok blong God, Baebol, i talem long saed ya.
?Sol i Save Ded Samtaem?
Blong ansarem kwestin ya, i gud yumi lukluk i go long buk we i hae olgeta—hemia Tok we i kamaot long Man blong Wokem Olgeta Samting. Long faswan buk blong Baebol, Jenesis, yumi faenemaot stret mining blong “sol.” Baebol i tokbaot taem we God i wokem faswan man, Adam, i se: “Jeova God i tekem sam graon, i wokem man long hem, mo hem i blu long nus blong man ya, i putum win blong laef long hem. Nao long fasin ya, man ya i kam wan laef sol.” (Jenesis 2:7, NW) I klia se, sol i no wan samting we i stap insaed long man, be man nao hem i sol. Hibru tok we oli yusum long ples ya blong talem sol, hemia nephesh. Hem i stap 700 taem long Baebol, mo hem i neva minim wan samting we i defren long bodi blong man, no wan haf blong man we yumi no save luk. Oltaem hem i minim wan samting we yumi save tajem, wan bodi.—Job 6:7; Ol Sam 35:13; 107:9; 119:28.
?Wanem i hapen long sol taem man i ded? Tingbaot samting we i hapen long Adam taem hem i ded. Taem hem i mekem sin, God i talem long hem se: “Bodi blong yu bambae i gobak bakegen long graon ya we mi mi wokem yu long hem fastaem. Mi mi wokem yu long graon fastaem, mo bambae yu yu kam graon bakegen.” (Jenesis 3:19) Tingbaot mining blong samting ya. Bifo we God i wokem Adam long graon, man ya i no stap samples. Mo afta we Adam i ded, hem i kam olsem bifo, taem hem i no stap nating.
Long tok we i kliagud, Baebol i tijim se ded i defren olgeta long laef. Long Eklesiastis 9:5, 10, yumi ridim se: “Ol man we oli laef oli save se bambae oli mas ded. Be ol dedman oli no save wan samting nating. Mo oli no save kasem pei, from we ol man oli fogetem olgeta finis. Olgeta samting we han blong yu i save mekem, i gud yu mekem wetem paoa blong yu. From we i no gat wok no plan no save no waes long Seol, ples ya we bambae yu yu go long hem.”
Samting ya i minim se ol dedman oli no save mekem wan wok mo oli no gat filing nating. Oli no moa save tingting, mo oli no save rimemba tu. Man blong raetem Sam i talem se: “Yufala i no mas trastem ol lida blong wol ya. Ol man ya oli no save sevem yufala. Taem oli ded, oli stap gobak long graon nomo, nao olgeta plan blong olgeta oli stap foldaon.”—Ol Sam 146:3, 4.
Baebol i soemaot klia se taem man i ded, sol i no go insaed long wan narafala bodi. Sol i ded. Baebol i talem stret se: “Sol we i sin—hem bambae i ded.” (Esikel 18:4, 20; Ol Wok 3:23; Revelesen 16:3) Taswe, Baebol i no sapotem nating tijing blong sol we i no save ded—we i olsem faondesen blong bilif ya se man i laef bakegen long wan narafala bodi afta ded. Sipos i no gat tijing ya se sol i no save ded, ale bilif ya se man i laef bakegen long narafala bodi afta ded, i no save stanap. Ale, ?from wanem nao ol man oli stap safa long wol?
?From Wanem Ol Man Oli Safa?
Stampa risen from wanem ol man oli safa, hemia from sin we yumi evriwan i kasem long Adam. Baebol i talem se: “Wan man nomo i statem fasin blong sin long wol ya. Mo from we hem i mekem sin, hem i ded. Be frut blong samting ya, hemia we ol man oli stap ded, from we olgeta oli mekem sin.” (Rom 5:12) Yumi evriwan i pikinini blong Adam, taswe yumi evriwan i kasem sik, kam olfala, mo ded.—Ol Sam 41:1, 3; Filipae 2:25-27.
Mo tu, Man we i Wokem Olgeta Samting, i putumap wan loa we i no save jenis se: “Yufala i no mastik long samting ya. I no gat man i save gyaman long God. Wanem sid we man i planem fastaem long garen blong hem, be frut blong hem nomo, man ya bambae i mas kakae. Sipos man i planem rabis fasin we tingting blong hem i wantem, rabis fasin ya blong hem bambae i givim kakae long hem, we i ded nomo.” (Galesia 6:7, 8) Taswe, laef blong wan man we i slip olbaot i save lidim hem blong harem nogud long filing blong hem, gat pikinini blong rod, mo kasem ol sik we oli kamaot from nogud fasin blong seks. Nyuspepa ya, Scientific American, i talem se: “Yumi sapraes blong save se [long Yunaeted Stet], 30 pesen blong ol kansa we man i ded from, oli kamaot long fasin blong smok. Sem namba bakegen i kamaot long nogud fasin blong laef, antap moa, from we man i no kakaegud mo i no wokbaot plante.” Sam long ol disasta we oli mekem man i safa, oli kamaot from we man i no lukaotgud long wol ya mo ol samting long hem.—Skelem wetem Revelesen 11:18.
Yes, man nao i gat fol from bighaf blong ol trabol we hem i kasem. Be, from we sol i save ded, taswe i no stret blong talem se loa ya, ‘yumi kakae frut blong sid we yumi planem,’ i pruvum se wan kama—wok we man i mekem long wan narafala laef bifo—i stampa blong ol trabol we man ya i kasem. Baebol i talem se: “Taem wan man i ded, man ya i fri. Hem i no moa stap aninit long paoa blong fasin blong sin.” (Rom 6:7, 23) From samting ya, frut blong sin we man i mekem, i no stap gohed long wan narafala laef afta we hem i ded.
Setan tu i stampa blong plante samting we oli mekem man i safa. Yes, Setan nao i rulum wol ya. (1 Jon 5:19) Mo olsem Jisas Kraes i talem, ‘olgeta man bambae oli no laekem ol disaepol blong hem, oli agens long olgeta, from we nem blong hem i stap long olgeta.’ (Matyu 10:22) From samting ya, plante taem, ol stret man oli kasem moa trabol i bitim ol rabis man.
Long wol ya, i gat sam samting oli kamaot we yumi no klia long risen blong olgeta. Maet wan man we i ron spid bitim ol narafala man, i foldaon mo lusum resis. Maet wan smol ami i winim wan strong ami long faet. Maet wan waes man i no save faenem wan gudfala wok, mo from samting ya, maet hem i hanggri. Maet samfala oli gat bigfala save long saed blong bisnes, be from sam samting we i hapen, oli no gat jans blong yusum save ya, ale, oli kam puaman. Maet sam man we oli gat bigfala save oli mekem ol haeman oli kam kros, nao ol haeman oli no moa laekem olgeta. ?From wanem i olsem? Waes King Solomon i ansa se: “From we ol taem mo ol samting we man i no tingbaot, oli stap kasem olgeta evriwan.”—Eklesiastis 9:11.
Fasin blong safa i wan samting we i bin kasem ol man, longtaem bifo we ol waesman blong skul ya Hindu oli traem eksplenem risen blong hem. Be, ?i gat hop i stap se bambae fyuja i moagud? ?Mo wanem promes we Baebol i givim long olgeta we oli ded?
Wan Fyuja We i Fulap Long Pis
Man we i Wokem Olgeta Samting, i promes se i no longtaem, bambae hem i finisim kampani blong ol rabis man blong naoia we oli stap aninit long paoa blong Setan. (Proveb 2:21, 22; Daniel 2:44) Biaen, wan nyufala kampani blong man—wan “nyufala wol”—bambae i kamtru. (2 Pita 3:13) Long taem ya, “bambae i no gat wan man ples we i save talem se: ‘Mi mi sik.’ ” (Aesea 33:24) Rabis samting ya ded, hem tu bambae i lus olgeta. God “bambae i ravemaot wora blong ae blong olgeta. Nao bambae i no moa gat man i ded mo man we i krae from ded. Bambae i no moa gat man i krae, mo man i harem nogud long bodi blong hem. Ol samting ya blong bifo oli lus olgeta.”—Revelesen 21:4.
Man blong raetem Sam i tokbaot ol man we bambae oli laef long nyufala wol we God i promes long hem, i se: “Ol stret man ya bambae oli tekem graon ya i blong olgeta, mo bambae oli stap long hem gogo i no save finis.” (Ol Sam 37:29) Mo tu, olgeta we tingting blong olgeta i stap daon, “bambae oli harem gud, from we oli stap long pis, mo oli gat plante samting.”—Ol Sam 37:11.
Mukundbhai, we yumi bin tokbaot fastaem, i ded finis naoia, mo hem i no bin gat jans blong save ol nambawan promes ya blong God. Plante milyan man we oli ded olsem be oli no gat jans blong save God, oli gat hop blong wekap bakegen long wan naesfala nyufala wol we i gat pis long hem. Baebol i promes se: “God bambae i mekem olgeta man oli laef bakegen long ded, ol man we oli stret, wetem ol man we oli no stret.”—Ol Wok 24:15; Luk 23:43.
Tok ya “laef bakegen” long ples ya, i kamaot long Grik wod ya a·naʹsta·sis, we stret mining blong hem se “stanap bakegen.” Taswe, laef bakegen long ded, i minim se man i stat folem fasin blong laef blong hem bakegen.
Man we i Wokem heven mo wol i gat bigfala waes bitim mak. (Job 12:13) I no hadwok long hem blong rimemba fasin blong laef blong ol man we oli ded finis. (Skelem wetem Aesea 40:26.) Mo tu, Jeova God i fulap long lav. (1 Jon 4:8) Hem i rimemba evri samting long fasin we i stretgud olgeta. Hem i save yusum fasin ya, i no blong panisim ol dedman from ol nogud samting we oli bin mekem, be blong mekem oli laef bakegen long ded long paradaes long wol, wetem semfala fasin we oli gat bifo we oli ded.
Long plante milyan man olsem Mukundbhai, laef bakegen long ded bambae i mekem se oli joen wetem ol fren mo famle blong olgeta bakegen we oli laekem olgeta tumas. Be tingbaot wanem we laef bakegen bambae i mekem long ol man we oli laef naoia. Eksampel, tingbaot boe blong Mukundbhai. Hem i kasem save finis long ol nambawan trutok long saed blong God mo ol stampa tingting blong hem. !Hem i haremgud tumas blong save se papa blong hem i no stap bon bakegen plante taem long ol defren laef, wetem fulap rabis fasin mo fasin blong safa raonabaot long hem oltaem! Papa blong hem i stap slip nomo long ded, mo i wet blong bambae hem i laef bakegen. !Hem i glad tumas blong tingbaot se wan dei, bambae hem i gat jans blong serem olgeta samting we hem i lanem finis long Baebol, wetem papa blong hem!
God i wantem se ‘olgeta kaen man oli kasem laef, mo oli faenem stret save blong trutok.’ (1 Timote 2:3, 4) Naoia, i stret taem blong yu lanem olsem wanem yu save laef blong olwe long paradaes long wol, wetem plante milyan narafala man we oli stap mekem wok blong God finis.—Jon 17:3.
[Tok makem poen long pej 7]
“Taem mo ol samting we man i no tingbaot oli kasem olgeta evriwan.”—Eklesiastis 9:11
[Bokis blong pija long pej 6]
Fasin Blong God Mo Loa Blong Kama
Mohandas K. Gandhi, i talem se: “Loa blong Kama i no save jenis, mo man i no save ronwe long hem. Taswe, God i no gat bisnes nating wetem hem. Hem i jes putumap loa ya nomo, mo afta, i olsem we hem i spel.” Gandhi i faenem se tingting blong hem i trabol from samting ya.
Promes blong God long saed blong laef bakegen long ded i defren long samting ya. Promes ya i soemaot se God i rili intres bigwan long ol samting we hem i wokem. Blong mekem wan dedman i laef bakegen long paradaes long wol ya, God i mas save mo rimemba evri samting long saed blong man ya. Yes, God i rili kea long yumi wanwan.—1 Pita 5:6, 7.
[Tok blong pija long pej 5]
Bilif blong ol man Hindu long saed blong laef, hem i olsem wan wil we i gogohed oltaem
[Tok blong pija long pej 8]
Tok blong God i talem se man bambae i laef bakegen long ded