April

Ma vbe vbo? Aro ne Jehova ya ghee emwi ẹre ima ya ghee ẹre ra, ra iziro ọghe emwa nagbọn ẹre ima mwẹ? A sẹtin miẹn wẹẹ uyinmwẹ ima gua ilele ọghe Osanobua ro nẹ, sokpan, iziro ekhọe ọghe ima vbo? Ma hia vbe odẹ ke odẹ ne ima gha ghee emwi vbene Jehova ghee ẹre ra? Ne ima mieke na musọe, te ima gha loo ẹrhiọn. Sokpan, iziro ọghe emwa nagbọn i re emwi na loo ẹrhiọn yi a ke do gha mwẹ ọnrẹn, rhunmwuda, orhiọn dan ọghe Esu ẹre ọ loo vbe ehe hia vbe uhunmwu otagbọn. (Ẹfis 2:2) Ọghe enegbe iran ẹre ọ mu emwa nibun vbe agbọn Esu. Deghẹ ima ma begbe, ma sẹtin suẹn gha ya egbe taa iran. Vbene ẹmwata, ọ lọghọ na gha ya aro ne Jehova ya ghee emwi ghee ẹre, sokpan ẹi lọghọ na gha mwẹ iziro ọghe emwa nagbọn. Ma gha gi ọyasin ọghe iziro emwa na agbọn sin ima, ma ghi do gha mu ọghe enegbe ima ye okaro, kevbe wẹẹ, emwi nọ rhirhi khọn ima, ẹre ima khian gha ru. (Mak 7:21, 22) Ọna ẹre ọ zẹe ne ọ na khẹke ne ima gha mwẹ egbe iziro ekhọe ọghe Osanobua, ẹi re ọghe emwa nagbọn. w18.11 18 ¶1; 19 ¶3-4

U miẹn vbene Jesu gbọyẹmwẹ ye uyi ne Erhae mu yọ re egbe hẹ! Vbe Jesu wa da dinmwi amẹ fo vbe Ẹzẹ Jọdan, e Jehova keghi ke ẹrinmwi ta ẹmwẹ nọ rre ako ọghe evbagbẹn nọhuanrẹn ne ebe ẹdẹ ọghe ẹrẹna ke ladian. Ọ yevbe ne a miẹn wẹẹ, e Jọn ne Baptist ọkpa ẹre ọ gu Jesu gha rre evba vbe Jehova ta ẹmwẹ na. Ọ ghi kẹ odẹ ukpo ọkpa, a te miẹn ighẹ Jesu wu, eha vbuwe ukọ ọghẹe keghi họn urhu e Jehova vbe ọ khare wẹẹ: “Ọna ọre ovbi mwẹ ne I hoẹmwẹ ọnrẹn kevbe nọ ghaan, wa danmwehọ ọre.” (Mat 17:5) Ọ ghi kẹ ikpẹdẹ eso vbene Jesu te wu, urhu e Jehova na vbe ke ẹrinmwi rre. (Jọn 12:28) A tie Jesu ọmwa nọ rhooro, ọ vbe rri oya ọghe ọhanabe. Agharhemiẹn wẹẹ Jesu rẹnrẹn ighẹ ena hia gha sunu daa irẹn, ọ na ye mu ahoo ọghe Jehova ye okaro. (Mat 26:39, 42) Ọ keghi zinegbe obalọ vbe uhunmwu erhan irrioya, ekhue oya nọ re ma muẹn, rhunmuwda uyi ọghe Erhae ẹre irẹn ve ghaan, ẹi re ọghe emwa nagbọn.—Hib 12:2. w18.07 10-11 ¶15-16

Jesu ghi mu Ugie Ayere ọghe uwu ẹre gbọọ nẹ, ọ keghi rhiẹre ma wẹẹ, ọmwa nọ gele mwẹ udinmwẹ ẹre irẹn khin. De odẹ nọ khin? Jesu rẹn wẹẹ eghian gha buohiẹn uwu gbe irẹn zẹvbe ọmwa nọ rhooro, ọrheyerriọ, ọ ma siegbe, ọ na mu ahoo ọghe Erhae ye okaro. (Mat 26:65, 66) Jesu keghi rhie uyi ne Erhae vbe odẹ nọ ya mudia gbain vbuwe edanmwẹ hia nọ la gberra kevbe odẹ nọ ya sinmwi oseghe ne ọdakha ọghe Osanobua. Ena ẹre ọ ghi kie ẹkpotọ yọ, ne emwa ni fiwerriẹ vbe orukhọ ọghe iran sẹtin gha rrọọ vbe etẹbitẹ. Jesu na vbe mu erhuanegbe ẹre egbe yotọ khẹ edanmwẹ ne iran gha rherhe werriẹ aro daa. Odẹ ọvbehe ne Jesu ya rhie udinmwẹ ma, ọre nọ ma na gha si osi edanmwẹ nọ khian werriẹ aro daa, ẹmwẹ avbe ukọ re ẹre ọ mu ye okaro. Ẹghẹ ne Jesu ya ya evbare ota mu Ugie Ayere ọghẹe gbọọ, e Judas ma ghi gha rre evba. Etẹn na hannọ zẹ, ni vbe mwẹ obọ vbe ile nọgbọn ne Jesu gu iran ta, wa miẹn afiangbe nọkhua vbe emwamwa ọghe Ugie Ayere ọghe Kristi kevbe esagiẹn nọ da kua.—1 Kọr 10:16, 17. w19.01 22 ¶7-8

Jehova keghi ke ẹrinmwi guan rre. Ọ keghi wẹẹ: “I ka rhie uyi nẹẹn nẹ, I gha ye vbe dọlegbe rhie uyi nẹẹn.” Orhiọn Jesu ma sotọ rhunmwuda ọ rẹnrẹn wẹẹ, te ọ khẹke ne irẹn da imudiase ọghẹe yi ya sẹ ufomwẹ. Ọ vbe rẹn wẹẹ, ne irẹn sẹtin ru vberriọ, irẹn gha werriẹ aro daa edanmwẹ nọ wegbe, irẹn gha rri oya ọghe ọhanabe irẹn ke wu uwu ọbaligie. (Mat 26:38) Ọrheyerriọ, emwi ne Jesu mu ye okaro vbe arrọọ ọghẹe, ọre nọ rhie uyi ne Erhae. Eghian keghi bae Jesu ifiẹzọ ohoghe wẹẹ te ọ rhoro, vbọrhirhighayehẹ, emwi nọ ghaa da Jesu vbe orhiọn ọre wẹẹ, aro uwu ne irẹn khian wu gha rhie ozan gie Osanobua. Vbe na ghee Jesu, ọ sẹtin gha da ima vbe orhiọn ne emwa na zaan eni Osanobua. Ma sẹtin gha rri oya ye emwi ne ima ma na rẹn ọkpa rẹn eva. Iyẹn ohoghe ne eghian ta khian vbekpae ima sẹtin vbe gha kpokpo ima vbe orhiọn rhunmwuda, ọ sẹtin mu eni e Jehova rhia. Ma ghaa rre ihe vbenian, ẹmwẹ ne Jehova tae vbe Jọn 12:27, 28 ghi rhie ifuẹko ne ima. E Jehova gha rhie uyi ne eni ẹnrẹn.—Psm 94:22, 23; Aiz 65:17. w19.03 11-12 ¶14-16

Ọ mwẹ ẹghẹ ne Jesu ya tama erhuanegbe ẹre wẹẹ, vbe ne ẹi khian ghi kpẹ gbe, eghian gha rri irẹn oya, iran ghi vbe gbe irẹn rua. Egbe keghi wọọ iran rhunmwuda, iran yaro yọ wẹẹ, te Jesu werriegbe do mu arriọba Izrẹl gbọọ. Evba nii e Pita na suẹn gha gu e Jesu gui wẹẹ: “Osanobua ghẹ gia miẹn emwi vberriọ Nọyaẹnmwa, emwi vberriọ ghẹ sunu vbe egbe ruẹ.” Jesu na tama rẹn wẹẹ: “Kpa vbe ehe ne I ye rre, Setan. Idobo ọre u khin mwẹ re, rhunmwuda, iro ne u zẹ, ọghe emwa ne agbọn nọ, ẹi re ọghe Osanobua.” (Mat 16:22, 23; Iwinna 1:6) Ẹmwẹ ne Jesu zẹ wanniẹn e Pita keghi ya ima rẹn wẹẹ, aro ne Jehova ya ghee emwi lughaẹn ne ọghe emwa nagbọn ni rre agbọn ne Esu kha yan. (1 Jọn 5:19) E Pita ke gha hoo ne Jesu gha mwẹ egbe iziro ne emwa nagbọn mwẹ, ọni ọre, ne a na mu ọghe enegbe ọmwa ye okaro. Sokpan, e Jesu rẹnrẹn wẹẹ, aro ne Erha irẹn ya ghee emwi lughaẹn. Ọna ẹre ọ si ẹre ne Jesu na hee iziro ọghe Pita yotọ. w18.11 18 ¶1-2

Ya ekhọe ruẹ zẹ omwa rẹn emwi ne Jehova rhie aro tua, vbe ẹbo emwa nibun gha si egbe koko gha do Ugie Ayere Ọghe Uwu E Kristi. Ẹi re ẹbo emwa ni gbẹbu irẹn rhie aro tua; aro ọre keghi sotọ vbe egbe edọmwadẹ emwa ni rre ugie nii. Vbe igiemwi, ọ rẹn emwa ni rrie Ugie Ayere na ukpokpo. Ọ rẹnrẹn wẹẹ, eso vbuwe iran na werriẹ aro daa ukpokpo nọ wegbe. Ọ rẹn emwa eso ne ẹi rrie iko vbe ẹghẹ hia sokpan, ẹi mwẹ iran ma rrie Ugie Ayere Ọghe Uwu E Kristi. E Jehova vbe rẹn emwa ni rrie Ugie Ayere vbe ẹghẹ okaro, rhunmwuda iran hoo ne iran rẹn vbene ima ya do Ugie Ayere hẹ. Vbene ẹmwata, ẹko rhiẹnrhiẹn e Jehova vbe ọ ghaa bẹghe emwa nibun ni rrie Ugie Ayere Ọghe Uwu E Kristi. (Luk 22:19) Evbọzẹe ne iran na rrie ugie na, ẹre ọ ru ekpataki vbe odaro e Jehova. Ma ya ekhọe hia miẹn ọnrẹn yi ighẹ imamwaemwi nọ ke obọ e Jehova kevbe otu ọghẹe rre ra?—Aiz 30:20; Jọn 6:45. w19.01 26 ¶1-3

Ekhọe hia ẹre Jesu ya wu ne erhuanegbe ẹre, erriọ wa vbe gha mu ẹmwẹ iran ye okaro. Vbe igiemwi, vbe asọn nokiekie ne Jesu gbe vbe agbọn, egbe keghi wọọ re, orhiọn rẹn ma vbe sotọ, ọrheyerriọ, ẹghẹ nọ taẹn ẹre ọ ya rhie igiọdu ne erhuanegbe ẹre. (Luk 22:39-46) Iyobọ ne Jesu gha sẹtin ru ne emwa ọvbehe ẹre ọ rhie aro tua, ẹi re iyobọ ne emwa ọvbehe gha ru nẹẹn. (Mat 20:28) Ẹgbẹe ọkpa ọghe Ivbiotu e Kristi ẹre ima khin vbe uhunmwu otagbọn hia, ọna ẹre ọ zẹe ne ima na ya oghọghọ loo ẹghẹ nọ somwa ya gie na tie emwa ọvbehe, ne iran do deba ima. Vbọrhirhighayehẹ, “iran ne ima gba re ọkpa vbe ẹgbẹe iyayi,” ni ghi worua vbe odẹ ọghe orhiọn, ẹre ima mobọ rhie aro tua. (Gal 6:10) Odẹ ọkpa ne ima ya rhiẹre ma wẹẹ ima hoẹmwẹ iran, ọre ne ima na rhie igiọdu ne iran, ne iran gha rrie iko, katekate Ugie Ayere Ọghe Uwu E Kristi. Zẹvbe na ghee Jehova kevbe Jesu, ọmwa nọ worua vbe odẹ ọghe orhiọn gha werriegbe bu e Jehova gha dee, ọ keghi sẹ ima ọyẹnmwẹ.—Mat 18:14. w19.01 29 ¶12, 14; 30 ¶15

Evbare nọkẹre vbe Ugie Alagberra, nọ re eka kevbe ayọn nọ baa, ẹre Jesu ya mu Ugie Ayere ọghe uwu ẹre gbọọ. Jesu keghi tama iran wẹẹ, eka na ma gua keghi mudia ye egbe ikpakpa ọghe irẹn nọ gbae vbene ayọn nọ rrọọ na mudia ye esagiẹn ọghẹe nọ khian dakua ne iran. Ọ gha kẹ, odẹ ne Jesu ya mu Ugie Ayere ọghe uwu ẹre gbọọ ma kpa avbe ukọ re odin. Vbọzẹe? Ọ ghi rre odẹ ukpo eha ne Jesu he ya kporhu vbe ọ rre agbọn, ọ keghi mu otuẹ gie esiọre—Lazarọs, Mata kevbe Meri. Vbe evba nii, Jesu na suẹn gha maa iran emwi. E Mata ghaa rre owa, sokpan ẹmwẹ evbare na le ma gi ẹre danmwehọ e Jesu. Jesu keghi rhie adia ne Mata, ọ keghi gi ẹre rẹn wẹẹ, esa i rrọọ nọ gha si osi ye evbare ikuanzọ nọ ya mu ọghọ ye irẹn egbe. (Luk 10:40-42) Jesu tobọre keghi lele adia na, vbọ ghi kẹ ughaẹdẹ eso ọ ke wu. Ọ ma ya evbare ọbọbọtizọ mu Ugie Ayere ọghẹe gbọọ. w19.01 20-21 ¶3-4

E Jehova keghi mu uyi ye Jesu egbe vbe odẹ nọ ma te ya aro yi. Ọ keghi huẹn ọnrẹn kpaegbe gha rrie ẹrinmwi, ọ na ‘rhie ẹre ye ukpo ne ọ yo sẹ.’ Ẹi ọni ọkpa. Osanobua na ya arrọọ ne ẹi sẹtin wu ẹdẹ we Jesu. Irẹn ọre ọmwa okaro ne Osanobua fiangbe vbenian. (Fil 2:9; 1 Tim 6:16) Vbene ẹmwata, odẹ ọghe ọyunnuan ẹre Jehova ya san e Jesu ẹse! De emwi nọ gha ru iyobọ ne ima ya rhie aro tua uyi ne Jehova mu ye ọmwa egbe, ne ima mieke na sẹtin gbaengbe ne uyi ne a miẹn vbe agbọn Esu? Ọ khẹke ne ima kọe ye orhiọn wẹẹ, e Jehova i mianmian emwa ni ya ẹkoata gae kevbe wẹẹ odẹ ọghe ọyunnuan ẹre ọ ya fiangbe iran. Ma rhọkpa ma rẹn vbene Jehova khian ya fiangbe ima hẹ vbe odaro. Vbọrhirhighayehẹ, zẹ vbene ima ya zinegbe ọlọghọmwa vbe agbọn Esu na, ọ khẹke ne ima gha yerre wẹẹ, te agbọn Esu rhie gberra khian. (1 Jọn 2:17) “Osanobua i re ọmwa ne ẹi ru emwi ẹse. Ẹi ra mianmian iwinna ne uwa winnaẹn, ra vbene uwa ya rhie maan hẹ ighẹ wa hoẹmwẹ ọnrẹn.”—Hib 6:10. w18.07 11 ¶17-18

Akugbe ẹre Jesu wa mobọ guan kaẹn vbe ẹdẹ ne irẹn vbe ukọ re gba rri evbare ota nokiekie. Vbe ọ na erhunmwu, ẹmwẹ ne Jesu tae rhiẹre ma wẹẹ, irẹn hoo ne ukọ re hia gha mwẹ akugbe zẹ vbene irẹn vbe Erha irẹn ya mwẹ akugbe. Akugbe ọghe iran ẹre ọ khian rhiẹre ma wẹẹ, Jesu gele do ru ahoo ọghe Jehova vbe uhunmwu otagbọn. Ahoẹmwọmwa ọre ama ne emwa khian ya rẹn erhuanegbe Jesu. Akpa na, ẹre ọ khian ya iran gha mwẹ akugbe nọ wegbe. (Jọn 13:34, 35) Emwi nọ si ẹre ne Jesu na kakabọ nianian ẹmwẹ akugbe ọre rhunmwuda ighaegbe nọ ghaa rre uwu ẹbu avbe ukọ re. Vbe igiemwi, vbe asọn nokiekie ne Jesu gbe vbe agbọn, iran na suẹn gha muan ẹmwẹ vbekpae “nọ kpọlọ sẹ vbe uwu iran.” Ẹi re imuanẹmwẹ nekherhe. (Luk 22:24-27; Mak 9:33, 34) Ọ vbe mwẹ ẹghẹ ne Jems kevbe Jọn ya tama e Jesu nọ mu iran ye ukpo nọ yo vbe Arriọba Osanobua vbe ẹrinmwi.—Mak 10:35-40. w18.06 8 ¶1-2

E Jehova hoo ne ọdọ vbe amwẹ gha mwẹ ahoẹmwọmwa ne ẹi fafa daa egbe, ne iran mieke na sẹtin rọnmwẹ egbe sẹ ota. (Mat 19:3-6) Okpia ra okhuo nọ ru orọnmwẹ nẹ gha fi owẹ ye oha, ọ keghi da ogieva re sẹ ugboloko. Ọna ẹre ọ si ẹre ne uhi nogie ihinrọn vbuwe Uhi Igbe ne Osanobua yi ne Ivbi Izrẹl na wẹẹ ne iran ghẹ fi owẹ ye oha. (Diut 5:18) Te ọmwa nọ fi owẹ ye oha rraa uhi Osanobua, ai ghẹ ru ẹre ọ vbe ru daa ogieva re. (Gẹn 39:7-9) Ọ rhie ẹghẹ obalọ ne uyinmwẹ vbenian si ye ọmwa egbe ke fo vbe ekhọe. E Jehova hoo ne evbibiẹ emọ gha ya obọ esi mu ivbi iran. E Jehova keghi tama evbibiẹ emọ ne iran gha gbaroghe ivbi iran vbe odẹ ọghe ikpakpa kevbe odẹ ọghe orhiọn. Iran ghi vbe gha ya ẹkpotọ nọ rhirhi kie maa ivbi iran Uhi e Jehova, ne emọ nii mieke na ya ekhọe hia hoẹmwẹ Osanobua. (Diut 6:6-9; 7:13) Ọ khẹke ne evbibiẹ emọ gha ghee ivbi iran zẹvbe ẹse ọhẹ nọ ke obọ e Jehova rre, ẹi re emwi ewe kẹkan na loo vbe na rhirhi miẹn.—Psm 127:3. w19.02 21 ¶5, 7

E Job rẹnrẹn wẹẹ ẹko rhiẹnrhiẹn e Jehova ye imudiase ọghe irẹn. Vbuwe edanmwẹ hia ne Job la gberra, ọ kegha mwẹ ilẹkẹtin wẹẹ Osanobua gha fiangbe irẹn. Ilẹkẹtin nọ ghaa mwẹ wa ru iyobọ nẹẹn ya da imudiase ọghẹe yi. Ẹko wa rhiẹnrhiẹn e Jehova ye imudiase ọghe Job sẹrriọ wẹẹ, ọ na fiangbe Job uhiẹn vbe Job ye re ọmwa nọ ma gba! (Job 42:12-17; Jems 5:11) Afiangbe nọkhua ye khẹ Job vbe odaro. Osanobua ma he fiwerriẹ. (Mal 3:6) Ma ghaa yerre wẹẹ ọ ya aro nọ ghaan ghee imudiase ọghe ima, ayayẹro ne ima mwẹ, ọghe agbọn ọgbọn nọ dee, ghi vbe gha re nọ wegbe. (1 Tẹs 5:8, 9) Ugbẹnso, ọ sẹtin ye vbe na miẹn wẹẹ uwẹ ọkpa ẹre ọ mudia ẹse vbe ẹdogbo ne u ye. Ọ ghaa yerriọ, ghẹ gi ẹtin fuẹ. Ẹi zẹdẹ uwẹ ọkpa. Ẹbo emwa nibun rre uhunmwu otagbọn hia ni vbe da imudiase ọghe iran yi. A ghi vbe ka ruẹ ba eguọmwadia Osanobua ni da imudiase ọghe iran yi vbe ẹghẹ nẹdẹ uhiẹn vbe arrọọ ọghe iran rre ikpadede.—Hib 11:36-38; 12:1. w19.02 7 ¶15-16

Ugie Ayere gha ghi gberra nẹ, ọ khẹke ne ima nọ egbe ima ọta eso vbenian: ‘Vbia khian ya sẹtin ya egbe tae Jesu vbe odẹ ne I ya rhie ahoẹmwọmwa ma? Ẹmwẹ etẹn ne ima gba ga ẹre imẹ mu ye okaro sẹ ọghe imẹ ra? Emwi ne etẹn i sẹtin ru ẹre imẹ hoo ne iran gha ru ra, ra I gbọyẹmwẹ ye emwi ke emwi ne iran sẹtin gha ru vbe ugamwẹ e Jehova?’ Gi ima gha “mwẹ itohan” vbe na ghee Jesu. Vbe ne ẹi khian ghi kpẹ gbe, ai khian ghi gha do Ugie Ayere Ọghe Uwu E Kristi. Jesu gha rre vbe ẹghẹ orueghe nọkhua, ọ ghi viọ etẹn na hannọ zẹ ni ghi kẹ gha rrie ẹrinmwi. Vbe iyeke ọni, Ugie Ayere Ọghe Uwu E Kristi ghi dobọyi. (1 Kọr 11:26; Mat 24:31) Ugie Ayere Ọghe Uwu E Kristi gha ghi sẹ ufomwẹ nẹ, te eguọmwadia e Jehova khian ye gha ye ẹre rre ighẹ eka na ma gua kevbe ayọn nọ baa zẹvbe ama ọghe imuegberriotọ, udinmwẹ kevbe ahoẹmwọmwa nọ ghi hiunsi sẹ ne Jesu mwẹ dae emwa nagbọn. w19.01 25 ¶17-19

Gi ima guan kaẹn vbene egberranmwẹ ọghe ima ya kaẹn aro ọmwa ne ima khin. Okaro, ne ima mieke na gha re emwa ne egbe rran rẹn, te ọ khẹke ne ima gha rri evbare nọ maan, ma ghi vbe gha ku iku isasa egbe vbe ẹghẹ hia. Ne ima mieke na vbe gha re emwa ne egbe rran rẹn vbe odẹ ọghe orhiọn, ọ khẹke ne ima gha tie Baibol kevbe ebe ne otu gbẹnnẹ ladian vbe ẹghẹ hia, ma ghi vbe gha rhiẹre ma wẹẹ ima mwẹ amuẹtinyan dae Jehova. Amuẹtinyan na ghi gha rhiegbe ma vbe uyinmwẹ ima kevbe odẹ ne ima ya rhiegba ye ikporhu iyẹn nọ maan. (Rom 10:8-10; Jems 2:26) Nogieva, rhunmwuda vbene ikinnegbe ima ye hẹ, ma sẹtin gha roro ẹre wẹẹ, egbe rran ima, sokpan emianmwẹ sẹtin gha rre uwu egbe ima. Ma ghaa yo iko kevbe ikporhu vbe ẹghẹ hia, ma sẹtin vbe gha roro ẹre wẹẹ, ma mwẹ amuẹtinyan nọ wegbe, sokpan, iziro dan sẹtin suẹn gha gbọzinia vbe ekhọe ima. (1 Kọr 10:12; Jems 1:14, 15) Ọ khẹke ne ima gha yerre wẹẹ, te Esu hoo nọ ya iziro dan mu ima ekhọe rhia. w19.01 15 ¶4-5

Inọta ne ima gha ghi nọ egbe ima re ọre wẹẹ: ‘Mẹ ya egbe tae ovbi e Sameria nii ra?’ (Luk 10:30-35) ‘Mẹ tohan emwa ni rri oya ra? I gha sẹtin ru sayọ vbe nọ dekaẹn iyobọ ne I ru ne emwa ni rri oya ra?’ Vbe igiemwi, I sẹtin ru iyobọ ne etẹn ni khian ọmaẹn nẹ, ikhuo ni de ẹgbẹe kevbe emọ ne evbibiẹ iran i rre otu e Jehova. I sẹtin vbe zẹ owẹ nokaro ya rhie igiọdu ne etẹn ne iro han rẹn. (1 Tẹs 5:14; Jems 1:27) Itohan na mwẹ daa emwa ọvbehe keghi re odẹ ọkpa na ya zẹ emwi obọ. Ọ vbe ya ima sọyẹnmwẹ rhunmwuda ne ima na rẹn wẹẹ, ọ ya ẹko rhiẹnrhiẹn e Jehova. (Iwinna 20:35; Hibru 13:16) Vbe Ọba e Devid guan kaẹn ọmwa ne ọ mwẹ itohan, ọ keghi kha wẹẹ: “E Nọyaẹnmwa gha degue iran, ọ vbe rhie ẹdagbọn iran lẹre. Ọ gha ya ekhọe iran gha rhiẹnrhiẹn.” (Psm 41:1, 2) Ma ghaa mwẹ itohan daa emwa ọvbehe, e Jehova gha vbe mwẹ itohan daa ima, ọna gha ya ima gha sọyẹnmwẹ vbe etẹbitẹ.—Jems 2:13. w18.09 19 ¶11-12

Ọ mwẹ ọtẹn nokhuo ọkpa na tiẹre Yoshiko, nọ wa gha ya ẹkoata ga e Jehova. Ọbo ebo nọ gbaroghe ẹre keghi tama rẹn wẹẹ, uki eso ẹre ọ khian ghi gbe vbe agbọn rhunmwuda emianmwẹ nọ khuọnmwi. De emwi ne ọtẹn nokhuo na ghi ru? Ọ keghi ya yerre, emwi nọ rre ako ọghe evbagbẹn nọhuanrẹn ne ebe ẹdẹ ọghe ẹrẹna ke ladian. Ọ na ghi tama ọbo ebo nii wẹẹ, afianma i zẹdẹ fian irẹn rhunmwuda, e Jehova gha yi irẹn obọ. Ẹmwẹ igiọdu nọ rre ako na, ẹre ọ ghi ya amuẹtinyan ne ọtẹn ima na mwẹ dae Jehova wegbe sayọ. Ako na gha vbe mu ima orhiọn sotọ vbe ima ghaa rre uwu ibavbaro. Vbọzẹe ne Jehova na wẹẹ ne Aizaia gbẹnnẹ ẹmwẹ nọ rre ebe Aizaia 41:10 yotọ? Te Jehova ya ẹmwẹ igiọdu na rhie ifuẹko ne Ivbi e Ju na viọ gha rrie imu vbe Babilọn. Vbọrhirhighayehẹ, e Jehova hoo ne eguọmwadia re hia miẹn ere vbọ, ẹre ọ zẹe ne ẹmwẹ igiọdu na, na ye rre Baibol do fi ẹdẹnẹrẹ. (Aiz 40:8; Rom 15:4) Ẹghẹ nọ wegbe ẹre ima wa ye na, nọnaghiyerriọ, ẹghẹ na, ẹre ima wa ya gualọ ẹmwẹ igiọdu nọ rre ebe Aizaia 41:10.—2 Tim 3:1. w19.01 2 ¶1-2

Egbe emwi vbenian gha ya ọdọ vbe amwẹ wannọ egbe, iran na vbe do gha rre ehe ughughan, ọdọ vbe amwẹ ẹre iran ye khin vbe odaro e Jehova. Sokpan iran gha ye werriẹ aro daa isievẹn eso. Ọna ẹre ọ ye Pọl gbikhaẹn ye uyinmwẹ vbenian. E Pọl keghi kha wẹẹ: “Ọdọ nọ ma yayi nii, ghi do gha re ne Osanobua rhan obọ miẹn rhunmwuda ne a na kuẹ kugbe ba amwẹ ọnrẹn, amwẹ nọ ma yayi nii, ghi vbe do gha re ne Osanobua sẹtin rhan obọ miẹn, rhunmwuda ne a na kuẹ gbe ba ọdọ nọ yayi. Akpawẹ ẹi ye vberriọ, te ivbi iran gha te gha ye vbe ivbi e nọ ma yayi, sokpan vbene ọ ghi ye na, iran khian ne Osanobua sẹtin rhan obọ miẹn.” (1 Kọr 7:14) Emwi ẹwaẹn eso rhiẹre ma wẹẹ, etẹn eso wa mwẹ izinegbe, vbe iran werriẹ aro daa isievẹn vbe obọ ọmwa ne iran gba ru orọnmwẹ, ne ẹi ga e Jehova. Izinegbe ọghe etẹn eso keghi biẹ ọmọ esi, vbe ọmwa ne iran gba ru orọnmwẹ ghi suẹn gha ga e Jehova. (1 Kọr 7:16; 1 Pit 3:1, 2) Etẹn nibun vbe uhunmwu otagbọn hia wa mwẹ adogbannọ vbe orọnmwẹ ọghe iran. Ẹi mwẹ eso ma vbe gha rre iko ne u ye. Aro nọ ghaan ẹre etẹn na ya ghee orọnmwẹ, ikpia ni rrọọ keghi hoẹmwẹ ọvbokhan iran, ikhuo ni rrọọ keghi ya ọghọ ne arowa iran.—Hib 13:4. w18.12 14 ¶18-19

Evba ye Idẹn kha ọre “Irọkhegbe.” Te ogba nii wa gele ye mose mose, evbare ughughan ẹre ọ kpọ kua vbọ, emwa nagbọn kevbe aranmwẹ na vbe gba gha rrọọ vbuwe ọfunmwegbe. (Gẹn 1:29-31) “Ogba” vbe urhu e Hibru ọre pa·raʹdei·sos vbe urhu e Grik. Ebe na tie ẹre Cyclopædia ne M’Clintock kevbe Strong gbẹn keghi kha wẹẹ, “ẹmwẹ na ighẹ pa·raʹdei·sos, gha wa fi la ovbi Grik ehọ, emwi okaro, nọ ka la re ekhọe ọre, ogba ne mose mose nọ wa kpọlọ, ne emwi rhọkpa i na rhie ikuanegbe ne ọmwa, ne okpe erhan nibun ni mọ ọmọ erhan ughughan na ya ye uviẹn, ne ẹzẹ ne iruẹn i ye lẹga kevbe ne avbe ohuan kevbe uzo nibun na kọn yo kọn rre, iran ghi gha rri irunmwu ni lẹgae nene ẹzẹ.” (Yae tae Gẹnẹsis 2:15, 16.) Egbe paradais ne mosee vberriọ ẹre Jehova viọ Adam kevbe Ivi yi, sokpan iran keghi sọtẹ dae Jehova, erriọ paradais ya wii iran kevbe emọ ne iran ghi biẹlẹ. (Gẹn 3:23, 24) Agharhemiẹn wẹẹ, ọmwa rhọkpa ma ghi gha rre uwu ogba nii, ọ khọ wẹẹ, ogba nii ye gha rrọọ, ya fi ẹghẹ ne Okpamẹ ya rhọ vbe ẹghẹ Noa. w18.12 3-4 ¶3-5

Evbibiẹ emọ keghi hia ne iran gha koko ivbi iran ẹse. Emọ nii gha rhie obọ lelẹe adia ọghe evbibiẹ iran, iran i fi obọ ye amẹ nọ rhorho nọ gha si iran fi ẹti, iran ghi miẹn adogbannọ vbe arrọọ ọghe iran. Te Jehova yevbe evbibiẹ emọ ne ima guan kaẹn na, ni hoo ne ivbi iran gha mwẹ adogbannọ. (Aiz 48:18) Ọni ẹre ọ si ẹre ne Jehova na maa ima re, odẹ nọ khẹke ne ima ya gha yin kevbe obọ nọ khẹke ne ima ya gha mu emwa ọvbehe. Ọ hoo ne ima gha ya aro ne irẹn ya ghee emwi ghee ẹre. Ọna ma rhiema wẹẹ ima i ghi sẹtin zobọ zowẹ. Nọghayayerriọ, ọ keghi ya ima mwẹ ẹwaẹn sayọ, ọ vbe ya ima ru azẹ nọ maan. (Psm 92:5; Itan 2:1-5; Aiz 55:9) Ọ vbe kie ẹkpotọ ne ima ya gha ru azẹ nọ ya ima sọyẹnmwẹ. (Psm 1:2, 3) Vbene ẹmwata, ma ghaa ghee emwi vbene Jehova ghee ẹre, afiangbe ẹre ima lae miẹn! w18.11 19-20 ¶7-8

Ne ima mieke na sẹtin mudia gbain vbe odẹ ọghe ẹmwata, ma i khian kue ne emwa ọvbehe si ima ghee iyeke. Vbe ima suẹn gha ruẹ emwi vbekpae Jehova, asikẹgbe ne ima gu emwa vbuwe ẹgbẹe kevbe avbe ọse mwẹ keghi fiwerriẹ. Eso ma gui yọ sokpan eso wa kakabọ gbodan yọ. Emwa vbuwe ẹgbẹe, emwa ne ima gba winna kevbe ne ima gba yo owebe sẹtin gha kpikpi ima ne ima deba iran vbe idugie ne Jehova ma kpasẹ yi. De emwi nọ gha ru iyobọ ne ima ya gban egbe ne avbe idugie na? Ọ khẹke ne ima gha yerre emwi nọ si ẹre ne Jehova ma na kpasẹ yọ, ma vbe gha tie avbe ebe ọghomwa ni guan kaẹn vbene avbe ugie na ya suẹn hẹ. Ma ghaa rhie owẹ lele adia na, ma ghi gele gha mwẹ ọnrẹn vbe ilẹkẹtin wẹẹ, emwi “nọ yẹẹ Nọyaẹnmwa” ẹre ima ru. (Ẹfis 5:10) Ma gha mu ẹtin yan e Jehova, ima na vbe gha lele adia ni rre Ẹmwẹ ọnrẹn, ohan ọghe ọmwa rhọkpa i khian gha mu ima.—Itan 29:25. w18.11 11 ¶10, 12

Afiwerriẹ gha rhiegbe ma vbe arrọọ ọghe ima vbe udemwurri, orhiọn sẹtin wa gbe ye ima iwu. Te emwi vbenian gha te sunu dae Josẹf, sokpan ọ ma kue yọ. Ọ keghi ru emwi nọ ye Jehova fiangbẹe. De emwi nọ ru? Vbe ọ rre eghan, ọ na ya ekhọe hia gha ru iwinna hia ne iran waa re, erriọ vbe ya imuegberriotọ gha winna vbe owa e Pọtifa. (Gẹn 39:21, 22) Vbe na ghee Josẹf, ma sẹtin vba egbe ima vbuwe ọlọghọmwa ne ima i sẹtin tobọ ima sọfurre yi. Ma ghaa mwẹ ẹbo izinegbe, ima na vbe ru vbene ẹtin ima sẹ, e Jehova gha ru iyobọ ne ima. (Psm 37:5) Vbene ẹmwata, zẹ vbene Pọl khare, ugbẹnso, iro sẹtin han ima, sokpan, ọ ma khẹke ne iro vberriọ gbe ima mu otọ. (2 Kọr 4:8) E Jehova gha ru iyobọ ne ima deghẹ ima rhiegba ye iwinna ugamwẹ. w18.10 29 ¶11, 13

Vbọ khian gha ye hẹ vbe ekhọe ruẹ deghẹ ọmwa ne u wa rẹn ne u rhie ọghọ na, na mianmian eni ruẹ, ra ọ ma ghi yi ruẹ ẹro? Emwi vbenian i ya ekọ rhiẹnrhiẹn ọmwa hiehie, rhunmwuda, ai miẹn ọmwa ne ẹi hoo na yi irẹn ẹro ra na mu uyi ye irẹn egbe. Ọ ma fo ye evba. Ma vbe hoo ne emwa rẹn aro ọmwa ne ima khin kevbe emwi ne ima he sẹtin fiangbua vbe arrọọ ọghe ima. (Nọm 11:16; Job 31:6) Deghẹ ima ma begbe, ahoo na biẹ ima biẹ na sẹtin la ghee ihan rhunmwuda amagba ọghomwa. Ọ sẹtin ya ima gha gualọ uyi vbe odẹ nọ ma khẹke. Emwi nọ rre emwa nibun ekhọe vbe agbọn Esu na, ọre ne iran gha re emwa na họn usi ẹre rre. Ma sẹtin do gha mwẹ egbe ekhọe vbenian deghẹ ima ma begbe. Ẹghẹ nii, ma i ghi sẹtin rhie uyi kevbe urhomwẹ nọ khẹke ne Jehova.—Arhie 4:11. w18.07 7 ¶1-2

Ẹi kpa ima odin ne emwa ni rre ukpo arriọba na ta ohoghe rhunmwuda Esu kevbe avbe ugbogiorinmwi ẹre ọ loo iran. (1 Tim 4:1, 2) Nọ ghi wa khọ sẹ, ọre ohoghe ne avbe ọkaolotu ugamwẹ ta. Ọmwa ke ọmwa nọ ya iran yi, ọ na vbe gha ru emwi ne ẹi yẹẹ Osanobua, arrọọ ọghe etẹbitẹ sẹtin lae ban. (Hoz 4:9) Jesu rẹnrẹn wẹẹ, te avbe ọkaolotu ugamwẹ ni ghaa rrọọ vbe ẹghẹ irẹn wa gha mu emwa rẹrẹ. Ọni ẹre ọ si ẹre ne Jesu na tama iran wẹẹ: “U miẹn agbọn ne uwa ye, wa ni maa emwa uhi kevbe Farisi. Emwa okeke ẹre uwa khin! Wa ghi fian okun rra, wa ghi la ẹvbo ohoho foo, gha gualọ arhin ọkpa kẹkan ne uwa gha ya khian enọyayi. Wa gha ghi miẹn nẹ, wa ghi yae khian ọmwa ne ọ kere ye Gehenna, [ọfuan ọghe etẹbitẹ] ọ vbe khọ sẹ uwa.” (Mat 23:15; ftn., NW) Ẹmwẹ nọ wegbe ẹre Jesu tama avbe ọkaolotu ugamwẹ ohoghe nii, rhunmwuda, Esu ne izigha nọ re erha iran, ẹre iran ya egbe taa.—Jọn 8:44. w18.10 7 ¶5-6

Vbe Jesu a ya ọna kha? Jesu tobọre keghi rhan otọre vbenian: “Wa gha ghọghọ, wa gi ẹko gha sẹ uwa ọyẹnmwẹ rhunmwuda, ere nọkhua ẹre ọ rre otọ khẹ uwa vbe ẹrinmwi. Erriọ zẹẹ emwa vbe ya obọ dan mu avbe akhasẹ ni ke odaro ne uwa.” (Mat 5:12) Ẹghẹ ne avbe eghian ya ye asan gbe avbe ukọ, iran na vbe tama iran ne iran ghẹ ghi kporhu. Vbe iran ghi ladian vbe iko nii, “ẹko iran keghi vuọn ne oghọghọ.” Vbọ ya iran gha ghọghọ? Ẹi re ugbemwẹ nii ẹre ọ ya iran gha ghọghọ. Iran kegha ghọghọ rhunmwuda “Osanobua vbe ka iran ye emwa ni sẹe ni gha rri oya efaa ba ẹmwẹ eni Jesu.” (Iwinna 5:41) Vbe ẹdẹnẹrẹ, erriọ eguọmwadia e Jehova vbe ya ye oghọghọ zinegbe vbe emwa ghaa zẹ iran kpokpo rhunmwuda ugamwẹ e Jehova. (Jems 1:2-4) Ukpokpo vberriọ i vbe ya ima ghọghọ, sokpan ma gha da ẹkoata ọghe ima yi vbe odaro isievẹn vberriọ, e Jehova gha ya ima gha mwẹ ẹbo izinegbe. Ma ghaa mwẹ akueyi ọghe Osanobua nọ sọyẹnmwẹ, ma gha sẹtin gha sọyẹnmwẹ vbe ima ghaa werriẹ aro daa ukpokpo rhunmwuda iyayi ọghomwa, ra vbe ẹgbẹe ima ghaa zẹ ima kpokpo.—1 Tim 1:11. w18.09 21 ¶18-20

Vbe ẹghẹ nọ wegbe ne ima ye na, emwa nibun keghi rre uwu ọlọghọmwa nọ ya agbọn khan ọmwa, rhunmwuda ọni, nọ ne emwa nibun, iran wa wu ẹre ọ maan sẹ. (2 Tim 3:1-5) Emwa ni gberra 800,000 ẹre ọ gbe egbe iran rua vbe ukpo ukpo. A gha muẹn ye omwa, ọni rhiema wẹẹ, ibuanro 40 i gberra ne ọmwa ghẹ gbe egbe ẹre rua, erriọ wa sunu ukpo ke ya gba. Ọ keghi re emwi da ọmwa wẹẹ, etẹn eso vbe gbe egbe iran rua rhunmwuda agbọn nọ wegbe ne ima sẹ fi. Vbe ẹdẹnẹrẹ, etẹn ima nibun wa werriẹ aro daa ọlọghọmwa nọ wegbe, rhunmwuda ọni, ọ khẹke ne ima gha ya ekhọe ahoẹmwọmwa ru iyobọ nọ khẹke ne iran. Eso werriẹ aro daa ukpokpo kevbe ozan vbuwe ẹgbẹe, vbe owebe ra vbe isiwinna. Eso keghi rhie ẹghẹ ba ẹghẹ ya winna iwinna a gha wu a rrie vbe isiwinna. Eso vbe werriẹ aro daa ọlọghọmwa nọ gbe orhiọn ye ọmwa iwu vbe obọ arowa iran ra ọvbokhan iran ne ẹi re Ọsẹe Jehova. Ena ẹre ọ si ẹre ne iro na han etẹn eso. w18.09 13 ¶3, 5

Evbibiẹ emọ gha ru iyobọ ne ivbi iran ya fian okhuo ne egbe iran vbe odẹ ọghe orhiọn, te iran ku obọ gbe ba emwamwa ọghe Jehova. Evbibiẹ emọ eso gele ru iyobọ vbenian ne ivbi iran. Vbọ ghi kẹrikian? Emọ eso ni miẹn iyobọ vbenian keghi do rhie obọ ye iwinna ugamwẹ ọghe ẹghẹ hia. Eso ga zẹvbe arọndẹ na gie yo isi vbe otọ ẹvbo ọvbehe, eso ru iwinna arọndẹ vbe ehe ne a na gualọ iyobọ etẹn vbene eso na ga vbe Bẹtẹl. Emọ ghaa rre ehe nọ rree vberriọ, iran i sẹtin rherhe gha sẹ owa do gha miẹn evbibiẹ iran. Ọrheyerriọ, evbibiẹ emọ ni deziẹn vbe odẹ ọghe orhiọn keghi rhie igiọdu ne ivbi iran ne ẹtin ghẹ fo iran. Vbọzẹe? Ọ keghi sẹ iran ọyẹnmwẹ rhunmwuda ivbi iran mu ẹmwẹ orhiọn ye okaro vbe arrọọ ọghe iran. Evbibiẹ emọ vbenian keghi mwẹ egbe ekhọe ọghe Hanna nọ ya ovbi ẹre ne Samuẹl fiohan ne Jehova. Nọ ne evbibiẹ emọ vbenian, ọna keghi re ẹkpotọ nọ kiere ne iran ya ku obọ gbe ba emwamwa ọghe Osanobua.—1 Sam 1:28. w18.08 24 ¶4

Jesu ma kha wẹẹ iran i sẹtin laọ hiehie. Ọ ye vbe kha wẹẹ: “Ọ maan ne uwa ne ivbiogue: Wa ọ yan Arriọba Osanobua.” (Luk 6:20) Ọna ma rhiema wẹẹ ivbiogue ọkpa ẹre Osanobua fiangbe ra iran ọkpa ẹre ọ miẹn imamwaemwi ọghe Jesu yi. Ivbiogue nibun ma miẹn odẹ ọghe ẹmwata yi. Ẹmwata nọ rre ẹmwẹ na ọre wẹẹ, asikẹgbe ne ọmwa gu e Jehova mwẹ ma hẹnhẹn egbe yan emwi ewe nọ mwẹ. Etẹn ni fe kevbe ni ma fe wa bun vbe otu e Jehova. Iran hoẹmwẹ e Jehova, erriọ iran vbe ya ekhọe hia gae. Ibude ne Baibol rhie ne emwa ni fe ọre ne “iran ghẹ mu ẹtin yan egbe emwi nọ mu yo mu rre vbe ne ẹfe ye, sokpan ne iran mu ẹtin yan Osanobua.” (1 Tim 6:17-19) E Baibol ye vbe rhie adia ne Ivbiotu e Kristi hia, ne iran ghẹ gha hoẹmwẹ igho. (1 Tim 6:9, 10) Vbene ẹmwata, ma gha gele gha ghee etẹn ima vbene Jehova ghee iran, obọ ne ima ya mu iran i khian hẹnhẹn egbe yan emwi ewe ne iran mwẹ. w18.08 10-11 ¶11-12

Ukpamuyọmọ nọ hiunsi nọ ne ima na re eguọmwadia e Jehova, nọnaghiyerriọ, ọ khẹke ne ima gha gbọyẹmwẹ yọ. Vbe ima ya arrọọ ọghe ima fiohan ne Jehova, azẹ nọ ghi maan sẹ ẹre ima ru. Nọnaghiyerriọ, ma ghi gha khuiwu emwi dan. Ma vbe gha mwẹ ahoẹmwọmwa daa etẹn ne ima gba ga rhunmwuda e Jehova ẹre ọ yaẹn iran. (Rom 12:10) E Baibol keghi kha wẹẹ: “E Nọyaẹnmwa i ra he emwa rẹn yotọ.” (Psm 94:14) E Jehova ẹre ọ tobọre ru eyan na, vbene ọ rhirhi gha ye hẹ, ọ gha muẹn sẹ. Uhiẹn, uwu i sẹtin wannọ ima hin ahoẹmwọmwa ọghe Jehova rre. (Rom 8:38, 39) “Adeghẹ te ima vbe wu, Nọyaẹnmwa ọre ima wu na. Rhunmwuda ọnii, ọre te ima wu ra te a rre agbọn, ọghe Nọyaẹnmwa ọre ima khin.” (Rom 14:8) Ma wa yaro ye ẹghẹ ne Jehova khian ya huẹn eguọmwadia re hia ni ya ẹkoata gae kpaegbe vbe idin. (Mat 22:32) E Jehova wa fiangbe ima vbe ẹghẹ ne ima ye na. Ẹmwẹ ne Baibol tae i gele defua. Ọ keghi kha wẹẹ: ‘Afiangbe ọre ọghe uhunmwu ẹvbo nọ re ọghe Osanobua. Afiangbe ọre ọghe emwa ne irẹn zẹ ya ru ọghẹe.’—Psm 33:12. w18.07 26 ¶18-19

Emwa eso sẹtin gha roro ẹre wẹẹ, ọ ma kaan ọmwa rhọkpa ighẹ azẹ ne iran rhirhi ru, nọ dekaan owebe na yo ra iwinna ne ọmwa hoo nọ ru, sokpan ne ekhọe ọguọmwaziro ọghe iran kue yọ. Ughaghe ẹmwẹ ne Pọl tama etẹn ni rre Kọnrinti, ẹre ọ rre emwa vbenian ekhọe. E Pọl keghi kha wẹẹ: “Vbọzẹe ne ekhọe ọmwa ọvbehe gha na mu idobo yọ mwẹ egbe vbe emwi ne I ru yi?” (1 Kọr 10:29) Ẹmwata nọ wẹẹ, ima gele mwẹ asẹ na ya ru azẹ ne egbe ima, sokpan, ọ khẹke ne ima gha yerre wẹẹ, afanvbimu ọghe ima mwẹ eke nọ sẹe kevbe wẹẹ, emwi ne ima kọe ẹre ima khian vbe rhọ. Ọna ẹre ọ ye Pọl ta ẹmwẹ nọ rre ako ọghe evbagbẹn nọhuanrẹn ne ebe ẹdẹ ọghe ẹrẹna ke ladian. Te ọna ghi ya ima rẹn nia wẹẹ, emwi eso rrọọ nọ khẹke ne ima ziro yan, ni ru ekpataki sẹ afanvbimu ne ima mwẹ na ya ru azẹ ne egbe ima. w18.04 10 ¶10

Eguọmwadia Osanobua eso sẹtin gha yin uyinmwẹ nọ ma gba sokpan iran ghi gha ru vbene a miẹn wẹẹ, iran ya ẹkoata ga e Jehova. (Jud 11) Vbe igiemwi, emwa vberriọ sẹtin gha yo iko kevbe ikporhu vbe ẹghẹ hia sokpan, a sẹtin miẹn wẹẹ, emwi ne iran mu roro vbe ẹghẹ hia ma gberra ẹmwẹ alama oghẹ, iran sẹtin gha mwẹ ekhọe emwidamwẹ kevbe ikhọ ẹko. (1 Jọn 2:15-17; 3:15) Ekhọe vbenian sẹtin ya ọmwa ru orukhọ. Emwa ọvbehe i bẹghe emwi nọ rre ọmwa ekhọe sokpan e Jehova bẹghe ẹre deghẹ ima gele ya ekhọe hia gae. (Jer 17:9, 10) Ma gha zẹ owẹ ihan, e Jehova i wa ya uhukpa yangbe ima, ibude na ẹre Jehova rhie ne ima: “Wa dọlegbe bu mwẹ gha dee.” E Jehova rẹnrẹn wẹẹ dọmwadẹ ima mwẹ ako ne ima na vburriẹ, ọrheyerriọ, ọ ma hoo ne ẹtin fo ima, ọ hoo ne ima gha hia vbene ẹtin ima sẹ, ne ima gha ru emwi esi. (Aiz 55:7) Ma ghaa rre obọ ọghe Jehova, irẹn i khian vbe sẹ ima rae. Ọ gha ru iyobọ nọ khẹke ne ima, ne obọ ima mieke na sẹtin “ke odukhunmwu” ne iziro ekhọe nọ ma gba.—Gẹn 4:7. w18.07 18 ¶5-6