July

Adeghẹ ima hoo ne Osanobua gha họn erhunmwu ima, ọ khẹke ne ima gu e Jesu ru ọse. Ẹmwata nọ wẹẹ, eni Jesu ẹre ima ya na erhunmwu. Sokpan, ọ khẹke ne ima rẹn vbene Jehova ya loo Jesu ya họn erhunmwu ima hẹ. Jesu keghi tama avbe ukọ ọghẹe wẹẹ: “Emwi ne uwa rhirhi nọ vbe eni mwẹ, I gha ru ẹre.” (Jọn 14:13) E Jehova ẹre ọ họn erhunmwu ne ima na, sokpan irẹn rhie asẹ ne Jesu nẹ, nọ ya gha ru ahoo kevbe emwamwa ọghe irẹn. Rhunmwuda ọni, a te miẹn wẹẹ e Jehova họn erhunmwu ima, ọ ghi ka ghee ẹre deghẹ ima lele adia ne Jesu rhie ne ima. Vbe igiemwi, Jesu khare wẹẹ: “Wa gha ya emwi ne emwa ru uwa re khọọ bọ iran, Erha uwa nọ rre ẹrinmwi gha vbe yabọ uwa. Sokpan, deghẹ uwa ma yabọ emwa ni ru uwa khọọ, Erha uwa nọ rre ẹrinmwi i vbe ya orukhọ uwa bọ uwa.” (Mat 6:​14, 15) Rhunmwuda ọni, obọ ne Jehova kevbe Jesu ya mu ima, ẹre ọ khẹke ne ima ya gha mu emwa ọvbehe! w20.04 22 ¶6

Te Pọl ka gha ya ekhọe zomwa rẹn, emwi nọ gha mu ekhọe ọghe emwa ne irẹn kporhu ma, nọ mieke na rẹn obẹlẹ nọ khian ya gu iran guan. Vbe igiemwi, emwa ne ukọ e Pọl kporhu ma vbe Listra i mobọ mwẹ irẹnmwi ọghe Evbagbẹn Nọhuanrẹn. Rhunmwuda ọni, e Pọl keghi fẹko gu iran ziro vbe odẹ nọ gha sẹ iran ekhọe. Emwiokọ na rhọọ kevbe emwi na ya yin agbọn ẹre ọ ya gu iran ziro. Ẹmwẹ ne khuẹrhẹ kevbe avbe igiemwi nẹi lọghọ na rẹn otọre, ẹre Pọl loo ro vbe ọ kporhu ma iran. Ya ekhọe zomwa rẹn, emwi nọ gha mu ekhọe ọghe emwa ni rre ẹdogbo ne u na kporhu, ne u mieke na sẹtin rẹn obẹlẹ ne u khian ya kporhu ma iran. Vbene u te sẹ owa ọ yan owa, de vbene u khian ya rẹn emwi nọ gha mu ẹre ekhọe ra emwi nọ yẹẹ ọre? Gi aro ruẹ gha sotọ. A sẹtin miẹn wẹẹ, ọ yan owa gbẹn irunmwu lẹga owa, ra ọ tie ebe, ra ọ dọlọ imọto yi, ra ọ mwẹ emwi ọvbehe nọ ru vbe obọ. Ọ ghaa yerriọ, u sẹtin loo emwi nọ ru vbe obọ, ya suẹn gha gu ẹre guan. (Jọn 4:7) Uhiẹn, odẹ ne ọ yan owa ya muegbe sẹtin ya ruẹ rẹn ẹvbo nọ ke rre, iwinna nọ winna kevbe iku isasegbe nọ yẹẹ ọre. w20.04 11 ¶11-12

Emianmwẹ ne etẹn eso khuọnmwi ọre osi na si gberra egbe, rhunmwuda ọni, ohan rherhe mu iran, erriọ ẹre iran vbe ya kinnegbe vbe iran ghaa rre uwu ẹbu. Ọ sẹtin gha lọghọ ne etẹn vbenian gha rre eke ne emwa na gbẹbu, ọrheyerriọ, iran ye yo iko, asikoko nekherhe kevbe nọkhua. Ẹi khuẹrhẹ ne etẹn eso, ne iran ya gu emwa ne iran ma rẹn ẹdẹ guan, sokpan te iran ye kporhu. Adeghẹ isievẹn vbenian ẹre u werriẹ aro daa, gha mwẹ ọnrẹn vbe ekhọe wẹẹ, ẹi re uwẹ ọkpa, etẹn nibun rrọọ ni werriẹ aro daa isievẹn vbenian. Yerre wẹẹ, e Jehova wa gbọyẹmwẹ ye ẹrhiọn ne u loo vbe ugamwẹ ọghẹe. Ne u na ye hia vbene ẹtin ruẹ sẹ vbe ugamwẹ e Jehova rhiema wẹẹ, e Jehova rrọọ ruẹ iyeke. (Fil 4:​6, 7) Adeghẹ ọ mwẹ emianmwẹ ne u khuọnmwi ra ọ mwẹ emwi eso ne u la gberra vbuwe egbe, sokpan u ye hia vbene ẹtin ruẹ sẹ vbe ugamwẹ ọghe Jehova, gha mwẹ ilẹkẹtin wẹẹ, emwi ne u ru ya ẹko rhiẹnrhiẹn e Jehova. Vbe ulẹ ọghe arrọọ, ke emwa ne egbe rran rẹn kevbe ne egbe ma rran ẹre ọ mwẹ obọ vbọ. (2 Kọr 4:16) Vbe ẹtin e Jehova, te ima hia khian musọe vbe ulẹ ọghe arrọọ na! w20.04 31 ¶20-21

Odẹ ne Osanobua ya yi uhunmwu otagbọn na rhiema wẹẹ, Osa nọ mwẹ ẹwaẹn ẹre nọ. (Hib 3:4) Ẹi re uhunmwu otagbọn na ọkpa ọre planẹt nọ lẹga ovẹn, sokpan uhunmwu otagbọn na lughaẹn ne avbe planẹt nikẹre rhunmwuda, irẹn ọkpa ẹre emwa nagbọn sẹtin dia. Te uhunmwu otagbọn na yevbe okọ nọkhua nọ khian vbe uhunmwu ẹzẹ, nọ mu emwa nibun. Sokpan alughaẹn nọkhua wa rre okọ kẹkan nọ mu emwa kevbe uhunmwu otagbọn na. Vbe igiemwi, de emwi nọ khian sunu daa emwa ni rre uwu okọ, deghẹ a na miẹn wẹẹ iran ẹre ọ khian tobọ iran kpemehe ẹhoho ne iran khian gha hiọnrọn, evbare ne iran khian gha re kevbe amẹ ne iran khian gha wọn? Vbọ khian vbe sunu daa iran deghẹ a na miẹn wẹẹ, uwu okọ nii ẹre iran silo iku hia yi, ẹre iran nẹ yi, kevbe wẹẹ ẹre iran hiọ yi? Vbene ẹmwata, iran i khian gbe inu ikpẹdẹ nọ khin iran ke wulo. Sokpan uhunmwu otagbọn na i yerriọ, rhunmwuda te ọ wa vuọn ne emwi ughughan ne emwa nagbọn kevbe aranmwẹ ya yin agbọn, vbe na ghee ẹhoho na hiọnrọn, evbare na re kevbe amẹ na wọn. Yevbesọni, uhunmwu otagbọn na, ẹre ima silo iku hia yi, ya sẹ egbe isan kevbe ahiọ ọghe ima. Ọrheyerriọ, te uhunmwu otagbọn na wa ye mose, kevbe wẹẹ, te a wa ye sẹtin dia ẹre ya. Vbọzẹe nọ na yerriọ? Rhunmwuda vbene Jehova ya yi ẹre! w20.05 20 ¶3-4

Ẹmwẹ ne Setan tae na rhiema wẹẹ, te ọ wa tie Osanobua ọhọnhoghe vbe odẹ ọghe ọwara. Ọ keghi sa ọrho ye eni Osanobua. Evba nii ẹre Setan na ya egbe ẹre khian esu, ra ọmwa nọ ta ọmwa ọtakhọ. Te Setan wa gele mu Ivi rẹrẹ. (1 Tim 2:14) Ivi keghi mu ẹtin yan e Setan, nọ gha te ya mu ẹtin yan e Jehova. Ọna ẹre ọ ghi ya Ivi zẹ owẹ ihan. Ọ na ghi he ẹmwẹ ye Jehova obọ. Ivi keghi rhie vbe ọmọ erhan ne Jehova wẹẹ ne iran ghẹ re, ọ na rriọe. Vbe iyeke ọni, ọ na rhie ne Adam, ẹre Adam na vbe rriọe. (Gẹn 3:6) De ẹmwẹ nọ te khẹke ne Ivi zẹ wanniẹn e Setan? Ivi gha te kha wẹẹ: “Kpa hin emwa rre, I ma rẹn ruẹ, sokpan I rẹn e Jehova ne Erha mwẹ, I hoẹmwẹ ọnrẹn, I vbe mu ẹtin yan rẹn. Emwi hia ne imẹ vbe Adam mwẹ, irẹn ẹre ọ viọ re ne ima. Ghẹ zẹdẹ ya unu kpamisikan ku ọre. Ẹgiẹgiẹ, gu mwẹ wa gha bẹghe iyeke ruẹ!” Akpawẹ erriọ Ivi ya zẹ ẹmwẹ wanniẹn Esu, ẹko gha te gha rhiẹnrhiẹn e Jehova! (Itan 27:11) Sokpan Ivi ma ya ekhọe hia hoẹmwẹ e Jehova, erriọ Adam vbe gha ye. Ọna ẹre ọ si ẹre ne iran ma na sẹtin sinmwi oseghe ne eni e Jehova, vbe ẹghẹ ne Setan ya sa ọrho yọ. w20.06 4 ¶10-11

Ọ khẹke ne ima gha rhie etian ne etẹn ima nikhuo rhunmwuda iwinna ne iran ru vbe ugamwẹ e Jehova. Etẹn ima nikhuo eso mwẹ obọ vbe owa ugamwẹ na bọlọ kevbe na dọlọ yi, eso vbe ya deba ẹbu nọ zẹ urhuẹvbo ọvbehe, eso vbe winna vbe Bẹtẹl. Eso keghi rhiegbe ladian ya ru iyobọ ne etẹn ne oguomiẹrẹ sunu daa, eso winna vbe ugha izedu, eso winna iwinna arọndẹ, eso vbe ga zẹvbe arọndẹ na gie yo isi. Deba ọni, etẹn ima nikhuo ni rọnmwẹ ọdọ nẹ, keghi ru iyobọ ne ọdafẹn iran, ne iran mieke na sẹtin ru iwinna nọ bi ye iran egbe vbe otu ọghe Jehova. Vbe ẹi re ne etẹn nikhuo na, na ye ọdafẹn iran ike, ọ gha te lọghọ ne ọdafẹn iran sẹtin ru iwinna nọ bi ye iran egbe vbe otu ọghe Jehova. (Ẹfis 4:8) Ma wa rẹn wẹẹ ediọn ni rre uwu iko mwẹ ẹwaẹn, ọni ẹre ọ si ẹre ne iran i na rhie aro gberra iwinna ne etẹn nikhuo ru vbuwe iko. Iran rẹnrẹn wẹẹ, etẹn ima nikhuo ẹre ọ mobọ rhiegbe ye iwinna ikporhu iyẹn nọ maan sẹ. Iran vbe rẹn wẹẹ, a ghaa guan kaẹn etẹn ni kakabọ guẹ vbene a ya kporhu hẹ, a ma na ka etẹn ima nikhuo ba re, ọ ma he gba. Deba ọni, ediọn vbe rẹn wẹẹ, etẹn ima nikhuo ni khian eniwanrẹn nẹ, ni vbe deziẹn vbe odẹ ọghe orhiọn, gha sẹtin ru iyobọ ne etẹn nikhuo ni re igbama, vbe iran ghaa werriẹ aro daa isievẹn eso. (Tai 2:​3-5) Vbene ẹmwata, ọ khẹke ne ima gha gbọyẹmwẹ ye iwinna ne etẹn ima nikhuo winna vbuwe iko! w20.09 23-24 ¶13-14

E Jehova i khian mianmian eguọmwadia ẹre ni te ka gha gae, ni ghi dobọ yi vbe ovbiẹghẹ kherhe. Ẹi khian vbe mianmian iwinna ne iran ka ru vbe ugamwẹ ọghẹe. (Hib 6:10) Akhasẹ ighẹ Aizaia keghi ya igiemwi ọghe ọsuohuan gie vbene Jehova ya gbaroghe emwa rẹn. Ọ keghi kha wẹẹ, “Ọ gha gbaroghe avbe ohuan rẹn zẹvbe ne ọsuohuan ru. Ọ gha si avbe oteghe ohuan koko, ọ ghi munọ iran ye ekuabọ ẹre.” (Aiz 40:11) De vbene ọ ye Jehova hẹ vbe ekhọe, deghẹ ọkpa vbe ohuan ọghẹe na wii oghẹn? Jesu keghi ya ima rẹn ewanniẹn ọghe inọta na vbe ẹghẹ nọ na nọ erhuanegbe ẹre wẹẹ: “Vbe uwa roro ẹmwẹ na hẹ? Ọmwa nọ mwẹ ohuan iyisẹn, deghẹ ọkpa wiri vbọ, de emwi nọ gha ru? Te ọ gha sẹ ọkpa i rrọọ vbe iyisẹn ni dekẹe rae, ye ehe ne iran na rri irunmwu, nọ ya gualọ ohuan nọ wiri nii. Ọ gha miẹn ọnrẹn, ẹko ẹre ghi rhiẹnrhiẹn ruan ba ẹmwẹ ọkpa nọ te wii nii, sẹ ẹmwẹ ọkpa i rrọọ vbe iyisẹn ni ma wii.”​—Mat 18:​12, 13. w20.06 19-20 ¶8-9

Ukpamuyọmọ nọkhua nọ, ne ima na sẹtin ru emwi ke emwi vbe ugamwẹ e Jehova. (Psm 27:4; 84:10) Adeghẹ ọtẹn nokpia na rhie egbe ẹre ladian nọ ya ru sayọ vbe ugamwẹ ọghe Jehova, emwi nọ maan ẹre wa nọ. Vbọrhirhighayehẹ, deghẹ ukpamuyọmọ vberriọ na ghi sẹ ọre obọ, ọ ma khẹke nọ do gha roro ẹre wẹẹ, irẹn hiunsi sẹ emwa ọvbehe. (Luk 17:​7-10) Nọghayayerriọ, ọ khẹke nọ gha mu egbe ẹre rriotọ, ọ ghi vbe muegbe nọ ya ga emwa ọvbehe. (2 Kọr 12:15) Igiemwi nibun ọghe emwa ni ghaa tọn egbe mu rre uwu e Baibol, nọ khẹke ne ima ya wan ne egbe. Ọkpa vbọ ọre Diotrẹfis. Ọ kegha “hoo ne irẹn gha re ọkaolotu” vbuwe iko. (3 Jọn 9) Ọmwa ọvbehe nọ vbe gha mwẹ ekhọe itengbemu ọre Uzaia. Ọ na gha hoo nọ ru iwinna ne Jehova ma waa ẹre. (2 Krọ 26:​16-21) Absalọm vbe gha mwẹ ekhọe itengbemu, ọ na gha hoo nọ ya ẹkẹ vbe ero la ukpo ọba. (2 Sam 15:​2-6) Okha ọghe iran eha na, ya ima rẹn wẹẹ, ẹmwẹ emwa ni gualọ ọghe enegbe iran ọkpa keghi sọnnọ e Jehova. (Itan 25:27) Itengbemu i biẹ ọmọ esi hiehie. Nọghayayerriọ, te itengbemu karo udemwẹ.​—Itan 16:18. w20.07 4 ¶7-8

Ẹgbẹe eso rrọọ ni re Ivbiotu e Kristi ni kpa hin ẹvbo iran rre, rhunmwuda ọlọghọmwa ne iran werriẹ aro daa ra rhunmwuda wẹẹ iran gualọ iwinna. Ọ ghaa yerriọ, a sẹtin miẹn wẹẹ, urhuẹvbo na zẹ vbe ẹvbo ọgbọn ne iran ghi ye na, ẹre a khian ghi ya gha maa ivbi iran emwi vbe esuku. A sẹtin vbe miẹn wẹẹ, deghẹ evbibiẹ iran hoo ne iran miẹn iwinna vbe ẹvbo nii, te ọ khẹke ne iran ka ruẹ urhuẹvbo na zẹ vbe ẹvbo nii nẹ. Sokpan, gia kha wẹẹ, ọ mwẹ iko ra ẹbu nọ zẹ urhuẹvbo ọghe ẹgbẹe na vbe ẹvbo nii, de iko nọ khẹke ne ẹgbẹe na gha ye? Iko ne a na zẹ urhuẹvbo ọghe iran nọ ra, ra iko ne a na zẹ urhuẹvbo na zẹ vbe ẹvbo nii? Dọmwadẹ uhunmwuta ẹgbẹe, ẹre ọ khian tae, iko ne ẹgbẹe ọghẹe khian gha ye, ẹi re ọmwa ẹre ọ khian zẹ ye iran obọ. Rhunmwuda ọni, te ọ khẹke nọ muẹn roro ẹsẹsẹmwẹse, iko nọ gha maan ne ẹgbẹe ọre sẹ. Uhunmwuta ẹgbẹe gha ghi ru egbe atamuolọyan vbenian nẹ, ọ ma khẹke ne etẹn ni rre uwu iko gha fi ukpẹ yọ. Adeghẹ a na miẹn wẹẹ, ẹgbẹe vbenian rre iko ọghe ima, ọ khẹke ne ima ya ekhọe hia miẹn iran yi.​—Rom 15:7. w20.08 30 ¶17-18

Ma ghaa hoo ne Jehova loo ima, ọ ma khẹke ne ima hẹnhẹn egbe yan ẹtin obọ ima, ra ne ima gha roro ẹre wẹẹ, vbene ima yo esuku sẹ hẹ, vbene ima mwẹ igho sẹ hẹ, ra ẹvbo ne ima ke rre, ẹre ọ khian tae deghẹ e Jehova gha ya aro nọ ghaan ghee ima. Vbene ẹmwata, eguọmwadia Osanobua nibun i rre “ukpo nọ yo vbe aro agbọn.” (1 Kọr 1:26) Rhunmwuda ọni, deghẹ u i mwẹ igho, ra ọ mwẹ emianmwẹ ne u khuọnmwi, ra deghẹ u ma mobọ yo esuku vberriọ, ghẹ do gha roro ẹre wẹẹ, u i mwẹ esa ne u ye vbe ugamwẹ e Jehova. Nọghayayerriọ, gha ghee avbe isievẹn na zẹvbe ẹkpotọ nọ kie re, ne Jehova ya rhie ẹtin ẹnrẹn ma vbe arrọọ ruẹ. Vbe igiemwi, ohan ghaa mu ruẹ, rhunmwuda ne emwa na ya unu zaan emwi ne u yayi, rinmwian e Jehova nọ rhie udinmwẹ nuẹn ne u ya sẹtin sinmwi oseghe ne emwi ne u yayi. (Ẹfis 6:​19, 20) Adeghẹ ọ mwẹ emianmwẹ nọ ya agbọn lọghọ ruẹ, rinmwian e Jehova nọ rhie ẹtin nuẹn, ne u ye sẹtin gha zọghae vbe ugamwẹ ọghẹe. Ẹghẹ ke ẹghẹ ne u ya bẹghe vbene Jehova ya ru iyobọ nuẹn hẹ, amuẹtinyan ọghuẹ ghi do gha wegbe sayọ, ẹrhiọn ghi vbe la ruẹ iwu. w20.07 16 ¶9

Ma ghaa hoo ne ima sẹtin mu Arriọba Osanobua ye okaro vbe arrọọ ọghe ima, te ima gha muegbe ne ima ya sẹ emwi eso ni te yẹẹ ima rae, zẹvbe ne Ebraham ru ẹre. (Mak 10:​28-30; Hib 11:​8-10) Ghẹ gha roro ẹre wẹẹ, u i khian werriẹ aro daa ọlọghọmwa rhọkpa vbe arrọọ ruẹ. Uhiẹn emwa ni ya ekhọe hia ga e Jehova vbe werriẹ aro daa ọlọghọmwa vbe arrọọ ọghe iran. (Jems 1:2; 1 Pit 5:9) Vbe ẹdẹnẹrẹ, emwi wa bun nọ ya ima mwẹ ayayẹro. Emwi nọ ghi sunu vbe agbọn na, so igiẹ yọ wẹẹ, ufomwẹ ọghe okiekie ẹdẹ ẹre ima ye na. Vbe nẹi khian ghi kpẹẹ gbe, ẹvbo nii nọ mwẹ ẹyotọ ọghe etẹbitẹ, nọ re Arriọba Osanobua gha suẹn gha khaevbisẹ yan uhunmwu otagbọn na. Afiangbe nibun wa khẹ ima vbe odaro! Ọkpa vbọ ọre wẹẹ, emwa ima ni wulo gha rhiọ kpaegbe. Vbe ẹghẹ nii, e Jehova gha san Ebraham ẹse rhunmwuda amuẹtinyan kevbe izinegbe nọ ghaa mwẹ, ọ ghi huẹn irẹn vbe ẹgbẹe ọre kpaegbe ne iran do sọyẹnmwẹ agbọn na vbe Paradais. U gha hoo ne u gbe ọbokhian ne iran ra? Adeghẹ u hoo ne u gha rre usun emwa ni khian gbe ọbokhian ne iran, ya egbe taa Ebraham, muegbe ne u ya sẹ emwi nibun rae rhunmwuda Arriọba Osanobua. Da imudiase ọghuẹ yi, agharhemiẹn wẹẹ, u werriẹ aro daa ọlọghọmwa, u ghi vbe gha ya izinegbe mudia khẹ ẹghẹ ne Jehova khian ya mu eyan ọghẹe sẹ.​—Mai 7:7. w20.08 5-6 ¶13-14; 7 ¶17

Ma rẹnrẹn wẹẹ, eghian ima na dobọ gbe ima rua, e Jehova gha huẹn ima kpaegbe. Ma rẹnrẹn wẹẹ, emwi rhọkpa i rrọọ ne eghian khian ru ima re, nọ gha sẹtin wannọ ima hin akharha ọghe Jehova rre. (Rom 8:​35-39) U ma bẹghe ẹre wẹẹ, ẹwaẹn wa rrọọ ne Jehova na ru eyan ọghe arhiọkpaegbe ma ima? Rhunmwuda eyan ọghe arhiọkpaegbe, ohan i mu ima deghẹ avbe ikpayẹ ọghe Esu na gha ya ẹmwẹ uwu ghagha ima, ne ima yangbe emwi ne ima yayi. Nọghayayerriọ, eyan na keghi ya ima mwẹ udinmwẹ, ne ima ya sẹtin da imudiase ọghe ima yi ya sẹ ufomwẹ. Adeghẹ avbe eghian ọghe Jehova na gha ya ẹmwẹ uwu ghagha ruẹ, uwẹ mwẹ ilẹkẹtin wẹẹ e Jehova gha huẹn ruẹ kpaegbe ra? De vbene u khian ya rẹn wẹẹ, u mwẹ egbe ilẹkẹtin vberriọ? Nọ egbuẹ wẹẹ, ‘Atamuolọyan ne imẹ ru vbe ẹdẹgbegbe rhiẹre ma wẹẹ, mẹ mu ẹtin yan e Jehova ra, ọ gha khọnrẹn nọ gha re atamuolọyan ne kherhe ra nọkhua?’ (Luk 16:10) Inọta ọvbehe ne u gha sẹtin nọ egbuẹ ọre wẹẹ, ‘Odẹ ne I ya loo arrọọ mwẹ rhiẹre ma wẹẹ, I mu ẹtin yan e Jehova wẹẹ ọ gha kpemehe emwi ne I gualọ mẹ, deghẹ I na mu Arriọba ọghẹe ye okaro ra?’ (Mat 6:​31-33) Adeghẹ ‘ẹẹn’ ọre ewanniẹn ne u rhie ye avbe inọta na, ọni rhiema wẹẹ u mu ẹtin yan e Jehova kevbe wẹẹ, u muegbe ne u ya da imudiase ọghuẹ yi vbe u gha werriẹ aro daa edanmwẹ vbe odaro.​—Itan 3:​5, 6. w20.08 17-18 ¶15-16

Te Ẹmwẹ Ọghe Osanobua vbe yevbe emwi igbinna vbe obọ ọghe ima, ma ghaa hoo ne ima sẹtin gha loo ẹre ẹse, te ọ khẹke ne ima vbe gha ruẹ ọre yotọ vbe ẹghẹ hia. Ako ọkpa ne ima na ruẹ vbene a ya loo ẹre hẹ, ọre iko ọghomwa. Sokpan, ma ghaa hoo ne ima sẹtin gha ya Ẹmwẹ Ọghe Osanobua maa emwa emwi, nọ vbe mu iran ekhọe, ma i khian wa hẹnhẹn egbe yan emwi ne ima ruẹ vbe iko ọkpa, te ima gha vbe gha ruẹ ne egbe ima vbe ẹghẹ hia. Adeghẹ ima hoo ne ima gha mwẹ amuẹtinyan nọ wegbe, te ọ khẹke ne ima gha tie Baibol ne egbe ima vbe ẹghẹ hia, ma ghi gha ru erria yan rẹn, ma ghi vbe gha ya avbe ebe ne otu ọghomwa gbẹnnẹ ladian ru ezanzan yọ. Ẹghẹ nii ẹre ima khian na sẹtin rẹn ototọ re, ma ghi vbe sẹtin gha rhan otọre ẹse. (1 Tim 4:​13-15) Ma ghaa ru ena, ma ghi do gha re emwa ni gbegba, ni sẹtin loo Ẹmwẹ Ọghe Osanobua ya maa emwa emwi. Ma ghaa ya e Baibol maa emwa ọvbehe emwi, ma i khian wa gha tie ẹre ma iran kẹkan. Ma ghi hia ne ima rhan otọre ma iran, ma ghi vbe gi iran rẹn vbene ọ ya dekaẹn iran hẹ. Adeghẹ ima na gha tie Baibol ne egbe ima vbe ẹghẹ hia, ma ghi do gha re emwa ni gbegba, ni sẹtin loo Evbagbẹn Nọhuanrẹn ya maa emwa emwi.​—2 Tim 3:​16, 17. w20.09 28 ¶12

Ma ghaa muẹn roro vbene Jehova ya ru iyobọ ne ima vbe ẹdẹnẹrẹ, ọ ghi ya ima rhiegbe ye iwinna ikporhu iyẹn nọ maan. Vbe igiemwi, e Jehova keghi kpemehe evbare orhiọn ughughan ne ima. Usun evbare orhiọn na, ọre ebe ughughan ne otu gbẹnnẹ ladian, ke na print kevbe ni rre intanẹt, e vidio kevbe evba ya ehọ viọ ughughan, ya sẹ egbe JW Broadcasting. A gha miẹn ayahọmwaehọ ni hẹnhẹn egbe yan e Baibol vbe urhuẹvbo ni gberra 1,000 vbe wẹbsait ọghomwa. Emwi nọ yan ọmwa unu rua ẹre ọna wa khin! (Mat 24:​45-47) Emwi ọvbehe nọ khian ru iyobọ ne ima ya rhiegbe ye iwinna ikporhu iyẹn nọ maan, ọre ne ima gha ya egbe taa igiemwi ọghe Jesu. Jesu ma kue ne emwi rhọkpa mu idobo ye ọre egbe, nẹ ghẹ ghi kporhu. (Jọn 18:37) Vbe ẹghẹ ne Setan ya mu “arriọba otọ agbọn hia” kevbe uyi ni lelẹe khian ma e Jesu, Jesu ma gi ẹre wu ye ọre aro, nọ rhunmwuda ọni gbe uhunmwu kotọ ne Setan. Vbe ẹghẹ ne emwa vbe ya gha hoo ne iran ma e Jesu ọba, Jesu ma kue. (Mat 4:​8, 9; Jọn 6:15) Ọ ma gi iwinna emwi ewe ọghe agbọn na muẹn, ra nọ dobọ iwinna ikporhu yi, rhunmwuda ne emwa na gha zẹ ọre kpokpo. (Luk 9:58; Jọn 8:59) Ma ghaa werriẹ aro daa edanmwẹ, ma gha ye sẹtin da imudiase ọghe ima yi deghẹ ima na lele ibude ne ukọ e Pọl rhie ne ima vbe ako Evbagbẹn Nọhuanrẹn ne ebe ẹdẹ ọghe ẹdẹnẹrẹ ke ladian. w20.09 9-10 ¶6-7

U miẹn vbene ọ sẹ ima ọyẹnmwẹ hẹ, ne ima na mwẹ etẹn nikhuo ni loo ẹrhiọn ọghe iran ya ru emwi ughughan vbe iko ọghe Jehova. Vbe igiemwi, iran zẹ ewanniẹn vbe iko, iran mwẹ obọ vbe iwinna ikporhu iyẹn nọ maan, eso vbọ mwẹ obọ vbe Ọgua Arriọba na dọlọ yi, iran vbe ru iyobọ ne etẹn ne iran gba ga. Vbọrhirhighayehẹ, iran vbe mwẹ isievẹn ne iran la gberra. Eso gbaroghe evbibiẹ iran ni khian ọmaẹn nẹ. Eso werriẹ aro daa ukpokpo vbuwe ẹgbẹe. Eso vbe rrọọ na miẹn wẹẹ, iran ọkpa ẹre ọ fẹko koko emọ khian. Vbọzẹe nọ na khẹke ne ima gha rhie igiọdu ne etẹn ima nikhuo? Rhunmwuda, emwa ni rre uwu agbọn i rhie ọghọ nọ khẹke ne ikhuo. Vbe deba ọni, e Baibol rhie ibude ne ima, ne ima gha rhie igiọdu ne ikhuo kevbe ne ima gha ru iyobọ ne iran. Vbe igiemwi, ukọ e Pọl keghi tama etẹn ni ghaa rre Rom wẹẹ, ne iran rhan obọ miẹn Fibi yi, kevbe ne iran “ru iyobọ nọ rhirhi gha gualọ nẹẹn.” (Rom 16:​1, 2, NW ) Vbe ẹghẹ ne Pọl na gha re Farisi, ẹi mwẹ ọ ma gha ya aro gbe ikhuo re, rhunmwuda, ọni ọre emwi nọ wa gua avbe Farisi obọ ro. Sokpan, vbe ọ ghi khian Ovbiotu e Kristi nẹ, obọ esi ẹre ọ ghi ya gha mu ikhuo, zẹvbe ne Jesu vbe gha ye. w20.09 20 ¶1-2

Ma ghaa hoo ne ima ru iyobọ ne emwa ne ima gu ruẹ e Baibol, ne iwinna ikporhu mieke na gha gbe iran otiti, ma sẹtin nọ ọmwa ne ima gu ruẹ e Baibol avbe inọta vbenian: “De ere ne u he miẹn ke ne u ya rẹn avbe ẹmwata ni rre Baibol, kevbe ne u ya suẹn gha ya avbe ilele ni rrọọ ru emwi vbe arrọọ ọghuẹ? Uwẹ ma ghee ẹre wẹẹ, te ọ khẹke ne emwa ọvbehe vbe rẹn avbe ẹmwata na ra? Vbọ khẹke ne u ru, ne iran mieke na vbe rẹn avbe ẹmwata na?” (Itan 3:27; Mat 9:​37, 38) Yerre wẹẹ, te Jesu wẹẹ ne ima gha maa emwa ọvbehe emwi, ne iran “gha ru emwi hia” nọ yi ẹre iyi ne ima. Usun iyi na, ọre uhi eva ni ghi ru ekpataki sẹ. Ọni ọre na hoẹmwẹ Osanobua kevbe ogieva ima. (Mat 22:​37-39) Ahoẹmwọmwa ne ima mwẹ ne Osanobua kevbe ogieva ima, ẹre ọ ya ima kporhu. Sokpan, vbọ gha de ọghe na suẹn gha kporhu, emwa eso ne ima gu ruẹ e Baibol ghi gha si egbe rhunmwuda ohanmumwẹ. Ọ khẹke ne ima gha rhie igiọdu ne iran wẹẹ, e Jehova gha ru iyobọ ne iran ya gha mwẹ udinmwẹ.​—Psm 18:​1-3; Itan 29:25. w20.11 3 ¶6-8

Zẹvbe ne u ya mu egbe yotọ, u ghi mu ẹmwẹ ọmwa ne u khian maa re emwi ye erhunmwu. Rinmwian e Jehova nọ ru iyobọ nuẹn ya sẹtin maa re emwi vbe odẹ nọ gha sẹ ọre ekhọe. Gha mwẹ ọnrẹn vbe ekhọe vbe ẹghẹ hia wẹẹ, emwi nọ ya ruẹ maa re emwi, ọre ne u ru iyobọ nẹẹn ya sẹtin do dinmwiamẹ. Te ọ khẹke ne ọmwa ne u gu ruẹ e Baibol gha gu e Jehova guan. Vbọ khian ya ru ọna hẹ? Ọ ghaa hoo nọ danmwehọ Osanobua, ọ ghi gha tie Baibol vbe ẹdẹgbegbe. (Jọs 1:8; Psm 1:​1-3) Ọ gha vbe sẹtin gha na erhunmwu gie Jehova vbe ẹdẹgbegbe. Ọ khẹke ne u gha ya ekhọe hia na erhunmwu, u ke suẹn dọmwadẹ iruẹmwi, u ghi vbe ya erhunmwu khui ẹre, u ghi vbe hia ne u so eni ẹnrẹn vbe erhunmwu nii. Ọ gha bẹghe vbene u ya na erhunmwu hẹ, irẹn tobọ irẹn ghi vbe rẹn vbene a ya ya ekhọe hia na erhunmwu gie Jehova hẹ, vbe eni Jesu Kristi. (Mat 6:9; Jọn 15:16) Ọ ghaa tie Baibol ne egbe ẹre vbe ẹdẹgbegbe, ọ na vbe gha na erhunmwu gie Jehova vbe ẹghẹ hia, ẹi mwẹ ọna ma ru iyobọ nẹẹn ya sikẹ e Jehova sayọ!​—Jems 4:8. w20.10 8 ¶8; 9 ¶10-11

Te emwi hia wa khian hẹnẹhẹnẹ vbe otu ọghe Jehova vbe ẹdẹnẹrẹ, zẹvbe nọ vbe gha ye vbe orre nokaro; erriọ ẹre ọfunmwegbe vbe ya rrọọ. (Iwinna 16:​4, 5) Vbe igiemwi: U gha yo iko ọvbehe, ebe Owa Ọkhẹ na loo vbe iko ruẹ, ẹre a khian vbe loo vbe evba, ako iruẹmwi ọkpa ẹre a khian vbe ziro yan, obẹlẹ ọkpa ẹre a khian vbe loo ya ruẹ ọre, ọ gha khọn rẹn nọ gha re otọ ẹvbo ọvbehe. U i khian sẹ evba, ne u gha nọ egbuẹ wẹẹ, ‘Vbe iran ru mwa?’ Uhukpa ẹre u khian wa ya gua usun ro. De ako ọvbehe ne a na miẹn egbe emwi vbenian, vbọ gberra otu ne orhiọn nọhuanrẹn ọghe Osanobua loo? (Zẹf 3:9) Emwi ne u gha sẹtin ru. Nọ egbuẹ wẹẹ: ‘Mẹ hia vbe odẹ ke odẹ ne I gha ru emwi nọ gha ya iko ne I ye gha mwẹ ọfunmwegbe kevbe akugbe ra? Mẹ lele adia ọghe ediọn ni rre uwu iko ra? Ọmwa ne etẹn gha sẹtin ya egbe kọ ẹre imẹ khin ra, katekate deghẹ I na gha mwẹ iwinna eso ne I ru vbuwe iko? Ọmwa nọ rherhe sẹ iko kevbe nọ ru emwi ye ẹghẹ ẹre imẹ khin ra? Ọmwa nọ mu egbe nọ ya ru iyobọ ne emwa ọvbehe kevbe nọ rhiegbe ladian ya winna vbuwe iko ẹre imẹ khin ra?’ (Jems 3:17) U gha bẹghe ẹre wẹẹ, ọ mwẹ ako eso nọ khẹke ne u winna yan, rinmwian Osanobua nọ ya orhiọn nọhuanrẹn ọghẹe ru iyobọ nuẹn. U gha gi orhiọn nọhuanrẹn gha dia ruẹ vbe emwi ne u rhirhi gha ru, etẹn ni rre uwu iko ghi do hoẹmwẹ ruẹ sayọ, iran ghi vbe gha gbọyẹmwẹ ye emwi ne u ru vbuwe iko. w20.10 23 ¶12-13

Te Ẹmwẹ Ọghe Osanobua yevbe ughegbe. (Jems 1:​23-25) Ma nibun ke kpa vbe owa, ma keghi ghee ughegbe, ne ima mieke na rẹn deghẹ ako eso rrọọ nọ khẹke ne ima dọlọ yi vbe egbe ima. Erriọ vbe ye, ma ghaa tie Baibol vbe ẹdẹgbegbe, ma ghi gha bẹghe ako eso vbe arrọọ ọghe ima nọ khẹke ne ima ru afiwerriẹ yi. Owiẹ owiẹ ẹre etẹn nibun ya tie ebe ẹdẹ, ne emwi ne iran tiere mieke na dia iziro kevbe uyinmwẹ ọghe iran la ẹdẹrriọ. Deba ọni, ọ khẹke ne ima gha zẹ ẹghẹ kọ vbe ẹdẹgbegbe ne ima ya gha tie Baibol ne egbe ima kevbe ne ima ya gha ru erria yan rẹn. Ọ ma zẹdẹ khẹke ne ima ya ọna rhẹghẹrẹ, rhunmwuda ọ rre usun emwi nọ khian ya ima mudia kpasi vbe odẹ ọghe arrọọ. Ọ gha gia na kha wẹẹ, te Baibol yevbe mẹsini na ya ru X-ray, nọ ya ọmwa rẹn vbene uwu egbe ye hẹ. Sokpan, deghẹ ima hoo ne ima sẹtin lele adia ni rre Baibol ra adia ni ke obọ emwa ni su vbe otu e Jehova rre, te ọ kheke ne ima gha mu egbe rriotọ. w20.11 18 ¶3; 20 ¶8

Agharhemiẹn wẹẹ, Ivbiotu e Kristi ni ghaa rrọọ vbe orre nokaro mobọ gha miẹn ukpokpo, ẹghẹ vbe gha rrọọ ne iran ya gha rrọọ vbe ọfunmwegbe. De vbene iran ya loo ẹghẹ ọfunmwegbe na hẹ? Iran keghi rhiegbe ye iwinna ikporhu iyẹn nọ maan vbene egbe ma na wọọ iran. Ebe Iwinna khare wẹẹ, te uyinmwẹ ọghe iran ghaa “ya ọghọ ne Nọyaẹnmwa.” Iran keghi rhiegbe ye iwinna ikporhu iyẹn nọ maan, rhunmwuda ọni, iran na “gha muan yọ.” Vbe nai na gbawawẹ, e Jehova keghi fiangbe ẹrhiọn ne iran loo ro vbuwe ẹghẹ ọfunmwegbe nii. (Iwinna 9:​26-31) Te Ivbiotu e Kristi ni ghaa rrọọ vbe orre nokaro wa gha loo ẹkpotọ nọ rhirhi kie ne iran ya gha kporhu iyẹn nọ maan. Vbe igiemwi, vbe ukọ e Pọl ghi bẹghe ẹre wẹẹ, emwa nibun rre Ẹfisọs ne irẹn gha sẹtin kporhu ma, ọ keghi dia ẹvbo nii ya, nọ mieke na kporhu ma iran kevbe nọ ru iyobọ ne iran ya khian erhuanegbe Kristi. (1 Kọr 16:​8, 9) E Baibol gi ima rẹn wẹẹ, iran hia keghi suẹn gha “kporhu ẹmwẹ Nọyaẹnmwa” ẹsẹsẹmwẹse. (Iwinna 15:​30-35) Rhunmwuda ọni, iran kegha muan yọ zẹvbe ne ima bẹghe ẹre vbe ako Evbagbẹn Nọhuanrẹn ne ebe ẹdẹ ọghe ẹdẹnẹrẹ ke ladian. w20.09 16 ¶6-8

Orukhọ ọghe Adam ẹre ọ si uwu ye emwa nagbọn egbe. Te ima ye rri oya ẹre do sẹ banban. Sokpan de ere ne ima miẹn rhunmwuda arhiọkpaegbe ọghe Jesu? Ukọ e Pọl khare wẹẹ, “Arhiọkpaegbe vbe la obọ arhiọnkpa rre. Rhunmwuda, zẹvbe ne emwa hia wulo rhunmwuda ighẹ iran vbe Adam gba re ọkpa, erriọ ẹre a gha vbe huẹn emwa hia kpaegbe rhunmwuda ighẹ iran re ọkpa ba e Kristi.” (1 Kọr 15: 22) Ne Pọl na wẹẹ “emwa hia wulo rhunmwuda ighẹ iran vbe Adam gba re ọkpa,” vbọ yae kha? Emwa nagbọn hia ẹre Pọl ghaa guan kaẹn, rhunmwuda te ima hia rri orukhọ kevbe uwu vbe ukhu vbe obọ Adam. (Rom 5:12) Adam i rre usun emwa na khian huẹn “kpaegbe.” Ẹi khian sẹtin miẹn ere vbe izọese adẹwerriegbe ọghe Jesu, rhunmwuda, ọmwa nọ gbae ghaa nọ vbe ọ mema ru orukhọ daa Osanobua. Erriọ khian vbe gha ye ne emwa ne “Ovbi ọmwa” khian ka ba “ẹwe,” vbe ẹghẹ ibuohiẹn. “Ọfuan ọghe etẹbitẹ” ẹre ọ khẹ iran.​—Mat 25:​31-33, 46, NW; Hib 5:9. w20.12 5 ¶13-14

Adeghẹ ukpamuyọmọ eso ne ima yaro yi ma sẹ ima obọ, ma gha wa miẹn emwi ruẹ vbe obọ avbe odibosa. Vbe igiemwi, vbe asẹ ọkpa, e Jehova keghi nọ iran, deghẹ iran rhọkpa rẹn odẹ na gha ya sẹtin mu Ọba Ehab rẹrẹ. Iran kegha mu iziro ughughan rre. Sokpan iziro ọghe ọkpa vbọ ẹre Jehova ghi rhie. (1 Ọba 22:​19-22) Te avbe odibosa nikẹre ghi gha mu ohu ra, ne iran gha kha wẹẹ, ‘I i ghẹ te guan ban, te I wa ya mu ẹghẹ rhia’? Hiehie. Emwa ni gele mu egbe rriotọ ẹre avbe odibosa khin. Emwi ne iran wa gualọ ọre ne iran rhie uyi gie Jehova. (Giọg 13:​16-18; Arhie 19:10) Rhie aro tua ukpamuyọmọ ne ima mwẹ, ne ima na ya eni Osanobua wan egbe kevbe ne ima na ya Arriọba ọghẹe wewe. Ẹi re ukpamuyọmọ ne ima mwẹ ẹre ọ ya e Jehova ya aro nọ ghaan ghee ima. Sokpan imuegberriotọ ọghe ima ẹre ọ khian ya e Jehova kevbe etẹn ne ima gba ga hoẹmwẹ ima. Nọnaghiyerriọ, rinmwian e Jehova nọ ru iyobọ nuẹn ya gha mwẹ ekhọe imuegberriotọ. Gha ru erria yan igiemwi ọghe eguọmwadia e Jehova ne okha ọghe iran rre uwu e Baibol, ni ghaa mu egbe rriotọ. U ghi vbe gha ya ekhọe hia ru iyobọ ne etẹn vbene ẹtin ruẹ sẹ.​—1 Pit 5:5. w20.12 26 ¶16-17

Ẹrhu ematọn ọghe imiẹnfan keghi re avbe afiangbe ne ima yaro yi; ma yaro yọ wẹẹ, e Jehova gha san ima ẹse kevbe wẹẹ, ọ gha huẹn ima kpaegbe deghẹ ima na wu. (1 Tẹs 5:8; 1 Tim 4:10; Tai 1:​1, 2) Imiẹnfan ne ima yaro yi ya gbogba ga ima, ne emwi rhọkpa ghẹ mu iziro ọghe ima rhia. Ọna keghi ru iyobọ ne ima ya rhie aro tua avbe afiangbe ọghe Jehova ni dee vbe odaro, ọ vbe ru iyobọ ne ima ya zin egbe avbe ọlọghọmwa ne ima werriẹ aro daa nia. Vbe a ya mu ẹrhu ematọn na rhuẹ hẹ? Ma gha sẹtin ru ọna deghẹ ima na gha hia ne ima gha ghee emwi vbene Osanobua ghee ẹre. Vbe igiemwi, ma ma mu ẹtin yan ẹfe agbọn na, sokpan Osanobua ma mu ẹtin yan. (Psm 26:2; 104:34; 1 Tim 6:17) Umozo ọghe orhiọn keghi re Ẹmwẹ Ọghe Osanobua nọ re Baibol. Ọ keghi mwẹ ẹtin na ya vẹ ohọghe rua, ọ vbe fan emwa hin obọ imamwaemwi ohoghe kevbe uyinmwẹ dan rre. (2 Kọr 10:​4, 5; 2 Tim 3:​16, 17; Hib 4:12) Ẹghẹ ke ẹghẹ ne ima ya tie Baibol, ma na vbe miẹn adia vbe obọ otu ọghe Jehova, te ima ruẹ vbene a ya loo umozo ọghe orhiọn na hẹ.​—2 Tim. 2:15. w21.03 27 ¶4; 28-29 ¶10-11

Vbe Jọn rre imu rhunmwuda nọ na gha kporhu vbekpae Jesu, te ọ ye gha mu ẹmwẹ emwa ọvbehe roro. Vbe igiemwi, ọ gbẹn ebe Arhie Maan gie iko ughughan ni ghaa rrọọ vbe ẹghẹ nii, ne iran mieke na rẹn emwi “ne ọ ra do sunu” vbe nẹi khian ghi kpẹẹ gbe. (Arhie 1:1) Ọ khọ wẹẹ, vbe a ghi faẹn nẹ vbe imu vbe Patmọs, ẹre ọ na gbẹn ebe Jọn, nọ re ọkpa vbe usun Ebe Enẹ Ni Ta Okha Ọghe Jesu. Ọ na vbe gbẹn ebe Jọn nokaro ya sẹ nogieha, nọ ya rhie igiọdu ne etẹn. U gha vbe sẹtin yegbe tae Jọn, vbe odẹ nọ ya mu ọghe emwa ọvbehe ye okaro vbe arrọọ ọghẹe. U gha sẹtin rhie ẹre ma wẹẹ, u hoẹmwẹ emwa ọvbehe vbe odẹ ne u ya loo arrọọ ruẹ. Agbọn Esu na hoo ne emwa wa rẹn ọghe enegbe iran ọkpa, ne iran gha loo ẹghẹ kevbe ẹrhiọn ọghe iran ya khuan igho khian ra ne iran gha ru emwi nọ gha ya emwa gha họn usi iran rre. Sokpan emwa ọghe Osanobua i yerriọ. Iran keghi loo ẹghẹ kevbe ẹrhiọn ọghe iran ya ru iyobọ ne emwa ya do rẹn e Jehova. w21.01 10 ¶9-10

Te Jonatan gha te gha gbọvo e Devid, rhunmwuda zẹvbe ovbi e Sọl ne ọdiọn, irẹn ẹre ọ te khẹke nọ rri ọba lele erhae. (1 Sam 20:31) Sokpan rhunmwuda ne Jonatan na gha mu egbe rriotọ kevbe nọ na gha hoo ne irẹn ku obọ gbe ba emwamwa ọghe Jehova, ọ na ya ekhọe hia kue yọ ne Devid rri ọba lele erha irẹn. Ọ ma gha mwẹ ẹghẹ nọ ya fi iyeke gbe Devid, agharhemiẹn wẹẹ, erhae ghaa mu ohu ẹre rhunmwuda nọ na ye Devid ike. (1 Sam 20:​32-34) Agiẹngiẹn ne Jonatan ghaa mwẹ ne Devid, ẹre ọ si ẹre nọ ma na gha ghee ẹre zẹvbe oghian nọ khian do miẹn irẹn ukpo. Ovbiyokuo nọ din, nọ gua vbe fi uhanbọ, ẹre Jonatan ghaa khin. Vbene Jonatan vbe erhae ighẹ Sọl ghi khọn okuo sẹ, emwa na gha tae wẹẹ, “okhian kẹ iran sẹ oghohọn, iran wegbe sẹ oduma.” (2 Sam 1:​22, 23) Te ena hia gha te sẹtin ya e Jonatan gha ya obọ gbe ẹwẹ, sokpan ọ ma ru vberriọ. Ọ ma vbe gha gu e Devid suan ra nọ gha gbọvo ẹre. Rhunmwuda ne Devid na gha mwẹ amuẹtinyan kevbe udinmwẹ, ẹmwẹ ọnrẹn kegha yẹẹ e Jonatan. Uhiẹn, vbe Devid ghi gbe Golaiat nẹ, ẹre Jonatan na do hoẹmwẹ ọnrẹn zẹvbe nọ hoẹmwẹ egbe ẹre. w21.01 21 ¶6; 22 ¶8-9

Ivbiotu e Kristi hia keghi rre ototọ ọdakha ọghe Jesu Kristi nọ re ọmwa nọ gbae. Okhuo nọ re Ovbiotu e Kristi gha rọnmwẹ ọdọ nẹẹn, ototọ asẹ ọghe ọdọ re, nọ re ọmwa nọ ma gba, ẹre ọ ghi ye. Vbọrhirhighayehẹ, ọna i mobọ re emwi nọ khuẹrhẹ. Rhunmwuda ọni, okhuo ke zẹ ọdọ, ọ khẹke nọ ka nọ egbe ẹre wẹẹ: ‘De emwi eso nọ rhie ẹre ma wẹẹ, ọtẹn nokpia na, gha sẹtin gha re uhunmwuta ẹgbẹe nọ maan? Ọ mu ugamwẹ e Jehova karo vbe arrọọ ọghẹe ra? Deghẹ ẹi ru vberriọ nia, vbia ghi ya rẹn hẹ wẹẹ, ma gha ru orọnmwẹ nẹ, ọ gha sẹtin ru iyobọ ne ima zẹvbe uhunmwuta ẹgbẹe, ne ima ya deziẹn vbe odẹ ọghe orhiọn?’ Ọ vbe khẹke ne ọtẹn nokhuo nọ egbe ẹre wẹẹ: ‘De akpa eso ne imẹ mwẹ nia, nọ gha ru iyobọ mẹ vbe I gha ru orọnmwẹ nẹ? Mẹ mwẹ izinegbe ra? Mẹ zẹ emwi obọ ra? Mẹ gu e Jehova mwẹ asikẹgbe ne khuankhuankhuan ra?’ (Asan 4:​9, 12) Deghẹ okhuo na gua zẹ ne egbe ẹre, ọ ke ru orọnmwẹ, emwi i khian mobọ lọghọ ọre gbe, vbe ọ gha ru orọnmwẹ nẹ. Etẹn ima nikhuo nibun wa gbe uhunmwu kotọ ne ọdafẹn iran. Igiemwi esi ẹre ọna wa khin, ọ vbe khẹke na tian iran yọ! Ọ keghi re emwi ọyẹnmwẹ na gha ga e Jehova vbuwe ẹbu etẹn nikhuo na! w21.02 8 ¶1-2

Ke ukpo eso gha dee, etẹn eso keghi ruẹ urhuẹvbo ọgbọn, ne iran mieke na rhiegbe ye iwinna ikporhu iyẹn nọ maan sayọ. Sokpan ẹi re avbiẹ afiwerriẹ etẹn vbenian he ru, ne iran mieke na sẹtin ruẹ urhuẹvbo ọgbọn na. Vbe igiemwi, etẹn eso kpa hin iko ne a na zẹ urhuẹvbo ọghe iran rre, ne iran mieke na ya gha ga vbe eke ne a na gualọ iyobọ, agharhemiẹn wẹẹ urhuẹvbo ọvbehe ẹre a zẹ vba. Ekhọe obọ iran, ẹre etẹn vbenian ya ru afiwerriẹ na, ne iran mieke na rhiegbe ye iwinna ikporhu iyẹn nọ maan sayọ. Agharhemiẹn wẹẹ ọ sẹtin rhie ẹghẹ iran ke sẹtin gha zẹ urhuẹvbo ọghe ọgbọn na ẹse, iran wa mwẹ iyobọ nọkhua ne iran ye vbuwe iko. Uyinmwẹ esi kevbe emwi ẹwaẹn ọghe iran keghi ru iyobọ ne etẹn ni rre uwu iko ya deziẹn vbe odẹ ọghe orhiọn. Aro nọ ghaan ẹre ima ya ghee etẹn vbenian ni rhie egbe iran ladian! Ọ ma khẹke ne ẹbu ediọn gha roro ẹre wẹẹ, rhunmwuda wẹẹ ọtẹn nokpia i gua zẹ urhuẹvbo ọghe iran ẹse, ọ ma gbegba nọ gha ga zẹvbe ọdiọn ra ọguọmwadia iwinna vbuwe iko. Emwi nọ khẹke ne ẹbu ediọn ghee, ọre deghẹ ọtẹn nokpia na mwẹ avbe akpa ne Evbagbẹn Nọhuanrẹn wẹẹ ne ediọn kevbe eguọmwadia iwinna gha mwẹ.​—1 Tim 3:​1-10, 12, 13, NW; Tai 1:​5-9, NW. w20.08 30 ¶15-16

Emwa sẹtin gha roro ẹre wẹẹ, deghẹ egbe na rran iran, iran na fe ya obọ mu iso kevbe deghẹ ọfunmwegbe na gha rre ẹgbẹe ọghe iran, ẹre iran khian na sẹtin gha sọyẹnmwẹ. Sokpan ọyẹnmwẹ ne Jems ghaa guan kaẹn, keghi re ọkpa vbuwe avbe akpa ne orhiọn nọhuanrẹn ya ọmwa mwẹ; ọyẹnmwẹ na ma hẹnhẹn egbe yan emwi nọ sunu vbe arrọọ ọghe ima, ọ maan ra ọ khọọ. (Gal 5:22) Ovbiotu e Kristi gha rẹn wẹẹ, irẹn ru emwi nọ ya ẹko rhiẹnrhiẹn e Jehova kevbe wẹẹ, irẹn lele igiemwi ọghe Jesu, ọ keghi yae sọyẹnmwẹ. (Luk 6:​22, 23; Kọl 1:​10, 11) A gha sẹtin ya ọyẹnmwẹ na, gie erhẹn nọ baa vbuwe urhukpa ebo; ọ gha khọnrẹn ne amẹ gha rhọọ ra ne ẹhoho gha hoho, ẹi dọyọ, rhunmwuda ọgọ nọ degue ẹre. Erriọ vbe ye, ọ gha khọnrẹn ne ima gha khuọnmwi, ra ima ma miẹn igho loo somwa, ra emwa ima vbuwe ẹgbẹe ra emwa ọvbehe ta ima ọtagiẹ, ra iran zẹ ima kpokpo, te ima ye sọyẹnmwẹ. Uhiẹn, ẹghẹ ne emwa ya zẹ ima kpokpo ne iran mieke na gbe orhiọn ye ima iwu, ẹre ima na sọyẹnmwẹ sẹ. Ukpokpo ne ima werriẹ aro daa rhunmwuda amuẹtinyan ọghe ima, so igiẹ yọ wẹẹ, ma ẹre ọ gele re Ivbiotu e Kristi ọghe ẹmwata. (Mat 10:22; 24:9; Jọn 15:20) Ẹi khabe ne Jems na ta ẹmwẹ nọ rre ako Evbagbẹn Nọhuanrẹn ne ebe ẹdẹ ọghe ẹdẹnẹrẹ ke ladian. w21.02 28 ¶6

U gha miẹn ako e Baibol eso, nọ ya ruẹ rẹn wẹẹ, ere rrọọ deghẹ ọmwa na mu ẹtin yan e Jehova, u ghi hia ne u rẹn ako vberriọ ye uhunmwu. Vbua khian ya ru ọna hẹ? U sẹtin gha tie ẹre ladian, ra u ghi gbẹnnẹ ọnrẹn yotọ, ne u mieke na gha ru erria yan rẹn vbe ẹghẹ hia. E Jehova keghi tama e Jọsua nọ gha tie ebe Uhi ne egbe ẹre vbe ẹghẹ hia, nọ vbe gha ru erria yan rẹn, nọ mieke na gha mwẹ ẹwaẹn. Ọna ẹre ọ khian ru iyobọ nẹẹn ya gha mwẹ udinmwẹ, nọ mieke na sẹtin su emwa Osanobua. (Jọs 1:​8, 9) Ako Evbagbẹn Nọhuanrẹn nibun rrọọ, nọ gha mu ima orhiọn sotọ, ọ gha khọnrẹn ne ima gha werriẹ aro daa ọlọghọmwa nọ gha te sẹtin ya ima gha si osi. (Psm 27:​1-3; Itan 3:​25, 26) Ma gha yo iko, ọta na ya guan kevbe ewanniẹn ne etẹn zẹ keghi rhie igiọdu ne ima. Erriọ ima vbe ya rhie igiọdu ne egbe, vbe ima ghaa gu egbe guan. (Hib 10:​24, 25) Ma gha vbe tama etẹn vbekpa emwi nọ kpokpo ima vbe orhiọn, iran ghi vbe rhie igiọdu ne ima. w21.01 6 ¶15-16

Vbe ẹghẹ ne u na dinmwiamẹ, u keghi rhie ẹre ma wẹẹ, u mwẹ amuẹtinyan nọ wegbe dae Jehova. E Jehova na wa vbe ya ekhọe hia rhie ruẹ ba ọmọ koko. Vbọ khẹke ne u ghi ru nia? Ọ khẹke ne u ye gha mu ẹtin yan e Jehova. Ẹi mobọ lọghọ na hẹnhẹn egbe yan e Jehova, vbe a gha khian ru azẹ ne kpataki, sokpan ọ gha de ọghe azẹ ne ima ma ghee sẹ emwi vbo? Ọ khẹke ne u mu ẹtin yan e Jehova vbe u gha khian ru azẹ nọ rhirhi gha khin, ọre azẹ nọ dekaẹn irọkhegbe nọ, ra iwinna ne a na miẹn igho ra emwi ne u khian ya ẹdagbọn ruẹ ru! Ghẹ gha ya ẹwaẹn obọ ruẹ ru emwi. Nọghayayerriọ, gha gualọ adia vbe uwu Baibol, ni gha ru iyobọ nuẹn ya ru azẹ nọ khẹke, u vbe hia ne u lele adia nii. (Itan 3:​5, 6) U ghaa ru vberriọ, ẹko ghi gha rhiẹnrhiẹn e Jehova, emwa ni rre iko ruẹ ghi vbe gha rhie ọghọ nọ khẹke nuẹn. Zẹvbe emwa ni ma gba, ma zẹdia ru abakuru. Vbọrhirhighayehẹ, ọ ma khẹke ne u gi ọni si ruẹ obọ ghee iyeke vbe ugamwẹ e Jehova. w21.03 6 ¶14-15

Ẹgbẹe ruẹ kpokpo ruẹ rhunmwuda ne u na ga e Jehova ra? Otọ ẹvbo ne arriọba na mu awua ye iwinna ima, ra ne iran na dobọ iwinna ugamwẹ eso ne ima ru yi, ẹre uwẹ ye ra? Deghẹ erriọ nọ, u gha wa miẹn ere vbọ, deghẹ u na tie ebe 2 Timoti 1:​12-16 kevbe 4:​6-11, 17-22. Ukọ ighẹ Pọl ẹre ọ gbẹn ako ọghe Evbagbẹn Nọhuanrẹn na, vbe ẹghẹ ne ọ na gha rre eghan. U ke tie avbe ako na, tama e Jehova ọlọghọmwa ne u la gberra, kevbe vbene ọ ye ruẹ hẹ. Wa tama rẹn vbene ọ ya rrọọ ruẹ ekhọe. Vbe iyeke ọni, u ghi rinmwian e Jehova ne ọ ru iyobọ nuẹn, ne u ya miẹn adia eso vbe okha ọghe Pọl, nọ gha ru iyobọ nuẹn ya rẹn emwi nọ khẹke ne u ru. E Jehova ka gi e Pọl rẹn wẹẹ, ọ gha miẹn ukpokpo zẹvbe Ovbiotu e Kristi. (Iwinna 21:​11-13) De odẹ ne Jehova ya ru iyobọ ne Pọl? E Jehova họn erhunmwu e Pọl, ọ na vbe rhie ẹtin nẹẹn. E Jehova keghi gi e Pọl rẹn wẹe, irẹn gha san rẹn ẹse ye ẹrhiọn nọ loo ro vbe ugamwẹ ọghe irẹn. E Jehova vbe loo avbe ọse ya ru iyobọ nọ khẹke ne Pọl. w21.03 17-18 ¶14-15, 19