February

E Jehova mwẹ ẹmwẹ eguọmwadia ẹre hia vbe ekhọe. Ọ sikẹ dọmwadẹ ima, ọ vbe rẹn vbe iro gha han ima. (Psm 145:18, 19) Gia ghee vbene Jehova ya rhie ẹre ma wẹẹ, irẹn mwẹ ọkanmwẹ daa Ẹlaija. Ẹghẹ ne emwi ya wegbe vbe otọ Izrẹl, ẹre akhasẹ nii ya gha rrọọ. Te avbe eghian wa gha kpokpo eguọmwadia e Jehova vbe ẹghẹ nii, iran na vbe gha hoo ne iran gbe Ẹlaija rua. (1 Ọba 19:1, 2) Ọ gha kẹ, emwi ọvbehe nọ ghaa kpokpo Ẹlaija vbe orhiọn, ọre nọ na gha roro ẹre wẹẹ, irẹn ọkpa ẹre ọ ghi kẹ vbe uwu avbe akhasẹ e Jehova hia. (1 Ọba 19:10) E Jehova keghi zẹ emwi ru vbobọvbobọ ya ru iyobọ ne Ẹlaija. Ọ na gie odibosa ọkpa bu ẹre, ya tama rẹn wẹẹ, eguọmwadia Osanobua nibun ọvbehe ye rrọọ! (1 Ọba 19:5, 18) E Jesu keghi gi erhuanegbe ẹre rẹn wẹẹ, etẹn ni rre uwu iko ẹre ọ khian ghi gha re ẹgbẹe ọghe iran. (Mak 10:29, 30) E Jehova ne Erha mwa nọ rre ẹrinmwi, yan rẹn wẹẹ, irẹn i khian sẹ ne ọre ọghẹe rae.​—Psm 9:10. w21.06 8-9 ¶3-4

Emwa nibun i miẹn ima yi, rhunmwuda emwi ne ima ya e Baibol ma emwa re, keghi vẹ ọre rua ohoghe ne ugamwẹ nibun ma emwa re. Avbe ọkaolotu ugamwẹ keghi ma emwa ẹre wẹẹ, Osanobua rri emwa dan oya vbe ẹrinmwi erhẹn. Iran keghi ya imamwaemwi na kpe ohan ye emwa egbe, ne iran mieke na gha ru emwi ne iran gualọ. Emwa ni ga e Jehova nọ re Osa ọghe ahoẹmwọmwa, keghi gi emwa rẹn wẹẹ, ohoghe ẹre imamwaemwi na khin. Avbe ọkaolotu ugamwẹ vbe ma emwa re wẹẹ, emwa nagbọn mwẹ orhiọn nẹi wu. Akpawẹ ẹmwata ẹre imamwaemwi na gele khin, ọni rhie ma wẹẹ, arhiọkpaegbe i khian gha rrọọ. Rhunmwuda ọni, ma keghi gi emwa rẹn wẹẹ, imamwaemwi na i rre Baibol. Ugamwẹ nibun ma emwa re wẹẹ, emwi ke emwi nọ rhirhi sunu daa ọmwa, erriọ Osanobua wẹẹ nọ gha ye, ra emwi ne ọmwa nii gu ẹhi ta nọ; sokpan ma keghi ma emwa re wẹẹ, emwa nagbọn gha sẹtin zẹ ne egbe iran, deghẹ iran gha ga Osanobua ra iran i gae. Vbọ ya avbe ọkaolotu ugamwẹ nibun hẹ vbe egbe, vbe ima ghaa gi emwa rẹn wẹẹ, ohoghe ẹre iran ma emwa re? Te aro iran wa kpannọ ugiọnmwẹ erhẹn. Ẹmwata ne ima ruẹ ghaa yẹẹ ima, ma ghi yae yi, ma ghi vbe yae gha ru emwi. (Jọn 8:45, 46) Te ima wa mudia gbain vbe odẹ ọghe ẹmwata, ma i yevbe Esu ne ọkaẹrhia, nọ de hin odẹ ẹmwata rre. Ma i ru emwi ke emwi nọ gbodan ghee emwi ne ima yayi. (Jọn 8:44) Osanobua ma hoo ne emwa rẹn gha “ma ẹko emwi dan,” sokpan ọ hoo ne iran “de obọ mu emwi esi” vbene Jesu ru ẹre.​—Rom 12:9; Hib 1:9. w21.05 10-11 ¶10-11

Vbọ khẹke ne ima ru, deghẹ ima na bẹghe ẹre wẹẹ, ma mwẹ ekhọe itengbemu kevbe arovbẹmwẹ? Ọ khẹke ne ima fi werriẹ! Ukọ e Pọl khare wẹẹ, emwa ni de ye “ifi ne Esu rhuẹre” gha ye sẹtin lẹẹ fe. (2 Tim 2:26) Ghẹ mianmian wẹẹ, ẹtin e Jehova ẹre ọ sẹ ọghe Esu. Deghẹ ima na gie Jehova ru iyobọ ne ima, ma gha sẹtin lẹẹ fe vbe ifi ne Esu khuẹn khẹ ima. A ma zẹdẹ de ye ifi ọghe Esu, ẹre ọ maan sẹ wẹẹ, a ghi de yọ nẹ, a do gha gualọ vbene a khian ya lẹẹ fe vbọ. Osanobua ọkpa ẹre ọ khian sẹtin ru iyobọ ne ima, ne ima ghẹ de ye ifi ọghe Esu. Nọnaghiyerriọ, gha rinmwian e Jehova vbe ẹdẹgbegbe, nọ ru iyobọ nuẹn ya zanzan egbuẹ ghee, deghẹ itengbemu ra arovbẹmwẹ suẹn gha gbọzinian vbe ekhọe ruẹ nẹ, ra deghẹ ọ suẹn gha rhie egbe ma vbe uyinmwẹ ruẹ nẹ. (Psm 139:23, 24) Ghẹ gi uyinmwẹ dan na gbọzinian vbe ekhọe ruẹ! Ẹi re eban Esu ke khuẹn ifi khẹ emwa, ukpo arriaisẹn nibun ẹre ọ ghi ye na. Vbene ẹi khian ghi kpẹẹ gbe, a gha mu Esu fi uvun nẹi mwẹ otọ, iyeke ọni, ọ ghi gbẹro. (Arhie 20:1-3, 10) Ne ẹghẹ nii sẹ, ẹre ima wa ye. Ọ ghi te sẹ ẹghẹ nii, wa gha begbe ne uwa ghẹ de ye ifi ọghe Esu. Wa gha hia vbe odẹ ke odẹ, ne uwa ghẹ gi itengbemu ra arovbẹmwẹ gbọzinian vbe ekhọe uwa. “Wa mu aro igbinna da Esu, ọ gha lẹẹ hin ehe ne uwa ye rre.” w21.06 19 ¶15-17

Ẹko keghi rhiẹnrhiẹn e Jehova vbe ọmwa gha do rẹn ẹmwata, kevbe deghẹ ọmwa nii na vbe gha tama emwa ọvbehe vbekpa emwi nọ ruẹ. (Itan 23:15, 16) Ẹi mwẹ ọ ma gha sẹ e Jehova ọyẹnmwẹ, vbe ọ gha bẹghe iwinna ne ima ru vbe ẹdẹnẹrẹ! Vbe igiemwi, agharhemiẹn wẹẹ COVID-19 lighi ehe hia rua vbe ukpo ugamwẹ ọghe 2020, orhunmwu 7,705,765 ẹre ima gu ruẹ e Baibol, vbene orhunmwu 241,994 na dinmwiamẹ. Te emwa ọgbọn na khian vbe gha ya emwa khian erhuanegbe Kristi. (Luk 6:40) Vbene ẹmwata, te ima ya e Jehova sọyẹnmwẹ, zẹvbe ne ima ya ya emwa khian erhuanegbe Kristi. Na do ru iyobọ ne emwa ya khian erhuanegbe Kristi i re iwinna ne kherhe, sokpan vbe ẹtin e Jehova, ma gha sẹtin ru iyobọ ne emwa ya do hoẹmwẹ Erha mwa nọ rre ẹrinmwi. Hia ne u gha mwẹ emwa ne u gu ruẹ e Baibol, ọ gha khọnrẹn nọ gha re orhunmwu ọkpa. Ọ gha wa biẹ ọmọ esi, deghẹ ima na gha nọ emwa ne ima kporhu ma, deghẹ iran hoo ne iran ruẹ e Baibol. Wa gi ima gha mwẹ ọnrẹn vbe orhiọn wẹẹ, e Jehova gha fiangbe ima ye ẹrhiọn ne ima loo. w21.07 6-7 ¶14-16

E Devid keghi ya osugi igho kevbe emwi ewe nibun ru iyobọ ye Ọgua Osa na khian bọ. (1 Krọ 22:11-16) Adeghẹ ima na bẹghe ẹre wẹẹ, ma i ghi sẹtin deba etẹn bọlọ owa ugamwẹ, rhunmwuda ima khian ọmaẹn nẹ, ma gha vbe sẹtin ya emwi ne ima mwẹ ru iyobọ ye iwinna Arriọba, vbene obọ ima sẹ. Ma sẹtin vbe ya emwi ne ima rẹnrẹn ya ru iyobọ ne avbe igbama. Gia ghee igiemwi ne ukọ e Pọl rhie ye otọ, vbe nọ dekaẹn na gha zẹ emwi obọ. Vbe Pọl ghi rhie Timoti ba egbe, ya gha kporhu vbe otọ ughughan, ọ keghi ya ẹkpotọ nii ma e Timoti obẹlẹ ughughan ne irẹn ya kporhu. (Iwinna 16:1-3) Emwi ne Pọl ma e Timoti re, ẹre ọ ru iyobọ ne Timoti ya guẹ vbene ya kporhu hẹ. (1 Kọr 4:17) E Timoti na vbe loo emwi nọ ruẹ re vbe obọ e Pọl, ya ru iyobọ ne emwa ọvbehe. w21.09 12 ¶14-15

De emwi ne ima gha miẹn ruẹ vbe igiemwi ọghe Apolọs kevbe ukọ e Pọl? Te ikpia eva na wa rẹn Ebe Nọhuanrẹn ẹsẹse. Iran eva wa gua ma emwa emwi, erriọ a vbe ya họn okhekhe ọghe iran. Iran wa vbe ru iyobọ ne emwa nibun ya khian erhuanegbe Kristi. Sokpan iran ma gha gbọvo egbe. (Iwinna 18:24) Uhiẹn, vbe Apolọs ghi kpa hin e Kọrinti rre nẹ, e Pọl na wẹẹ nọ werriegbe bu iran gha khian. (1 Kọr 16:12) Ọ dewarorua wẹẹ, Apolọs ma loo ẹse ọhẹ ne Osanobua ya we ẹre ghee ihan, te ọ ghaa loo ẹre ya kporhu, ọ na vbe gha yae rhie igiọdu ne etẹn. Ma gha vbe sẹtin kha wẹẹ, ọmwa nọ mu egbe rrie otọ ẹre Apolọs ghaa khin. Vbe igiemwi, ako ọkpa i rrọọ vbe Baibol nọ khare wẹẹ, Apolọs mu ohu vbe ẹghẹ ne Akuila kevbe Prisila “ya dọlegbe rhan otọ ẹmwẹ odẹ Osanobua ma rẹn ẹse.” (Iwinna 18:24-28) Ukọ e Pọl wa rẹn iwinna esiesi ne Apolọs ru. Sokpan ọ ma gha roro ẹre wẹẹ, te emwa khian ghi gha kha wẹẹ, Apolọs ẹre ọ maan sẹ irẹn. Ma gha tie ẹmwẹ ibude ne Pọl gbẹn gie etẹn ni rre Kọrinti, ma gha bẹghe ẹre wẹẹ, ọmwa imuegberriotọ kevbe ọmwa nọ mwẹ ẹwaẹn ẹre Pọl ghaa khin.​—1 Kọr 3:3-6. w21.07 18 ¶15-17

Te Adam vbe Ivi wa rhan aro he ẹmwẹ ye Osanobua obọ, rhunmwuda ọni, Osanobua keghi kpee iran hin ọmọ rre. Sokpan, emọ ne iran ghi biẹlẹ ghi vbo? Ne Jehova na hoẹmwẹ emwa nagbọn, ọ keghi gie ukpọmọkpa nọ mwẹ, nọ do wu ne iran, ne ẹkpotọ mieke na kie ne emwa ni họn ẹmwẹ nẹẹn, ya dọlegbe do gha re ọkpa vbe ẹgbẹe ọghẹe. (Jọn 3:16) Izọese na, ẹre ọ zẹ ighẹ Osanobua mu orhunmwu 144,000 ye ọmọ biẹ. (Rom 8:15-17; Arhie 14:1) Deba ọni, ọkhọngborrie emwa ye rrọọ ni họn ẹmwẹ ne Osanobua. Iran keghi yaro ye ẹghẹ ne Osanobua khian ya ka iran ba ẹgbẹe ọghẹe, vbe iran gha ghi la edanmwẹ nokiekie gberra nẹ, vbe iyeke ukpo arriaisẹn ọkpa ne Kristi khian ya kha. (Psm 25:14; Rom 8:20, 21) Uhiẹn vbe ẹghẹ ne ima ye na, iran sẹtin tie Jehova, “Erha” iran. (Mat 6:9) Ẹkpotọ gha vbe kie ne emwa ni khian rhiọ kpaegbe, ne iran ya ruẹ vbekpa e Jehova, ne iran mieke na rẹn emwi nọ gualọ vbe obọ iran. Emwa ni họn ẹmwẹ ne Jehova vbe ẹghẹ nii, ghi do deba ẹgbẹe ọghẹe vbe etẹbitẹ. w21.08 5 ¶10-11

Ikporhu iyẹn nọ maan ọre iwinna na waa e Pọl re. Ọna ọre iwinna nọ wa mu ye okaro vbe ẹdagbọn ọnrẹn. Ọ wa gha ma emwa emwi “vbe adesẹ orere kevbe dọmwadẹ owa.” (Iwinna 20:20) Ọ ma gha mwẹ ẹdẹ ọkpa nọ zẹkọ wẹẹ, ẹre irẹn khian ya gha kporhu. Vbe igiemwi, vbe Pọl diakhẹ Sailas kevbe Timoti vbe Atẹns, ọ na suẹn gha kporhu ma Ivbi e Ju kevbe emwa nẹi re Ivbi e Ju. Eso vbọ na do khian Ivbiotu e Kristi. (Iwinna 17:16, 17, 34) Uhiẹn vbe Pọl rre “eghan,” te ọ ye gha kporhu. (Fil 1:13, 14; Iwinna 28:16-24) E Pọl wa gha loo ẹghẹ ọre ẹse. Ọ wa mobọ gha tie emwa ọvbehe ba egbe vbe ọ ghaa rrie ikporhu. Vbe igiemwi, vbe ẹghẹ okaro ne Pọl ya mu okhian gha rrie ehe ughughan ya gha kporhu, ọ na rhie Jọn Mak lele egbe. Vbe okhian nogieva, ọ na rhie Timoti lele egbe. (Iwinna 12:25; 16:1-4) E Pọl wa vbe ma iran re vbene a ya siẹnro emwamwa ọghe iko hẹ, vbe na ya gbaroghe etẹn hẹ kevbe vbene a ya ya ifuẹro ma emwa emwi hẹ.​—1 Kọr 4:17 w22.03 27 ¶5-6

Emwa eso ma yayi wẹẹ Ayi rrọọ; iran wẹẹ, emwi ne iran ya aro iran dẹghe ọkpa ẹre iran khian sẹtin yayi. Sokpan egbe emwa vbenian yayi wẹẹ gravity rrọọ, agharhemiẹn wẹẹ iran i bẹghe gravity, rhunmwuda osẹ rrọọ nọ rhie ẹre ma wẹẹ, a gha fi emwi ghee odukhunmwu, ẹi mwẹ ọ ma de yotọ. Egbe amuẹtinyan ne Baibol guan kaan, keghi dekaan “ne ekhọe ọmwa mu emwi na ma he dẹghe,” rhunmwuda osẹ rrọọ nọ so igiẹ yọ wẹẹ, emwi nii gele rrọọ. (Hib 11:1) Te a gha loo ẹghẹ kevbe ẹrhiọn, na mieke na sẹtin gualọ otọ emwi nọ sẹ osẹ yọ wẹẹ, Ayi gele rrọọ. Sokpan emwa eso ma mu egbe ne iran ya ru vberriọ. Emwa vbenian ni ma gualọ otọ ẹmwata nọ rrọọ, sẹtin wa kha wẹẹ Osanobua i rrọọ. Umẹwaẹn eso ni rri egie ebe ghi gualọ otọ emwi nọ se osẹ yọ wẹẹ, Osanobua ẹre ọ gele yi emwi hia, iran na do yayi. Vbene ẹmwata, iran eso ma te yayi wẹẹ Ayi rrọọ, rhunmwuda, a ma ma iran re vbe university. Vbọrhirhighayehẹ, eso vbe uwu iran na, suẹn gha ga e Jehova nẹ. Te ọ khẹke ne ima hia ya amuẹtinyan ne ima mwẹ daa Osanobua khian nọ wegbe, ọre te ima yo esuku ra ima ma yo. w21.08 14 ¶1; 15-16 ¶6-7

E Jesu keghi zẹ erre ọghe ọmọ nọ wiri, nọ ya gi ima rẹn vbene Jehova mwẹ itohan hẹ. Ọmọ nii ghi kpa hin owa rre, ọ na ya yin “uyinmwẹ ọpakharha.” (Luk 15:13) Vbene ẹghẹ ya khian, ọmọ nii keghi roro iro fi uyinmwẹ werriẹ, ọ na mu egbe rrie otọ, ọ na werriegbe gha rrie owa. De emwi ne erhae ghi ru? E Jesu khare wẹẹ: “Urria gbaan ẹre ọ he ye, vbe erhae dẹghe ẹre, ekhọe re ke giẹngiẹn ọnrẹn ruan, ọ na rhulẹ bu ẹre, ọ gbae ginna egbe, ọ na mu ẹre unu hiẹnhiẹn.” Erhae ma khu ẹre werriegbe, ra nọ ya obọ nọ tọn muẹn. Nọghayayerriọ, ọ keghi mwẹ itohan ghee ẹre, ọ na yabọ ọre, ọ na vbe rhie ẹre la owa. Agharhemiẹn wẹẹ, emwi ne ọmọ nii ru i zẹdẹ maan hiehie, erhae keghi yabọ ọre, rhunmwuda nọ na roro iro fi uyinmwẹ werriẹ. Erha ọmọ na, nọ mwẹ itohan ghee ovbi ẹre mudia ye ihe Jehova. Te Jesu ya erre na ma ima re wẹẹ, e Jehova mu egbe nọ ya yabọ ọmwa ke ọmwa, nọ roro iro fi uyinmwẹ werriẹ.​—Luk 15:17-24. w21.10 8 ¶4; 9 ¶6

Vbe ẹdẹnẹrẹ, avbe ọkaolotu ugamwẹ nibun, keghi hia vbe odẹ ke odẹ, ne iran ya emwa gha roro ẹre wẹẹ, Osanobua i mwẹ eni. Ọni ẹre ọ si ẹre, ne iran na rhie eni Osanobua hin e Baibol nibun ne iran zedu ẹre rre. Eso kue vbe khama emwa ni rre ugamwẹ iran, ne iran ghẹ ghi loo eni nii vbe esọsi iran. Vbe nai na gbe awawẹ, Avbe Osẹe Jehova ọkpa ẹre ọ rhie uyi nọ khẹke ye eni Osanobua. Te a wa rẹn ima ye emwa ni ya eni Osanobua wewe vbe otagbọn hia! Ọni ẹre ọ si ẹre ne ima na ru emwi, nọ gha ya emwa rẹn wẹẹ, ọsosẹ ọghe Jehova ẹre ima gele khin! (Aiz 43:10-12) E New World Translation of the Holy Scriptures ne ima he print ladian, gberra ẹbo 240; vbe Baibol na, u gha wa miẹn eni Osanobua ighẹ Jehova vbe eke nọ khẹke nọ gha ye. Urhuẹvbo na he zedu ebe ima ghee, kẹ kevbe avbe vidio, ihuan kevbe avbe ikueta na ya ehọ viọ, na na loo eni Osanobua, gberra 1,000! w21.10 20-21 ¶9-10

Te ima ga e Jehova vbe ima ghaa ru iyobọ ne etẹn ni gualọ iyobọ. E Jehova yan rẹn wẹẹ, te irẹn khian fiangbe Ivbi Izrẹl ni ghaa ru ẹse ne ivbiogue. (Diut 15:10) Ẹghẹ ke ẹghẹ ne ima ya ru iyobọ ne ọtẹn nọ gualọ iyobọ, te Jehova ghee ẹre wẹẹ, irẹn ẹre ima ru ẹse nii na. (Itan 19:17) Vbe igiemwi, e Pọl keghi tie ẹse ne etẹn ni ghaa rre Filipai ru ne irẹn, vbe ẹghẹ ne irẹn ya gha rre eghan “izọese nọ yẹẹ Osanobua, kevbe nọ vbe rhan obọ miẹn.” (Fil 4:18) Gbarokotọ ghee etẹn ni rre iko ne u ye, u ghi nọ egbuẹ wẹẹ, ‘De ọtẹn ne I gha sẹtin ru iyobọ na?’ Ẹko keghi rhiẹnrhiẹn e Jehova vbe ima ghaa loo ẹghẹ ọghe ima, ẹrhiọn ọghe ima, emwi ne ima guẹ kevbe emwi ewe ne ima mwẹ ya ru iyobọ ne etẹn ni gualọ iyobọ. Te Jehova ghee ẹse vbenian zẹvbe odẹ ọkpa ne ima ya rhie ugamwẹ nẹẹn. (Jems 1:27) Ẹrhiọn kevbe ẹghẹ ẹre a loo, na mieke na sẹtin ga Osanobua vbe odẹ ọghe ẹmwata. Sokpan ẹi khua ima ihẹ. (1 Jọn 5:3) Vbọ ya ima kha vberriọ? Rhunmwuda ahoẹmwọmwa ne ima mwẹ ne Jehova kevbe etẹn ne ima gba ga, ẹre ọ ya ima ru vberriọ. w22.03 24 ¶14-15

Ma gha rẹn ọlọghọmwa ne etẹn ima la gberra, ẹre ima khian na gele sẹtin mwẹ amuroro daa iran. Vbe igiemwi, gia kha wẹẹ, ọtẹn nokhuo ọkpa mwẹ emianmwẹ nọ wegbe nọ gu vẹn, sokpan ọ ma vian ma ọmwa rhọkpa. Ọtẹn na sẹtin gha gualọ iyobọ ọghe ima. Rhunmwuda ọni, ma sẹtin nọ egbe ima wẹẹ, “I gha sẹtin ya gu ọtẹn na le evbare ra? I gha vbe sẹtin gu ẹre dọlọ owa yi ra?” Adeghẹ ima na rẹn ọtẹn nokpia nẹi ghi mwẹ iwinna, ma sẹtin vbe nọ egbe ima wẹẹ, “I gha sẹtin gha ru iyobọ igho nẹẹn, ọ ke miẹn iwinna ọvbehe ra, ọ gha khọnrẹn wẹẹ, I ma gi ẹre rẹn wẹẹ, obọ mwẹ ẹre igho nii ke rre ra? Ọ ma khẹke ne etẹn ima ka do nọ iyobọ vbe obọ ima nẹ, ma ke ru iyobọ ne iran. Ọ khẹke ne ima zẹ owẹ nokaro, vbene Jehova vbe ru ẹre. Ẹdẹgbegbe ẹre ọ ya ru ẹre ne ovẹn gha yunmwu, agharhemiẹn wẹẹ, ma ma ya unu nọ rẹn! Ovẹn wa mwẹ iyobọ nọkhua nọ ye ne emwa hia, ya sẹ egbe emwa nẹi gbọyẹmwẹ yọ. Uwẹ ma bẹghe ẹre wẹẹ, ne Jehova na kpemehe emwi ne ima gualọ ne ima, te ọ rhie ẹre ma wẹẹ, irẹn hoẹmwẹ ima? Ne Jehova na zẹ emwi obọ ne ima, keghi ya ahoẹmwọmwa ne ima mwẹ nẹẹn wegbe sayọ! w21.09 22-23 ¶12-13

Ahoẹmwọmwa nẹi beghe ne Osanobua mwẹ, ẹre ọ si ẹre nọ na yabọ ima. E Jehova gha bẹghe ẹre wẹẹ, ọmwa orukhọ roro iro fi uyinmwẹ werriẹ, ọ na vbe zobọ vbe emwi dan nọ ru, ọ ghi yabọ ẹre rhunmwuda ahoẹmwọmwa nẹi beghe nọ mwẹ nẹẹn. Vbe Devid ghi guan kaan e Jehova, ọ na wẹẹ: “Ẹi rri ima oya nọ ma mwa, ra nọ ru ima emwi ba ẹmwẹ orukhọ kevbe abakuru mwa.” (Psm 103:8-11) Emwi nọ sunu daa e Devid yae rẹn wẹẹ, ọmwa gha ru orukhọ nọ wegbe, ekhọe ọghẹe sẹtin gha fi ẹre uwẹnrhiẹn sẹrriọ wẹẹ, agbọn ghi wa khan rẹn. Sokpan ọ na do bẹghe ẹre wẹẹ, e Jehova “ya orukhọ bọ.” Vbọ ya e Jehova ru vberriọ? Ewanniẹn ọghe inọta na rre ako evbagbẹn nọhuanrẹn, ne ebe ẹdẹ ọghe ẹdẹnẹrẹ ke ladian. Erhunmwu ne Devid na vbe ako na, ya ima rẹn wẹẹ, rhunmwuda ne Jehova na vuọn ne ahoẹmwọmwa nẹi beghe, ẹre ọ si ẹre ne Jehova na yabọ emwa ni tu tie ẹre. Adeghẹ orukhọ ne ima ru na gbe ima egbe, emwi nọ maan nọ. Ọ gha ru iyobọ ne ima ya roro iro fi uyinmwẹ werriẹ. w21.11 5 ¶11-12

Aro nọ ghaan ẹre Jehova ya ghee eni ẹnrẹn, ọ vbe hoo ne emwa hia gha ghee ẹre vberriọ. (Aiz 42:8) Ke ukpo arriaisẹn ehan gha dee, ẹre a ke sa ọrho ye eni Osanobua. (Psm 74:10, 18, 23) Vbe ẹghẹ ne Esu na ba Osanobua ohoghe ẹre ọna ya suẹn, ọ wẹẹ, ọ mwẹ emwi nọ maan ne Osanobua ma hoo nọ sẹ Adam vbe Ivi obọ. (Evba ya Esu kha ọre “Ọmwa Nọ Ya Unu Rhia Ọmwa Rua.”) (Gẹn 3:1-5) Ke ẹghẹ nii gha dee, te emwa ghi wa ba Osanobua ohoghe wẹẹ, ọ ma hoo ne agbọn maan emwa nagbọn. E Jesu ma zẹdẹ gha ghọghọ ye ozan ne emwa ghaa zan eni Erhae. E Jehova ọkpa, ẹre ọ mwẹ asẹ na ya khaemwisẹ yan agbọn kevbe ẹrinmwi, odẹ nọ ya kha, ẹre ọ vbe maan sẹ. (Arhie 4:11) Sokpan, Esu keghi ya odibosa nibun kevbe emwa nagbọn gha roro ẹre wẹẹ, Osanobua i mwẹ asẹ, nọ ya khaemwisẹ yan iran. Vbe nẹi khian ghi kpẹẹ gbe, a gha zuze ye ẹmwẹ nọ rre otọ na. Ẹghẹ nii, emwa hia ghi do bẹghe ẹre wẹẹ, odẹ ne Osanobua ya khaemwisẹ ẹre ọ maan sẹ, kevbe wẹẹ, Arriọba ọghẹe ọkpa, ẹre ọ khian sẹtin ya ọfunmwegbe kevbe agbẹkunsotọ gha rre agbọn na. w21.07 9 ¶5-6

Ẹi re ọmwa ẹre ọ khian tama okpia nọ mwẹ ọmọ mwẹ amwẹ wẹẹ, nọ kpemehe evba gha re, evba gha da, ukpọn na gha yọ kevbe ehe na gha dia ne ẹgbẹe ọre; ọ rẹnrẹn wẹẹ, emwi nọ khẹke ne irẹn ru nọ. Ọmwa nẹi miẹn igho loo sẹ omwa ẹre uwẹ khin ra? Adeghẹ erriọ nọ, ma rẹn wẹẹ, emwi i khian wa gha khuẹrhẹ nuẹn. Vbene emwi rhirhi gha ye hẹ nuẹn, u gha ye sẹtin loo ẹghẹ na, ya ru emwi nọ gha ya amuẹtinyan ruẹ wegbe. Tie ebe Matiu 6:25-34, sokpan u ke ru vberriọ, u ghi na erhunmwu; u gha ghi tie ẹre nẹ, u ghi mu emwi ne u tiere roro. Ọ khẹke ne u gha muẹn roro, odẹ ne Jehova ya kpemehe ne etẹn ni mu Arriọba ọghẹe karo vbe ẹghẹ ọghe ima. (1 Kọr 15:58) Adeghẹ u na gha ru vberriọ, ọ gha ya ruẹ gha mwẹ ilẹkẹtin wẹẹ, e Jehova gha vbe ru iyobọ nuẹn, zẹvbe nọ ru iyobọ ne etẹn ni vbe la egbe ọlọghọmwa ne u ye gberra. E Jehova rẹn emwi ne u gualọ, ọ gha vbe ru ẹre nuẹn vbe ẹghẹ nọ khẹke. Zẹvbe ne Jehova ya ru iyobọ nuẹn, amuẹtinyan ne u mwẹ ghi gha wegbe yọ, vbe ẹghẹ nii, u ghi sẹtin zin egbe ọlọghọmwa nọ wegbe ne u gha werriẹ aro daa vbe odaro. w21.11 21 ¶3, 6

Imamwaemwi ọghe adẹwerriegbe ru iyobọ ne Ivbiotu e Kristi nibun nẹ, ne iran ya gha mwẹ amuẹtinyan nọ wegbe. Iran rhie egbe ye iwinna ikporhu, agharhemiẹn wẹẹ emwa zẹ iran kpokpo, erriọ iran vbe zin egbe edanmwẹ nibun vbe arrọọ ọghe iran, uhiẹn vbe iran gha khian ọmaẹn nẹ. Gia ziro yan igiemwi ọghe ukọ e Jọn. Ọ kegha kporhu ẹmwata vbekpae Kristi kevbe adẹwerriegbe; ọ gha gberra ukpo 60 nọ ya rhie egbe ye iwinna na. Vbe ọ ghi rre odẹ ukpo 100, arriọba ọghe Rom keghi muẹn khui vbe otọ ne amẹ gbodin lẹga vbe Patmọs; ọ gha kẹ, te iran ghaa roro ẹre wẹẹ, ọmwa nọ si olighi ye ẹvbo ẹre Jọn ghaa khin. De emwi ne ọ mobọ ru na? Ọ kegha “ta ẹmwẹ Osanobua kevbe ẹmwata ne Jesu rhie ladian.” (Arhie 1:9) U miẹn amuẹtinyan kevbe izinegbe ne Jọn ghaa mwẹ, igiemwi esi ẹre ọna wa khin ne ima! Vbe ebe ne Jọn gbẹn, ọ keghi ta vbene irẹn hoẹmwẹ Jesu hẹ kevbe vbene irẹn gbọyẹmwẹ ye izọese adẹwerriegbe nọ ru. Ọ gberra igba 100 nọ ya unu kaẹn adẹwerriegbe ra afiangbe nọ lelẹe khian. (1 Jọn 2:2) Ọ dewarorua wẹẹ, te Jọn wa gbọyẹmwẹ ye izọese adẹwerriegbe. w21.04 17 ¶9-10

E Jehova hoo ne ima gha ya obọ esi mu emwa ne egbe ma gba na. Vbe igiemwi, ọ wẹẹ ne Ivbi Izrẹl ghẹ tie ihẹn ne ayin ehọ. Ọni rhie ma wẹẹ, ọ ma khẹke ne iran rhovbiẹ ayin ehọ. Ọmwa ke ọmwa nọ ru egbe emwi vbenian daa ayin ehọ, ai ghẹ ru ẹre ọ ru. Ugbẹnvbe a miẹn wẹẹ, ẹi họn ẹmwẹ na ta vbekpa ẹre, ẹi khian vbe sẹtin zẹ ene unu ẹnrẹn. Ebe Lẹvitikọs 19:14 vbe kha wẹẹ, ne Ivbi Izrẹl ghẹ “mu emwi gbe odẹ ne arhuaro.” Ebe ọkpa ghi guan kaẹn emwa ne egbe ma gba na, ọ na kha wẹẹ: “Avbe agbẹnvbo ni lẹga otọ Izrẹl nẹdẹ, wa gha ya obọ dan mu emwa ne egbe ma gba na.” Ọ khọ wẹẹ, te emwa eso ghaa ya avbe arhuaro gbe akiyẹyẹ, iran ghi mu emwi gbe odẹ, ne iran mieke na rrua owẹ. U miẹn ekhọe atosi ne iran na ghaa mwẹ! Uhi ne Osanobua gbe ne Ivbi Izrẹl keghi ya iran rẹn wẹẹ, te ọ khẹke ne iran gha tohan emwa ne egbe ma gba na. w21.12 8-9 ¶3-4

E Jekọb kegha si osi, ọ na gha roro ẹre wẹẹ, Iso yẹ mu ohu irẹn. Ọ na ka mu ẹmwẹ na ye erhunmwu. Vbe iyeke ọni, ọ na gie emwa ne iran viọ ihako eso gie Isọ. (Gẹn 32:9-15) Vbe irẹn vbe Isọ ghi miẹn egbe, ọ na rhie ọghọ nọ khẹke nẹẹn. Ọ keghi gbe uhunmwu ke otọ nẹẹn; ẹi re uhukpa, ẹi re igbava, sokpan igba ihinrọn ẹre ọ ru ẹre! Ne Jekọb na mu egbe ẹre rrie otọ, nọ na vbe rhie ọghọ nọ khẹke ne ọtiọnrẹn, ẹre ọ zẹ ighẹ ọ sẹtin gu ẹre ru adọlọ. (Gẹn 33:3, 4) Ma wa miẹn emwi nibun ruẹ vbe emwi ne Jekọb ru, ọ ke ya gu ọtiọnrẹn ru adọlọ. E Jekọb na ka rinmwian e Jehova nọ ru iyobọ ne irẹn. Ọ na vbe zẹ owẹ lele erhunmwu nọ naẹn. Irẹn vbe ọtiọnrẹn ghi miẹn egbe, ọ ma gu ẹre gha muan ẹmwẹ, nọ gha kha wẹẹ, irẹn ẹre ọ rri asẹ, ighẹ ọtẹn irẹn ẹre ọ rri abe. Ne ọfunmwegbe gha rrọọ, ẹre Jekọb ghaa ye. Uwẹ gha ya egbe taa e Jekọb ra?​—Mat 5:23, 24. w21.12 25 ¶11-12

Ẹghẹ ke ẹghẹ ne u ya muẹn roro vbene Jesu ya wu ye orukhọ ruẹ, u sẹtin gha roro ẹre wẹẹ, ‘I ma sẹ nọ gha wu na.’ Vbọ khian ya ọmwa gha mwẹ iziro vberriọ? Ekhọe ima sẹtin mu ima rẹrẹ, ọ ghi ya ima gha roro ẹre wẹẹ, ma ma sẹ ne Jehova gha hoẹmwẹ ọnrẹn. (1 Jọn 3:19) Iziro vberriọ gha rre, ọ khẹke ne ima yerre wẹẹ ‘Osanobua kpọlọ sẹ ekhọe ima.’ Ọ gha khọnrẹn ne ima gha roro ẹre wẹẹ, Osanobua ma hoẹmwẹ ima kevbe wẹẹ ẹi khian yabọ ima, Osanobua i roro ẹre vberriọ, te ọ wa gele hoẹmwẹ ima, erriọ vbe ya mu egbe ne ọ ya yabọ ima. Ọ khẹke ne ima dia iziro ọghe ima, ne ima mieke na gha mwẹ ilẹkẹtin wẹẹ e Jehovah hoẹmwẹ ima. Ma ghaa hoo ne ima sẹtin ru ọna, te ọ khẹke ne ima gha tie Baibol vbe ẹghẹ hia, ma ghi gha na erhunmwu vbe ẹghẹ hia, ma ghi vbe gha gu etẹn mu obọ vbe ẹghẹ hia. Vbọzẹe ne ena na ru ekpataki? U ghi do rẹn avbe akpa esiesi ne Jehova mwẹ. U ghi vbe do bẹghe vbene Osanobua hoẹmwẹ ruẹ hẹ. Adeghẹ u na gha tie Baibol vbe ẹdẹgbegbe, u na vbe gha ru erria yan rẹn, ọ gha ru iyobọ nuẹn ya gha roro emwi ẹse.​—2 Tim 3:16. w21.04 23-24 ¶12-13

Ọmwa ghaa hoo nọ gha mwẹ amuẹtinyan nọ wegbe, ẹi re te ọ khian wa gha tie Baibol ọkpa. Ọ khẹke ne ima gha muẹn emwi ne ima ruẹ vbekpa e Jehova roro. Gia guan kaẹn emwi nọ sunu daa ọsian nọ gbẹn ebe Psalm 77. Ọ ghaa mwẹ asẹ ọkpa ne iro ya han rẹn, rhunmwuda nọ na gha roro ẹre wẹẹ, e Jehova mu ohu irẹn kevbe Ivbi Izrẹl nikẹre. Rhunmwuda ọna, ọ ma ghi gha miẹn ovbe vbe asọn. (Uviẹn 2-8) De emwi nọ ghi ru? Ọ keghi tama e Jehova wẹẹ: “I gha mu emwi hia ne u he ru roro, I gha rria avbe iwinna nikhua ruẹ.” (Uviẹn 12) Ọsian na, wa rẹn emwi ne Jehova ru ne emwa rẹn vbe ẹghẹ nọ gberra; sokpan emwi nọ ghaa kpokpo ẹre vbe orhiọn ọre: “Te Osanobua ghi mianmian nọ gha tohan ọmwa ra? Te ohu ghi rhie ihe itohan rẹn ra?” (Uviẹn 9) Ọ keghi muẹn roro, odẹ ne Jehova he ya tohan emwa rẹn vbe ẹghẹ nọ gberra kevbe emwi nọ he ru ne iran. (Uviẹn 11) De vbene ọna ya ru iyobọ nẹẹn hẹ? Ọ na do bẹghe ẹre wẹẹ, ẹghẹ ọkpa i rrọọ ne Jehova khian ya yangbe emwa rẹn. (Uviẹn 15) w22.01 30-31 ¶17-18

Vbọ ye Jehova hẹ, vbe eguọmwadia ẹre gha wu? Ọ hoo nọ dọlegbe miẹn iran! (Job 14:15) Muẹn roro vbene ẹmwẹ Ebraham da e Jehova hẹ. (Jems 2:23) E Mosis vbe vbo, ne Baibol khare wẹẹ, irẹn vbe Osanobua gu egbe guan “ghee aro mwẹ ghee aro ruẹ”? (Ẹks 33:11) E Jehova wa vbe ya aro ye ẹghẹ ne Devid kevbe avbe ọsian nikẹre, khian ya werriegbe gha so ihuan urhomwẹ gie ẹre! (Psm 104:33) Agharhemiẹn wẹẹ avbe ọsiọre na wulo nẹ, e Jehova ma he mianmian iran. (Aiz 49:15) Ọ ye ye emwi hia fẹẹrẹ rre vbekpa iran. E Baibol khare wẹẹ, “emwa ni rre agbọn ọre ehia khin vbe obọ ẹre.” Ẹdẹ dee, nọ gha ya werriegbe huẹn iran kpaegbe gha die agbọn, ẹghẹ nii, iran gha ya ekhọe hia na erhunmwu gie ẹre, ọ ghi họn erhunmwu iran, ọ ghi vbe miẹn ugamwẹ ọghe iran yi. Adeghẹ ọmwa ne u hoẹmwẹ ọnrẹn wu, gi ẹmwẹ na gha rhie ifuẹko nuẹn. Ke obọ na ya sọtẹ daa Osanobua vbe ogba ọghe Idẹni, ẹre Jehova ya rẹn wẹẹ, te emwi khian gha rhia yọ, emwi ke suẹn gha maan. Ẹko i rhiẹnrhiẹn e Jehova vbe ọ gha bẹghe emwi dan nọ gba ehe hia vbe ẹdẹnẹrẹ, vbe na ghee, a ya obọ yẹnyẹn ọmwa mu otọ kevbe okhọn. w21.07 10 ¶11; 12 ¶12

Ma ghaa rhie ẹre ma wẹẹ, ma hoẹmwẹ etẹn, te ima vbe rhie ẹre ma wẹẹ ima gbọyẹmwẹ ye adẹwerriegbe. Vbọzẹe? Rhunmwuda, ẹi re ima ọkpa ẹre Jesu wu na, ọ vbe wu ne iran. Ne Jesu na wu ne iran rhie ma wẹẹ, aro nọ ghaan ẹre ọ ya ghee iran. (1 Jọn 3:16-18) Obọ ne ima ya mu etẹn ima, ẹre ọ khian rhie ẹre ma deghẹ ima gele hoẹmwẹ iran. (Ẹfis 4:29, 31–5:2) Vbe igiemwi, ọ khẹke ne ima gha ru iyobọ ne iran, vbe iran ghaa khuọnmwi, ra vbe odekun ẹrhia gha sunu vbe ẹdogbo ọghe iran, ra iran ghaa werriẹ aro daa edanmwẹ ọvbehe nọ wegbe. Sokpan vbe ima khian ru, deghẹ ọtẹn na ru emwi nọ sọnnọ ima? Ọ lọghọ ruẹ ne u ya rhie ẹmwẹ nii hin ẹko rre ra? (Lẹv 19:18) Ọ ghaa yerriọ, lele ibude na: ‘Wa gha ya egbe obọ, wa gha yabọ egbe, deghẹ ọmwaikọmwa kevbe ogieva ẹre gba muan egbe ẹmwẹ, wa ghi gha yabọ egbe, zẹvbe ne Jehova vbe yabọ uwa.’ (Kọl 3:13) Ẹghẹ ke ẹghẹ ne ima ya yabọ ọtẹn, te ima tama e Jehova wẹẹ, ma gbọyẹmwẹ ye adẹwerriegbe. w21.04 18 ¶12-13

Ma sẹtin gha fian emwi nibun gbua vbe ugamwẹ e Jehova, ma sẹtin vbe ru iyobọ ne emwa nibun ya khian eguọmwadia e Jehova, sokpan ọ khẹke ne ima kọe ye ekhọe wẹẹ, ẹtin e Jehova ẹre ima ya ru ẹre. Emwi ọvbehe ne ima miẹn ruẹ vbe igiemwi ọghe Apọlọs kevbe ukọ ighẹ Pọl ọre wẹẹ, zẹvbe ne ima ya mwẹ ukpamuyọmọ nibun, erriọ ẹre ọ vbe khẹke ne ima gha ru emwi nọ gha ya ọfunmwegbe gha rre uwu iko. Ọ keghi ya ima ghọghọ vbe ima gha bẹghe ẹre wẹẹ, ediọn kevbe eguọmwadia iwinna, ru emwi nọ gha ya akugbe kevbe ọfunmwegbe gha rre uwu iko. Odẹ ne iran ya ru ọna, ọre ne iran na ya e Baibol rhie ibude ne ima, ne iran gha te ya gha loo ẹmwẹ obọ iran. Iran i ru emwi nọ gha ya emwa gha ghee iran gidi, sokpan iran keghi ru iyobọ ne etẹn ne iran gha họn ẹmwẹ ne Jesu, kevbe ne iran gha lele igiemwi ọghẹe! (1 Kọr 4:6, 7) Dọmwadẹ ima mwẹ emwi ne Osanobua ya we ẹre. Ma sẹtin gha roro ẹre wẹẹ, emwi kherhe ma sẹtin ru. Sokpan yerre wẹẹ ukpọn nọ mose, oru ne tuẹin tuẹin ẹre ọ de ẹre kugbe. Erriọ ẹre ọ vbe ye, emwi kherhe kherhe ne ima ru, ni ya ọfunmwegbe rre uwu iko, wa mwẹ esa nọ ye. Nọnaghiyerriọ, gi ima hia vbe odẹ ke odẹ, ne ima ghẹ gha gu emwa ọvbehe suan; sokpan gia gha hia vbene ẹtin ima sẹ, ne ima gha ru emwi nọ gha ya ọfunmwegbe kevbe akugbe gha rre uwu iko.​—Ẹfis 4:3. w21.07 19 ¶18-19

Gha mwẹ ilẹkẹtin wẹẹ, emwa ruẹ ni wu nẹ, gha werriegbe rhiọ kpaegbe. Eve ne Jesu viẹ, ya ima rẹn wẹẹ, ọ hoo nọ huẹn emwa ni wulo nẹ kpaegbe! (Jọn 11:35) U gha sẹtin ru iyobọ ne emwa ni khiẹ. Ẹi re eve ọkpa ẹre Jesu viẹ, vbe ọ miẹn e Mata vbe Meri, ọ vbe rhie ehọ ne iran ta yi, ọ na vbe ta ẹmwẹ nọ gha fu iran ẹko rre. (Jọn 11:25-27) Obọ vberriọ ẹre ọ khẹke ne ima ya gha mu emwa ni rre uwu akhiẹ. Ọdiọn ọkpa na tie ẹre Dan nọ rre Australia khare wẹẹ: “Vbe ọvbokhan mwẹ ghi wu, I kegha gualọ iyobọ ọghe avbe ọse. Ọdọ vbe amwẹ eso rrọọ ni wa gele rhie ehọ mẹ ta yi. Iran ma gha fo vbe owa mwẹ. I ghaa viẹ, iran i kha wẹẹ, ‘uwẹ ma rẹn wẹẹ okpia ẹre u khin, okpia i viẹ nian.’ Ẹi re avbiẹ iyobọ iran ru mẹ; iran gu mwẹ kpee imọto, iran gu mwẹ yo ẹki, iran vbe gu mwẹ le evbare. Iran wa vbe gha gu mwẹ na erhunmwu. Ọse na miẹn vbe ‘ẹdẹ oseghe’ ẹre iran gele khin.’”​—Itan 17:17. w22.01 16 ¶8-9

E Jehova hoo ne agbọn maan ima. (Itan 4:20-22) E Jehova keghi loo Ẹmwẹ ọghẹe, ebe ne otu gbẹnnẹ rre, kevbe etẹn ne ima gba ga ya bu ima ude, rhunmwuda ọ hoẹmwẹ ima. (Hib 12:9, 10) A gha bu ruẹ ude, ghẹ ghee vbene ọmwa nii ya gu ruẹ guan, sokpan rhie ẹmwẹ nọ tae. Ugbẹnso ohu sẹtin mu ima, rhunmwuda vbene ọmwa nii ya gu ima guan. Ẹmwata nọ rrọọ ọre wẹẹ, te ọ khẹke ne ọmwa nọ bu ọmwa ude, gua gha mu ẹmwẹ ye owa. (Gal 6:1) Sokpan, adeghẹ ọmwa na bu ima ude, ọ ma khẹke ne ima gha ghee vbene ọmwa nii ya gu ima guan hẹ, sokpan, ọ khẹke ne ima rhie ẹmwẹ nọ tae. Ma ghi nọ egbe ima wẹẹ: ‘Ọ gha khọnrẹn wẹẹ, ọmwa nii ma mu ẹmwẹ ye owa ẹse, ẹmwata rre ẹmwẹ nọ tae ra? Ẹi re te ọ khẹke ne I rhie ude nọ bu mwẹ re, ne I gha te ya gha ghee emwi nọ ma ru ẹse?’ Adeghẹ ima na gha re ọmwa nọ rhie ude, ọ gha wa ru iyobọ ne ima. w22.02 12 ¶13-14

E Jehova rẹnrẹn wẹẹ, ẹi re iwinna ẹdẹ ọkpa, na do sẹtin mu uyinmwẹ kevbe iziro dan fua. (Psm 103:13, 14) Sokpan, e Jehova keghi loo e Baibol, orhiọn nọhuanrẹn kevbe otu ọghẹe ya rhie ẹwaẹn kevbe ẹtin ne ima, ọ vbe yae ru iyobọ ne ima, ne ima mieke na sẹtin fi werriẹ. Ya e Baibol mu ukpa mu uwerhẹn ghee uyinmwẹ ruẹ. Te Ẹmwẹ Osanobua yevbe ughegbe; ọ gha sẹtin ru iyobọ nuẹn ya mu ukpa mu uwerhẹn ghee emwi ne u mu roro, ẹmwẹ nọ ke ruẹ unu ladian, kevbe vbene u ya yin hẹ. (Jems 1:22-25) E Jehova tobọre wa mu egbe, nọ ya ru iyobọ nuẹn. Irẹn ẹre ọ rẹn odẹ nọ maan sẹ nọ gha ya sẹtin ru iyobọ nuẹn; rhunmwuda ọ rẹn emwi nọ rre ekhọe ruẹ. (Itan 14:10; 15:11) Rhunmwuda ọni, hia ne u gha na erhunmwu gie ẹre vbe ẹghẹ hia, u vbe gha tie Ẹmwẹ ọnrẹn vbe ẹdẹgbegbe. Gha mwẹ ilẹkẹtin wẹẹ, ilele ọghe Jehova ẹre ọ maan sẹ. Ma gha ru emwi hia ne Jehova wẹẹ ne ima ru, ẹi mwẹ agbọn ma maan ima. Emwa ni gele lele uhi ọghe Jehova, i muẹn ẹkpẹn ne egbe iran fua, erriọ iran vbe ya mwẹ ọyẹnmwẹ nọ sẹ otọ ẹko.​—Psm 19:8-11. w22.03 4 ¶8-10

Te ima ga e Jehova vbe ima ghaa bọlọ avbe owa ugamwẹ kevbe vbe ima ghaa dọlọe yi. E Baibol khare wẹẹ, iwinna na ru vbe a bọ ibọkpọ ọghe ugamwẹ kevbe emwi hia ni rre uwu ẹre keghi re “iwinna . . . nọhuanrẹn.” (Ẹks 36:1, 4) Vbe ẹdẹnẹrẹ, aro vberriọ ẹre Jehova vbe ya ghee owa ugamwẹ na bọlọ. Ẹi re ẹghẹ ne kherhe ẹre etẹn ima nikpia kevbe etẹn ima nikhuo eso loo ye iwinna owa ugamwẹ na bọlọ. Ma wa gbọyẹmwẹ ye iwinna ne kpataki ne avbe etẹn na ru vbe ugamwẹ e Jehova. Ẹi vbe re ọni ọkpa, iran wa vbe rhie egbe ye iwinna ikporhu. Eso kue vbe hoo ne iran gha re arọndẹ. Etẹn na gha khian ru iwinna arọndẹ, ọ khẹke ne ediọn kpasẹ yọ, adeghẹ iran na gbegba. Ọna keghi re odẹ ọkpa ne ediọn khian ya rhie ẹre ma wẹẹ, iran vbe ye owa ugamwẹ na bọ ike. Ọ gha khọnrẹn wẹẹ, ima ma fiẹnro owa ugamwẹ na bọlọ, ma hia fẹẹrẹ gha sẹtin gha dọlọe yi, ma ghi vbe gha kpee ẹre huan. w22.03 22 ¶11-12