June

Te agbọn wa gha lọghọ okhuo nọ dẹgbẹ na, ọ gha kẹ, ọ ke miẹn evbare re, ọ ghi ba kua. Ọrheyerriọ, ọ na fẹko ya viọ ekpini eva ne ọ mwẹ ye uwu ẹkpẹti; a ma kue họn vbe ekpini eva nii dele ye uwu ẹkpẹti. Jesu wa rẹn wẹẹ, ekpini eva ra lepta eva, ẹre okhuo nii rhie ye ẹkpẹti; igho na ẹre ọ ghi kherhe sẹ vbe ẹghẹ nii. Uhiẹn, igho nii i sẹ ọmwa ya dẹ ogbodu ọkpa kẹkan, nọ re emiowo nọ ghi ro sẹ vbe ẹghẹ nii. Emwi ne okhuo nọ dẹgbẹ na ru, wa ya ẹko rhiẹnrhiẹn e Jesu, sẹrriọ wẹẹ, ọ na rhie ekhọe erhuanegbe ẹre ghee emwi ne okhuo nii ru, ọ tama iran wẹẹ: “Okhuo ẹgbẹ ne ovbiogue na, ọre ọ viọ igho nọ bun sẹ ye uwu aza na sẹ emwa nekpa hia.” Jesu na vbe kha wẹẹ: “Iran ni dekẹe hia, [katekate avbe ọdafẹn ni rrọọ] uwu ọkpọkua ọghe ẹfe ne iran mwẹ, ọre iran na ya mu ohan, sokpan, okhuo na, egbe nọ rhe ya re ovbiogue, ọ keghi wa viọ emwi hia nọ mwẹ yọ, emwi ne ọ mwẹ hia ọre ọ ya mu ohan.” (Mak 12:43, 44) Igho nọ ghi mwẹ vbe agbọn mwẹ vbe ẹrinmwi, ẹre okhuo na ya ru izọhẹ, ugbẹnvbe a miẹn wẹẹ ẹi ghi mwẹ emwi rhọkpa, aro e Jehova ẹre ọ ghi gha ghee.​—Psm 26:3. w21.04 6 ¶17-18

Te Jesu wa rhie egbe ye iwinna ikporhu vbe ọ rre agbọn na, ọ na gha mwẹ ilẹkẹtin wẹẹ, ẹi mwẹ irẹn ma miẹn emwa ni gha danmwehọ irẹn, ekhọe vberriọ ẹre irẹn vbe hoo ne erhuanegbe ẹre vbe gha mwẹ. (Jọn 4:35, 36) Te erhuanegbe Jesu wa gha zọghae vbe iwinna ikporhu vbe ẹghẹ ne Jesu na gha gu iran rrọọ. (Luk 10:1, 5-11, 17) Sokpan vbe eghian ghi mu e Jesu, iran ghi vbe gbe ẹre rua nẹ, orhiọn keghi gbe ye iran iwu, iran ma ghi gha zọghae. (Jọn 16:32) Jesu ghi rhiọ kpaegbe nẹ, ọ na rhie igiọdu ne iran, ne iran rhie aro tua iwinna ikporhu. Iyeke Jesu ghi kpa gha rrie ẹrinmwi, erhuanegbe ẹre na dọlegbe suẹn gha ya izọghae kporhu sẹrriọ wẹẹ, avbe eghian na suẹn gha gui wẹẹ, zẹvbe nọ rre ako ọghe evbagbẹn nọhuanrẹn, ne ebe ẹdẹ ọghe ẹdẹnẹre ke ladian. E Jesu ẹre ọ ghaa dia iwinna ikporhu ne etẹn ni ghaa rrọọ vbe orre nokaro ghaa ru; e Jehova na wa vbe fiangbe iwinna iran. Vbe igiemwi, ẹdẹ na do ugie Pẹntikọst vbe ukpo 33 C.E., odẹ orhunmwu 3,000 ẹre ọ dinmwiamẹ. (Iwinna 2:41) Erhuanegbe Jesu na ghi suẹn gha muan yọ. (Iwinna 6:7) Ọrheyerriọ, Jesu tae yotọ wẹẹ, ẹghẹ okiekie ẹdẹ ẹre iwinna ikporhu khian ya biẹ ọmọ esi sẹ, vbene ọ ghaa ye vbe orre nokaro.​—Jọn 14:12; Iwinna 1:8. w21.05 14 ¶1-2

U ye yerre vbene ọ ghaa ye ruẹ hẹ, vbe u da miẹn odẹ ẹmwata na ra? U na gha roro ẹre wẹẹ, emwa hia gha wa miẹn ọnrẹn yi. U vbe gha mwẹ ọnrẹn vbe ekhọe wẹẹ, avbe imamwaemwi ni rre Baibol gha ya agbọn maan iran, ọ ghi vbe ya iran gha mwẹ ilẹkẹtin wẹẹ, emwi hia gha dunna vbe odaro. (Psm 119:105) Rhunmwuda ọni, u na gha ya oyaya kporhu ma avbe ọse ruẹ, kevbe emwa ruẹ vbe uwu ẹgbẹe. Sokpan, ọ na wa kpa ruẹ odin wẹẹ, nibun vbe uwu iran ma rhie ehọ nuẹn ta yi. Ọ ma khẹke nọ kpa ima odin, deghẹ emwa ma rhie ehọ ne ima ta yi, vbe ima gha kporhu ma iran. Vbe ẹghẹ ne Jesu na gha rre agbọn, emwa ni bun sẹ ma miẹn ọnrẹn yi, agharhemiẹn wẹẹ, iwinna ọyunnuan nọ ghaa ru, rhie ẹre ma wẹẹ, Osanobua gu ẹre rrọọ. Vbe igiemwi, e Jesu huẹn e Lazarọs kpaegbe; te aro emwa ni ghaa gbodan ghee Jesu wa vbe sẹ ọre. Ọrheyerriọ, avbe ọkaolotu Ivbi e Ju, ma yayi wẹẹ, Jesu ọre Mẹzaia. Iran na kue gha hoo ne iran gbe Jesu vbe Lazarọs rua!​—Jọn 11:47, 48, 53; 12:9-11. w21.05 2 ¶1-2

Hia ne u gha yo iko vbe ẹghẹ hia. Avbe ọta na ya guan vbe iko, gha wa rhie igiọdu nuẹn, u ghi vbe do rẹn etẹn sayọ. Gu etẹn ne u rẹnrẹn wẹẹ, u gha miẹn emwi ruẹ vbe obọ iran ru ọse, ọ gha khọnrẹn wẹẹ uwa i re ihegbe, ra ehe ughughan uwa ke rre. E Baibol ye ima ẹre rre wẹẹ “Avbe ọmaẹn mwẹ ẹwaẹn.” (Job 12:12) Eniwanrẹn gha vbe miẹn emwi ruẹ vbe obọ avbe igbama ni mudia ẹse. Agharhemiẹn wẹẹ Jonatan sẹ nọ gha biẹ e Devid, ọni ma da iran obọ yi, ne iran ghẹ khian ọse ne kankankan. (1 Sam 18:1) E Devid vbe Jonatan wa ru iyobọ ne egbe, ne iran ya sẹtin ga e Jehova, agharhemiẹn wẹẹ, iran werriẹ aro daa ọlọghọmwa ni wegbe. (1 Sam 23:16-18) Ọtẹn nokhuo ọkpa na tie ẹre Irina, ne irẹn ọkpa ga e Jehova vbe ẹgbẹe ọre khare wẹẹ: “Etẹn vbe uwu iko sẹtin do yevbe evbibiẹ ima, ra ma sẹtin do yevbe ivbi erha ivbi iye. E Jehova gha sẹtin loo iran ya ru iyobọ nọ khẹke ne ima.” Avbe ọse ruẹ hoo ne iran ru iyobọ nuẹn, sokpan iran i khian sẹtin ru vberriọ, deghẹ u ma tama iran vbene emwi ye ruẹ hẹ. w21.06 10-11 ¶9-11

E Jesu keghi zẹ erre ọghe ọba ọkpa kevbe ọguọmwadia ẹre. Ọguọmwadia nii kegha mwẹ ọba nii osa ọrhẹnrhẹn nẹi khian sẹtin hae, nene ọba keghi tohan rẹn, ọ na ya nẹẹn. Ọguọmwadia nii ghi miẹn ọguọmwadia ne ihua re, ne ọ mwẹ ọnrẹn igho kherhe, ọ ma tohan rẹn. Ọba nii ghi họn, ọ na fi ọguọmwadia nii, nọ ma tohan ọguọmwadia ne ihua re ye eghan. Ọguọmwadia nii keghi si obalọ gie egbe ẹre kevbe emwa ọvbehe, rhunmwuda emwi nọ ru. Vbe okaro, ọ keghi ya obọ dan mu ọguọmwadia ne ihua re, ọ na “ya muẹn khui ye eghan, nọ gha rre evba ọ te do ha osa nii.” Nogieva, emwi nọ ru nii keghi da eguọmwadia nikẹre. E Jesu wẹẹ, “Eguọmwadia ne ihua ẹre ghi miẹn emwi nọ sunu, egbe keghi wọọ iran.” (Mat 18:30, 31) Erriọ ẹre ọ vbe ye, uyinmwẹ ima sẹtin si obalọ gie emwa ọvbehe. Adeghẹ ima ma na yabọ ọmwa nọ ru ima khọọ, de emwi nọ gha sẹtin sunu? Vbe okaro, deghẹ ima ma yabọ ọmwa nii, te ima si obalọ ye ọre egbe vberriọ, te ima vbe rhie ẹre ma wẹẹ, ma ma hoẹmwẹ ọnrẹn. Nogieva, ẹko i khian rhiẹnrhiẹn etẹn ni rre uwu iko, vbe iran gha rẹn wẹẹ, ima vbe ọtẹn nii mwẹ egbe ẹzọ. w21.06 22 ¶11-12

Esu keghi hoo ne emwa nagbọn gha fuẹn vbe uyinmwẹ esakan. Osanobua ghi bẹghe ẹre wẹẹ “emwi dan wa gbaa emwa hia obọ” vbe ẹghẹ e Noa, “ọ keghi dae nọ na yi ọmwa ye agbọn, ọ keghi gbe I ma rẹn ẹsẹse.” (Gẹn 6:5, 6, 11) Emwa nagbọn ye yin vberriọ vbe ẹghẹ na ra? Eban ẹre ọ ghi kue khọọ sẹ! Ẹko wa rhiẹnrhiẹn Esu, vbe ọ gha bẹghe uyinmwẹ esakan ne emwa na mwẹ obọ, vbe na ghee okpia vbe okhuo ni ma ru orọnmwẹ, ni ru emwi odọ vbe amwẹ, ikpia vbe ikpia, ra ikhuo vbe ikhuo ni tie egbe vbe ovbe! (Ẹfis 4:18, 19) Emwi nọ ghi wa ya ẹko rhiẹnrhiẹn Esu sẹ, ọre deghẹ ọ na sẹtin rẹrẹ ọguọmwadia e Jehova, nọ gha mwẹ obọ vbe uyinmwẹ vbenian. Gberra wẹẹ, emwa nagbọn ya obọ yẹnyẹn emwa mu otọ, iran keghi mu agbọn na rhia, iran i vbe ya obọ esi mu aranmwẹ ne Osanobua mu ne iran gha gbaroghe. (Asan 8:9; Gẹn 1:28) Vbọ khian ghi sunu vbe okiekie? Avbe umẹwaẹn eso khare wẹẹ, vbe nẹi khian ghi kpẹẹ gbe, ai khian gha miẹn aranmwẹ nibun kevbe erhan eso vbe ẹgbo, rhunmwuda vbene emwa nagbọn ya loo agbọn na hẹ. w21.07 12 ¶13-14

Eguọmwadia Osanobua eso rrọọ ne ekhọe iran ye fi iran uwẹnrhiẹn, rhunmwuda orukhọ ne iran ru vbe ẹghẹ nọ gberra. Iran ghi do gha roro ẹre wẹẹ, e Jehova i khian yabọ iran ẹdẹ na wu, ọ gha khọnrẹn wẹẹ iran fi werriẹ nẹ. Adeghẹ u na rẹn wẹẹ, Osanobua gele mwẹ ahoẹmwọmwa nẹi beghe, ọna gha ru iyobọ nuẹn, ne u ya oghọghọ ga e Jehova, vbene ekhọe ruẹ i na bu abe gbe ruẹ. Rhunmwuda, “esagiẹn e Jesu ne Ovbi ẹre . . . ya ima khian nọhuanrẹn hin orukhọ hia rre.” (1 Jọn 1:7) Adeghẹ orhiọn na gbe yọ ruẹ iwu, rhunmwuda abakuru eso ne u ru, ghẹ mianmian wẹẹ, e Jehova mu egbe nọ ya yabọ ọmwa nọ roro iro fi uyinmwẹ werriẹ. Gia ghee vbene Devid nọ so ihuan ya loo ahoẹmwọmwa nẹi beghe kevbe ayabọ kugbe hẹ. Ọ wẹẹ: “Zẹvbe ne iso . . . rree ne otọ, erriọ ọre ahoẹmwọmwa rẹn [nẹi beghe] kpọlọ ghe iran ni ya ọghọ nẹẹn. Zẹvbe ne ahọ rree ne orrie, erriọ irẹn vbe mu orukhọ mwa khian rree ne ima.”​—Psm 103:11, 12. w21.11 5-6 ¶12-13

Te ọ khẹke ne ọdọ gha ya obọ esi mu ọvbokhan rẹn. (1 Pit 3:7) Ọna rhie ma wẹẹ, te ọ khian gha mwẹ amuroro daa ẹre, ọ ghi vbe gha rhie ọghọ nẹẹn. Vbe igiemwi, ọdọ ghaa ya obọ esi mu ọvbokhan rẹn, te ọ rhie ẹre ma wẹẹ, aro nọ ghaan ẹre ọ ya ghee ẹre. Ẹi khian wẹẹ ne ọvbokhan rẹn ru emwi nẹi khian sẹtin ru. Ẹi khian vbe gha ya ọvbokhan rẹn gie ikhuo ọvbehe. Deghẹ ọ na ru emwi vberriọ, de vbene ọ khian gha ye ọvbokhan rẹn hẹ? Ọ mwẹ ọtẹn nokhuo ọkpa na tie ẹre Rosa ne ọdafẹn ọnrẹn i ga e Jehova; ẹghẹ hia ẹre ọdafẹn ọnrẹn ya yae gie ikhuo ọvbehe. Ne ọdafẹn Rosa na gha ya unu zan rẹn vbe ẹghẹ hia, e Rosa na do gha roro ẹre wẹẹ, irẹn i mwẹ esa ne irẹn ye. E Rosa khare wẹẹ, “Emwi ne I wa gualọ nia, ọre ne emwa gha tama mwẹ vbe ẹghẹ hia wẹẹ, e Jehova hoẹmwẹ mwẹ.” Ọghe ne ẹmwata, te ọ khẹke ne Ovbiotu e Kristi gha mu ọvbokhan rẹn tetete. Ọ rẹnrẹn wẹẹ, irẹn gha ru vberriọ, ọ gha ya irẹn sikẹ ọvbokhan irẹn kevbe Jehova sayọ. Ọdọ nọ ya obọ esi mu ọvbokhan rẹn, keghi ta ẹmwẹ ọnrẹn nọ maan vbe eke ne emwa ọvbehe ye, ọ ghi gha tian rẹn, ọ ghi vbe gi ẹre rẹn wẹẹ, irẹn hoẹmwẹ ọnrẹn. w21.07 22 ¶7-8

Gia kha wẹẹ, ọ mwẹ emwi ne kpataki ne ọmwa khian rhie guẹ, sokpan ọ ma rre vbe ẹghẹ ne u ya aro yi, vbọ khian gha ye ruẹ hẹ? Deghẹ u na họn wẹẹ, emwi eso ẹre ọ ya egbe kaan egbe, nọ si ẹre ne emwi ne u ya aro yi, ma na he ye sẹ ruẹ obọ? Ẹi re te u khian ghi zin egbe khekherriọ? Ebe Itan 13:11 ya ima rẹn evbọzẹe nọ na khẹke ne ima gha mwẹ izinegbe. Ọ wẹẹ: “Ẹfe ẹgiẹgiẹ i tọ, sokpan ọmwa nọ si ẹfe koko kherhe kherhe, ẹfe ẹre ghi gha muan yọ.” De emwi ne ako na ma ima re? Izinegbe ẹre a ya ru ẹmwẹ agbọn. Ebe Itan 4:18 khare wẹẹ, “Odẹ ne ọmwa esi la khian, te ọ yevbe ovẹn nọ da yan rre, uwanmwẹ ọnrẹn ghi gha mu otọe yọ rhinrin ọ te do sẹ ẹghẹ ogiavan.” Ako na ya ima rẹn wẹẹ, ọkade ọkade ẹre Jehova ya ru iyobọ ne emwa rẹn, ya rẹn otọ emwamwa ọghẹe. Vbọrhirhighayehẹ, ako na vbe dekaẹn alaghodaro ne Ivbiotu e Kristi mwẹ vbe odẹ ọghe orhiọn. Na do gha mwẹ alaghodaro vbe odẹ ọghe orhiọn, i re iwinna ẹdẹ ọkpa. w21.08 8 ¶1, 3-4

Iwinna nibun wa rre ima otọ ne ima gha ru, zẹvbe ne ima ya bu ufomwẹ ọghe agbọn na. (Mat 24:14; Luk 10:2; 1 Pit 5:2) Ma hia hoo ne ima rhie egbe ye ugamwẹ e Jehova vbene ẹtin ima sẹ. Etẹn ima eso hoo ne iran rhie egbe ye iwinna arọndẹ. Eso hoo ne iran ga vbe Bẹtẹl, ra ne iran deba etẹn ni bọlọ avbe owa ugamwẹ. Deba ọni, etẹn ima nikpia nibun keghi rhie egbe ladian, ne iran mieke na gbegba nọ gha ga zẹvbe ọguọmwadia iwinna ra ọdiọn vbe uwu iko. (1 Tim 3:1, 8) U miẹn vbene ẹko rhiẹnrhiẹn e Jehova hẹ, zẹvbe ne ọ ya bẹghe eguọmwadia ẹre ni hoo ne iran ya ekhọe hia gae! (Psm 110:3) Ọ mwẹ ukpamuyọmọ eso ne u te ya aro yi, nọ ma he sẹ ruẹ obọ ra? Te ọ ghi ya orhiọn gbe yọ ruẹ iwu ra? Deghẹ erriọ nọ, tama e Jehova vbene ọ ye ruẹ hẹ. (Psm 37:5-7) Deba ọni, u sẹtin vbe nọ etẹn eso ni deziẹn vbe odẹ ọghe orhiọn ne iran rhie ibude nuẹn, ne u mieke na rẹn emwi eso ne u gha ru, nọ gha ya ruẹ gha mwẹ alaghodaro. U ghi vbe hia ne u lele ibude ne iran rhie nuẹn. U gha ru vberriọ, egbọre ukpamuyọmọ ne u ya aro yi gha sẹ ruẹ obọ. w21.08 20 ¶1; 21 ¶4

Okhuo nọ dẹgbẹ ẹre Ana ne akhasẹ ghaa khin. Agharhemiẹn wẹẹ ukpo 84 ẹre ọ ghaa ye, ẹghẹ hia ẹre ọ ya gha rrie Ọgua Osa. Rhunmwuda nọ ma na gha “kpa vbe Ọgua Osa rre,” ẹkpotọ keghi kie nẹẹn ya bẹghe Jesu, vbe a da biẹ ọre. (Luk 2:36-38) Vbe ẹdẹnẹrẹ, eguọmwadia e Jehova nibun ni khian ọmaẹn nẹ, wa rhie igiemwi esi ye otọ ne avbe igbama. Deghẹ ima ma gi egbe wọọ ima, ma na gha nọ iran ọta, iran gha tama ima emwi ughughan ne aro iran he sẹ vbe otu e Jehova, nọ ya iran sọyẹnmwẹ. Etẹn ima ni khian ọmaẹn nẹ, wa mwẹ esa ne iran ye ne Jehova kevbe otu ọghẹe. Aro iran vbe sẹ odẹ ughughan ne Jehova he ya fiangbe otu ọghẹe, iran miẹn afiangbe ọghe Jehova nẹ vbe arrọọ ọghe iran. Deba ọni, iran vbe miẹn emwi nibun ruẹ nẹ, vbe abakuru ne iran ru vbe ẹghẹ nọ gberra. Nọnaghiyerriọ, hia ne u ruẹ emwi vbe obọ iran, rhunmwuda, ẹwaẹn nọ gu iran i gia gie. (Itan 18:4) U gha si iran kẹ egbe, amuẹtinyan ọghuẹ ghi do wegbe sayọ! w21.09 3 ¶4; 4 ¶7-8; 5 ¶11, 13

Emwa ọghe Jehova wa gele sọyẹnmwẹ ‘ewẹn ẹmila ọghe agbẹnvbo,’ zẹvbe ne Aizaia tae ye otọ. (Aiz 60:5, 16) Rhunmwuda iyobọ etẹn na, te ima ghi sẹtin kporhu vbe otọ ẹvbo 240, erriọ ima vbe print ebe ima nibun ladian vbe urhuẹvbo ni gberra 1,000. Vbe ẹghẹ okiekie ẹdẹ ne ima ye na, te emwa nibun ghi zẹ emwi ne iran khian ya ẹdagbọn iran ru, rhunmwuda ne Jehova na mu agbẹnvbo hia rueghe. Iran gha ye Arriọba Osanobua ike ra, ra arriọba emwa nagbọn ẹre iran khian mu ẹtin yan? Te emwa hia gha zẹ obọ ne iran khian gha ye vbọ. Agharhemiẹn wẹẹ, emwa ọghe Jehova lele uhi ọghe arriọba, iran i mwẹ obọ vbe otu azẹ ọghe agbọn na. (Rom 13:1-7) Iran rẹnrẹn wẹẹ, Arriọba Osanobua ọkpa ẹre ọ khian sẹtin sọfurre ye ọlọghọmwa ọghe emwa nagbọn. Arriọba na i re ọghe agbọn na.​—Jọn 18:36, 37. w21.09 17-18 ¶13-14

Ọmwa ne u hoẹmwẹ ọnrẹn gha sẹ e Jehova rae, ọ khẹke ne u gha ru emwi nọ gha ya amuẹtinyan ruẹ wegbe sayọ kevbe nọ gha rhie igiọdu ne emwa ruẹ vbe uwu ẹgbẹe. De vbene u khian ya ru ọna hẹ? Gha tie Baibol vbe ẹdẹgbegbe, gha ru erria yan rẹn, u ghi vbe gha yo iko vbe ẹghẹ hia; ena hia gha rhie igiọdu nuẹn. Ọtẹn nokhuo ọkpa na tie ẹre Joanna, ne erhae vbe ọtiọnrẹn kpa hin odẹ ẹmwata na rre khare wẹẹ: “Ẹghẹ ke ẹghẹ ne I ya tie okha ọghe Abigẹl, Ẹsta, e Job, e Josẹf kevbe Jesu, orhiọn mwẹ ghi wa sẹ otọ. Igiemwi ọghe iran keghi fu mwẹ ẹko rre, ọ ghi vbe ya mwẹ rẹn wẹẹ, emwi hia gha dunna.” Ẹghẹ ke ẹghẹ ne iro ya han ruẹ, u ghi tama e Jehova vbene ọ ye ruẹ hẹ vbe ekhọe. Rinmwiaẹn nọ ru iyobọ nuẹn, ne u ya gha ghee emwi vbene irẹn ghee emwi, u ghi vbe tama rẹn nọ “ma ruẹ odẹ ne u gha la” kevbe nọ “bu ruẹ ude.” (Psm 32:6-8) Ẹmwata nọ wẹẹ, ọ sẹtin gha lọghọ ruẹ ne u tama e Jehova vbene emwi gele ye ruẹ hẹ. Sokpan, e Jehova rẹn obalọ ne u la gberra. Ọ hoo ne u fannọ otọ ẹko ruẹ ma rẹn.​—Ẹks 34:6; Psm 62:7. w21.09 28 ¶9-10

Vbe iran ghi do Ugie Alagberra nẹ vbe ukpo 32 C.E., e Pita, e Jems, kevbe Jọn keghi miẹn umian ọkpa nọ yan iran unu ruan. Vbe iran ghi rre uhunmwu oke ọkpa nọ wa kakabọ yo, e Jesu keghi fi egbe werriẹ vbe odaro iran; ọ gha kẹ, Oke Hermon ẹre iran ghaa ye. “Aro [Jesu] kegha fi wainwain vbe owẹn, ukpọn rẹn keghi fuọfua vbe ukpa.” (Mat 17:1-4) E Pita, e Jems, kevbe Jọn, keghi họn vbe Osanobua guan ke ẹrinmwi rre wẹẹ: “Ọna ọre ovbi mwẹ ne I hoẹmwẹ ọnrẹn kevbe nọ ghaan, wa danmwehọ ọre.” Emwi ne iran eha na ya ẹdagbọn iran ru, ya ima rẹn wẹẹ, iran gele wa họn ẹmwẹ ne Jesu. Ọ khẹke ne ima ya egbe taa iran. Ma ghọghọ wẹẹ, e Jehova keghi loo e Jesu Kristi nọ re uhunmwuta ọghe iko ya rhie adia ne ima. (Ẹfis 5:23) Ma mu egbe ne ima ya “danmwehọ ẹre” zẹvbe ne Pita, e Jems kevbe Jọn ru ẹre. Deghẹ ima na mudia gbain vbe odẹ ọghe arrọọ ne ima ye na, ma gha miẹn afiangbe nibun nian, ma ghi vbe gha rrọọ vbe etẹbitẹ! w21.12 22 ¶1; 27 ¶19

Ọ ghaa mwẹ ọtẹn ọkpa vbe Kọrinti, nọ ghaa lovbiẹ ke ọvbokhan erhae. Ukọ ighẹ e Pọl keghi tama ediọn ni ghaa rre iko vbe Kọrinti wẹẹ, ne iran kan rẹn fua. Te uyinmwẹ okpia na ghi gha mu etẹn eso rhia, iran eso na kue gha roro ẹre wẹẹ, emwi nọ ru i re orukhọ nọ wegbe! (1 Kọr 5:1, 2, 13) Vbene ẹghẹ ya khian, e Pọl keghi họn wẹẹ, okpia ni fi werriẹ nẹ. E Pọl keghi tama ediọn ni rre vba wẹẹ: “Wa ya bọ ẹre, wa ghi vbe gha bu ẹre ude.” Emwi nọ si ẹre ne Pọl na ta ẹmwẹ na ọre wẹẹ: “Ne ekhọe ẹre ghẹ ya rhia sẹrriọ, nọ gha na ghi wa zobọ fẹẹrẹ.” E Pọl gele wa tohan okpia na. Ọ ma hoo ne iro wa han okpia na, rhunmwuda emwi nọ ru sẹrriọ wẹẹ, ẹi ghi hoo nọ dọlegbe do ga e Jehova. (2 Kọr 2:5-8, 11) Vbene Jehova mwẹ itohan, erriọ ediọn vbe hoo ne iran gha tohan emwa. Ọ gha de ọghe na rhie ọmwa orukhọ oya nọ khẹke ẹre, ediọn i si egbe. Sokpan ọ gha vbe de ọghe na tohan rẹn, deghẹ esa na gha rrọọ, ekhọe hia ẹre iran ya ru vberriọ. Adeghẹ iran ma na rhie ọmwa nọ ru orukhọ nọ wegbe oya hiehie, te iran gbe gue orukhọ. w21.10 11 ¶12-15

Ọmwa gha ru emwi nọ ya ohu mu ima, ma ghi yevbe ọmwa ne emwi fian rẹn obọ. Ugbẹnso emwi sẹtin wa fian ima obọ kherhe, vbe ọwara ọkpa nii, ọ ghi wa balọ ima; sokpan vbene ẹdẹ te gbe, ai ghi rẹn deghẹ emwi ka ru evba nii. Erriọ ẹre ọ vbe ye, ọmwa sẹtin ru ima emwi nọ da ima, sokpan ma gha wa kpa hin evba rre, ma ghi wa vbe mianmiaẹn. Adeghẹ obọ na kakabọ da eke ne emwi fian ima re, a sẹtin mu ima gha rhie ọghe ọbo ebo nọ gbaroghe ima. Sokpan, adeghẹ ima na tobọ ima gha tọnnọ ẹtẹ nii, ọ gha lọghọ ọ ke rrie. Ọmwa sẹtin gha ru egbe emwi vbenian daa egbe ẹre, vbe ọmwa gha ru emwi nọ da ẹre sẹ ugboloko. Ọ ghaa mu emwi ne ọmwa nii ru ẹre roro vbe ẹghẹ hia, ọna sẹtin gha ya ohu muẹn. Adeghẹ ima na gha re ọmwa nọ rhie ẹmwẹ ye ekhọe, egbe ima ma ru. Ma bẹghe ẹre wẹẹ, ọ gha maan sẹ deghẹ ima na lele ibude nọ rre ako evbagbẹn nọhuanrẹn, ne ebe ẹdẹ ọghe ẹdẹnẹrẹ ke ladian. w21.12 12 ¶15

Gia kha wẹẹ, vbene ọtẹn ọkpa ya mu egbe vbe uwu iko, i mobọ yẹẹ ọdiọn ọkpa. Ọ ghaa ye erriọ, ọdiọn na sẹtin nọ egbe ẹre wẹẹ, ‘Ọtẹn na rra uhi rhọkpa vbe uwu e Baibol, nọ gha ya mwẹ gu ẹre guan ra?’ Adeghẹ ọdiọn na, ma hoo nọ ya ẹmwẹ obọ ẹre bu ọtẹn nii ude, ọ sẹtin nọ ọdiọn ra ọtẹn ọvbehe nọ mwẹ irẹnmwi vbene ọ ghee nene ẹmwẹ hẹ. Iran eva sẹtin ghee emwi ne Pọl tae vbekpa vbene ọ khẹke ne a ya gha mu egbe hẹ. (1 Tim 2:9, 10) E Pọl ya unu kaẹn ilele eso, nọ khẹke nọ gha dia Ivbiotu e Kristi vbe odẹ ne iran ya mu egbe; ọ wẹẹ ne Ivbiotu e Kristi gha mu egbe ẹse, ne ukpọn ne iran yọ gha rhie ẹre ma wẹẹ, emwa ne ẹwaẹn gba na ẹre iran khin. Sokpan e Pọl ma guan kaẹn ukpọn nọ khẹke ra nọ ma khẹke ne Ivbiotu e Kristi gha yọ. E Pọl rẹnrẹn wẹẹ, dọmwadẹ Ovbiotu e Kristi mwẹ asẹ nọ khian ya yọ ukpọn nọ rhirhi khọn rẹn, sokpan nẹ ghẹ rhie ozan gie Jehova. Nọnaghiyerriọ, te ọ khẹke ne ediọn ka nọ egbe iran, deghẹ odẹ ne otẹn nii ya mu egbe, gele rhie ozan gie Jehova. Ọ khẹke ne ima rẹn wẹẹ, emwi ne ọtẹn ọkpa zẹ ne egbe ẹre, sẹtin lughaẹn ne ọghe ọtẹn ọvbehe, sokpan ọ ma rhie ma wẹẹ, ọghe ọkpa maan sẹ nọkpa. Nọnaghiyerriọ, ọ ma khẹke ne ima gha kpikpi etẹn, ne iran gha ru emwi vbene ima gualo ẹre yi. w22.02 16 ¶9-10

Emwi nibun rrọọ nọ si ẹre nọ na khẹke, ne ima gha mwẹ ahoẹmwọmwa nẹi beghe daa egbe. Gi ima guan kaẹn eso vbọ? Ebe Itan khare wẹẹ: “Ghẹ gi ahoẹmwọmwa nẹi beghe kevbe a gba ẹko ọmwa sẹ ruẹ rae. . . . U gha ru vbenian, u gha miẹn aro nọ maan vbe obọ Osanobua kevbe emwa nagbọn.” “Ẹse ẹre u ru ne egbuẹ, adeghẹ u mwẹ itohan [ra “ahoẹmwọmwa nẹi beghe].” ‘Gha mwẹ ahoẹmwọmwa nẹi beghe, ghẹ vbe gha ru ero, u gha wa tọ.’ (Itan 3:3, 4; 11:17; 21:21) Avbe ako evbagbẹn nọhuanrẹn na, gi ima rẹn emwi eha nọ si ẹre nọ na khẹke, ne ima gha mwẹ ahoẹmwọmwa nẹi beghe daa egbe. Nokaro, adeghẹ ima na gha mwẹ ahoẹmwọmwa nẹi beghe daa emwa ọvbehe, obọ nọ maan ẹre Jehova khian ya gha mu ima. Nogieva, ma ghaa mwẹ ahoẹmwọmwa nẹi beghe daa emwa ọvbehe, emwi nọ maan gha ke ẹre ladian. Vbe igiemwi, ma ghi do gha mwẹ ọse nibun ni hoẹmwẹ ima. Nogieha, ma ghaa mwẹ ahoẹmwọmwa nẹi beghe daa emwa ọvbehe, ẹkpotọ ghi kie ne ima, ne ima ya gha rrọọ agbọn na vbe etẹbitẹ. Vbene ẹmwata, emwi nọ khẹke nọ, ne ima lele ibude ne Jehova rhie ne ima, nọ na wẹẹ: “Wa ghi gha mwẹ ahoẹmwọmwa nẹi beghe daa egbe kevbe itohan.” w21.11 8 ¶1-2

Adeghẹ u na bẹghe ẹre wẹẹ, amuẹtinyan ruẹ ma wegbe sẹ, rhunmwuda emwi eso ne u he miẹn vbe agbọn, ghẹ gi ẹtin fuẹ. Loo ẹkpotọ na ya ru emwi ne u rẹnrẹn wẹẹ, ọ gha ya amuẹtinyan ruẹ wegbe. Gha na erhunmwu gie Jehova vbe ẹghẹ hia, katekate vbe u ghaa rre uwu ibavbaro. Ne u gha mwẹ ọnrẹn vbe ekhọe wẹẹ, e Jehova sẹtin loo ẹgbẹe ọghe ima kevbe avbe ọse ya ru iyobọ ne ima. U gha gi e Jehova ru iyobọ nuẹn, vbe u ghaa werriẹ aro daa ọlọghọmwa nọ rhirhi gha khin, ọ gha ya ruẹ gha mwẹ ilẹkẹtin wẹẹ, e Jehova gha ru iyobọ nuẹn ya zin egbe ọlọghọmwa ne u rhirhi werriẹ aro daa vbe odaro. E Jesu keghi ru iyobọ ne erhuanegbe ẹre ya bẹghe ako eso nọ khẹke ne iran winna yan, ne iran ya rhie ẹre ma wẹẹ, iran mwẹ amuẹtinyan; ọrheyerriọ, ọ kegha mwẹ ilẹkẹtin wẹẹ, e Jehova gha ru iyobọ ne iran ya mudia ẹse, vbe iran gha miẹn edanmwẹ vbe odaro. (Jọn 14:1; 16:33) Ọ vbe gha mwẹ ilẹkẹtin wẹẹ, oghẹn ne gbii gha miẹn uhunmwu vbe orueghe nọkhua, rhunmwuda amuẹtinyan nọ wegbe ne iran mwẹ. (Arhie 7:9, 14) Uwẹ a gha rre usun emwa ni khian miẹn uhunmwu, deghẹ u na hia vbe odẹ ke odẹ nian, ne u gha mwẹ amuẹtinyan nọ wegbe!​—Hib 10:39. w21.11 25 ¶18-19

Ma ma wa ya aro yọ wẹẹ, e Jehova gha ru emwi ọyunnuan nọ ya miẹn ima fan vbe ẹghẹ ne ima ye na. Sokpan ima rẹnrẹn wẹẹ, ma gha mu ẹtin yan e Jehova, ẹi khian kue ne ima miẹn ọlọghọmwa rhọkpa, nọ gha miẹn ima uhunmwu vbe etẹbitẹ. Amuẹtinyan ne ima mwẹ daa e Jehova, ẹre ọ khian miẹn ima fan, vbe ima gha miẹn ọlọghọmwa nọ wegbe vbe odaro. Vbe ẹghẹ ne Gọg ọghe Magọg khian ya werriẹ aro nọ khọọ daa emwa ọghe Jehova, ma sẹtin gha roro ẹre wẹẹ, ọghe ima fo nẹ. Sokpan, ọ khẹke ne ima gha mwẹ ilẹkẹtin wẹẹ, e Jehova gha sẹtin miẹn ima fan kevbe wẹẹ, ọ gha ru vberriọ. Avbe agbẹnvbo sẹtin gha ghee ima zẹvbe emwa nẹi mwẹ iyobọ. (Ẹzik 38:10-12) Ma i khian mu emwi igbinna rhọkpa mwẹ, ma i khian vbe ruẹ vbene a ya khọn okuo hẹ. Rhunmwuda ọni, iran ghi gha ghee ima zẹvbe emwa ne iran gha sẹtin khọn miẹn otọ yan. Iran ma rẹn wẹẹ, avbe odibosa gha gbinna ne ima, sokpan ma rẹn ọna, rhunmwuda, ma mu ẹtin yan e Jehova. Te ọ khian yan iran unu rua vbe avbe odibosa gha gbinna ne ima!​—Arhie 19:11, 14, 15. w22.01 6 ¶12-13

Aro nọ ghaan ẹre Jehova ya ghee etẹn hia fẹẹrẹ, aro vberriọ ẹre ọ vbe khẹke ne ima ya gha ghee iran. Ọ khẹke ne ima ru emwi ke emwi ne ima gha sẹtin ru ya ru iyobọ ne iran. Adeghẹ ima na bẹghe ẹre wẹẹ, ma ru emwi nọ sọnnọ ọtẹn ima, ọ ma khẹke ne ima biabia ẹre rua, ne ima gha kha wẹẹ, ‘egbe balọ ẹre gbe, ọni vbe sẹ na mu ohu yi ra?’ Vbọzẹ ne ohu na rherhe mu etẹn eso? Etẹn eso i ghee egbe iran sẹ ọmwa, rhunmwuda vbene a ya koko iran. Eso da la odẹ ọghe ẹmwata na, rhunmwuda ọni, iran ma rẹn vbene a ya mu emwi wuo egbe hẹ. Vbe nọ rhirhi gha ye hẹ, ọ khẹke ne ima hia, ne ima gu ọmwa nii ru adọlọ. Sokpan ọ khẹke ne ọtẹn ne ohu rherhe mu rẹn wẹẹ, uyinmwẹ vberriọ i maan, rhunmwuda ọni, ọ khẹke nọ fi werriẹ. Ọ gha ru vberriọ, orhiọn rẹn ghi sẹ otọ, ọ ghi vbe gha gu emwa ọvbehe rrọọ vbe ọfunmwegbe. w21.06 21 ¶7

E Jesu rẹn emwi ne u la gberra. Adeghẹ ima na miẹn ọse nọ fu ima ẹko rre vbe ima ghaa rre uwu ibavbaro, ẹko keghi sẹ ima ọyẹnmwẹ, katekate deghẹ a na miẹn wẹẹ, ọse ima nii ka la egbe ọlọghọmwa ọghe ima gberra nẹ. Egbe ọse vberriọ ẹre Jesu khin ne ima. Ọ rẹn vbene emwi ye ima hẹ, vbe ima ghaa rre uwu ibavbaro. Ọ rẹn aro ọmwa ne ima khin kevbe ọlọghọmwa ne ima la gberra, ọ vbe mu egbe nọ ya ru iyobọ ne ima “vbe ẹghẹ na na gualọe zẹẹ.” (Hib 4:15, 16) Vbe Jehova ghi gie odibo ọkpa bu e Jesu vbe ogba ọghe Getsemani, nọ do ru iyobọ nẹẹn, e Jesu keghi miẹn iyobọ nii yi. Erriọ ẹre ọ vbe ye, e Jehova sẹtin loo ebe ọghomwa, e vidio, ọta ne ọtẹn ya guan, ẹmwẹ igiọdu ne ọtẹn tama ima ya ru iyobọ ne ima; ọ ghaa yerriọ, o khẹke ne ima miẹn iyobọ nii yi. (Luk 22:39-44) E Jehova gha fu ruẹ ẹko rre, ọ ghi vbe rhie ẹrhiọn yọ ruẹ iwu. Ma gha na erhunmwu, ma ghi gha mwẹ “ọfunmwegbe Osanobua, nọ gberra ne ọmwa ne agbọn gha sẹtin rẹn otọ ẹre.”​—Fil 4:6, 7. w22.01 18-19 ¶17-19

E Jehova i ru emwi nọ ma gba. Sokpan ọ lọghọ ima ugbẹnso, ne ima mu ẹtin yan emwa ne irẹn ya zẹ ihe egbe. Ma sẹtin gha roro ẹre, deghẹ iran na gele ya emwi ne Osanobua ta ru emwi, ra ẹmwẹ obọ iran ẹre iran ya ru emwi. Ẹmwata nọ rrọọ ọre wẹẹ, ma i khian sẹtin kha wẹẹ ima mu ẹtin yan e Jehova, deghẹ ima ma na mu ẹtin yan emwa ne irẹn ya zẹ ihe egbe. Emwa ne Jehova ya dia otu ọghẹe vbe ẹghẹ na, ọre “ọviẹn nọ gia mu ẹtin yan kevbe nọ fuẹro.” (Mat 24:45) Ẹbu nọ su ni ghaa rrọọ vbe ẹghẹ ọghe avbe ukọ e Jesu, ẹre ọ ghaa dia iwinna ugamwẹ ọghe eguọmwadia e Jehova vbe ẹghẹ nii. Erriọ ẹre ọviẹn nọ gia mu ẹtin yan, vbe dia iwinna ugamwẹ ọghe emwa Osanobua vbe uhunmwu otagbọn hia vbe ẹghẹ ọghe ima; iran ẹre ọ vbe tama ediọn vbene iran khian ya gha ru iwinna iran hẹ. Ediọn ghi wa vbe lele emwi ne Ẹbu Nọ Su tama iran. Ma ghaa ru emwi ne otu ọghe Jehova kevbe ediọn wẹẹ ne ima ru, te ima rhie ẹre ma wẹẹ, ma họn ẹmwẹ ne Jehova. w22.02 4 ¶7-8

Ukpamuyọmọ nọkhua ẹre nọ, ne ima na re Osẹe Jehova! Te ima ya eni Osanobua wan egbe. Ma gha sẹtin ru iyobọ ne ọmwa nọ mwẹ ekhọe esi ya suẹn gha ga e Jehova, te ọyẹnmwẹ khian wa gha sẹ ima. (Iwinna 13:48) Vbe ẹghẹ ne erhuanegbe Jesu ya do na iyẹn ọghe emwi ne iran fiangbua vbe iwinna ikporhu ma e Jesu, “Jesu na vuọn ne oghọghọ vbekpa orhiọn nọhuanrẹn.” Erriọ ọyẹnmwẹ vbe sẹ ima, vbe ima gha bẹghe vbene iwinna ikporhu ọghe ima ya biẹ ọmọ esi hẹ. (Luk 10:1, 17, 21) Ukọ e Pọl keghi tama e Timoti wẹẹ: “Gha rhuan egbe, ne u vbe gha ya emwi ne u ma emwa ẹre ẹro . . . rhunmwuda, u gha ru vberriọ, u gha miẹn egbe ruẹ kevbe iran ni danmwehọ ruẹ fan.” (1 Tim 4:16) Arrọọ ọghe emwa rre ikpadede. Ọ khẹke ne ima gha “rhuan egbe” ra ne ima gha begbe vbe odẹ ne ima ya yin, rhunmwuda, te Jehova mu ima egbe khẹ Arriọba ọghẹe nọ dee, zẹvbe emwa ni khian yin ẹnrẹn. Ọ khẹke ne uyinmwẹ ima gha re nọ gha rhie urhomwẹ gie Jehova, kevbe nọ gha ya emwa rẹn wẹẹ, ma gele ya emwi ne ima kporhu ẹre yi. (Fil 1:27) Ọ khẹke ne ima gha gbarokotọ, vbe odẹ ne ima ya maa emwa emwi. Vbe ima khian ya ru ọna hẹ? Ma ghi gha mu egbe ye otọ ma ke gha rrie ikporhu, ma ghi vbe gha rinmwian e Jehova, nọ ru iyobọ ne ima ya sẹtin kporhu ma emwa. w21.10 24 ¶1-2

Evba yae kha na mu ‘egbe ọghe ọgbọn’ yọ, ọre ne iziro ọghe ima kevbe uyinmwẹ ima gha rhie ẹre ma wẹẹ, ma ya egbe taa e Jehova. Ọmwa nọ mu ‘egbe ọghe ọgbọn’ yọ, ọre ọmwa nọ mwẹ avbe uyinmwẹ esi ne orhiọn nọhuanrẹn ọghe Osanobua ya ọmwa mwẹ, ọni nọ wẹẹ, ọ ghi gi orhiọn nọhuanrẹn gha dia iziro ọghẹe kevbe emwi nọ ru. Vbe igiemwi, ọ ghi hoẹmwẹ e Jehova kevbe emwa rẹn. (Mat 22:36-39) Ọ ghi ye gha sẹ ọyẹnmwẹ, uhiẹn vbọ ghaa rre uwu ọlọghọmwa. (Jems 1:2-4) Ọ ghi vbe gha re ọmwa nọ gualọ ọfunmwegbe. (Mat 5:9) Ọ ghi gha mwẹ izinegbe vbe egbe emwa ọvbehe, ọ ghi vbe gha ya obọ esi mu emwa. (Kọl 3:13) Emwi esi na ru ghi vbe gha yẹẹ ọre. (Luk 6:35) Emwi nọ ru ghi gha rhie ẹre ma wẹẹ, ọ gele mu ẹtin yan e Jehova. (Jems 2:18) Ọmwa gha ru emwi nọ sọnnọ rẹn, ọ ghi gbe ibiẹ rrie, ọ ghi vbe sẹtin dia egbe ẹre, vbọ gha miẹn edanmwẹ. (1 Kọr 9:25, 27; Taitọs 3:2) Ne ima mieke na sẹtin mu egbe ọghe ọgbọn yọ, ọ khẹke ne ima hia ne ima gha mwẹ avbe uyinmwẹ hia na ya unu kaẹn vbe ebe Galatia 5:22, 23, kevbe avbe ako ọvbehe vbe Baibol. w22.03 8-9 ¶3-4

Ẹi re odẹ ne Pọl ya kporhu ke owa ya sẹ owa ọkpa ẹre ediọn gha ya egbe taa, ọ vbe khẹke ne iran ya egbe taa re vbe odẹ nọ ya loo ẹkpotọ nọ rhirhi kie ya kporhu. (Ẹfis 6:14, 15) Vbe na ghee Pọl, ediọn ghaa rre ikporhu, iran sẹtin loo ẹkpotọ nii ya maa eguọmwadia iwinna emwi ra etẹn ọvbehe ni deba iran winna. (1 Pit 5:1, 2) Sokpan ọ ma khẹke ne iwinna ne ediọn ru mu iran sẹrriọ wẹẹ, iran i ghi miẹn ẹghẹ ya yo ikporhu. (Mat 28:19, 20) Ọna rhie ma wẹẹ, ẹi re iwinna hia ẹre ediọn khian wa gha rhie egbe yi. Iran gha muẹn ye erhunmwu, iran sẹtin do bẹghe ẹre wẹẹ, iran ghaa miẹn iwinna hia yi, iran i ghi miẹn ẹghẹ ya ru emwi ni ru ekpataki sẹ, vbe na ghee iruẹmwi ẹgbẹe, ikporhu iyẹn nọ maan, kevbe ne iran ma ivbi iran re vbe na ya kporhu hẹ. Ọ khẹke ne iran kọe ye orhiọn wẹẹ, iran gha ru vberriọ, e Jehova rẹnrẹn wẹẹ, te iran hoo ne iran gha ru emwi ye oreghe. w22.03 27 ¶4, 7; 28 ¶8

U ye yerre vbene ọ ghaa ye ruẹ hẹ, u ke khian Osẹe Jehova ra? Egbọre u ghaa roro ẹre wẹẹ, u i khian sẹtin kporhu ke owa ya sẹ owa. Egbọre, ohan vbe gha mu ruẹ wẹẹ, ẹgbẹe ruẹ kevbe avbe ọse ruẹ gha gbe ruẹ odan. Deghẹ erriọ nọ, u gha vbe rẹn vbene ọ ye ọmwa ne u gu ruẹ e Baibol hẹ. E Jesu tae wẹẹ, emwa eso a gha mu ohan vbenian. Vbọrhirhighayehẹ, ọ keghi tama erhuanegbe ẹre wẹẹ, ne iran ghẹ gi ohan da iran obọ yi, ne iran ghẹ ga e Jehova. (Mat 10:16, 17, 27) Fẹko gha ma ẹre nọ gha tama emwa ọvbehe vbekpa emwi nọ yayi. Egbọre osi ghaa si erhuanegbe Jesu vbe ẹghẹ ne Jesu na gie iran, ne iran ya kporhu. Sokpan e Jesu keghi ru iyobọ ne iran, ọ na gi iran rẹn eke ne iran khian na kporhu kevbe ẹmwẹ ne iran khian ta. (Mat 10:5-7) Vbua khian ya ya egbe taa Jesu hẹ? Ru iyobọ ne ọmwa ne u gu ruẹ e Baibol ya rẹn ẹghẹ nọ khẹke ne ọ ya kporhu. Vbe igiemwi, nọ rẹn deghẹ ọ rẹn ọmwa rhọkpa ne ọ gha wa miẹn ere vbọ, deghẹ a na maa ẹre ẹmwata eso vbe uwu e Baibol. Ru iyobọ nẹẹn ya rẹn emwi nọ khẹke ne ọ ta kevbe vbene ọ khian ya tae hẹ, vbe odẹ nọ ma lọghọ gbe. w21.06 6 ¶15-16

Emwa eso ni miẹn uhunmwu vbe ugbohiotọ nọ sunu vbe NepaI vbe 2015 khare wẹẹ: “Vbene ima te rẹn, avbe owa kevbe eke na na khiẹn emwi na suẹn gha dele.” “Emwa hia na suẹn gha lẹẹ gbe egbe . . . Emwa nibun wẹẹ odẹ ifuanro eva ẹre ugbohiotọ nii ya vbe otọ. Sokpan ọ gberra vberriọ vbe aro mwẹ.” Vbe na guan na, emwi ọvbehe rrọọ nọ wa mu ehe hia rueghe. Agbẹnvbo hia ẹre ọna na wa sunu. Akhasẹ ighẹ Hagai ẹre ọ tae yotọ wẹẹ, egbe emwi vbenian gha sunu. Ọ wẹẹ: “Vbọ ma he kpẹẹ wan, I gha mu ẹrinmwi rueghe kevbe agbọn.’” (Hag 2:6) Ne Hagai na kha wẹẹ Osanobua gha mu ehe hia rueghe, ọ lughaẹn ne ugbohiotọ nọ wa mu emwi rhia. Nọghayayerriọ, emwi nọ maan ẹre ọ ke ẹre ladian. E Jehova tama ima wẹẹ: “I gha mu agbẹnvbo hia rueghe, a ghi viọ emwi ẹfe ọghe agbẹnvbo hia gha die emwa na; I ghi ya uyi vuọn owa na.” w21.09 14 ¶1-3

Ne ọse eva mieke na sẹtin kakabọ gu obọ egbe, te ọ khẹke ne iran gha fannọ otọ ẹko ma egbe vbe ẹghẹ hia. Erriọ asikẹgbe ne ima gu e Jehova mwẹ vbe ye. Ma ghaa fannọ otọ ẹko ima ma Jehova vbe erhunmwu, te ima rhie ẹre ma wẹẹ, ma mu ẹtin yan rẹn kevbe wẹẹ, ma mwẹ ilẹkẹtin wẹẹ, ọ hoẹmwẹ ima. (Psm 94:17-19; 1 Jọn 5:14, 15) Gha gu avbe ọse ni rre uwu iko mu obọ; te Jehova ya iran ru ima ẹse. (Jems 1:17) Erha mwa nọ rre ẹrinmwi hoẹmwẹ ima, ẹre ọ si ẹre nọ na ya etẹn ne ima gba ga ru ima ẹse; iran keghi rhie ahoẹmwọmwa ma ima “vbe ẹghẹ hia.” (Itan 17:17) Vbe ebe ne ukọ ighẹ Pọl gbẹn gie etẹn ni rre Kọlose, ọ keghi sunu ye eni etẹn eso ni ru iyobọ ne irẹn, ọ na wẹẹ “iyobọ nọ khuọkhua” ẹre iran khin ne irẹn. (Kọl 4:10, 11) Uhiẹn e Jesu vbe gha gualọ iyobọ ọghe avbe ọse, ọni ọre iyobọ ọghe avbe odibosa kevbe erhuanegbe ẹre; erriọ vbe ya gbọyẹmwẹ ye iyobọ ne iran ru nẹẹn. (Luk 22:43) Adeghẹ ima na mu otọ ẹko ima ma ọtẹn nọ deziẹn vbe odẹ ọghe orhiọn, ọ ma rhie ma wẹẹ ma i mwẹ amuẹtinyan, sokpan ere nọkhua ẹre ima khian lae miẹn deghẹ ima na ru vberriọ. w21.04 24-25 ¶14-16

Adeghẹ ọtẹn ru emwi eso nọ sọnnọ ruẹ, vbọ khẹke ne u ru? Hia vbe odẹ ke odẹ ne u gu ẹre ru adọlọ. Tama e Jehova vbene emwi gele ye ruẹ hẹ vbe ekhọe. Rinmwiaẹn nọ ru iyobọ ne ọtẹn nọ ya ohu muẹn. U ghi vbe rinmwiaen nọ ru iyobọ nuẹn, ne u ya sẹtin rhie aro tua avbe akpa esi nọ yẹẹ ọre vbe egbe ọtẹn nii. (Luk 6:28) Adeghẹ u ma na sẹtin rhie emwi ne ọtẹn nii ru ruẹ re hin ekhọe rre, u ghi gualọ odẹ nọ maan sẹ ne u khian ya gu ọtẹn nii guan. Ọ gha maan sẹ deghẹ u na gha mwẹ ọnrẹn vbe ekhọe wẹẹ, ẹi re te ọtẹn nii wa hoo nọ ru emwi nọ gha ya ohu muẹn. (Mat 5:23, 24) U ghaa gu ẹre guan, ghẹ gha guan vbe na miẹn wẹẹ, te ọtẹn nii mema ru emwi nọ sọnnọ ruẹ. Sokpan deghẹ ọtẹn nii ma hoo nọ ru adọlọ ghi vbo? Ye gha mwẹ izinegbe vbe egbe ẹre. Ghẹ gi egbe ẹre wọọ ruẹ. (Kọl 3:13) Sẹ ehia, ghẹ rhie emwi ne ọtẹn nii ru ruẹ re ye ẹko, rhunmwuda, ọni sẹtin ya ruẹ khian rree ne Jehova. Ghẹ gi emwi ke emwi ne ọmwa ọvbehe ru rhua ruẹ owẹ. U ghaa lele adia na, te u rhie ẹre ma wẹẹ, e Jehova ẹre u hoẹmwẹ ọnrẹn sẹ.​—Psm 119:165. w21.06 23 ¶15