August

Ọ gha kẹ, ivbiyokuo e Rom ni kan e Jesu mu erhan ẹre Jesu ghaa mwẹ vbe ekhọe. Agharhemiẹn wẹẹ iran bu ohiẹn eku gbe Jesu, ọ ma gi ohu muẹn ra nọ rhie ẹmwẹ nii ye ẹko. (1 Pit 2:23) Ọ khẹke ne ima gha ya ekhọe hia yabọ emwa ọvbehe vbene Jesu ru ẹre. (Kọl 3:13) Emwa eso vbe uwu ẹgbẹe ra emwa ọvbehe sẹtin gha zẹ ima kpokpo, rhunmwuda, iran ma rẹn otọ emwi ne ima yayi ra vbene ima ya ru emwi. Iran sẹtin mu ohoghe ba ima, iran sẹtin vbe ru ima emwi oya sirra emwa ọvbehe. Iran sẹtin yanghan ebe ima, iran sẹtin vbe gha yan wẹẹ obọ gha vba ima. Ne ima gha te ya gha mu ohu iran, ma ghi rinmwian e Jehova nọ ya obọ kaẹn iran ekhọe ne iran do gae. (Mat 5:44, 45) Ugbẹnso, ọ keghi lọghọ na yabọ emwa ọvbehe rhunmwuda obọ dan ne iran ya mu ima. Sokpan deghẹ ima ma na mu ohu fua, ma sẹtin do gha ya agbọn lọghọ egbe ima. (Psm 37:8) Ma gha yabọ ọmwa, ọ rhie ma wẹẹ ima ma hoo ne ima rhie emwi ne iran ru ima re ye ekhọe.​—Ẹfis 4:31, 32. w21.04 8-9 ¶3-4

Ọ mwẹ ọmwa rhọkpa vbe ẹgbẹe ruẹ na kan fua vbe uwu iko ra? Egbe emwi vberriọ gha sunu, ekhọe ọmwa sẹtin lighi. Muẹn roro, vbene ọ da e Jehova hẹ, vbe ẹghẹ ne ivbi ẹre eso ni rre ẹrinmwi ya fi iyeke gbe ẹre! (Jud 6) Vbe muẹn roro, vbene ọ ghaa ye Jehova hẹ, vbe ẹghẹ ne Ivbi Izrẹl ne irẹn hoẹmwẹ ọnrẹn ya gha sọtẹ daa ẹre. (Psm 78:41) Nọnaghiyerriọ, gha mwẹ ilekẹtin wẹẹ, ọ vbe da e Jehova vbe ọmwa ruẹ gha kpa hin ugamwẹ ọghẹe rre. Ọ rẹn obalọ ne u la gberra. Ọ gha fu ruẹ ẹko rre, ọ gha vbe ru iyobọ ne u gualọ nuẹn. Adeghẹ ọmọ na sẹ e Jehova rae, evbibiẹ ọre sẹtin do gha roro ẹre wẹẹ, egbọre iran ma hia sẹ, vbe odẹ ne iran ya koko ẹre waan vbe odẹ ọghe ẹmwata na. Ọtẹn nokpia ọkpa khare wẹẹ: “I na gha roro ẹre wẹẹ, mẹ ẹre ọ si ẹre. Ẹghẹ hia ẹre I ya gha mina iminna dan vbekpa ovbi mwẹ. Ọ vbe mwẹ ọtẹn nokhuo ọkpa, na vbe kan ovbi ẹre fua. Ọ khare wẹẹ: “Ọ gha kẹ, emwi bun nọ te khẹke ne I ru zẹvbe iye ọmọ, ni ma ru. I kegha roro ẹre wẹẹ, I ma hia sẹ, vbe odẹ ne I ya gha ya e Baibol ma ovbi mwẹ emwi.” w21.09 26 ¶1-2, 4

Emwa nibun roro ẹre wẹẹ, emwa ọghe Osanobua i khian sẹtin ya e Baibol ma emwa emwi, rhunmwuda iran ma yo owebe ne a na ruẹ Baibol, ne emwa nibun wa rẹn. Sokpan ọ khẹke ne iran gualọ otọ ẹmwata nọ rrọọ. Ọna ọre emwi ne Luk ru. Ọ keghi hia nọ “gbarokotọ gualọ otọ avbe emwi na hia ke omuhẹn ọnrẹn gha dee.” Ọ na gha hoo ne emwa ni khian tie emwi ne irẹn gbẹn “rẹn uhunmwu ẹmwẹ ni rre avbe emwi nii hia” vbekpa e Jesu. (Luk 1:1-4) Erriọ Ivbi e Ju ni ghaa rre Bẹrea vbe ẹghẹ nẹdẹ vbe ru ẹre. Ẹghẹ okaro ne iran ya họn vbekpa e Jesu, iran na ya tie Evbagbẹn Nọhuanrẹn, ne iran mieke na rẹn deghẹ ẹmwata ẹre a ma iran re. (Iwinna 17:11) Erriọ ẹre ọ vbe ye, te ọ khẹke ne emwa ni rrọọ vbe ẹdẹnẹrẹ vbe gha gualọ otọ emwi. Iran ghi ya emwi ne emwa ọghe Osanobua ma iran re, ya taa emwi nọ rre Evbagbẹn Nọhuanrẹn. Ọ vbe khẹke ne iran gha tie vbekpa emwi ne eguọmwadia e Jehova ni rrọọ vbe ẹdẹnẹrẹ he ru. Adeghẹ iran na gualọ otọ ẹre ẹse, iran i khian gi emwi ne emwa ta lele emwa ọghe Jehova mu idobo ye iran egbe. w21.05 3 ¶7-8

Ọmwa rhọkpa rre iko ruẹ ra, ne u gha sẹtin mu ọghọ ye ọre egbe ra? Ẹghẹ eso rrọọ ne etẹn ya kakabọ gbọyẹmwẹ yọ, deghẹ ima na tie iran ne iran do deba ima sọyẹnmwẹ egbe. Ọ gha sẹ ẹghẹ ne emwa ni rre uwu agbọn ya do ugie ọghe iran, ọ sẹtin gha lọghọ etẹn ne iran ọkpa rre odẹ ọghe ẹmwata, ne iran ya gu ẹgbẹe ọghe iran mu obọ. Ọ wa vbe da etẹn eso ne ọmwa iran wu, ẹghẹ ke ẹghẹ nọ ya gba vbe ukpo ọvbehe ne ọmwa nii ya wu. Ẹghẹ ke ẹghẹ ne ima ya ya egbe rhorho etẹn vbenian, te ima rhie ẹre ma wẹẹ, ima hoẹmwẹ iran. (Fil 2:20) Emwi bun nọ gha sẹtin ya ohioro mu ima. Sokpan ọ khẹke ne ima yerre wẹẹ, e Jehova rẹn emwi hia ne ima la gberra. Ọ mobọ loo etẹn ne ima gba ga ya ru iyobọ nọ khẹke ne ima. (Mat 12:48-50) Odẹ ne ima khian ya rhie ẹre ma wẹẹ, ma gbọyẹmwẹ ye iyobọ ne Jehova ru ne ima, ọre ne ima gha hia vbene ẹtin ima sẹ, ne ima gha ru iyobọ ne etẹn ne ima gba ga. Ẹi mwẹ vbene emwi gha lọghọ ima sẹ hẹ, ọ khẹke ne ima gha mwẹ ọnrẹn vbe ekhọe wẹẹ, e Jehova i khian sẹ ima rae ẹdẹ! w21.06 12-13 ¶18-20

Te Jesu ye gha kporhu, agharhemiẹn wẹẹ emwa eso ma gha rhie ehọ nẹẹn ta yi. Vbọzẹ? E Jesu rẹnrẹn wẹẹ, ọ wa khẹke ne emwa rẹn ẹmwata nọ dekaẹn Arriọba Osanobua, ẹre ọ si ẹre nọ na rhiegba ye iwinna ikporhi iyẹn nọ maan, nọ mieke na ru iyobọ ne iran. Ọ vbe rẹn wẹẹ, emwa eso nẹi ka danmwehọ irẹn, gha suẹn gha danmwehọ irẹn vbe ẹdẹ ọkpa. Gia ya ẹgbẹe ọghẹe ru igiemwi. Vbe uwu ukpo eha vbe ukhiọnmwẹ ne Jesu ya kporhu, etiọnrẹn rhọkpa ma khian erhuanegbe ẹre. (Jọn 7:5) Sokpan vbe ọ ghi rhiọ kpaegbe nẹ, iran na do khian Ivbiotu e Kristi. (Iwinna 1:14) Ma ma wa rẹn ọmwa nọ gha do khian ọguọmwadia e Jehova vbe akhuẹ. Ọ rhie ẹghẹ emwa eso ke do miẹn odẹ ẹmwata yi, vbene eso na wa miẹn ọnrẹn yi vbobọvbobọ. Uhiẹn emwa eso nẹi danmwehọ ima, gha bẹghe uyinmwẹ esi ọghe ima, kevbe vbene ọyẹnmwẹ ya sẹ ima hẹ vbe ima ghaa kporhu, ọ sẹtin ya iran do ga Osanobua. w21.05 18 ¶17-18

Vbe Jesu rre agbọn na, ọ keghi waa iwinna eva ne erhuanegbe ẹre. Ọ tama iran ne iran kporhu iyẹn nọ maan ọghe Arriọba, ọ na vbe ma iran re, vbene iran khian ya ru ẹre hẹ. (Luk 8:1) Vbe igiemwi, ọ keghi gi iran rẹn emwi ne iran gha ru deghẹ emwa na danmwehọ iran, ra deghẹ iran ma danmwehọ. (Luk 9:2-5) Ọ vbe tae yotọ wẹẹ, “A gha kporhu iyẹn nọ maan ọghe Arriọba na la otọ agbọn hia . . . zẹvbe osẹe ghe emwa hia.” (Mat 24:14; Iwinna 1:8) Deba ọni, e Jesu vbe tama erhuanegbe ẹre, ne iran gha ma emwa emwi, ne iran mieke na gha ru emwi hia ne irẹn yi ẹre iyi ne iran. Ọ wẹẹ, te erhuanegbe ẹre khian ru iwinna na, “rhinrin ya sẹ ufomwẹ agbọn.” (Mat 28:18-20) Vbe umian ne Jesu mu ma e Jọn, ọ keghi gi ma rẹn wẹẹ, irẹn hoo ne erhuanegbe ẹre ru iyobọ ne emwa ya do rẹn e Jehova.​—Arhie 22:17. w21.07 2-3 ¶3-4

Emwa nibun vbe ẹdẹnẹrẹ keghi rẹn ọghe enegbe iran ọkpa, ọni ẹre ọ si ẹre ne iran na gu egbe suan. Vbe igiemwi, ọduẹki sẹtin gha hia nọ si emwa ọvbehe ke otọ, ne ẹki ẹre mieke na la sẹ ọghe iran. Ọmwa nọ ku iku isasegbe, sẹtin gha hia nọ rhie ikuanegbe ne ọmwa nọ gu suan, ne ọkpa mieke na gbe ifuẹn ne irẹn. Ovbi esuku nọ hoo nọ la university na wa họn usi ẹre rre, sẹtin gha hia nọ fi ibeleku vbe edanmwẹ, nẹ ghẹ mieke na gbokhuẹre. Zẹvbe Ivbiotu e Kristi ne ima khin, ma rẹnrẹn wẹẹ egbe emwi vbenian i maan hiehie; ọ keghi rre usun uyinmwẹ ne Osanobua gbe odan yi. (Gal 5:19-21) Sokpan ọguọmwadia e Jehova gha sẹtin gha gu emwa suan vbe uwu iko, vbene ọ ma na rẹn ra? Inọta ne kpataki na khin, rhunmwuda uyinmwẹ osuan sẹtin si ighaegbe ye iko. Nọnaghiyerriọ, ọ khẹke ne ima gha tie okha ọghe emwa eso ne Baibol guan kaẹn, ni sẹtin lẹẹ ne uyinmwẹ na. w21.07 14 ¶1-2

Ahoẹmwọmwa nẹi beghe, ẹre ọ khian ya ima ru iyobọ ne emwa ne iro han rẹn. Erriọ etẹn ne ima gba ga, vbe ru iyobọ ne etẹn ne iro han rẹn. Ekhọe hia ẹre iran ya hoẹmwẹ etẹn ne iran gba ga, iran vbe mu egbe ne iran ya ru iyobọ nọ rhirhi gha khin ne etẹn vbenian. (Itan 12:25; 24:10) Ọna wa gu ẹmwẹ ne Pọl tae ro, ọ wẹẹ: “Wa gha rhie udinmwẹ ne iran ni ma din, wa gha ye iran ni ma wo vbe egbe obọ, wa gha mu ẹmwẹ emwa hia wo egbe.” (1 Tẹs 5:14) Odẹ ọkpa nọ ghi maan sẹ, ne u gha ya ru iyobọ ne ọtẹn ne iro han rẹn, ọre ne u gha rhie ehọ nẹẹn ta yi, u ghi vbe gi ẹre rẹn wẹẹ, u hoẹmwẹ ọnrẹn. Iyobọ ke iyobọ ne ima rhirhi ru ne etẹn, e Jehova i khian mianmiaẹn, ọ gha wa san ima ẹse. Ebe Itan 19:17 khare wẹẹ: “U gha rhie emwi ne ovbiogue, te ọ ye vbe na rhie emwi ne Nọyaẹnmwa mọmọ; e Nọyaẹnmwa gha ha ẹre werriegbe nuẹn.” w21.11 10 ¶11-12

De emwi eso ne ima gha ru, ne ima ya rhie ẹre ma wẹẹ, ma mu egbe khẹ edanmwẹ ne ima khian miẹn vbe odaro? Ọ khẹke ne emwi ne ima mwẹ gha sẹ ima ọkẹn, ima ghi vbe gha ghọghọ rhunmwuda ne ima na re ọsie Jehova. Adeghẹ ima na kakabọ sikẹ Osanobua nian, ẹre ima khian na gha mwẹ ilẹkẹtin wẹẹ, ọ gha gbaroghe ima vbe Gọg ọghe Magọg gha werriẹ aro nọ khọọ daa ima. Ẹmwẹ nọ rre ako evbagbẹn nọhuanrẹn, ne ebe ẹdẹ ọghe ẹdẹnẹrẹ ke ladian, ya ima rẹn evbọzẹ nọ na mu ẹtin yan e Jehova. Te Devid wa ya ekhọe hia mu ẹtin yan ẹnrẹn; e Jehova ma vbe ya ekhue muẹn. Vbe Devid waan dee, ọ mwẹ asẹ ọkpa nọ ya gu e Goliat ne arhunran gbinna. E Devid keghi tama rẹn wẹẹ: “E Nọyaẹnmwa gha rhie ruẹ ye . . . mwẹ atataobọ ẹdẹnẹrẹ na.” (1 Sam 17:46) Vbene ẹghẹ ya khian, e Devid na suẹn gha winna vbe ẹguae; ẹi re avbiẹ inugba ẹre ọba ighẹ Sọl te hia nọ gbe ẹre rua, sokpan, e Jehova ma kue. (1 Sam 18:12) Rhunmwuda ne Jehova na ka ru iyobọ ne Devid, ẹre ọ ya e Devid rẹn wẹẹ, e Jehova gha ye ru iyobọ ne irẹn. w22.01 6 ¶14-15

E Jehova i khirhi vbe emwi ke emwi nọ ru. Evbọzẹe ne Jehova i na ru ọna, ọre nọ mieke na rhie uyi ye eni ẹnrẹn, kevbe ne emwa vbe miẹn ere vbọ. Vbe igiemwi, gia ghee vbene Jehova ya mwamwa otagbọn na hẹ ọkade ọkade, ne emwa nagbọn mieke na sẹtin dia ẹre ya. Vbe Baibol ghi gie vbene agbọn na ye hẹ, ọ na wẹẹ, Osanobua ẹre ọ mwamwa vbene agbọn na “kpọlọ sẹ hẹ,” irẹn ẹre ọ ru “orrẹ nọ da agbọn yi,” irẹn ẹre ọ vbe gbe “ẹyotọ agbọn na.” (Job 38:5, 6) Vbe iyeke ọni, e Jehova keghi gbe aro ke otọ ghee emwi hia nọ yi. (Gẹn 1:10, 12) De vbene ọ ghaa ye avbe odibosa hẹ, vbe iran bẹghe vbene Jehova ya gha yi emwi ughughan hẹ ọkade ọkade? Ẹi mwẹ ọ ma gha gbe iran otiti, sẹrriọ wẹẹ, vbe asẹ ọkpa, iran “keghi we ne oghọghọ.” De emwi ne ọna ma ima re? Ukpo arriaisẹn nibun, ẹre ọ rhie Jehova re, ọ ke yi emwi hia ni rre agbọn na, sokpan vbe ọ ghi ghee emwi hia nọ yi, “ẹko ke sẹ ọre ọyẹnmwẹ ẹsẹse.”​—Gẹn 1:31. w21.08 9 ¶6-7

Vbe erre ne Jesu zẹ, okpia ọkpa kegha mu egbe nọ khian ya gha rrie isi. Sokpan ọ ke kpa, ọ keghi tie eguọmwadia ẹre, ọ na ghae igho na tie ẹre talẹnt ne iran, ne iran ya do ẹki. Okpia na rẹn vbene eguọmwadia ẹre eha fuẹro sẹ hẹ, rhunmwuda ọni, ọ keghi viọ talẹnt isẹn ne ọguọmwadia nokaro, ọ na viọ eva ne ọguọmwadia nogieva, ọ na mu ọkpa ne nogieha. Ọguọmwadia nokaro kevbe nogieva keghi loo igho nọ sẹ iran obọ ya do ẹki, iran na khuan igho khẹ arowa ọghe iran. Sokpan nogieha ma loo igho nọ sẹ ọre obọ ya ru emwi rhọkpa, rhunmwuda ọni, arowa iran ghi rre, ọ na khu ẹre fua. Te ọguọmwadia nokaro kevbe nogieva wa loo igho nọ sẹ iran obọ ya do ẹki, iran na yae khuan igho khẹ arowa iran zẹvbe nọ khẹke. Iran ghi ya e talẹnt nii ya do ẹki, iran na vbe miẹn talẹnt ọvbehe ba ẹre. Arowa iran keghi san iran ẹse. Ọ keghi tian iran, ọ na vbe mu iwinna ba iran iwinna! w21.08 21 ¶7; 22 ¶10

Odẹ ne Jehova he ya rhie izinegbe ma, vbe ẹghẹ okiekie ẹdẹ ne ima ye na, i re ne kherhe. Ọ ma hoo ne ọmwa rhọkpa fuan. (2 Pit 3:9) Ọ kie ẹkpotọ ne emwa hia ne iran fi werriẹ. Sokpan ọ mwẹ eke ne Jehova khian zin egbe sẹ. Nọ ne emwa ni ma fi werriẹ, emwi nọ rhuan Fero ẹre ọ khian vbe rhuan iran. E Jehova keghi tama e Fero wẹẹ: “Sokpan I ke sẹ uwa rae ye agbọn, ne I miẹn ehe na rhie ẹtin mwẹ ma ruẹn, kevbe ne otiti mwẹ miẹn ehe na titi gba otọ agbọn hia.” (Ẹks 9:15, 16) Agbẹnvbo hia gha do rẹn wẹẹ, e Jehova ọre Osanobua ọghe ẹmwata. (Ẹzik 38:23) Odẹ ne ako ọghe evbagbẹn nọhuanrẹn, ne ebe ẹdẹ ọghe ẹdẹnẹrẹ ke ladian, wẹẹ Osanobua khian ya mu ehe hia rueghe rhie ma wẹẹ, e Jehova gha fuẹn emwa hia ni ma kue ne irẹn kha yan iran, zẹvbe nọ ru e Fero re. w21.09 18-19 ¶17-18

Ọ kakabọ da ruẹ vba gha kan ọmwa ne u hoẹmwẹ ọnrẹn fua vbe iko ra? Sokpan vbua khian ghi ru, deghẹ etẹn eso na gha ta ẹmwẹ nọ gbe orhiọn yọ ruẹ iwu? Ẹmwata nọ rrọọ ọre wẹẹ, emwa hia i khian wa sẹtin gha ta ẹmwẹ nọ gbae vbe ẹghẹ hia. (Jems 3:2) Nọ gba i rre uwu ima rhọkpa, rhunmwuda ọni, ghẹ gi ẹre kpa ruẹ odin deghẹ emwa eso ma rẹn emwi ne iran khian ta ya fu ruẹ ẹko rre, ra deghẹ iran na ta ẹmwẹ eso nọ sọnnọ ruẹ. Ghẹ mianmian emwi ne ukọ e Pọl tae, nọ na wẹẹ: “Wa gha ye egbe obọ, wa gha yabọ egbe, deghẹ ọmwaikọmwa kevbe ogieva ẹre gba muan egbe ẹmwẹ.” (Kọl 3:13) Ye gha ru iyobọ nọ khẹke ne etẹn na kan ọmwa iran fua vbe iko. Egbe ẹghẹ vbenian ẹre iran ya gualọ igiọdu. (Hib 10:24, 25) Etẹn eso rrọọ na kan ọmwa iran fua vbe iko, ugbẹnso, ọ ghi yevbe na miẹn wẹẹ, te etẹn ọvbehe vbe uwu iko ghi gban egbe ne iran, vbene a miẹn wẹẹ, a vbe kan iran fua. Ọ ma khẹke nọ gha yerriọ! Ọ khẹke ne ima gha tian avbe igbama ne evbibiẹ iran i ghi ga e Jehova. w21.09 29 ¶13-14; 30 ¶16

Enọwanrẹn vbe ọvbokhan ghaa gu egbe guan, iran eva gha sẹtin rhie igiọdu ne egbe. (Rom 1:12) U ghaa gu eniwanrẹn guan, u ghi do bẹghe ẹre wẹẹ, e Jehova gele gbaroghe eguọmwadia ẹre; eniwanrẹn ni rrọọ ghi vbe bẹghe ẹre wẹẹ, u hoẹmwẹ iran. Iran gha wa tama ruẹ, odẹ ughughan ne Jehova he ya fiangbe iran. Zẹvbe ne ọmwa ya khian ọmaẹn, ose ẹre ghi fẹko gha rrie; sokpan ọmwa nọ ya ekhọe hia ga e Jehova, ẹdẹgbegbe ẹre ọ ya mose yọ vbe odaro ẹre. (1 Tẹs 1:2, 3) Vbe a gu kha vberriọ? Rhunmwuda, te ọmwa vbenian kie ẹkpotọ yọ, ne Jehova ma re emwi, kevbe nọ ru iyobọ nẹẹn ya gha mwẹ avbe akpa ni maan. Ma ghaa hia ne ima si etẹn ima ni khian ọmaẹn nẹ kẹ egbe, ma na gha mu uyi ye iran egbe, ma na vbe gha ruẹ emwi vbe obọ iran, ma ghi do gha ghee iran zẹvbe emwi ighobioye nai sẹtin ya igho dẹ! Adeghẹ igbama na gha ya aro nọ ghaan ghee eniwanrẹn, eniwanrẹn na vbe gha ya aro nọ ghaan ghee igbama, ọna gha ya akugbe gha rre uwu iko. w21.09 7 ¶15-18

Ọ ma khẹke ne ima gha mwẹ ekhọe nọ wegbe, nọghayayerriọ, ọ khẹke ne ima gha mwẹ itohan vbene Osanobua vbe ye. (Ẹfis 2:4) Na gha mwẹ itohan i re na wa gbe ọsọre ne ọmwa kẹkan, sokpan a ghi zẹ emwi ru. Nọnaghiyerriọ, ọ khẹke ne ima gi aro ima gha sẹ otọ vbe egbe emwa ni gualọ iyobọ vbe ẹgbẹe ọghe ima, iko ọghe ima kevbe ẹdogbo ne ima ye. Emwi bun ne ima gha sẹtin ru, ne ima ya rhie ẹre ma wẹẹ, ma mwẹ itohan. U rẹn ọmwa nọ rre uwu ibavbaro, ne u gha sẹtin rhie ifuẹko na ra? U rẹn ọmwa rhọkpa ne u gha sẹtin ru iyobọ evbare, ra iyobọ ọvbehe na ra? U rẹn ọtẹn rhọkpa na te kan fua, na ghi rhie werriegbe, nọ khẹke ne u rhie igiọdu na ra, ra ne u si kẹ egbe ra? U rẹn ọmwa rhọkpa, ne u gha sẹtin ya iyẹn nọ maan ọghe Arriọba rhie ifuẹko na ra? (Job 29:12, 13; Rom 10:14, 15; Jems 1:27) Aro ima ghaa sẹ otọ vbe egbe emwa ọvbehe, ma ghi rẹn vbene ima khian ya mwẹ itohan daa iran hẹ. Ma ghaa tohan emwa, ẹko ghi gha rhiẹnrhiẹn Erha mwa nọ rre ẹrinmwi, nọ re Osa nọ mwẹ itohan! w21.10 13 ¶20-22

Vbe Psalm 23, e Devid keghi ya unu kaẹn afiangbe ne irẹn he miẹn, rhunmwuda ne irẹn na kue ne Jehova gha su irẹn. E Jehova keghi dia e Devid la “odẹ ẹmwata,” ọ ma mwẹ ẹghẹ ọkpa nọ ya sẹ rae. E Devid vbe rẹn wẹẹ, ne irẹn na ga e Jehova ma rhie ma wẹẹ, irẹn i khian miẹn ọlọghọmwa rhọkpa. Ọ vbe gha mwẹ ẹghẹ ne iro ya han rẹn, ọ na yevbe na miẹn wẹẹ, te ọ khian vbe uwu “aghọnghọn uwu,” erriọ ẹre ọ vbe ya gha mwẹ eghian nibun. Sokpan, rhunmwuda ne Jehova na gha su e Devid, ohan ma gha muẹn hiehie. Vbọzẹ ne ima gha na sẹtin kha wẹẹ, ‘emwi rhọkpa’ ma vbee Devid? Ewanniẹn ọghe inọta na, ọre wẹẹ, e Devid ghaa mwẹ emwi hia nọ gha ru iyobọ nẹẹn ya sikẹ e Jehova. Agharhemiẹn wẹẹ, e Devid ma gha mwẹ emwi rhọkpa vbe ọ ta ẹmwẹ na, te ọ ye gha ghọghọ, rhunmwuda, ọ gbọyẹmwẹ ye emwi ne Jehova kpemehe ẹre nẹẹn, erriọ vbe ya sẹ ọre ọkẹn. Emwi nọ ru kpataki nẹẹn sẹ, ọre afiangbe nọ miẹn vbe obọ e Jehova kevbe odẹ ne Jehova ya gbogba ga ẹre. Ẹmwẹ ne Devid tae, ya ima rẹn wẹẹ, ọ ma khẹke ne ima gi iwinna ẹfe agbọn na mu ima. w22.01 3-4 ¶5-7

Eguọmwadia e Jehova ni ghaa rrọọ vbe ẹghẹ nẹdẹ, vbe kporhu ma emwa ni ma rhie ehọ ne iran ta yi. Vbe igiemwi, vbe ọwara ukpo nibun ẹre Noa ya “kpe orhu ẹmwata.” (2 Pit 2:5) Ẹi mwẹ ọ ma gha roro ẹre wẹẹ, irẹn gha miẹn ọmwa nọ gha rhie ehọ ne irẹn ta yi; sokpan ọ ma gha mwẹ ẹghẹ ọkpa ne Jehova ya tama rẹn wẹẹ, ọ gha de vberriọ. Nọghayayerriọ, vbe ẹghẹ ne Jehova ya tama e Noa nọ kan okọ, ọ na khama rẹn wẹẹ: “U ghi la okọ ke uwẹ kẹ . . . amwọn, ivbuẹ nikpia, kevbe amwẹ iran.” (Gẹn 6:18) Vbe Osanobua ghi tama e Noa, vbene okọ nii khian kpọlọ sẹ hẹ, egbọre e Noa gha la evba rẹn wẹẹ, emwa nibun i khian rhie ehọ ne irẹn ta yi, rhunmwuda, okọ nii i khian sẹtin gue emwa hia. (Gẹn 6:15) Erriọ gele gha ye, a ma miẹn orhunmwu ọkpa ne Noa kporhu ma nọ fi werriẹ. (Gẹn 7:7) Te Jehova ghi gha ghee ẹre wẹẹ, e Noa gbokhuẹre ra? Hiehie! Osanobua keghi kae ba ọmwa nọ musọe, rhunmwuda nọ na ya ekhọe hia họn ẹmwẹ nẹẹn.​—Gẹn 6:22. w21.10 26 ¶10-11

Ẹi mwẹ ọ ma da e Rut, vbe ọ họn ẹmwẹ ne Naomi tae! Rhunmwuda, te Rut sẹ emwi hia rae, nọ mieke na sẹtin ru iyobọ ne Naomi. Vbe ẹghẹ ne Naomi ya gha viẹ, e Rut na vbe gu ẹre gha viẹ, ọ vbe rhie ifuẹko nẹẹn, iran eva ẹre ọ vbe gba la ẹgbo gha die Bẹtlẹhẹm. Vbe uwu ena hia, e Naomi na ye kha wẹẹ: “Mẹ vbe ikpakpa uhunmwu mwẹ ọkpa ọre Nọyaẹnmwa ghi rhie werriegbe rre.” Ẹmwẹ ne Naomi ta na, rhie ẹre ma wẹẹ, ọ ma ghee iyobọ ne Rut ru nẹẹn sẹ emwi. Ẹi mwẹ ọna ma da e Rut sẹ ugboloko! Ọrheyerriọ, e Rut ma sẹ e Naomi rae. (Rut 1:3-18) Erriọ ẹre ọ vbe ye vbe ẹdẹnẹrẹ, ọtẹn nokhuo nọ rre uwu ibavbaro sẹtin gu ima guan vbe nọ rhirhi miẹn, agharhemiẹn wẹẹ, ma wa ru iyobọ nẹẹn vbe ẹghẹ hia. Egbe emwi vbenian gha sunu, ghẹ gi ohu muẹn, rhunmwuda ẹi re ẹmwẹ ọnrẹn. Ye gha ru iyobọ nẹẹn, u ghi vbe rinmwian e Jehova nọ ru iyobọ nuẹn, ne u mieke na rẹn vbene u khian ya rhie ifuẹko nẹẹn hẹ. (Itan 17:17) Ọtẹn nokhuo sẹtin gha rre uwu ibavbaro, sokpan ọ ma kue na ru iyobọ nẹẹn. Ọ ghaa yerriọ, ahoẹmwọmwa nẹi beghe ẹre ọ khian ru iyobọ ne ima, ne ima ghẹ sẹ rae ye uwu ọlọghọmwa nii.​—Gal 6:2. w21.11 11 ¶17-19

E Baibol ghaa guan kaẹn ọmwa nọ “huanrẹn,” ọmwa nọ yin vbene Osanobua gualọ ẹre yi kevbe nọ rhie ugamwẹ ne a ma gua ne Osanobua ẹre a guan kaẹn. Uhuanmwẹ vbe dekaẹn emwi ra ọmwa na ya fiohan gie Osanobua. Ọni nọ wẹẹ, ma ghaa yin vbene Osanobua gualọ ẹre yi, ma na gha gae vbe odẹ nọ khẹke, ma na vbe gha re ọsiọre ne kankankan, a gha sẹtin tie ima emwa ni huanrẹn. Agharhemiẹn wẹẹ, Osa nọ huanrẹn ẹre Jehova khin, ọ ye hoo nọ si ima kẹ egbe, egbe egbe ne ima ya re emwa orukhọ; emwi ọkpaodin wa na khin. E Jehova keghi re Osa nọ huanrẹn vbe emwi hia nọ ru. Emwi ne avbe odibosa na tie ẹre sẹraf tae, so igiẹ ye ọna; avbe odibosa na, wa kakabọ sikẹ ẹkete ọghe Jehova. Iran khare wẹẹ: ‘Nọ huanrẹn, nọ huanrẹn, nọ huanrẹn ọre Nọyaẹnmwa ne Oghodua khin!’ (Aiz 6:3) Rhunmwuda ne iran na re emwa ni huanrẹn, ẹre ọ si ẹre ne iran na sẹtin sikẹ Osanobua. w21.12 3 ¶4-5

Avbe igbama mobọ wa muẹn roro, emwi ne iran khian ya ẹdagbọn iran ru. Avbe ọmamwaemwi kevbe ẹgbẹe ọghe iran nẹi ga e Jehova sẹtin gha kpikpi iran, ne iran yo owebe nọ yo, ne iran mieke na miẹn iwinna na na hae ọmwa igho ọrhẹnrhẹn. Iran gha gele yo owebe nọ yo, ọ sẹtin miẹn iran ẹghẹ nọ te khẹke ne iran loo ne Jehova. Sokpan, evbibiẹ iran kevbe etẹn ni rre iko sẹtin gha tama iran ne iran loo ẹdagbọn iran ya ga e Jehova. Vbọ khian ghi ru iyobọ ne igbama vbenian ni hoẹmwẹ e Jehova, ne iran ya loo ẹdagbọn iran vbe odẹ nọ ghi maan sẹ? Iran gha tie ibude nọ rre ebe Ẹfisọs 5:15-17, iran na vbe muẹn roro, ọ gha wa ru iyobọ ne iran. Iran gha tie ako na nẹ, iran sẹtin nọ egbe iran wẹẹ: ‘De emwi ne Jehova hoo ne I ru? De emwi ne I gha ru, nọ gha ya ẹko rhiẹnrhiẹn ọnrẹn? De owẹ ne I gha zẹ nọ gha rhie ẹre ma wẹẹ, I gele loo ẹghẹ mwẹ ẹse?’ Yerre wẹẹ, “ẹghẹ na ye na i maan,” kevbe wẹẹ, agbọn Esu na gha rherhe sẹ ufomwẹ. w22.01 27 ¶5

De ẹghẹ ne Jems ghi ya khian ọrhuanegbe Jesu? Osanobua ghi huẹn e Jesu kpaegbe nẹ vbe idin, “ọ keghi rhie egbe ma Jems, vbe iyeke ọni, ọ rhie egbe ma . . . ukọ hia.” (1 Kọr 15:7) Vbe Jesu ghi gu e Jems guan nẹ, e Jems na ghi do khian ọkpa vbe erhuanegbe ẹre. E Jems vbe gha rre uhunmwu egedege nii vbe Jerusalẹm, vbe Osanobua tue orhiọn nọhuanrẹn yan emwa ni si egbe koko vba. (Iwinna 1:13, 14) Vbene ẹghẹ ya khian, e Jems na do gha re ọkpa vbe ẹbu nọ su ni ghaa rrọọ vbe ẹghẹ nii. (Iwinna 15:6, 13-22; Gal 2:9) Vbene ọ te sẹ ukpo 62 C.E., e Jehova keghi loo ẹre ya gbẹn ebe gie etẹn na hannọ zẹ ni ghaa rrọọ vbe ẹghẹ nii. Ma hia gha wa miẹn emwi nibun ruẹ vbe ebe nii, ọre ẹrinmwi ma rrie ra uhunmwu otagbọn na ma khian gha ye. (Jems 1:1) Ọtokha ọkpa na tie ẹre Josephus nọ ghaa rrọọ vbe ẹghẹ nii khare wẹẹ, Ogie Ohẹn ọghe Ivbi e Ju na tie ẹre Ananias ne ovbi Annas, ẹre ọ wẹẹ na gbe Jems rua. Te Jems wa ga e Jehova sẹ ufomwẹ. w22.01 8 ¶3; 9 ¶5

Emwi ne ima miẹn ruẹ, vbe ako evbagbẹn nọhuanrẹn, ne ebe ẹdẹ ọghe ẹdẹnẹre ke ladian ọre wẹẹ, ọ ma khẹke ne ima yaro yọ wẹẹ, ẹghẹ hia ẹre Jehova khian ya gha gbogba ga ima, ne ima ghẹ miẹn edanmwẹ rhọkpa. Zẹvbe ne Jesu zin egbe edanmwẹ nọ wegbe ya sẹ ufomwẹ, erriọ ẹre ọ vbe khẹke ne ima mu egbe ne ima ya zin egbe edanmwẹ nọ rhirhi gha khin, ọ gha khọnrẹn nọ de ọghe uwu. (Mat 16:24, 25) Vbọrhirhighayehẹ, ma mwẹ ilẹkẹtin wẹẹ, Osanobua i khian gi ima miẹn edanmwẹ ne ima i khian sẹtin zin egbe ẹre. (1 Kọr 10:13) Emwi ọvbehe ne ima miẹn ruẹ ọre wẹẹ, zẹvbe ne Jesu rri oya ba ẹmwẹ emwi nọ ma ru, ọ sẹtin vbe sunu da ima vberriọ. (1 Pit 2:19, 20) Ẹi re rhunmwuda wẹẹ ima ru emwi dan ẹre ọ si ẹre ne emwa na zẹ ima kpokpo, sokpan rhunmwuda ne ima i na re ọghe agbọn na, kevbe ne ima na kporhu iyẹn nọ maan, ẹre ọ ya iran ru vberriọ. (Jọn 17:14; 1 Pit 4:15, 16) E Jesu rẹn emwi nọ si ẹre ne Jehova na gi irẹn rri oya. Sokpan ugbẹnso, ọlọghọmwa gha dekun eguọmwadia e Jehova eso, iran ghi gha roro evbọzẹe ne Jehova na kue nọ sunu daa iran. (Hab 1:3) Osanobua nọ mwẹ itohan kevbe izinegbe rẹn wẹẹ, ẹi re te emwa vbenian i mwẹ amuẹtinyan, sokpan ifuẹko nọ ke obọ irẹn rre ẹre iran gualọ.​—2 Kọr 1:3, 4. w21.04 11 ¶9-10

E Jehova gha miẹn ugamwẹ ọghe ima yi deghẹ ọ gu emwamwa ọghẹe ro, kevbe deghẹ ahoẹmwọmwa kevbe ọghọ ne ima mwẹ nẹẹn, ẹre ọ ya ima gae. Ma rẹnrẹn wẹẹ, ọ sẹ ne ima gha ga, ma vbe hoo ne ugamwẹ ne ima rhie nẹẹn gha re nọ maan sẹ. Te ima ga e Jehova vbe ima ghaa na erhunmwu gie ẹre. Evbagbẹn Nọhuanrẹn keghi ya erhunmwu ọghe ima ya gie etuarari na gele ru ẹse, na ghaa giẹn vbe ibọkpọ ọghe ugamwẹ kevbe ọgua Osa. Te uwinrinmwẹ ọghe etuarari na wa gha yẹẹ Osanobua. Erriọ erhunmwu ne ima ya ekhọe hia na vbe ya ẹko “rhiẹnrhiẹn” Osanobua, ọ gha khọnrẹn wẹẹ ima loo ẹmwẹ ne khuẹrhẹ. (Itan 15:8; Diut 33:10) Emwi bun nọ ya ima rẹn wẹẹ, ẹko wa rhiẹnrhiẹn e Jehova vbe ima ghaa kpọnmwẹ ọnrẹn vbe erhunmwu, kevbe vbe ima ghaa tama rẹn vbene ima hoẹmwẹ ọnrẹn hẹ. E Jehova hoo ne ima gha fannọ otọ ẹko ima ma rẹn, ne ima vbe gha tama rẹn emwi nọ da ima vbe orhiọn. Vbene u te na erhunmwu gie Jehova, ọ khẹke ne u ka roro ẹmwẹ ne u khian ta. U gha ru vberriọ, erhunmwu ruẹ ghi yevbe “etuarari” na gele ru ẹse, ọ ghi gha ya ẹko rhiẹnrhiẹn Erhaa nọ rre ẹrinmwi. w22.03 20 ¶2; 21 ¶7

Amagẹdọn gha ghi rre nẹ, ẹi re ima ẹre ọ khian tama e Jehova ọmwa ne irẹn khian tohan rẹn. (Mat 25:34, 41, 46) Ma gha mu ẹtin yan e Jehova, ne ima gha mwẹ ilẹkẹtin wẹẹ, ẹi khian bu ohiẹn eku ra, ra ma gha rhunmwuda ohiẹn nọ bu ru wẹẹ ima i ghi gae? Ọ khẹke ne ima gha ru emwi nọ gha ya ima kakabọ mu ẹtin yan e Jehova vbe ẹghẹ na nian, ne ima mieke na sẹtin ya ekhọe hia mu ẹtin yan rẹn vbe odaro. U miẹn vbene emwi khian gha ye hẹ, vbe Jehova gha bu ohiẹn emwa nagbọn nẹ! Ai khian ghi miẹn ugamwẹ ohoghe, emwa ni do okpe ẹki okpe ere kevbe arriọba emwa nagbọn ni ya obọ yẹnyẹn emwa mu otọ. Ai khian ghi miẹn emianmwẹ, ọmwa rhọkpa i khian ghi gha khian ọmaẹn, emwa ne ima hoẹmwẹ ọnrẹn i khian ghi vbe gha wu sẹ ima rae. Ẹghẹ nii, a ghi mu Esu kevbe ekpaye ọre khui vbe ukpo arriaisẹn ọkpa; iran i khian ghi sẹtin si obalọ ye emwa nagbọn egbe. Emwi dan hia ne iran si, rhunmwuda ne iran na sọtẹ daa Osanobua, i khian ghi gha rrọọ. (Arhie 20:2, 3) Vbe ẹghẹ nii, ọyẹnmwẹ ọyẹnmwẹ ẹre ọ khian gha sẹ ima, rhunmwuda ne ima na ya ekhọe hia mu ẹtin yan e Jehova! w22.02 6-7 ¶16-17

E Jesu keghi zẹ owẹ nokaro, ya ru iyobọ ne emwa ọvbehe, ya gha rrọọ vbe ọfumwegbe. Ọ na vbe rhie igiọdu ne iran, ne iran gha ru adọlọ. Ọ keghi gi iran rẹn wẹẹ, deghẹ iran hoo ne Osanobua miẹn ugamwẹ iran yi, te ọ khẹke ne iran ka gu ọtiẹn iran ru adọlọ nẹ. (Mat 5:23, 24) Vbe deba ọni, ke ugba ke ẹghẹ, ẹre ọ ya gha ru iyobọ ne avbe ukọ ọghẹe, ni ghaa muan ẹmwẹ ba ẹmwẹ ọmwa nọ kpọlọ sẹ vbe uwu iran. (Luk 9:46-48; 22:24-27) Ne ima mieke na gha re emwa ni gualọ ọfunmwegbe, te ọ khẹke ne ima gha re emwa nẹi fu ọmwa tọlọ ọmwa. Sokpan ọ ma fo ye evba, ọ khẹke ne ima zẹ owẹ nokaro, ne ima ya gu emwa ọvbehe gha rrọọ vbe ọfunmwegbe. Ma ghi vbe gha rhie igiọdu ne etẹn, ne iran gha gu emwa ọvbehe ru adọlọ. (Fil 4:2, 3; Jems 3:17, 18) Ma sẹtin nọ egbe ima wẹẹ: ‘Mẹ mu egbe ne I ya ru emwi ke emwi, ne I mieke na gu emwa ọvbehe gha rrọọ vbe ọfunmwegbe ra? Deghẹ ọtẹn na ru emwi nọ da mwẹ sẹ ugboloko, mẹ rhie emwi nọ ru mwẹ re ye ẹko ra? Mẹ vbe ọmwa gha gba gui, mẹ dia khẹ ọre, nọ ka do rinmwian mwẹ nẹ ra, ra mẹ ẹre ọ zẹ owẹ nokaro, uhiẹn deghẹ ọmwa nii ẹre ọ te rri abe? w22.03 10 ¶10-11

Vbe ukpo nibun nọ gberra, e Baibol tae ye otọ wẹẹ, emwa ọghe Osanobua gha ya ekhọe obọ iran, rhie egbe ladian vbe ugamwẹ e Jehova, iran ghi vbe gha lele adia ọghe Jesu. (Psm 110:3) Ma wa bẹghe vbene ọna ya sunu hẹ vbe ẹdẹnẹrẹ. Vbe ukpukpo, ughaẹdẹ nibun ẹre eguọmwadia e Jehova ya kporhu iyẹn nọ maan. Ai hae iran osa ye iwinna na, ekhọe obọ iran ẹre iran ya ruẹ. Iran vbe ru iyobọ ne etẹn ne iran gba ga, iran vbe rhie igiọdu ne egbe, erriọ ẹre iran vbe ru iyobọ ne egbe ya sikẹ e Jehova sayọ. Avbe ediọn kevbe eguọmwadia iwinna, wa vbe loo ẹghẹ nibun ya mu egbe ọta ne iran khian ya guan vbe iko. Erriọ ẹre iran vbe ya mu otuẹ gie etẹn, ne iran mieke na rhie igiọdu ne iran. Vbọzẹ ne iran na ru ena hia? Rhunmwuda ahoẹmwọmwa ne iran mwẹ ne Jehova kevbe ogieva iran. (Mat 22:37-39) E Jesu wa rhie igiemwi nọ maan ye otọ, vbe ọ gha de ọghe na gha mu ẹmwẹ emwa ọvbehe ye okaro. Ma keghi hia vbene ẹtin ima sẹ, ne ima gha lele ukpo owẹ ọre. (Rom 15:1-3) Nọ ne iran ni ya egbe taa Jesu, iran gha miẹn afiangbe nibun. w22.02 20 ¶1-2

Ọgbugbo ẹre Ivbi Izrẹl nibun ghaa khin, emwa ne iran mu vbe ezọbu gha ghi ya ẹdẹ ohoho winna nẹ, a ghi ha osa ne iran, vbe ẹghẹ ota. Adeghẹ Ovbi Izrẹl ma na ha osa ne ọmwa nọ mu vbe ezọbu, ọni rhie ma wẹẹ, ẹko ohanmwẹ ẹre ọmwa nii kevbe ẹgbẹe ọre khian ya vbiẹ. E Jehova khare wẹẹ: “Ọ mwẹ emwi nọ ya ẹre ru, ọ vbe rhie aro ye odẹ khẹ ọre nẹ, ighẹ ọ gha sẹ irẹn obọ.” (Diut 24:14, 15; Mat 20:8) Vbe ẹdẹnẹrẹ, iwinna eso rrọọ na na ha osa ne ọmwa uhukpa ra igbava vbe uki. Vbọrhirhighayehẹ, ma gha ye miẹn emwi ruẹ vbe ebe Lẹvitikọs 19:13. Emwa eso rrọọ ne emwa winna lele, igho ne iran ha ne emwa ni winna lele iran, ma sẹ igho nọ khẹke ne iran gha miẹn. Rhunmwuda ne iran na rẹn wẹẹ, emwa vbenian i khian sẹtin guọnmwẹ egbe kpa hin isiwinna iran rre kevbe wẹẹ, evba nii ẹre iran na miẹn evbare ẹdẹ, ẹre ọ si ẹre ne iran na ru iran vberriọ. Ọ gha gia na kha wẹẹ, te ọmwa vbenian ‘da igho ọghe emwa ni winna lele ẹre yi.’ Ọ ma khẹke ne Ovbiotu e Kristi gha yin vbenian. w21.12 10 ¶9-10

Oya ne Jesu re sẹ nọ gha ya ovbamẹ gbe ẹre. Te ọ ghaa gualọ amẹ nọ khian wọn. E Jesu ma gha roro ẹre wẹẹ, te irẹn mu egbe irẹn gbe otọ, ne irẹn na ta emwi ne irẹn gualọ, erriọ ẹre ọ vbe khẹke ne ima gha ye. Ugbẹnso, ma i hoo ne ima tama emwa ọvbehe emwi ne ima gualọ. Sokpan ma gha bẹghe ẹre wẹẹ, ma gele gualọ iyobọ, ọ khẹke ne ima guan ladian. Vbe igiemwi, deghẹ ọmaẹn ẹre u khin, ra u khuọnmwi, u sẹtin wẹẹ ne ọtẹn mu ruẹ gha rrie ẹki, ra owa isinmwiegbe. Adeghẹ iro na han ima, ra orhiọn na gbe ye ima iwu, ma sẹtin gu ọdiọn ra ọtẹn ọvbehe nọ deziẹn vbe odẹ ọghe orhiọn guan, iran wa mu egbe ne iran ya danmwehọ ima, kevbe ne iran ya rhie igiọdu ne ima. (Itan 12:25) Ghẹ mianmian wẹẹ, etẹn hoẹmwẹ ima, iran vbe mu egbe ne iran ya ru iyobọ ne ima vbe “ẹdẹ oseghe.” (Itan 17:17) Sokpan, iran ma rẹn emwi nọ rre ima ekhọe. Iran i khian wa rẹn wẹẹ ima gualọ iyobọ, vbe ẹi re te ima tama iran. w21.04 11-12 ¶11-12

Ẹi zẹdẹ khuẹrhẹ ne ima nibun, vbe emwi gha fi werriẹ vbe ẹdagbọn ima. Etẹn eso rrọọ ni rre iwinna ugamwẹ ẹghẹ hia ne kpataki na fi iwinna iran werriẹ, agharhemiẹn wẹẹ, ọ kpẹẹ re ne iran ke ga. Etẹn eso vbe rrọọ ni dobọ iwinna ugamwẹ ni te yẹẹ iran yi, rhunmwuda wẹẹ iran khian eniwanrẹn nẹ. Ẹi emwi dan deghẹ ọ na gha da ima vbe emwi vbenian gha sunu. Emwi nọ gha ru iyobọ ne ima deghẹ iwinna ugamwẹ ima na fi werriẹ, ọre deghẹ ima na gha ghee emwi vbene Jehova ghee emwi. Emwi ọyunnuan nibun ẹre Jehova wa ru vbe ẹghẹ ọghe ima na, uyi nọkhua ma wa mwẹ, ne ima na deba e Jehova winna. (1 Kọr 3:9) Ahoẹmwọmwa ne Jehova mwẹ ne ima i khian sẹtin fi werriẹ. Nọnaghiyerriọ, emwi gha fi werriẹ vbe otu e Jehova, nọ ghi ya iwinna ugamwẹ ima fi werriẹ, ọ ma khẹke ne ima gi ẹmwẹ afiwerriẹ vberriọ mu ima. Ọ ma khẹke ne ima gha mu “ẹghẹ nẹdẹ” roro, nọghayayerriọ, ọ khẹke ne ima rinmwian e Jehova, nọ ru iyobọ ne ima, ne ima gha ya aro nọ khẹke ghee afiwerriẹ na. (Asan 7:10) Ọ khẹke ne ima gha mwẹ ilẹkẹtin wẹẹ, emwi hia gha maan. Ma gha ru vberriọ, ọyẹnmwẹ ghi gha sẹ ima, ma ghi vbe gha ya ẹkoata ga e Jehova. w22.03 17 ¶11-12

De emwa ne Jehova mwẹ ahoẹmwọmwa nẹi beghe daa? E Baibol gi ima rẹn wẹẹ, emwi nibun rrọọ ne ima hoẹmwẹ ọnrẹn ra ni yẹẹ ima, vbe na ghee “ugbo na gbe,” “ayọn na da,” ‘adia,’ “irẹnmwi,” “ẹwaẹn” kevbe emwi nibun ọvbehe. (2 Krọ 26:10; Itan 12:1; 21:17; 29:3) Vbọrhirhighayehẹ, emwa nagbọn ọkpa, ẹre a khian sẹtin mwẹ ahoẹmwọmwa nẹi beghe daa, ẹi re emwi kẹkan. Sokpan ẹi re emwa hia ẹre Jehova mwẹ ahoẹmwọmwa nẹi beghe daa. Avbe ọsiọre ne kankankan ẹre ọ mwẹ egbe ahoẹmwọmwa vbenian daa. Osanobua ne ima ga i sẹ ne ọre ọghẹe rae. Ọ hoo ne agbọn maan ima, ẹi khian vbe sẹ ima rae ẹdẹ. E Jehova hoẹmwẹ emwa hia. Ẹmwẹ ne Jesu tama e Nikodimọs so igiẹ ye ọna, ọ wẹẹ: “Osanobua hoẹmwẹ agbọn na [ọni ọre emwa nagbọn] sẹrriọ zẹẹ, ọ na rhie Ovbi ẹre ne ukpọmọkpa ne emwa nagbọn, ne ọmwaikọmwa nọ mu ẹtin yan rẹn ghẹ fuan, sokpan, nọ gha mwẹ arrọọ ọghe etẹbite.”​—Jọn 3:1, 16; Mat 5:44, 45. w21.11 2 ¶3; 3 ¶6-7

Agbọn ne ima ye na wegbe gbe, te ọ khian ye gha wegbe yọ zẹvbe ne ẹghẹ ya khian. (Mat 24:21) Ma wa ya aro ye ẹghẹ ne avbe ọlọghọmwa na khian ya sẹ ufomwẹ; ai khian ghi werriegbe ye ẹre rre, amaiwẹ te ọ khian ghi werriegbe sunu! (Aiz 65:16, 17) Nọnaghiyerriọ, te ọ khẹke ne ima mu egbe, ne ima ya zin egbe emwi ke emwi ne ima khian werriẹ aro daa vbe odaro. Vbọzẹ? Rhunmwuda e Jesu khare wẹẹ: “Izinegbe ọghe uwa ẹre ọ khian miẹn uwa fan.” (Luk 21:19) Ma gha bẹghe vbene emwa ya zin egbe ọlọghọmwa nọ khọ egbe ne ima werriẹ aro daa, ọ gha ru iyobọ ne ima, ne ima ye gha zin egbe. Vbọ gha de ọghe izinegbe, de ọmwa nọ he rhie igiemwi nọ ghi maan sẹ yotọ? E Jehova nọ. Ewanniẹn na sẹtin kpa ruẹ odin. Sokpan u gha muẹn roro, evbọzẹe ne ima na kha vberriọ, ẹi khian ghi kpa ruẹ odin. Esu ẹre ọ kha yan agbọn na, ọni ẹre ọ si ẹre ne ọlọghọmwa na gba erhan gba irri. E Jehova mwẹ ẹtin nọ gha ya wabọ ọlọghọmwa hia ni rre agbọn na rua, vbe ẹghẹ ke ẹghẹ nọ ya hoo nọ ru vberriọ, sokpan irẹn keghi zin egbe khẹ ẹdẹ ne irẹn mwamwa yọ. (Rom 9:22) Ọ ghi te sẹ ẹghẹ nii, te Osanobua khian ye gha zin egbe. w21.07 8 ¶2-4