September

Osanobua rhie ẹtin ne Jesu nẹ, nọ ya sọfurre ye ọlọghọmwa hia ne emwa nagbọn ye. Avbe emwi ọyunnuan ne Jesu ru, rhie ẹre ma wẹẹ, ọ gha sẹtin sọfurre ye avbe ọlọghọmwa ne ima tobọ ima i sẹtin sọfurre yi. Vbe igiemwi, ọ mwẹ ẹtin nọ gha ya fan ima vbe obọ ẹtin orukhọ, emianmwẹ kevbe uwu; ena hia ẹre ọ si ọlọghọmwa ne emwa nagbọn ye. (Mat 9:​1-6; Rom 5:​12, 18, 19) Avbe emwi ọyunnuan ne Jesu ru rhie ẹre ma wẹẹ, ọ gha sẹtin mu “emwa hia ni khuọnmwi” egbe rran, kevbe wẹẹ, ọ gha sẹtin huẹn emwa ni wulo kpaegbe. (Mat 4:23; Jọn 11:​43, 44) Yevbesọni, e Jesu vbe mwẹ ẹtin nọ ya dia okpẹhoho nọ wegbe, ọ gha vbe sẹtin ru iyobọ ne emwa ne orhiọn dan mu gba. (Mak 4:​37-39; Luk 8:2) Ọ keghi wa fu ima ẹko rre, ne ima na rẹn wẹẹ, e Jehova rhie ẹtin vberriọ ne Ovbi ẹre! Ma gha sẹtin gha mwẹ ilẹkẹtin wẹẹ, e Jehova gha mu emwi hia nọ yan rẹn sẹ vbe Arriọba ọghẹe. Emwi ọyunnuan ne Jesu ru vbe ọ rre agbọn na, ya ima rẹn wẹẹ, ọ ghaa khaemwisẹ nẹ zẹvbe Ọba vbe Arriọba Osanobua, ọ gha ru enọ sẹ ọni. w23.04 3 ¶5-7

Adeghẹ iko ne emwa na bun, ne emwa nibun na niẹn obọ ne iran zẹ ewanniẹn ẹre u ye, a sẹtin miẹn wẹẹ, te a ghi rhie aro gberra ruẹ. Ọ ghaa yerriọ, ewanniẹn na zẹ sẹtin khan ruẹ. Vbọrhirhighayehẹ, ọ ma khẹke ne u gi egbe wọọ ruẹ. U sẹtin mu egbe ewanniẹn nibun yotọ. A ma na tie ruẹ vbe ẹghẹ omuhẹn, ẹkpotọ sẹtin ye kie nuẹn ya zẹ ewanniẹn vbene iko nii te sẹ ufomwẹ. U ghaa mu egbe Iruẹmwi Ebe Owa Ọkhẹ yotọ, muẹn roro vbene dọmwadẹ okhuẹn ya rhilo ginna uhunmwuta ọghe nene ako iruẹmwi. U gha ru vberriọ, u ghi sẹtin zẹ ewanniẹn, zẹvbe ne iruẹmwi nii ya khian. Yevbesọni, u sẹtin mu egbe ne u zẹ ewanniẹn vbe okhuẹn ni guan kaẹn imamwaemwi e Baibol ni lọghọ na rhan otọ re. Vbọzẹ? Rhunmwuda emwa nibun i mobọ niẹn obọ vbe ako vberriọ. Sokpan adeghẹ a na ghi miẹn wẹẹ, u ye yo iko sẹ inugba nọ khin, sokpan, ẹkpotọ ma ye kie nuẹn ya zẹ ewanniẹn ghi vbo? U sẹtin gi ọtẹn nọ siẹnro iruẹmwi Ebe Ọwa Ọkhẹ rẹn okhuẹn ne u gha hoo ne u zẹ ewanniẹn yi. w23.04 21-22 ¶9-10

E Josẹf keghi lele adia ọghe Jehova, ọna ẹre ọ ya ẹre gha re ọdọ nọ rẹn enegbe. Igba eha, ne Jehova rhie adia nẹẹn vbe nọ dekaẹn ẹgbẹe ọre, ọ na wa zẹ owẹ lelẹe vbobọvbobọ, uhiẹn vba miẹn wẹẹ, ọ ma gha khuẹrhẹ nẹẹn. (Mat 1:20; 2:​13-15, 19-21) Rhunmwuda ne Josẹf na gha lele adia ọghe Jehova, ọ kegha gbogba ga e Meri, ọ na vbe gha gbaroghe ẹre. Muẹn roro, vbene Meri gha hoẹmwẹ e Josẹf hẹ kevbe vbene ọ khian gha rhie ọghọ nẹẹn hẹ, rhunmwuda ne Josẹf na gha re ọdọ esi! Avbe ọdọ, uwa gha sẹtin ya egbe taa e Josẹf, ne uwa vbe gha gualọ adia vbe obọ e Jehova, nọ gha ru iyobọ ne uwa ya gha gbaroghe ẹgbẹe ọghe uwa. U gha lele adia na, ọ gha khọnrẹn wẹẹ, ọ lọghọ ruẹ, te u rhie ẹre ma wẹẹ, u hoẹmwẹ ọvbokhan ruẹ, te u vbe ru emwi nọ gha ya ahoẹmwọmwa ne uwa mwẹ wegbe sayọ. Ọ mwẹ ọtẹn nokhuo ọkpa nọ rre Vanuatu, ọ gberra ukpo 20 nẹ, nọ he ya ru orọnmwẹ, ọ khare wẹẹ: “Ọdafẹn mwẹ gha gualọ ibude vbe obọ e Jehova vbe ọ gha khian ru emwi, ọ na vbe lele ibude nii, ẹre I na rhie ọghọ nẹẹn sẹ. Orhiọn mwẹ ghi sotọ, I vbe gha mwẹ ilẹkẹtin wẹẹ, azẹ nọ khẹke ẹre ọ ru.” w23.05 21 ¶5

Te Ivbi e Ju ni khian werriegbe gha rrie ẹvbo iran khian gha re emwa ni huanrẹn vbe odaro Osanobua. (Diut 7:6) Vbọrhirhighayehẹ, ọna ma rhie ma wẹẹ, Ivbi e Ju ni khian ke Babilọn gha rrie otọ Izrẹl i khian ru afiwerriẹ eso, ne iran mieke na sẹtin ya ẹko rhiẹnrhiẹn e Jehova. E Babilọn ẹre a na biẹ Ivbi e Ju nibun kevbe wẹẹ, vbene Ivbi e Babilọn ya ru emwi vbe gua iran egbe ro nẹ. Vbe ukpo nibun ghi gberra nẹ, vbe Ivbi e Ju ni ka kpa vbe Babilọn ghi sẹ otọ Izrẹl nẹ, ọ keghi kpa e Nehimaia ne gọvina odin vbe ọ họn wẹẹ, emọ na biẹlẹ vbe otọ Izrẹl ma rẹn vbene a ya zẹ ẹvbo iran hẹ. (Diut 6:​6, 7; Neh 13:​23, 24) De vbene emọ na khian ya do rẹn e Jehova, ne iran vbe hoẹmwẹ ọnrẹn ugbẹnvbe a miẹn wẹẹ, iran i họn Hibru, nọ re ẹvbo na mobọ ya gbẹn Ẹmwẹ Ọghe Osanobua? (Ẹzra 10:​3, 44) Afiwerriẹ nọkhua wa rrọọ nọ khẹke ne iran ru, sokpan iran ghaa rre otọ Izrẹl ẹre iran khian na rherhe fi werriẹ, rhunmwuda, a dọlegbe suẹn gha mu ugamwẹ ẹmwata gbọọ nẹ vbe evba.​—Neh 8:​8, 9. w23.05 15 ¶6-7

Na gbe ọdẹn na ta ẹmwata, ọ gha khọnrẹn wẹẹ, ima mwẹ aguakpa ra ma dia egbe ima, ma gha ye miẹn ọlọghọmwa eso. Vbe igiemwi, “evba ma roro a ma kọ” sẹtin sunu, nọ gha miẹn ima ẹghẹ ne ima gha te loo ya ru emwi ne ima hoo ne ima ru vbe ugamwẹ e Jehova. (Asan 9:11) Ma sẹtin miẹn ọlọghọmwa eso nọ gha ya egbe wọọ ima. (Itan 24:10) Rhunmwuda ne ima na re emwa ni ma gba, ma sẹtin ru abakuru eso, nọ gha yae gha lọghọ ne ima sẹtin mu okhuo ne ima fian ne egbe ima sẹ. (Rom 7:23) Ra egbe sẹtin wa wọọ ima. (Mat 26:43) Vbọ khian ru iyobọ ne ima, adeghẹ ọ na gha lọghọ ne ima sẹtin mu okhuo ne ima fian ne egbe ima sẹ? Deghẹ ọlọghọmwa eso na mu idobo ye emwi eso ne u te hoo ne u ru, ghẹ gha roro ẹre wẹẹ, te u gbe okhuẹ re. Vbọrhirhighayehẹ, ọ vbe gi ima rẹn wẹẹ, ima gha ye sẹtin mu okhuo ne ima fian ne egbe ima sẹ. Adeghẹ u na ye gha hia ne u mu okhuo ne u fian ne egbuẹ sẹ, ọ gha khọnrẹn wẹẹ ọ lọghọ, te u gi e Jehova rẹn wẹẹ, u hoo ne u ya ẹko rhiẹnrhiẹn ọnrẹn. U miẹn vbene ẹko khian gha rhiẹnrhiẹn e Jehova, vbe ọ gha bẹghe ẹre wẹẹ u hia vbene ẹtin ruẹ sẹ, ne u mu okhuo ne u fian ne egbuẹ sẹ! w23.05 30 ¶14-15

Adeghẹ ọtẹn nokpia na gha ru iwinna arọndẹ, ọ gha vbe ru iyobọ nẹẹn ya rẹn vbene ọ khian ya sẹtin gu obọ emwa ọvbehe hẹ. Ọ gha vbe ru iyobọ nẹẹn ya gha ya ẹwaẹn loo igho. (Fil 4:​11-13) Emwi ọkpa nọ gha ru iyobọ ne ọmwa ya la iwinna ugamwẹ ẹghẹ hia ọre arọndẹ ọghe ọyọmwabọ, ọna keghi ru iyobọ ne iran ya sẹtin rhie obọ ye iwinna arọndẹ ọghe ẹghẹ hia. Iwinna arọndẹ keghi kie ẹkpotọ yọ na ya sẹtin rhie egbe ye iwinna ugamwẹ ẹghẹ hia ọvbehe, vbe na ghee iwinna owa ugamwẹ na bọlọ ra na ya ga vbe Bẹtẹl. Ọ khẹke ne etẹn nikpia hia vbe odẹ ke odẹ ne iran gbegba ne iran mieke na sẹtin ga zẹvbe ediọn, odẹ vberriọ, iran ghi sẹtin ru iyobọ ne etẹn ni rre iko. E Baibol khare wẹẹ, ọtẹn nokpia ghaa hia nọ gbegba nọ gha ga zẹvbe ediọn, “iwinna esi ẹre ọ hoo nọ ru.” (1 Tim 3:1) Te ọ khẹke ne ọtẹn nokpia ka gbegba, nọ gha ga zẹvbe ọguọmwadia iwinna. Odẹ wa bun ne avbe ọguọmwadia iwinna ya ru iyobọ ne ediọn. Ekhọe hia ẹre ediọn kevbe eguọmwadia iwinna ya ru iyobọ ne etẹn, erriọ iran vbe ya rhie egbe ye iwinna ikporhu. w23.12 28 ¶14-16

Te Ọba ighẹ Josaia ye waan dee vbe ọ suẹn gha hia nọ sikẹ e Jehova. Ọ ghaa hoo nọ ruẹ vbekpa e Jehova kevbe nọ gha ru emwi ne Jehova gualọ. Vbọrhirhighayehẹ, emwi ma zẹdẹ gha khuẹrhẹ ne Josaia. Te Josaia gha sinmwi oseghe ne ugamwẹ e Jehova, rhunmwuda te emwa nibun wa gha ga ẹbọ vbe ẹghẹ nii. Ọ wa gele ru vberriọ! Vbene Josaia te sẹ ukpo 20, ọ suẹn gha wabọ ugamwẹ ohoghe hin otọ Izrẹl rre nẹ. (2 Krọ 34:​1-2) Ọ gha khọnrẹn wẹẹ, ọvbokhan ẹre u khin, u gha sẹtin ya egbe taa e Josaia, deghẹ u na gha hia ne u sikẹ e Jehova sayọ, kevbe deghẹ u na gha ruẹ vbekpa aro ọmwa ne Jehova khin. Ọna ẹre ọ khian ghi ya ruẹ gha hoo ne u ya egbuẹ fiohan nẹẹn. U gha ya egbuẹ fiohan ne Jehova, de vbene ọna khian ya ru iyobọ nuẹn hẹ? E Luke nọ dinmwiamẹ vbe ọ rre ukpo 14 khare wẹẹ, “Ke eban kpa, te I khian mu ugamwẹ e Jehova karo vbe ẹdagbọn mwẹ, I ghi vbe hia ne I gha ru emwi nọ gha ya ẹko rhiẹnrhiẹn ọnrẹn.” (Mak 12:30) Ma gha vbe ru vberriọ, e Jehova gha wa fiangbe ima! w23.09 11 ¶12-13

Vbe ẹghẹ ne Pọl ya gbẹn elẹta na gie etẹn ni rre Tẹsalonaika, ọ ma he sẹ ukpo ọkpa na mu iko nii gbọọ. Ọ khọ wẹẹ, etẹn ni ghaa su vbe iko nii, ma he fiẹnro iwinna iran vberriọ, a sẹtin vbe miẹn wẹẹ, iran vbe gha ru abakuru eso. Ọrheyerriọ, te ọ khẹke na ye gha rhie ọghọ ne iran. Zẹvbe ne orueghe nọkhua ya sikẹ otọ, a sẹtin miẹn wẹẹ, adia hia ne ima khian gha miẹn, obọ ediọn ni rre iko ẹre ọ khian ke gha rre, rhunmwuda, ọ gha kẹ, adia i khian ghi gha ke igiogbẹ ra abotu rre; nọnaghiyerriọ, ẹghẹ na ẹre ọ khẹke ne ima ya hoẹmwẹ ediọn ni rre iko ọghe ima, ma ghi vbe gha rhie ọghọ ne iran. Vbe nọ rhirhi gha ye hẹ, gi ima gha roro emwi ẹse, ọ ma khẹke ne ima gha rhie aro tua abakuru ọghe iran, gi ima kọe ye orhiọn wẹẹ, iran ẹre Jehova vbe Jesu loo ya su ima. Zẹvbe ne ẹrhu ematọn ya gbogba ga uhunmwu ọghe ovbiyokuo, erriọ emwi ne ima ya aro yi vbe ya gbogba ga iziro ọghe ima. Ọ ya ima rẹn wẹẹ, agbọn Esu na i sẹtin rhie isọkẹn ne ọmwa. (Fil 3:8) Ọ mu ima orhiọn sotọ, ọ vbe ya ima roro emwi ẹse. w23.06 11-12 ¶11-12

Te emwa ne “okhuo nọ kọẹn” nii tie gha zẹ ne egbe iran, deghẹ iran gha khuẹnniẹn ọnrẹn ra iran i khian ru vberriọ. Emwi nibun wa rrọọ nọ zẹ nọ na khẹke ne ima lẹẹ ne uyinmwẹ alama. E Baibol gi ima rẹn wẹẹ, “okhuo nọ kọẹn” nii vbe kha wẹẹ: “Amẹ na do sa, ẹre ọ rhiẹnrhiẹn sẹ.” (Itan 9:17) Vbọ re “amẹ na do sa”? E Baibol ya emwi ọdọ vbe amwẹ ne ọdọ vbe amwẹ sọyẹnmwẹ ọnrẹn gie amẹ nọ furre. (Itan 5:​15-18) E Baibol kpasẹ yọ ne okpia vbe okhuo nọ rọnmwẹ egbe gha sọyẹnmwẹ emwi ọdọ vbe amwẹ. Te ọna wa lughaẹn ne “amẹ na do sa.” Amẹ na do sa sẹtin gha re uyinmwẹ alama oghẹ, emwi awua wa na khin. Ẹkhokho ẹre emwa na mobọ ru egbe emwi vbenian, vbene oyi vbe ya rra vbe ẹkhokho. “Amẹ na do sa” sẹtin wa gha rhiẹnrhiẹn emwa ni do ẹre sa, katekate deghẹ iran na gha roro ẹre wẹẹ, ọmwa rhọkpa i bẹghe orukhọ ne iran ru. Te iran wa mu egbe iran ru kẹkan, rhunmwuda e Jehova bẹghe emwi hia! Emwi nọ khọ sẹ ne ọmwa do khian oghian e Jehova i rrọọ, rhunmwuda ọni, emwi rhọkpa i “rhiẹnrhiẹn” vba.​—1 Kọr 6:​9, 10. w23.06 22 ¶7-9

Vbọ khẹke ne u ru adeghẹ a na miẹn wẹẹ, erhunmwu ne u na i re nọ ke ekhọe rre ra u i ghi sọyẹnmwẹ iwinna ikporhu ọghuẹ? Ghẹ gha roro ẹre wẹẹ, orhiọn nọhuanrẹn ọghe Jehova i ghi gu ruẹ rrọọ. Emwa ni ma gba ẹre ima hia khin, kevbe wẹẹ, ẹ i re vbene emwi ye ima hẹ vbe ẹrẹna, ẹre ọ khian gha ye vbe akhuẹ. Adeghẹ u na bẹghe ẹre wẹẹ, u i ghi zọghae vbe ugamwẹ e Jehova, hia ne u gha mu igiemwi ọghe ukọ e Pọl roro. Agharhemiẹn wẹẹ, ọ hia re nọ gha ya egbe tae Jesu, ọ rẹnrẹn wẹẹ, ẹghẹ eso rrọọ ne irẹn i khian ya gha mwẹ aguakpa. Te Pọl wa mu egbe nọ ya ru iwinna ugamwẹ ọghẹe, ọ gha khọnrẹn na miẹn wẹẹ, ọ mwẹ vbene emwi ye ẹre hẹ. Erriọ vbe ye, ghẹ gi vbene emwi ye ruẹ hẹ, ya ruẹ ru azẹ nọ ma khẹke. Tama egbuẹ wẹẹ, u gha ru emwi nọ khẹke, ọ gha khọnrẹn wẹẹ, ẹ i te rrọọ ruẹ ekhọe. Adeghẹ u na gha hia ne u gha ru emwi nọ khẹke vbe ẹghẹ hia, vbene ẹghẹ ya khian, vbene u ya ghee emwi ghi do gha fi werriẹ.​—1 Kọr 9:16. w24.03 11-12 ¶12-13

Ma gha vbe sẹtin rhie ẹre ma wẹẹ, ima hoẹmwẹ etẹn ima, adeghẹ ima na gu iran ru ọse. (2 Kọr 6:​11-13) Nọ ne ima nibun, etẹn ni ke ẹvbo ughughan rre ẹre ọ rre iko ọghe ima, odẹ ughughan ẹre iran vbe ya ru emwi. Ahoẹmwọmwa ne ima mwẹ ne iran gha sẹtin gha wegbe sayọ, deghẹ ima na gha rhie aro tua uyinmwẹ esi ne iran mwẹ. Ma gha hia ne ima gha ya aro ne Jehova ya ghee emwa ọvbehe ghee iran, te ima rhie ẹre ma wẹẹ, ima hoẹmwẹ iran. Te ọ wa khẹke ne ima rhie ẹre ma wẹẹ, ima mwẹ ahoẹmwọmwa vbe ẹghẹ orueghe nọkhua. Orueghe nọkhua gha suẹn, de vbene Jehova khian ya gbogba ga ima hẹ? Gia ghee emwi ne Jehova wẹẹ ne emwa rẹn ru vbe ẹghẹ na ya mu okuo la e Babilọn. Ọ khare wẹẹ: “Uwa la uwu owa uwa, uwa ne emwa mwẹ, ne uwa khui urho ke egbe. Uwa ya lẹre nẹ kherhe, ohu mwẹ te do dọyọ.” (Aiz 26:20) Ọ khọ wẹẹ, ẹmwẹ na wa vbe kaẹn ima ni khian gha rrọọ vbe ẹghẹ orueghe nọkhua. w23.07 6-7 ¶14-16

Gi emwa rẹn ruẹ ye ọmwa nọ mwẹ amuroro. Nọ egbuẹ wẹẹ: ‘Emwa rẹn mwẹ ye ọmwa nọ mwẹ amuroro ra, ọmwa nẹi si ukankan ye emwi kevbe ọmwa nọ mu emwi wuo egbe ra? Ra te emwa ghee ẹre wẹẹ, ọmwa nọ mu emwi gogogo, ne egbe balọ, ra ọmwa nọ mwẹ ekhọe nọ wegbe ẹre I khin? Mẹ danmwehọ emwa ọvbehe ra, mẹ vbe kue ye ẹmwẹ ne iran khare, deghẹ esa na gha rrọọ ra?’ Vbene ima ya rhie ẹre ma wẹẹ, ima mwẹ amuroro daa emwa ọvbehe, ẹre ọ khian tae deghẹ ima gele ya egbe taa e Jehova vbe Jesu. Ọmwa nọ roro emwi ẹse ẹre ọ ru afiwerriẹ nọ khẹke vbe emwi gha fi werriẹ vbe ẹdagbọn ọnrẹn. Afiwerriẹ vbenian sẹtin ya agbọn lọghọ ima vbe odẹ ne ima ma te ya aro yi. Ma sẹtin wa suẹn gha khuọnmwi emianmwẹ nọ wegbe vbe udemwurri. Ẹmwẹ igho sẹtin vbe suẹn gha lọghọ ima ra ẹmwẹ arriọba sẹtin wa vbe fi werriẹ vbe udemwurri vbe ẹvbo ne ima ye, ọna sẹtin suẹn gha ya agbọn lọghọ ima. (Asan 9:11) Uhiẹn, iwinna ne ima ru vbe ugamwẹ e Jehova gha vbe fi werriẹ, ẹ i vbe khuẹrhẹ ne ima. Ma gha sẹtin zin egbe deghẹ ima na ru emwi enẹ na: (1) emwi gha fi werriẹ, u ghi miẹn ọnrẹn yi vberriọ, (2) gha muẹn roro vbene emwi khian gha ye hẹ vbe odaro, (3) rhie aro tua afiangbe ne u sọyẹnmwẹ ọnrẹn, (4) u vbe gha ru ẹse ne emwa ọvbehe. w23.07 21-22 ¶7-8

Igbama ẹre akhasẹ ighẹ e Daniẹl ghaa khin vbe Ivbi e Babilọn ya ẹtin vbe iwegbe muẹn hin ẹvbo ẹre rre. Sokpan ẹmwẹ e Daniẹl kegha yẹẹ emwa ni muẹn gha rrie Babilọn. Emwi ne aro iran bẹghe vbe egbe Daniẹl, keghi ya ẹmwẹ e Daniẹl gha yẹẹ iran; e Daniẹl mose, ẹ i “vbe mwẹ okan vbe egbe” kevbe wẹẹ, ẹgbẹe na họn usi ẹre rre, ẹre ọ ke rre. (1 Sam 16:7) Rhunmwuda ọnọna, Ivbi e Babilọn keghi ma e Daniẹl emwi, nọ mieke na do gha winna vbe ẹguae ọghe Babilọn. (Dan 1:​3, 4, 6) E Jehova hoẹmwẹ e Daniẹl, sokpan ẹ i re rhunmwuda ukhu egbe ẹre ra rhunmwuda ukpo nọ ye vbe Babilọn, nọghayayerriọ, aro ọmwa ne Daniẹl khin ẹre ọ si ẹre ne Jehova na hoẹmwẹ ọnrẹn. A sẹtin miẹn wẹẹ ukpo 20 ẹre Daniẹl ghaa ye vbe Jehova khare wẹẹ, ọ yevbe Noa vbe Job. Te Jehova ya ọna kha wẹẹ, ọmwa esi vbe na ghee Noa vbe Job ni ya ukpo nibun ga e Jehova ẹre Daniẹl ghaa khin. (Gẹn 5:32; 6:​9, 10; Job 42:​16, 17; Ẹzik 14:14) E Daniẹl wa tọ vbe agbọn, erriọ agbọn vbe ya maan rẹn, te Jehova hoẹmwẹ ọnrẹn ya sẹ ẹdẹ ne Daniẹl wu.​—Dan 10:​11, 19. w23.08 2 ¶1-2

Gia kha wẹẹ, u hoo ne u dẹ owa, u gha hoo ne u ka gbarokotọ ghee nene owa, u ke ha osa yọ. Emwi vbenian ẹre ọ vbe khẹke ne ima gha ru, vbe ima ghaa tie Baibol. Adeghẹ ima na gha ya okhirhikhirhi tie Baibol, avbe imamwaemwi nẹi lọghọ na rẹn otọ re ọkpa ẹre ima khian miẹn, ọni ọre avbe “imamwaemwi nokaro ọghe ẹmwẹ Osanobua.” (Hib 5:12) Rhunmwuda ọni, ọ khẹke ne ima kakabọ gha gbarokotọ tie Baibol, zẹvbe ne ọmwa vbe kakabọ gbarokotọ ghee owa nọ khian dẹ. Ọkpa vbe usun odẹ nọ khẹke ne ima ya gha tie Baibol ọre ne ima hia ne ima rẹn vbene ako ọkpa vbe Baibol ya rhilo ginna ako ọvbehe hẹ. U ghi hia ne u gele rẹn otọ emwi ne u yayi kevbe evbọzẹe ne u na yae yi. Adeghẹ ima hoo ne ima gele rẹn otọ ẹmwẹ ọghe Osanobua, ọ khẹke ne ima rẹn avbe imamwaemwi ni dinmwi ni rre Baibol. Ukọ e Pọl keghi rhie igiọdu ne etẹn ne iran gha gbarokotọ tie Ẹmwẹ Osanobua ne iran mieke na “gele rẹn otọ uvbẹmwẹ, utanmwẹ, uyomwẹ kevbe udinmwimwẹ ọghe ẹmwata nọ dekaẹn Osanobua.” Ẹghẹ nii, iran ghi gha re nọ “gbọzinian kevbe [nọ] deziẹn” vbe odẹ ẹmwata. (Ẹfis 3:​14-19) Erriọ vbe khẹke ne ima vbe ru ẹre. w23.10 18 ¶1-3

Okha nibun wa rre Baibol ọghe emwa ni ghaa mwẹ izinegbe. U sẹtin hia ne u zẹ ẹghẹ kọ ya tie avbe okha na. Vbe igiemwi, agharhemiẹn wẹẹ, igbama ẹre Devid ye gha khin vba zẹ ọre nọ gha re ọba, ukpo nibun ẹre ọ ya zin egbe a te miẹn wẹẹ, ọ suẹn gha kha zẹvbe ọba. E Simeon kevbe Anna keghi ya ekhọe hia gha ga e Jehova, zẹvbe ne iran ya zin egbe khẹ ẹghẹ ne Mẹzaia khian ya rre. (Luk 2:​25, 36-38) Zẹvbe ne u ya tie avbe okha na, hia ne u gualọ ewanniẹn ọghe avbe inọta na: Vbọ ya ọmwa na gha mwẹ izinegbe? De afiangbe nọ miẹn rhunmwuda nọ na gha mwẹ izinegbe? Vbia khian ya ya egbe taa ẹre hẹ? U gha wa vbe miẹn emwi ruẹ deghẹ u na tie okha ọghe emwa ni ma gha mwẹ izinegbe. (1 Sam 13:​8-14) U sẹtin nọ egbuẹ wẹẹ: ‘Vbọ mobọ zẹ ne iran ma na gha mwẹ izinegbe? De ẹbe nọ ghi rruan iran?’ w23.08 25 ¶15

Ọmwa nọ mwẹ ẹkoata ẹre ukọ ighẹ Pita ghaa khin; ọ ma kue ne emwi rhọkpa ya irẹn sẹ Jesu rae. Ọ keghi rhie ọna ma vbe asẹ ọkpa ne Jesu ya ta ẹmwẹ ne avbe erhuanegbe ẹre ma rẹn otọ re. (Jọn 6:68) Ne iran gha te ya zin egbe ne Jesu rhan otọ emwi nọ tae, ra ne iran nọ rẹn emwi nọ yae kha, iran na wa kpa sẹ Jesu rae. Sokpan e Pita ma kpa. Rhunmwuda, ọ rẹnrẹn wẹẹ, Jesu ọkpa “ẹre ọ ta ẹmwẹ nọ rhie arrọọ ọghe etẹbitẹ ne ọmwa.” Jesu rẹnrẹn wẹẹ, e Pita kevbe avbe ukọ nikẹre gha yangbe irẹn. Vbọrhirhighayehẹ, Jesu yayi wẹẹ, e Pita gha dọlegbe bu irẹn rre, kevbe wẹẹ, ọ gha rhikhan mu irẹn ya sẹ ufomwẹ. (Luk 22:​31, 32) Jesu rẹnrẹn wẹẹ, “orhiọn te wa hoo sokpan ikinnegbe khuẹrhẹ.” (Mak 14:38) Rhunmwuda ọni, uhiẹn vbe Pita siẹn we irẹn ma rẹn Jesu, Jesu ma gi egbe Pita wọọ irẹn. Jesu ghi rhiọ kpaegbe nẹ, ọ na rhie egbe ma e Pita, ọ khọ wẹẹ, e Pita ọkpa ẹre ọ ghaa rre evba. (Mak 16:7; Luk 24:34; 1 Kọr 15:5) U miẹn vbene ọna gha rhie igiọdu ne Pita hẹ! w23.09 22 ¶9-10

Osanobua keghi yabọ emwa ni mu ẹtin yan rẹn, ọ ghi gbe gue orukhọ ne iran ru. Ọ ghi wa yabọ iran fo fẹẹrẹ, ẹ i ghi ye orukhọ ne iran ru rre. (Psm 32:​1, 2) Rhunmwuda amuẹtinyan ne emwa vbenian mwẹ, e Jehova keghi ghee iran zẹvbe emwa ata kevbe emwa nẹi mwẹ abakuru. Agharhemiẹn wẹẹ, Osanobua ghaa ghee Ebraham, Devid, kevbe eguọmwadia ẹre nibun ọvbehe zẹvbe emwa ata, emwa ni ma gba ẹre iran ghaa khin. Sokpan, rhunmwuda amuẹtinyan ọghe iran, Osanobua kegha ghee iran zẹvbe emwa nẹi mwẹ abakuru, katekate vba gha ya iran taa emwa ni ma zẹdẹ gha ga Osanobua. (Ẹfis 2:12) Zẹvbe ne ukọ ighẹ Pọl rhan otọ re vbe elẹta nọ gbẹn, te amuẹtinyan wa ru ekpataki, deghẹ ọmwa hoo nọ gha re ọsie Osanobua. Amuẹtinyan ẹre ọ ya ima khian ọsie Osanobua vbe ẹdẹnẹrẹ, zẹvbe nọ ghaa ye ne Ebraham vbe Devid. w23.12 3 ¶6-7

Vbe ẹdẹnẹrẹ, ẹkpotọ kie ne Ivbi Otu e Kristi ya zọ ese gie Jehova. Odẹ vbo? Iran keghi ya ẹghẹ ọghe iran, ẹrhiọn ọghe iran kevbe emwi ne iran mwẹ ya ru iyobọ ye iwinna Arriọba Osanobua. Adeghẹ ima na ya ekhọe hia rhiegba ye ugamwẹ e Jehova vbene ẹtin ima sẹ, te ima rhie ẹre ma wẹẹ, ma gbọyẹmwẹ ye ẹkpotọ nọ kie ne ima ya gha gae. Ukọ ighẹ Pọl keghi sunu yi emwi nọ wa khẹke ne ima gha ru zẹvbe ne ima ya ga e Jehova. (Hib 10:​22-25) Usun avbe emwi na ọre, na gha na erhunmwu, na gha kporhu ma emwa, na gha yo iko, kevbe na gha rhie igiọdu ne egbe, “katekate vbe na ghi na miẹn nian wẹẹ, ẹdẹ [ọghe Jehova] sotọ fo nẹ.” Vbe ufomwẹ ọghe ebe Arhie Maan, ọ mwẹ emwi ne odibosa ọkpa wa niannian igbava, ọ khare wẹẹ: “Ga Osanobua!” (Arhie 19:10; 22:9) Nọnaghiyerriọ, wa ghẹ gi ima mianmian avbe ẹmwata ni dinmwi ne ima he guan kaẹn sin, ọ wa vbe khẹke ne ima gha ya aro nọ ghaan ghee ẹkpotọ nọ hin usi nọ kie ne ima ya gha ga Osanobua mwa ne Udazi! w23.10 29 ¶17-18

Ma hia hoo ne ima “ye gha hoẹmwẹ egbe.” Sokpan, ọ khẹke ne ima ye ẹmwẹ ne Jesu tae rre, vbe ọ khare wẹẹ, “ahoẹmwọmwa ọghe emwa nibun [gha] do worua.” (Mat 24:12) E Jesu ma ya ọna kha wẹẹ, erhuanegbe irẹn nibun i khian ghi gha mwẹ ahoẹmwọmwa. Vbọrhirhighayehẹ, ọ khẹke ne ima gha begbe, rhunmwuda agbọn ne emwa i na mwẹ ahoẹmwọmwa ẹre ima sẹ fi. Ne ima na mwẹ ọna vbe ekhọe, gi ima zẹ iro yan inọta ne kpataki na: Vbe ima khian ya sẹtin rẹn deghẹ ahoẹmwọmwa ne ima mwẹ ne etẹn ima ye wegbe? Odẹ ọkpa ne ima gha ya sẹtin rẹn deghẹ ahoẹmwọmwa ne ima mwẹ ne etẹn ima ye wegbe, ọre vbe ima gha mu ukpa mu uwerhẹn ghee emwi ne ima ru, vbe emwi eso gha sunu. (2 Kọr 8:8) Ukọ e Pita ya unu kaẹn ọkpa vbe usun emwi na kha na, ọ khare wẹẹ: “Nọ ghi wa sẹ ehia, wa ya ekhọe hia hoẹmwẹ egbe, rhunmwuda, ahoẹmwọmwa ẹre ọ gue orukhọ nibun.” (1 Pit 4:8) Nọnaghiyerriọ, emwi ne ima ru vbe ọtẹn gha ru emwi nọ sọnnọ ima, gha ya ima rẹn deghẹ ahoẹmwọmwa ne ima mwẹ ne etẹn ima ye wegbe. w23.11 10-11 ¶12-13

Ma i khian sẹtin kha wẹẹ, ma lele iyi ọghe Jesu nọ dekaẹn ahoẹmwọmwa, adeghẹ a na miẹn wẹẹ, emwa eso ẹre ima hoẹmwẹ ọnrẹn vbe iko, ne ima gha te ya hoẹmwẹ emwa hia. Vbene ẹmwata, ma gha sikẹ etẹn eso sẹ etẹn ọvbehe, zẹvbe nọ vbe gha ye ne Jesu. (Jọn 13:23; 20:2) Sokpan, ukọ ighẹ Pita ye ima ẹre rre wẹẹ, ọ khẹke ne ima gha mwẹ agiẹngiẹn daa etẹn hia, egbe agiẹngiẹn ne emwa vbe uwu ẹgbẹe mwẹ ne egbe. (1 Pit 2:17) E Pita rhie igiọdu ne ima, ne ima “hia vbe odẹ ke odẹ ne [ima] ya ekhọe hia hoẹmwẹ egbe.” (1 Pit 1:22) Nọ na wẹẹ ne ima “hia vbe odẹ ke odẹ” rhie ma wẹẹ, te ima gha loo ẹrhiọn ne ima ya hoẹmwẹ emwa ọvbehe, uhiẹn deghẹ ọ na gha lọghọ ne ima ru vberriọ. Vbe igiemwi, gia kha wẹẹ, ọtẹn ru emwi nọ daa ima sẹ ugboloko. Emwi nọ khian gha rre ima ekhọe vbe ẹghẹ nii, ọre ne ima ru ẹre werriegbe, ẹ i re na rhie ahoẹmwọmwa ma. Sokpan, e Pita ruẹ ọre vbe obọ e Jesu wẹẹ, ma ghaa rria ikhi ne egbe ima, ẹ i ya ẹko rhiẹnrhiẹn Osanobua. (Jọn 18:​10, 11) E Pita khare wẹẹ: “Wa ghẹ ya ọkhọ ha osa ọkhọ, ra na ya ihẹn ha osa ihẹn, sokpan wa gha ya erhunmwu afiangbe ha osa.” (1 Pit 3:9) Gi ahoẹmwọmwa nọ wegbe gua ruẹ kpa ya gha ya obọ esi mu emwa, u ghi vbe gha mwẹ amuroro daa iran. w23.09 28-29 ¶9-11

Ọ keghi kpa ima odin vbe ima gha bẹghe ovbi ọmọ obọ na biẹ nodẹ, vbe ọ gha da agikpa nẹ. Ọ ghi yevbe na miẹn wẹẹ, udemwurri ẹre ọ wa ya waan. Sokpan, te ọmwa gha loo ẹrhiọn yọ nọ mieke na sẹtin waan vbe odẹ ọghe orhiọn. (1 Kọr 13:11; Hib 6:1) Ne ima mieke na sẹtin gha waan vbe odẹ ọghe orhiọn, te ọ khẹke ne ima kakabọ sikẹ e Jehova. Ma wa gualọ iyobọ orhiọn nọhuanrẹn zẹvbe ne ima ya hia ne ima gha mwẹ avbe uyinmwẹ ni khẹke Ivbi Otu e Kristi, zẹvbe ne ima ya ruẹ emwi eso nọ gha ru iyobọ ne ima vbe ẹdagbọn ima, kevbe zẹvbe ne ima ya mu egbe yotọ khẹ emwi ne ima khian ya ẹdagbọn ima ru vbe odaro. (Itan 1:5) Ikpia vbe ikhuo ẹre Jehova yi. (Gẹn 1:27) Te odẹ ne Osanobua ya yi egbe ikpia kevbe egbe ikhuo wa lughaẹn ne egbe, sokpan odẹ ọvbehe ye rrọọ ne iran ya lughaẹn ne egbe. Vbe igiemwi, ọ mwẹ iwinna ughughan ne Jehova wa ikpia vbe ikhuo re, rhunmwuda ọni, uyinmwẹ eso rrọọ nọ khẹke ne iran gha mwẹ, emwi eso vbe rrọọ nọ khẹke ne iran ruẹ, nọ gha ru iyobọ ne iran ya ru iwinna na.​—Gẹn 2:18. w23.12 18 ¶1-2

E Jesu ghaa hoo ne emwa gha loo eni Erhae ra? Ẹn. A sẹtin miẹn wẹẹ, ọkaolotu ugamwẹ eso ni ghaa rrọọ vbe ẹghẹ Jesu ghaa roro ẹre wẹẹ, ọ ma khẹke na gha gbe unu ye eni Osanobua, rhunmwuda eni nọhuanrẹn nọ, sokpan Jesu ma gi ilele vbenian nọ ma gua e Baibol ro da irẹn obọ yi nẹ ghẹ rho eni Erhae. Gi ima guan kaẹn emwi nọ sunu vbe ẹghẹ ne Jesu ya mu okpia ọkpa ne orhiọn dan ghaa kpokpo egbe rran vbe Gẹrasa. Ohan na suẹn gha mu emwa ni rre evba, iran na we ne Jesu kpa hin ikinkin nii rre, Jesu na gele ru vberriọ. (Mak 5:​16, 17) Ọrheyerriọ, te Jesu ye gha hoo ne emwa ni rre evba rẹn eni e Jehova. Rhunmwuda ọni, ọ na tama okpia nii, ne irẹn mu ẹre egbe rran, nọ tama emwa ọvbehe emwi ne Jehova ru nẹẹn, ọ ma we nọ tama emwa wẹẹ irẹn ne Jesu ẹre ọ ru ẹre. (Mak 5:19) Jesu vbe hoo ne ima gi emwa ni rre uhunmwu otagbọn hia rẹn eni Erhae vbe ẹdẹnẹrẹ! (Mat 24:14; 28:20) Ma ghaa hia vbene ẹtin ima sẹ ne ima ru ọnọna, ẹko ghi gha rhiẹnrhiẹn Jesu ne Ọba mwa. w24.02 10 ¶10

Egie nọkhua ẹre ima wa ye ne ima na re ọkpa vbe otu e Jehova vbe ẹghẹ nọ wegbe ne ima wa ye na. Te agbọn Esu na wa rhia yọ rhia yọ, sokpan e Jehova keghi ya etẹn nikpia kevbe etẹn nikhuo ni re ẹgbẹe ọghe ima ni mwẹ akugbe ya ru iyobọ ne ima. (Psm 133:1) E Jehova wa ru iyobọ ne ima ya kakabọ gu obọ egbe. (Ẹfis 5:33–6:1) Ọ vbe rhie ẹwaẹn kevbe irẹnmwi ne ima, ne ima mieke na sẹtin gha mwẹ ọfunmwegbe nọ sẹ otọ ẹko. Vbọrhirhighayehẹ, te ima gha hia vbe odẹ ke odẹ ne ima gha ya ẹkoata ga e Jehova. Vbọzẹ? Rhunmwuda, etẹn ima sẹtin ru emwi eso nọ sọnnọ ima. Egbe sẹtin vbe wọọ ima vbe ima gha ru abakuru, katekate deghẹ ima na gha ru ẹre yan egbe yan egbe. Ọ khẹke ne ima ye gha ga e Jehova (1) vbe ọtẹn ne ima gba ga gha ru emwi nọ sọnnọ ima, (2) vbe ọdafẹn ima ra ọvbokhan ima gha ru emwi nọ sọnnọ ima kevbe (3) vbe egbe gha wọọ ima rhunmwuda abakuru ne ima ru. w24.03 14 ¶1-2

Ke ẹghẹ ya fi ẹghẹ, ẹ i mwẹ u ma họn okha ọghe etẹn ni ru emwamwa eso, ne iran mieke na sẹtin ru sayọ vbe ugamwẹ e Jehova. Ọ gha kẹ, iran yo Owebe Ọghe Etẹn Ni Kporhu Iyẹn Nọ Maan Ọghe Arriọba ra iran si gha rrie eke na na gualọ iyobọ etẹn. Adeghẹ u gha sẹtin fian okhuo vberriọ ne egbuẹ, hia ne u ru vberriọ. Te ọ wa gbe emwa ọghe Osanobua otiti ne iran ru sayọ vbe ugamwẹ e Jehova. (Iwinna 16:9) Adeghẹ ẹkpotọ ma he kie nuẹn ya ru sayọ vbe ugamwẹ e Jehova ghi vbo? Ghẹ gha roro ẹre wẹẹ, emwa ni sẹtin ru sayọ vbe ugamwẹ e Jehova maan sẹ ruẹ. Zẹvbe Ivbi Otu e Kristi, izinegbe keghi re emwi nọ wa ru ekpataki vbe ẹdagbọn ima. (Mat 10:22) Ghẹ mianmian wẹẹ, u ghaa hia vbene ẹtin ruẹ sẹ vbe ugamwẹ e Jehova, ẹko ghi gha rhiẹnrhiẹn e Jehova. Ọna keghi re odẹ ọkpa nọ ru ekpataki, ne u khian ya sẹtin ye gha lele Jesu vbe u gha dinmwiamẹ nẹ.​—Psm 26:1. w24.03 10 ¶11

Erha mwa nọ rre ẹrinmwi yan rẹn wẹẹ, irẹn gha yabọ ima deghẹ ima na roro iro fi uyinmwẹ werriẹ. (Psm 86:5) Nọnaghiyerriọ, adeghẹ ima na gele gbe I ma rẹn ye orukhọ ne ima ru, ma gha sẹtin yayi we Jehova yabọ ima nẹ, zẹvbe nọ khare wẹẹ, irẹn gha ru ẹre. Yerre wẹẹ, Osa nọ mwẹ amuroro ẹre Jehova khin. Ẹ i we ne ima ru emwi ne ima i khian sẹtin ru. Ọ wa gbọyẹmwẹ ye emwi hia ne ima ru nẹẹn, sokpan nọ gha re vbene ẹtin ima sẹ. Vbe gha muẹn roro, igiemwi ọghe emwa ni rre Baibol, ni ya ekhọe hia ga e Jehova. Gia guan kaẹn igiemwi ọghe ukọ ighẹ e Pọl. E Pọl keghi rhiegba ye ugamwẹ e Jehova vbe ọwara ukpo nibun, ọ mu okhian la ibriki arriaisẹn nibun, ọ na vbe mu iko nibun gbọọ. Ọ mwẹ ẹghẹ eso ne Pọl ma ya sẹtin ru sayọ vbe iwinna ikporhu vbe nọ ka ru, te ọni ghi rhie ma wẹẹ, e Jehova ma ghi miẹn ọnrẹn yi ra? Hiehie. Ọ na ye gha ru vbene ẹtin ẹnrẹn sẹ, e Jehova na vbe fiangbe ẹre. (Iwinna 28:​30, 31) Vbe nọ vbe gha ye ne Pọl, a sẹtin vbe miẹn wẹẹ, ma i sẹtin ru emwi eso ne ima te ka ru vbe ugamwẹ e Jehova. Sokpan, ẹ i re ọni ẹre Jehova ghee, emwi nọ ya ima ru emwi ne ima ru, ẹre Jehova ghee. w24.03 27 ¶7, 9

E Jesu wa na erhunmwu gie Jehova vbe ọ rre agbọn na, odẹ vbenian, ẹre ọ ya rhie igiemwi esi yotọ ne erhuanegbe ẹre. Vbe ẹghẹ ne Jesu na gha rre agbọn na, te ọ wa gha na erhunmwu vbe ẹghẹ hia. Ọ keghi zẹ ẹghẹ kọ nọ khian ya gha na erhunmwu, rhunmwuda ọ ghaa mwẹ emwi nibun nọ ru vbe obọ, erriọ emwa vbe ya gha bi lelẹe. (Mak 6:​31, 45, 46) Ọ ghi rhiọrre vbe owiẹ fio, irẹn ọkpa ghi fẹko ya na erhunmwu. Ọ mwẹ asẹ ọkpa ne Jesu ya na erhunmwu vbe asọn ohoho, vbe ọ khian ru azẹ ne kpataki. (Luk 6:​12, 13) Ẹ i re avbiẹ inugba ẹre Jesu na erhunmwu vbe asọn nọ gbe fi ẹdẹ nọ wu, vbene ọ te werriẹ aro daa edanmwẹ nọ ghi wegbe sẹ vbe uwu edanmwẹ hia nọ miẹn vbe otagbọn na. (Mat 26:​39, 42, 44) Igiemwi ọghe Jesu ma ima re wẹẹ, ọ gha khọnrẹn wẹẹ, ma mwẹ emwi nibun ne ima ru vbe obọ, ọ khẹke ne ima ye zẹ ẹghẹ kọ ne ima khian ya gha na erhunmwu. Vbe na ghee Jesu, te ọ khẹke ne ima gha mwẹ ẹghẹ ne ima khian ya gha na erhunmwu, ma sẹtin rhiọrre vbe owiẹ fio, ra ma sẹtin muẹn ye ẹghẹ ota. Ma gha ru vberriọ, te ima rhie ẹre ma wẹẹ, ma gbọyẹmwẹ ye ẹkpotọ ne kpataki ne Jehova kie ne ima ya gha na erhunmwu gie ẹre. w23.05 3 ¶4-5

Ebe Rom 5:5 nọ re Evbagbẹn Nọhuanrẹn ne ebe ẹdẹ ọghe ẹdẹnẹrẹ ke ladian, ghi guan kaẹn etẹn na hannọ zẹ, ọ na kha wẹẹ, “Osanobua ya ahoẹmwọmwa ọghẹe vuọn” ekhọe etẹn na hannọ zẹ. Ebe ọkpa ghi rhan otọ ẹmwẹ na ighẹ “vuọn,” ọ na kha wẹẹ, te ọ yevbe na hihiẹ amẹ hia nọ rre ẹzẹ yan ọmwa. Te igiemwi na wa deyọ, ọ gele wa rhie ẹre ma ahoẹmwọmwa nọ wegbe ne Jehova mwẹ ne etẹn na hannọ zẹ! Etẹn na hannọ zẹ rẹnrẹn wẹẹ, Osanobua “hoẹmwẹ” iran. (Jud 1) Ẹmwẹ ne ukọ e Jọn tae rhie ẹre ma, ilẹkẹtin ne etẹn na hannọ zẹ mwẹ, ọ khare wẹẹ: “U miẹn vbene Evbavba hoẹmwẹ ima hẹ! Ọ hoẹmwẹ ima sẹrriọ wẹẹ, te a ghi tie ima ivbi Osanobua!” (1 Jọn 3:1) Etẹn na hannọ zẹ ọkpa ẹre Jehova hoẹmwẹ ọnrẹn ra? Ẹo, e Jehova rhie ẹre ma nẹ wẹẹ irẹn hoẹmwẹ ima hia. De ẹse nọ kpọlọ sẹ ne Jehova he ru, nọ ya ima rẹn wẹẹ, e Jehova hoẹmwẹ ima? Izọese adẹwerriegbe nọ, ahoẹmwọmwa nọ sẹ ọna i rrọọ!​—Jọn 3:16; Rom 5:8. w24.01 28 ¶9-10

Ako na sunu yi vbe odukhunmwu mwa gi ima rẹn emwi nọ ya orhiọn e Devid sotọ vbe ẹghẹ ne ohan na gha muẹn. Agharhemiẹn wẹẹ, te arrọọ ọghẹe ghaa rre ikpadede, ọ ye gha muẹn roro emwi ne Jehova khian ru ne irẹn vbe odaro. E Devid rẹnrẹn wẹẹ, e Jehova gha miẹn irẹn fan vbe ẹghẹ nọ khẹke. Rhunmwuda, e Jehova ka tae nẹ wẹẹ, e Devid ẹre ọ khian gha re ọba ọghe Izrẹl. (1 Sam 16:​1, 13) Nọ ne Devid, emwi ke emwi ne Jehova khare, te ọ yevbe na miẹn wẹẹ, ọ ru ẹre nẹ. De emwi ne Jehova we irẹn khian ru nuẹn? Ma ma ya aro yọ wẹẹ, e Jehova gha gbogba ga ima ne ima ghẹ zẹdẹ miẹn ọlọghọmwa. Sokpan, ghẹ mianmian wẹẹ, ọlọghọmwa ke ọlọghọmwa ne u rhirhi gha la gberra, e Jehova gha wabọ ọre rua vbe agbọn ọgbọn. (Aiz 25:​7-9) E Jehova mwẹ ẹtin nọ khian ya huẹn emwa ni wulo kpaegbe, nọ khian ya sọfurre ye ọlọghọmwa ne ima rhirhi gha ye, kevbe nọ khian ya wabọ emwa dan hia rua.​—1 Jọn 4:4. w24.01 6 ¶12-13

Gha muẹn roro evbọzẹe ne u na ya egbuẹ fiohan ne Jehova kevbe ne u na dinmwiamẹ. Rhunmwuda wẹẹ u hoo ne u gha rre obọ ọghe Jehova, ẹre ọ si ẹre ne u na ru azẹ na. Muẹn roro, emwi nọ ya ruẹ gele yayi wẹẹ, odẹ ẹmwata ẹre na khin. U keghi do gha mwẹ irẹnmwi nọ gbae vbekpa e Jehova, u na vbe do hoẹmwẹ ọnrẹn sayọ zẹvbe Erhaa nọ rre ẹrinmwi, u na vbe gha rhie ọghọ nẹẹn. U na ghi do gha mwẹ amuẹtinyan, u na vbe fi werriẹ. U keghi ya ekhọe hia fi werriẹ, u na ban uyinmwẹ dan, u na vbe do gha ru emwi nọ gua ahoo ọghe Osanobua ro. Orhiọn ruẹ keghi sotọ vbe u ghi rẹn wẹẹ, Osanobua yabọ ruẹ nẹ. (Psm 32:2) U na suẹn gha yo iko, u na vbe suẹn gha tama emwa ọvbehe emwi esiesi ne u he ruẹ. Zẹvbe Ovbi Otu e Kristi nọ ya egbe ẹre fiohan ne Osanobua kevbe nọ dinmwiamẹ nẹ, odẹ nọ rrie arrọọ ẹre u ghi ye nian, u wa vbe hoo ne u hia vbe odẹ ke odẹ, ne u ghẹ gi emwi rhọkpa ya ruẹ kpa hin odẹ na rre. (Mat 7:​13, 14) Uwa gi ima mudia gbain, ne ima ya egbe hia rhiegba ye ugamwẹ e Jehova, ma ghi vbe ya ekhọe hia gha lele uhi ọghe Osanobua. w23.07 17 ¶14; 19 ¶19

U ghaa muẹn roro erhunmwu ne u na vbe u ya egbe fiohan ne Jehova, ọ ghi rhie ẹtin nuẹn ya sẹtin la edanmwẹ nọ rhirhi gha khin gberra. Vbe igiemwi, u gha gu okpia ra okhuo nọ ru orọnmwẹ nẹ gbe ọkiẹkiẹ ra? Hiehie. Rhunmwuda u ka tae nẹ vbe ekhọe wẹẹ, u i khian ru egbe emwi vberriọ. Adeghẹ u ma na kue ne iziro dan gbọzinian vbe ekhọe ruẹ, esa i rrọọ ne u khian ya gha hia ne u rhie ẹre hin ekhọe rre. Ẹghẹ nii, u ghi sẹtin “lẹẹ ne . . . ehe ne avbe emwa dan ye.” (Itan 4:​14, 15) U gha muẹn roro vbene Jesu ya hia vbe odẹ ke odẹ nọ gha ru emwi nọ yẹẹ Erhae, ọ gha ru iyobọ nuẹn ne u sẹtin gban egbe ne emwi ke emwi nọ sọnnọ Osanobua vbobọvbobọ, rhunmwuda, irẹn ẹre u ya egbe fiohan na. (Mat 4:10; Jọn 8:29) Ẹmwata nọ rrọọ ọre wẹẹ, edanmwẹ keghi kie ẹkpotọ nuẹn ya rhie ẹre ma wẹẹ, u hoo ne u ye “gha lele” Jesu. E Jehova gha wa fiangbuẹ zẹvbe ne u ya hia ne u ye gha lele Jesu. w24.03 9-10 ¶8-10