Emwi Nọ Gha Ru Iyobọ Ne Ivbi Otu E Kristi Ni Si Egbe Obọ

1-2. De vbene ẹghẹ na ya si egbe obọ ye hẹ ne emwa eso?

ẸGHẸ na ya si egbe obọ rhiẹnrhiẹn gbe! Deghẹ uwẹ vbe ọmwa si egbe obọ nian, ẹ i mwẹ u ma hoo ne uwa musọe. Ọdọ vbe amwẹ nibun wa gele sọyẹnmwẹ ẹghẹ ne iran ya gha si egbe obọ. Ọtẹn nokhuo ọkpa na tiẹre Tsion,a nọ ke Ethiopia rre khare wẹẹ: “Ọkpa vbe usun ẹghẹ ne I ghi sọyẹnmwẹ ọnrẹn sẹ, ọre vbe imẹ vbe ọdafẹn mwẹ si egbe obọ. Ma wa gha guan kaẹn emwi ni ru ekpataki, ma ghi vbe gba gha giẹ. I na wa gha ghọghọ rhunmwuda, I miẹn ọmwa ni hoẹmwẹ ọnrẹn kevbe nọ vbe hoẹmwẹ mwẹ.”

² Ọtẹn nokpia Alessio nọ ke Netherland rre khare wẹẹ, “Vbe imẹ vbe ọvbokhan mwẹ si egbe obọ, ọ na wa gha sẹ mwẹ ọyẹnmwẹ, rhunmwuda, ẹkpotọ wa kie mẹ ya rẹn aro ọmwa nọ khin, sokpan, ma vbe miẹn ọlọghọmwa eso.” Vbe ako iruẹmwi na, ma gha guan kaẹn ọlọghọmwa eso ni gha sẹtin de rre vba ghaa si egbe obọ kevbe vbene Baibol gha ya sẹtin ru iyobọ hẹ. Ma gha vbe guan kaẹn vbene etẹn ni rre iko gha vbe ya sẹtin ru iyobọ ne etẹn ni si egbe obọ.

EVBỌZẸE NA NA SI EGBE OBỌ

3. Vbọzẹ na na si egbe obọ? (Itan 20:25)

³ Agharhemiẹn wẹẹ, ẹghẹ ne okpia vbe okhuo ya si egbe obọ wa rhiẹnrhiẹn, ẹghẹ nọ wa kakabọ ru ekpataki ẹre nọ rhunmwuda, ọ gha ya iran rẹn deghẹ iran gha sẹtin rọnmwẹ egbe. Vbe ẹdẹ orọnmwẹ, ọdọ vbe amwẹ ghi ru eyan vbe odaro e Jehova wẹẹ, iran gha hoẹmwẹ egbe, iran ghi vbe gha rhie ọghọ ne egbe ya sẹ ota. Vbene ima te ru eyan rhọkpa, ọ khẹke ne ima ka mu ukpa mu uwerhẹn ghee ẹre. (Tie Itan 20:25.) Ọ wa vbe khẹke na mu ukpa mu uwerhẹn ghee eyan ọghe orọnmwẹ. Ẹghẹ na ya si egbe obọ keghi kie ẹkpotọ yọ ne okpia vbe okhuo ya rẹn egbe sayọ, iran ghi vbe sẹtin ru azẹ nọ khẹke. Ugbẹnso, azẹ ne iran gha ru ọre ne iran ru orọnmwẹ, ra ne iran sẹ egbe rae. Deghẹ okpia vbe okhuo nọ si egbe obọ na sẹ egbe rae, ọ ma rhie ma wẹẹ, iran gbokhuẹre. Nọghayayerriọ, ẹghẹ ne iran ya si egbe obọ nii keghi ru iyobọ ne iran ya rẹn deghẹ iran gha sẹtin rọnmwẹ egbe.

4. Vbọzẹ nọ na ru ekpataki ne ima gha ya aro nọ khẹke ghee ẹghẹ na ya si egbe obọ?

⁴ Vbọzẹ nọ na ru ekpataki na gha ya aro nọ khẹke ghee ẹghẹ na ya si egbe obọ? Rhunmwuda, ọ gha ru iyobọ ne avbe okhiọnkpa, ne iran ghẹ gha si egbe obọ vbene iran na rẹn wẹẹ, iran ma he mu egbe ne iran khian ya ru orọnmwẹ. Sokpan, ẹ i re avbe okhiọnkpa ọkpa ẹre ẹmwẹ na dekaẹn, ọ khẹke ne emwa hia rẹn evbọzẹe na na si egbe obọ. Vbe igiemwi, emwa eso keghi roro ẹre wẹẹ, deghẹ okpia vbe okhuo na gha si egbe obọ, ẹ i mwẹ iran ma rọnmwẹ egbe. De ọlọghọmwa ne ọna gha sẹtin si ne Ivbi Otu e Kristi ni ma he ru orọnmwẹ? Ọtẹn nokhuo ọkpa nọ re okhiọnkpa na tie ẹre Melissa nọ rre United States khare wẹẹ: “Ọtẹn nokpia kevbe ọtẹn nokhuo ghaa si egbe obọ, etẹn eso ghi wa ya aro yọ wẹẹ, ẹ i mwẹ iran ma rọnmwẹ egbe. Ọna keghi yae lọghọ ne iran sẹ egbe rae, ọ gha khọnrẹn ne iran rẹn wẹẹ, iran eva ma gua obọ egbe. Iziro na ẹre ọ vbe si ẹre ne avbe okhiọnkpa eso i na zẹdẹ hoo ne iran gu ọmwa rhọkpa gha si egbe obọ.”

WA HIA NE UWA KAKABỌ RẸN EGBE

5-6. De emwi ne orhunmwu eva ni si egbe obọ gha hia ne iran rẹn vbekpa ogieva iran? (1 Pita 3:4)

⁵ Adeghẹ uwa na gha si egbe obọ, de emwi nọ gha ru iyobọ ne uwa ya rẹn deghẹ uwa gha rọnmwẹ egbe? Wa ghi hia ne uwa kakabọ rẹn egbe. Ọ gha kẹ, vbene uwẹ vbe ọmwa nii te suẹn gha si egbe obọ, u rẹn emwi eso vbekpa ọmwa nii nẹ. Sokpan nian, ẹkpotọ gha kie nuẹn ya rẹn “ose . . . ọghe ekhọe” ọghe ọmwa nii. (Tie 1 Pita 3:4.) Zẹvbe ne uwa ya si egbe obọ, u ghi do rẹn vbene ọmwa nii sikẹ e Jehova sẹ hẹ, vbene uyinmwẹ ọnrẹn ye hẹ, kevbe vbe nọ ya roro emwi hẹ. Zẹvbe ne ẹghẹ ya khian, ọ khẹke ne u sẹtin zẹ ewanniẹn ye avbe inọta vbenian: ‘Deghẹ I na rọnmwẹ ọmwa na, egbe gha rọkhọ mwẹ ra?’ (Itan 31:​26, 27, 30; Ẹfis 5:33; 1 Tim 5:8) ‘Ma gha gele sẹtin gha rhie ẹre ma wẹẹ, ma hoẹmwẹ egbe, ne ima vbe gha mwẹ ẹghẹ ne egbe ra? Ma gha sẹtin mu wuo egbe vbe ima gha ru emwi nọ sọnnọ egbe ra?’b (Rom 3:23) Zẹvbe ne uwa ya rẹn egbe sayọ, ghẹ mianmian wẹẹ: Ẹ i re vbene uyinmwẹ uwa ya khọ egbe hẹ ẹre ọ mobọ ru ekpataki, sokpan, emwi nọ ru ekpataki sẹ ọre deghẹ uwa mu egbe ne uwa ya ru afiwerriẹ nọ khẹke, ne uwa mieke na sẹtin miẹn egbe yi.

⁶ De emwi ọvbehe nọ khẹke ne u rẹn vbekpa ọmwa ne uwa gba si egbe obọ? Vbene u te do kakabọ hoẹmwẹ ọmwa nii, wa sẹtin koko zẹ iro yan emwi eso ni kakabọ ru ekpataki, vbe na ghee emwi ne uwa khian ya ẹdagbọn uwa ru. Sokpan, ọ vbe khẹke ne uwa guan kaẹn ẹmwẹ egberranmwẹ ọghe uwa, ẹmwẹ igho, ra emwi nọ wegbe nọ si ohan ye ọmwa egbe nọ sunu daa uwa vbe ẹghẹ nọ gberra ra? Uwa i khian wa sẹtin guan kaẹn emwi hia vbe uwa gha da suẹn gha si egbe obọ. (Yae taa Jọn 16:12.) U gha bẹghe ẹre wẹẹ, u i khian he sẹtin zẹ ewanniẹn ye inọta eso rhunmwuda wẹẹ, te uwa da suẹn gha si egbe obọ, u ghi gi ogieva ruẹ rẹn. Vbọrhirhighayehẹ, zẹvbe ne ẹghẹ ya khian, ọ khẹke ne ọmwa ne uwa gba si egbe obọ rẹn vbekpa avbe ẹmwẹ na, nọ mieke na sẹtin ru azẹ nọ khẹke. Rhunmwuda ọni, ọ gha sẹ ẹghẹ nọ khẹke, u ghi tama rẹn vbekpa avbe ẹmwẹ na.

7. De vbene orhunmwu eva ni si egbe obọ gha ya sẹtin rẹn egbe ẹse hẹ? (Ya ghee ẹkpẹti na, “Adeghẹ Ọmwa Ne Uwa Gba Si Egbe Obọ Na Gha Rre Ehe Nọ Rree.”) (Vbe ya ghee avbe efoto.)

⁷ Vbua khian ya sẹtin rẹn aro ọmwa ne ọmwa ne uwa gba si egbe obọ gele khin? Odẹ ọkpa ọre ne uwa gha fannọ otọ ẹko ma egbe, uwa ghi gha nọ egbe uwa ọta, uwa ghi vbe gha gbehọkotọ danmwehọ egbe. (Itan 20:5; Jems 1:19) Ne uwa mieke na sẹtin ru ọna, uwa ghi hia ne uwa gha ru emwi nọ gha kie ẹkpotọ ne uwa ya gha gu egbe guan. Vbe igiemwi, uwa sẹtin rri evbare kugbe, uwa ghi gba khian ẹlẹ vbe idagbo, uwa sẹtin vbe gba yo ikporhu. Uwa gha vbe sẹtin rẹn egbe uwa sayọ, adeghẹ uwa na gha deba avbe ọsie uwa kevbe emwa ọghe uwa vbe uwu ẹgbẹe sọyẹnmwẹ egbe. U sẹtin vbe hia ne uwa ru emwi nọ gha ya ruẹ rẹn vbene ogieva ruẹ gha ya yin hẹ, adeghẹ emwi eso na fi werriẹ kevbe vbe ọ ghaa rre uwu ẹbu emwa ọvbehe. Ghee emwi ne ọtẹn nokpia na tie ẹre Aschwin nọ ke Netherland rre ru, vbe irẹn vbe ọtẹn nokhuo na tie ẹre Alicia si egbe obọ. Ọ khare wẹẹ: “Ma keghi hia ne ima gha ru emwi nọ gha kie ẹkpotọ ne ima ya rẹn egbe sayọ. Vbe ẹghẹ nibun, avbe emwi na i re emwi nọ lọghọ gbe, vbe igiemwi, ma ghi le evbare kugbe, ma ghi vbe ru iwinna owa kugbe. Sokpan, zẹvbe ne ima ya gha ru avbe emwi na kugbe, ma na do gha bẹghe ako ne ima na hia kevbe ako ne ima i na hia.”

8. De iyobọ nọ ye deghẹ orhunmwu eva ni si egbe obọ na gha tie Baibol kugbe?

⁸ Uwa gha vbe sẹtin rẹn egbe sayọ deghẹ uwa na gha tie Baibol kugbe. Wa gha ru orọnmwẹ nẹ, te uwa gha hia ne uwa gha ru iruẹmwi ẹgbẹe, ne Jehova mieke na gha re ọmwa nọ ghi ru ekpataki sẹ vbe orọnmwẹ ọghe uwa. (Asan 4:12) Rhunmwuda ọni, uwa sẹtin gualọ ẹghẹ ne uwa khian ya gha tie Baibol kugbe nian, zẹvbe ne uwa ya si egbe obọ. Vbene ẹmwata, okpia vbe okhuo ni si egbe obọ i re ọdọ vbe amwẹ, nene okpia ma he khian uhunmwuta ọghe nene okhuo. Ọrheyerriọ, adeghẹ uwa na gha tie Baibol kugbe, ọ gha ru iyobọ nuẹn ya rẹn vbene ogieva ruẹ sikẹ e Jehova sẹ hẹ. Ọtẹn nokpia Max kevbe ọvbokhan rẹn ighẹ Laysa ni rre United States wa ta vbene ọna ya ru iyobọ ne iran hẹ. Ọtẹn nokpia Max khare wẹẹ: “Vbe ima da suẹn gha si egbe obọ, ma na gha tie ebe ughughan ne otu e Jehova gbẹnnẹ ladian, ni gha ru iyobọ ne emwa ni si egbe obọ, kevbe ni guan kaẹn orọnmwẹ kevbe ẹgbẹe. Zẹvbe ne ima ya gha tie avbe ebe na, ẹkpotọ na ghi kie ne ima ya gha guan kaẹn emwi nibun ni ru ekpataki, nọ gha te lọghọ ima na ta.”

AVBE EMWI ỌVBEHE NỌ KHẸKE NE UWA MU RORO

9. De emwi eso nọ khẹke ne orhunmwu eva ni si egbe obọ mu roro, vbe iran ghaa zẹ iro vbekpa emwa ne iran gha tama wẹẹ iran si egbe obọ?

⁹ De emwa nọ khẹke ne uwa tama wẹẹ, uwa si egbe obọ? Ọna rre obọ uwa eva. Wa gha da suẹn gha si egbe obọ, uwa sẹtin zẹ ọre vbe iro wẹẹ, wa i khian tama emwa nibun. (Itan 17:27) Wa gha ru vberriọ, emwa nibun i khian do gha nọ uwa ọta ọta, ra ne iran gha kpikpi uwa. Sokpan, adeghẹ uwa ma tama ọmwa rhọkpa, ọna sẹtin do ya uwa gha zẹ egbe hin usun rre, ne emwa ghẹ mieke na rẹn. Ọna sẹtin zẹ ẹbe. Rhunmwuda ọni, emwi ẹwaẹn nọ adeghẹ uwa na tama emwa ni gha sẹtin bu uwa ude nọ maan, kevbe emwa ni gha vbe sẹtin ru iyobọ ne uwa. (Itan 15:22) Vbe igiemwi, uwa sẹtin tama emwa eso vbe ẹgbẹe ọghe uwa, avbe ọsie uwa eso ni wẹro, ra ediọn eso vbe uwu iko.

10. De emwi ne ọtẹn nokpia kevbe ọtẹn nokhuo gha ru, ne iran sẹtin gha si egbe obọ vbe odẹ nọ gha rhie uyi gie Jehova? (Itan 22:3)

¹⁰ Vbọ khian ru iyobọ ne uwa ya gha si egbe obọ vbe odẹ nọ gha rhie uyi gi e Jehova? Zẹvbe ne uwa ya sikẹ egbe sayọ, erriọ ahoẹmwọmwa ne uwa mwẹ ne egbe khian vbe ya gha wegbe yọ. Vbọ khian ru iyobọ ne uwa, ne uwa ghẹ mieke na ya ru emwi nẹi yẹẹ e Jehova? (1 Kọr 6:18) Wa ghẹ gha ta ẹmwẹ nọ gua ẹgẹn kpa, ọ ma khẹke ne uwa gha rre eke ne emwa ọvbehe i ye, ra ne uwa gha da ayọn gbe egbe. (Ẹfis 5:3) Ọna sẹtin ya egbe gha fifi uwa, ẹghẹ nii, uwa ghi ya ru emwi nọ gha sọnnọ e Jehova. Emwi nọ maan nọ adeghẹ uwa na gha guan kaẹn emwi ne uwa gha ru, ne uwa ghẹ mieke na rra uhi Osanobua vbe uwu ẹghẹ ne uwa ya si egbe obọ. (Tie Itan 22:3.) Ghee emwi nọ ru iyobọ ne odọ vbe amwẹ ọkpa na tie ẹre Dawit kevbe Almaz ni ke Ethiopia rre. Iran khare wẹẹ: “Ehe ne emwa na bun ra vbe uwu ẹbu ọghe avbe ọse ima ẹre ima na gha miẹn egbe. Ọ ma gha mwẹ ẹghẹ ne ima eva ọkpa ya gha rre uwu imọto ra uwu owa. Ọna keghi ru iyobọ ne ima ya lẹẹ ne edanmwẹ.”

11. De emwi eso ne orhunmwu eva ni si egbe obọ gha mu roro, vbene iran te suẹn gha ru emwi nọ gha rhie ẹre ma wẹẹ, iran hoẹmwẹ egbe?

¹¹ Ọ khẹke ne uwa gha ru emwi nọ gha rhie ẹre ma wẹẹ, wa hoẹmwẹ egbe ra? Zẹvbe ne uwa ya sikẹ egbe sayọ, ẹ i emwi dan adeghẹ uwa na gha ru emwi nọ gha rhie ẹre ma wẹẹ, wa hoẹmwẹ egbe. Sokpan, adeghẹ ọna na gha gua ẹgẹn ọghe uwa kpa, ọ ghi do yae gha lọghọ ne uwa sẹtin ru azẹ nọ khẹke. (Ihuan 1:2; 2:6) Deba ọni, adeghẹ uwa ma begbe, ọ mwẹ emwi eso ne uwa gha ru, ne uwa ya rhie ẹre ma wẹẹ, wa hoẹmwẹ egbe, nọ gha sẹtin ya uwa ya yin uyinmwẹ nọ ma khẹke. (Itan 6:27) Rhunmwuda ọni, wa gha da suẹn gha si egbe obọ, ẹre ọ na khẹke ne uwa ya ilele ni rre Baibol, ya zẹ iro yan emwi eso ne uwa gha ru, kevbe emwi eso ne uwa i khian gha ru.c (1 Tẹs 4:​3-7) Ọ khẹke ne uwa nọ egbe uwa wẹẹ: ‘De aro ne emwa ni rre ẹdogbo ọghe ima khian ya gha ghee ima, vbe ima ghaa ru emwi nọ gha rhie ẹre ma wẹẹ, ma hoẹmwẹ egbe? Emwi ne ima ru na gha sẹtin ya emwi ọdọ vbe amwẹ na ru gha khọn ima rhọkpa ra?’

12. De emwi nọ khẹke ne orhunmwu eva ni si egbe obọ gha mwẹ vbe orhiọn deghẹ ọlọghọmwa ra imuanẹmwẹ na de rre?

¹² Deghẹ ọlọghọmwa ra imuanẹmwẹ na de rre, vbe uwa khian ya sẹtin sọfurre yọ hẹ? Deghẹ uwa na gha muan egbe ẹmwẹ vbe ẹghẹ hia ghi vbo? Te ọni ghi rhie ma wẹẹ, te ọ khẹke ne uwa sẹ egbe rae ra? Ẹ i re wa erriọ; rhunmwuda, a i miẹn owa ne ẹzọ i ye. Ọdọ vbe amwẹ ghaa hoo ne iran musọe vbe orọnmwẹ ọghe iran, ọ khẹke ne iran ku obọ kugbe ya sọfurre ye ẹzọ ra ọlọghọmwa nọ rhirhi de rre. Rhunmwuda ọni, vbene uwa ya sọfurre ye ọlọghọmwa ni de rre nian, ẹre ọ khian rhie ẹre ma deghẹ uwa gha sẹtin musọe vbe orọnmwẹ ọghe uwa. Ọ khẹke ne uwa nọ egbe uwa wẹẹ: ‘Deghẹ ẹmwẹ rhọkpa na gha rre otọ na khian zuze yi, ma gha ye sẹtin gha ya ọghọ vbe ute gu egbe guan ra? Ma miẹn kue vbe ima gha ru abakuru, ne ima vbe yae waan ne egbe ra? Ma rherhe gbe ibiẹ rrie, ra ne ima rherhe rinmwian vbe ima gha ru abakuru ra, ma vbe rherhe yabọ ra?’ (Ẹfis 4:​31, 32) Vbọrhirhighayehẹ, adeghẹ uwa na gha muan ẹmwẹ vbe ẹghẹ hia vbe uwa si egbe obọ, ọ sẹtin vbe gha ye vberriọ vbe uwa gha rọnmwẹ egbe nẹ. U gha bẹghe ẹre wẹẹ, uwa eva ma gu egbe ro, wa sẹ egbe rae, ẹre ọ khian maan ne uwa eva sẹ.d

13. De emwi eso ni gha ru iyobọ ne okpia vbe okhuo ya rẹn inu ẹghẹ nọ khẹke ne iran si egbe obọ la?

¹³ Inu ẹghẹ ẹre ọ khẹke ne uwa si egbe obọ la? A gha ya okhirhikhirhi ru azẹ, ẹ i mobọ biẹ ọmọ esi. (Itan 21:5) Rhunmwuda ọni, ọ khẹke ne uwa gele rhie ẹghẹ ya rẹn egbe ẹse. Vbọrhirhighayehẹ, ọ ma khẹke ne uwa rhie ẹghẹ nọ taẹn gbe, vbene esa i na rrọọ. E Baibol khare wẹẹ: “Adeghẹ emwi na ya aro yi ma rherhe sẹ obọ, orhiọn ghi dọyọ.” (Itan 13:12) Deba ọni, zẹvbe ne ẹghẹ ya khian, ọ sẹtin do gha lọghọ ne uwa lẹẹ ne edanmwẹ ọghe emwi ọdọ vbe amwẹ na ru. (1 Kọr 7:9) Ne u gha te ya rhie aro tua vbe nọ he kpẹẹ sẹ hẹ ne uwa ke si egbe obọ, u sẹtin nọ egbuẹ wẹẹ, ‘Emwi eso ye rrọọ nọ khẹke ne I rẹn vbekpa ọmwa na, ne I mieke na rẹn emwi nọ khẹke ya ru ra?’

DE VBENE EMWA ỌVBEHE GHA YA SẸTIN RU IYOBỌ NE OKPIA VBE OKHUO NỌ SI EGBE OBỌ?

14. De odẹ eso ne emwa gha ya sẹtin ru iyobọ ne orhunmwu eva ni si egbe obọ? (Vbe ya ghee efoto.)

¹⁴ U gha rẹn orhunmwu eva ni si egbe obọ, vbua khian ya sẹtin ru iyobọ ne iran hẹ? U sẹtin tie iran ne iran do deba ruẹ rri evbare, ra ne iran deba ruẹ vbe iruẹmwi ẹgbẹe, ra ne iran do deba ruẹ sọyẹnmwẹ egbe. (Rom 12:13) Ọna gha kie ẹkpotọ ne iran ya rẹn egbe sayọ. Iran gualọ ọmwa nọ khian gu iran gha rre ehe ne iran ye vbe iran ghaa rrọọ kugbe ra, iran gualọ ọmwa nọ gha ya imọto mu iran ra, ra iran gualọ ehe ne iran eva gha na guan? Adeghẹ erriọ nọ, u gha sẹtin ru iyobọ ne iran ra? (Gal 6:10) Ọtẹn Nokhuo Alicia ne ima ka guan kaẹn ban, keghi ya unu kaẹn emwi ne irẹn vbe arowa irẹn ighẹ Aschwin wa kakabọ gbọyẹmwẹ yi vbe iran si egbe obọ. Ọ khare wẹẹ, “Ọ keghi wa mu ima ekhọe vbe etẹn eso tama ima wẹẹ, ma gha sẹtin mu otuẹ gie iran deghẹ ima gualọ ehe ne ima gha na sẹtin guan, sokpan emwa ọvbehe ghi vbe gu ima gha rre evba.” Adeghẹ orhunmwu eva ni si egbe obọ na we iran gha hoo ne u gha rre evba vbe iran eva ghaa rre efọnkpa, gha ghee ẹre zẹvbe ẹkpotọ ne u gha ya sẹtin ru iyobọ ne iran. Gha begbe ne u ghẹ ya sẹ iran eva ọkpa rae. Sokpan, u ghi vbe hia ne u rẹn ẹghẹ nọ khẹke ne u khian ya kie ẹkpotọ ne iran, ne iran sẹtin zẹ iro kugbe.​—Fil 2:4.

15. De emwi eso ne avbe ọse gha sẹtin ru, ne iran ya ru iyobọ ne emwa ni si egbe obọ? (Itan 12:18)

¹⁵ Ma gha vbe sẹtin ru iyobọ ne orhunmwu eva ni si egbe obọ lekpa ẹmwẹ ne ima ta. Ugbẹnso, ọ khẹke ne ima dia egbe ima. (Tie Itan 12:18.) Vbe igiemwi, ma sẹtin gha hoo ne ima tama emwa ọvbehe vbekpa ọtẹn nokpia kevbe ọtẹn nokhuo nọ si egbe obọ, sokpan, a sẹtin miẹn wẹẹ, iran hoo ne iran tobọ iran tama emwa ọvbehe. Ọ ma khẹke ne ima gha na iyẹn etẹn ni si egbe obọ, ra ne ima gha ya unu rhia iran rua. (Itan 20:19; Rom 14:10; 1 Tẹs 4:11) Deba ọni, ọ ma khẹke ne ima gha ta ẹmwẹ ra ne ima gha nọ ọta, nọ gha yevbe na miẹn wẹẹ, te ima kpikpi iran, ne iran ru orọnmwẹ. Ọtẹn nokhuo ọkpa na tie ẹre Elise kevbe arowa ẹre khare wẹẹ, “Ọ ma zẹdẹ gha yẹẹ ima vbe emwa ọvbehe nọ ima vbekpa ẹdẹ ne ima khian ru orọnmwẹ, vbe na na miẹn wẹẹ, ima eva ma he kue zẹ iro ẹre.”

16. De emwi nọ ma khẹke ne ima gha ru vbe orhunmwu eva ni si egbe obọ gha sẹ egbe rae?

¹⁶ Deghẹ orhunmwu eva ni si egbe obọ na ghi wẹẹ, iran gha sẹ egbe rae ghi vbo? Ọ ma khẹke ne ima gha nọ ọta nọ ma khianrẹn, ra ne ima gha deba ọkpa vbọ. (1 Pit 4:15) Ọtẹn nokhuo ọkpa na tie ẹre Lea khare wẹẹ: “Vbe I ghi họn wẹẹ, emwa nibun wa ta emwi ughughan khian vbekpa evbọzẹe ne imẹ vbe ọtẹn nokpia ne ima gba si egbe obọ na sẹ egbe rae, ọ keghi wa kakabọ daa mwẹ.” Zẹvbe ne ima ka tae sin, adeghẹ okpia vbe okhuo ni si egbe obọ na sẹ egbe rae, ọ ma rhie ma wẹẹ, te iran gbokhuẹre. Sokpan, ẹghẹ ne iran ya si egbe obọ nii, ru iyobọ ne iran ya rẹn azẹ nọ khẹke ne iran ru. Vbọrhirhighayehẹ, azẹ ne iran ru na, sẹtin si obalọ ye iran egbe, ọ vbe ya iran gha rre uwu ohioro. Rhunmwuda ọni, ma sẹtin gualọ vbene ima gha ya sẹtin ru iyobọ ne iran hẹ.​—Itan 17:17.

17. De emwi nọ khẹke ne orhunmwu eva ni si egbe obọ ye gha ru?

¹⁷ Ma bẹghe ẹre nẹ wẹẹ, ọlọghọmwa eso sẹtin de rre vba ghaa si egbe obọ, ọrheyerriọ, a wa vbe sọyẹnmwẹ ẹghẹ na ya si egbe obọ. Ọtẹn nokhuo ọkpa na tie ẹre Jessica khare wẹẹ: “Ọghe ne ẹmwata, ẹghẹ na ya si egbe obọ i khuẹrhẹ. Sokpan, I ghọghọ wẹẹ, ma loo ẹghẹ na ya rẹn egbe ima ẹse.” Adeghẹ uwẹ vbe ọmwa si egbe obọ, uwa ye gha hia ne uwa kakabọ rẹn egbe. Uwa gha ru vberriọ, uwa ghi sẹtin ru azẹ nọ maan.