U Ghaa Rhie Ne Emwa Ọvbehe Ẹre U Khian Na Gele Gha Ghọghọ

1-2. Vbọzẹ ne Jehova na yi ima ne ọyẹnmwẹ kakabọ gha sẹ ima vbe ima ghaa rhie ne emwa ọvbehe?

MA GHAA rhie ne emwa ọvbehe, ẹre ima na ghọghọ sẹ vbe ima ghaa miẹn emwa ọvbehe re, erriọ ẹre Jehova wa ya yi ima ne emwa nagbọn. (Iwinna 20:35) Tẹ ọna ghi rhie ma wẹẹ, ma i ghọghọ vbe ima gha miẹn emwa ọvbehe re ra? Ẹn o. Ma hia wa rẹn wẹẹ, ọ wa ya ima ghọghọ vbe ọmwa gha ya emwi ne ima. Ọrheyerriọ, ma gha rhie ne ọmwa ọvbehe ẹre ima khian na ghọghọ sẹ. Ẹmwata nọ rrọọ ọre wẹẹ, emwi nọ maan wa nọ ne Jehova na yi ima vbenian. Vbọzẹ?

² Rhunmwuda ne Jehova na yi ima vbenian, ma gha sẹtin tobọ ima ru emwi nọ gha ya ima gha ghọghọ. Ma gha sẹtin gha mwẹ ghọghọ nọ sẹ otọ ẹko deghẹ ima na gha gualọ odẹ ughughan ne ima khian ya gha rhie ne emwa ọvbehe. Ọna ma rhie ẹre ma wẹẹ, Osanobua gele wa yi ima ẹse ra?​—Psm 139:14.

3. Vbọzẹ ne ima gha na sẹtin gie Jehova zẹvbe “Osa nọ mwẹ oghọghọ”?

³ E Baibol gi ima rẹn wẹẹ, deghẹ ima na gha rhie ne emwa ẹre ima khian na gha ghọghọ, ẹ i khabe ne Baibol na gie Jehova zẹvbe “Osa nọ mwẹ oghọghọ.” (1 Tim 1:11) Irẹn ọre ọmwa okaro nọ ka gha rhie ne emwa, irẹn ẹre ọ vbe zẹ emwi obọ sẹ. Zẹvbe ne ukọ ighẹ e Pọl khare, “Irẹn ẹre ọ zẹe ighẹ ima rre agbọn, irẹn ẹre ọ zẹe ighẹ ima khian yo khian rre, irẹn ẹre ọ vbe zẹe ighẹ ima rrọọ.” (Iwinna 17:28) Ọghe ne ẹmwata, obọ e Jehova ẹre “ẹse nọ maan hia kevbe ọhẹ hia nọ gbae” ke rre.​—Jems 1:17.

4. Vbọ khian ya ima gha mwẹ oghọghọ nọ sẹ otọ ẹko?

⁴ Ẹ i mwẹ ima hia ma hoo ne ima gha mwẹ oghọghọ nọ sẹ otọ ẹko ne ọmwa mwẹ vba ghaa rhie ne emwa ọvbehe. Ma gha sẹtin gha mwẹ oghọghọ na deghẹ ima na gha ya egbe taa e Jehova vbe odẹ nọ ya zẹ emwi obọ. (Ẹfis 5:1) Zẹvbe ne ima ya zẹ iro yan ọnọna, ma gha vbe guan kaẹn emwi ne ima gha sẹtin ru deghẹ ima na gha ghee ẹre wẹẹ, emwa i gbọyẹmwẹ ye emwi ne ima ru ne iran. Ena hia gha ru iyobọ ne ima, ne ima ye gha rhie ne emwa ọvbehe ne ima mieke na gha miẹn oghọghọ na lae miẹn vba gha ru vberriọ.

YA EGBE TAA E JEHOVA VBE ODẸ NỌ YA ZẸ EMWI OBỌ

5. De emwi eso ne Jehova kpemehe ẹre ne ima?

⁵ De odẹ eso ne Jehova ya zẹ emwi obọ? Gia guan kaẹn igiemwi eso. E Jehova kpemehe emwi ne ima gualọ. A sẹtin miẹn wẹẹ, ẹ i re emwi hia ne ima te hoo ne ima gha mwẹ ẹre ima mwẹ, sokpan, e Jehova wa kpemehe emwi ne ima gualọ na ya yin agbọn. Vbe igiemwi, ọ kpemehe evbare, ukpọn kevbe ehe ne ima gha dia ne ima. (Psm 4:8; Mat 6:​31-33; 1 Tim 6:​6-8) Te Jehova kpemehe avbe emwi na ne ima, rhunmwuda we ọ ghee ẹre wẹẹ, emwi nai mwẹ a ma ru nọ ra? Hiehie! Vbọzẹ nọ na kpemehe avbe emwi na ne ima?

6. Vbe ima miẹn ruẹ vbe ebe Matiu 6:​25, 26?

⁶ Rhunmwuda ahoẹmwọmwa ne Jehova mwẹ ne ima ẹre ọ yae kpemehe emwi ne ima gualọ ne ima. Gi ima guan kaẹn ẹmwẹ ne Jesu tae vbe ebe Matiu 6:​25, 26. (Tie ẹre.) Jesu keghi ya evbayi ru igiemwi. Vbe ọ ghi guan kaẹn avbe ahianmwẹ, ọ na kha wẹẹ: “Iran i kọ, iran i rhọ, iran i vbe mwẹ aza ne iran viọ emwi yi.” Sokpan, yẹrẹro emwi nọ ghi ta, ọ wẹẹ: “Erha uwa nọ rre ẹrinmwi ye koko iran.” Ẹre ọ na ghi nọ wẹẹ: “Uwa ma hin usi sẹ iran ra?” Vbe ima miẹn ruẹ mwa? Ma bẹghe ẹre wẹẹ, aro ne Jehova ya ghee eguọmwadia ẹre wa rhie ẹre ma wẹẹ, iran kakabọ hin usi sẹ avbe aranmwẹ. Rhunmwuda ọni, adeghẹ e Jehova kpemehe ne avbe aranmwẹ, ma rẹnrẹn wẹẹ, ọ gha vbe kpemehe emwi ne ima gualọ ne ima! Zẹvbe ne erha ya kpemehe emwi ne ẹgbẹe ọre gualọ rhunmwuda we ọ hoẹmwẹ iran, erriọ ẹre Jehova vbe ya kpemehe emwi ne ima gualọ rhunmwuda we ọ hoẹmwẹ ima.​—Psm 145:16; Mat 6:32.

7. De odẹ ọkpa ne ima gha ya ya egbe taa e Jehova vbe odẹ nọ ya zẹ emwi obọ? (Vbe ya ghee efoto.)

⁷ Vbe na ghee Jehova, ahoẹmwọmwa ẹre ọ gua ima kpa ya gha rhie ne emwa ọvbehe. Vbe igiemwi, u rẹn ọtẹn rhọkpa nọ gualọ iyobọ evbare ra ukpọn na yọ ra? E Jehova gha sẹtin loo ruẹ ya ru iyobọ nẹẹn. Te a wa rẹn eguọmwadia e Jehova ye emwa ni ru iyobọ ne emwa ọvbehe vbe emwi nọ wegbe gha sunu. Vbe igiemwi, vbe uwu ẹghẹ COVID-19, etẹn nikpia kevbe etẹn nikhuo wa gha ghae evbare, ukpọn kevbe emwi nibun ọvbehe ne emwa ni ghaa gualọ iyobọ. Etẹn nibun wa vbe ya ekhọe hia ru izọhẹ ye iwinna Arriọba nọ khian vbe uhunmwu otagbọn hia. Izọhẹ ne etẹn ru na, ẹre a ghi ya ru iyobọ ne etẹn ne emwi nọ wegbe sunu daa. Avbe etẹn na wa lele ẹmwẹ nọ rre ebe Hibru 13:​16, nọ khare wẹẹ: “Wa ghẹ mianmian emwi esi na ru, wa ghẹ vbe mianmian ya gha zẹ emwi obọ ne emwa, rhunmwuda, ena ọre izọese ni yẹẹ Osanobua.”

8. De vbene ẹtin ne Jehova rhie ne ima ya ru iyobọ ne ima hẹ? (Filipai 2:13)

⁸ E Jehova rhie ẹtin ne ima. Ẹtin ọghe Jehova i mwẹ eke nọ sẹ, ọ wa vbe sẹ ọre ọyẹnmwẹ vbe ọ ghaa rhie ẹtin na ne eguọmwadia ẹre. (Tie Filipai 2:13.) U he ka na erhunmwu ẹdẹ ra, ne Osanobua rhie ẹtin nuẹn ya la edanmwẹ gberra ra ne u ya zin egbe ọlọghọmwa nọ wegbe? Egbọre u vbe na erhunmwu nẹ ne Jehova ru iyobọ nuẹn ya sẹtin la ẹdẹrriọ gberra. Ẹ i mwẹ u ma kue ye ẹmwẹ ne ukọ ighẹ e Pọl khare vbe u ghi bẹghe ẹre wẹẹ, Osanobua họn erhunmwu ruẹ nẹ, ukọ ighẹ e Pọl khare wẹẹ: “I mwẹ ẹtin na ya ya egbe miẹn emwi hia, rhunmwuda ọmwa nii nọ rhie ẹtin mẹ.”​—Fil 4:13.

9. Vbe ima khian ya sẹtin ya egbe taa e Jehova vbe odẹ nọ ya loo ẹtin ẹnrẹn? (Vbe ya ghee efoto.)

⁹ Agharhemiẹn wẹẹ, emwa ni ma gba ẹre ima khin, ma gha ye sẹtin ya egbe taa e Jehova vbe odẹ nọ ya loo ẹtin ẹnrẹn. Ma i khian sẹtin rhie ẹtin ne emwa ọvbehe vbene Jehova wa ru ẹre. Sokpan, ma gha sẹtin loo ẹtin ọghe ima ya ru iyobọ ne iran. Vbe igiemwi, ma gha sẹtin yo uhunmwu ne avbe etẹn ne egbe ma rran kevbe ni khuọnmwi, ma gha vbe sẹtin ru iwinna owa ne iran. Adeghẹ ẹkpotọ na kie ne ima, ma sẹtin rhie egbe ladian vba gha khian kpee Ọgua Arriọba huan ra vba gha khian dọlọ ẹre yi. Ma ghaa loo ẹtin ima vbenian, te ima yae ru iyobọ ne emwa ọvbehe ni vbe ga e Jehova.

10. De vbene ẹmwẹ ne ima ta gha ya sẹtin ru iyobọ ne emwa ọvbehe hẹ?

¹⁰ Ghẹ mianmian wẹẹ, ẹmwẹ ne unu mwẹ ẹtin. Ọmwa rhọkpa rrọọ ne u gha sẹtin rhie igiọdu na ra? U rẹn ọmwa rhọkpa nọ gualọ ifuẹko ra? Adeghẹ ọmwa vberriọ rrọọ, hia ne u gi ẹre rẹn wẹẹ, u mwẹ ẹmwẹ ọnrẹn vbe orhiọn? U sẹtin mu otuẹ gie ẹre vbe owa, u sẹtin tie ẹre vbe efoni, u sẹtin gbẹnnẹ emwi ye kad ya rhie igiọdu nẹẹn, u sẹtin vbe gie uhunmwu gie ẹre. Ghẹ gi ẹmwẹ emwi ne u khian ta si ruẹ osi. Ẹmwẹ kherhe nọ ke ekhọe ladian ne u khian ta sẹtin wa gha re emwi ne ọtẹn nii wa gualọ, nọ gha fu ẹre ẹko rre ra nọ gha ru iyobọ nẹẹn nọ mieke na ye gha ga e Jehova.​—Itan 12:25; Ẹfis 4:29.

11. De vbene Jehova ya rhie ẹwaẹn ne ima hẹ?

¹¹ E Jehova rhie ẹwaẹn ne ima. E Jems khare wẹẹ: “Adeghẹ ọmwa rhọkpa vbe uwu uwa gualọ ẹwaẹn, we nọ ye gha nọ Osanobua, Osanobua gha rhie nẹẹn; rhunmwuda, irẹn keghi viọ emwi ne emwa hia wọrhọwọrhọ, ẹ i vbe yae zaan ọmwa.” (Jems 1:5; ftn.) Ako evbagbẹn nọhuanrẹn na rhie ẹre ma wẹẹ, e Jehova mu egbe nọ ya rhie ẹwaẹn ne emwa ọvbehe. Ọwọrhọwọrhọ ẹre ọ ya rhie ẹre ne emwa. Ma vbe bẹghe ẹre wẹẹ, e Jehova gha rhie ẹwaẹn ne ọmwa, ẹ i “yae gbe ọmwa okan,” ẹ i vbe yae “zaan ọmwa.” Ọ ma vbe hoo ne ekhue gha mu ima yọ rhunmwuda wẹẹ ma gualọ adia ọghẹe. Te irẹn kue hoo ne ima gha gualọ nene adia.​—Itan 2:​1-6.

12. De ẹkpotọ nọ kie ne ima ya ya ẹwaẹn ọghe ima ru iyobọ ne emwa ọvbehe?

¹² Ma vbe vbo? Ma gha sẹtin vbe ya egbe taa e Jehova, ne ima vbe ya ẹwaẹn ọghe ima ya ru iyobọ ne emwa ọvbehe ra? (Psm 32:8) Ẹkpotọ nibun wa kie ne emwa ọghe Jehova ya ya emwi ne iran he ruẹ ya ru iyobọ ne emwa ọvbehe. Vbe igiemwi, ma mobọ ma emwa ni da suẹn ikporhu vbe na ya kporhu hẹ. Ediọn ma eguọmwadia iwinna kevbe etẹn nikpia ni dinmwiamẹ nẹ vbene iran khian ya sẹtin gha ru iwinna na waa iran re vbe uwu iko. Etẹn ni vbe kpẹẹ nẹ vbe iwinna owa ugamwẹ na bọlọ kevbe na dọlọ yi keghi vbe ma etẹn ni da suẹn vbe na ya ru avbe iwinna na hẹ.

13. Ma ghaa ma emwa ọvbehe emwi, vbe ima khian ya ya egbe taa e Jehova vbe odẹ nọ ya rhie ẹwaẹn ne emwa?

¹³ Avbe etẹn ni ma etẹn ọvbehe emwi keghi hia ne iran ya egbe taa e Jehova vbe odẹ nọ ya rhie ẹwaẹn ne emwa. Yerre wẹẹ, ọwọrhọwọrhọ ẹre Jehova ya rhie ẹwaẹn ne emwa. Odẹ vberriọ ẹre ọ vbe khẹke ne ima ya gha ya emwi ne ima rẹnrẹn ru iyobọ ne emwa ne ima ma ẹre emwi. Ọ ma khẹke ne ima gha mu ohan wẹẹ, ọmwa ne ima ma ẹre emwi sẹtin do rhie ihe ima, rhunmwuda, ọna sẹtin do ya ima gha si egbe ne ima ghẹ ma ẹre emwi hia ne ima rẹnrẹn. Ra ne ima gha kha wẹẹ: ‘Ọmwa rhọkpa ma ma mwẹ re! Gi ẹre tobọre ruẹ.’ Ọ ma khẹke ne ọguọmwadia e Jehova rhọkpa gha mwẹ egbe iziro vbenian. Nọghayayerriọ, ọ khẹke ne ima ya emwi hia fẹẹrẹ ne ima rẹnrẹn, uhiẹn ma ghi “mu egbe ne ima ya ya ẹdagbọn ima” ya ru iyobọ ne emwa ne ima ma ẹre emwi. (1 Tẹs 2:8) Ma mwẹ ọnrẹn vbe orhiọn wẹẹ, “ẹghẹ nii, iran ghi vbe gua gha ma emwa ọvbehe ẹre.” (2 Tim 2:​1, 2) Odẹ vberriọ, ma hia ghi kakabọ gha mwẹ ẹwaẹn, ọna ghi ya ẹko gha sẹ ima ọyẹnmwẹ.

ADEGHẸ IMA NA GHA GHEE ẸRE WẸẸ EMWA I GBỌYẸMWẸ YE EMWI NE IMA RU NE IRAN

14. De emwi ne emwa mobọ ru vbe ima gha ru emwi ne iran?

¹⁴ Etẹn ima mobọ wa gbọyẹmwẹ yọ vbe ima ghaa ru ẹse ne iran. Iran sẹtin gbẹn emwi ye kad ya kpọnmwẹ ima, iran sẹtin vbe la odẹ ọvbehe ya ru vberriọ. (Kọl 3:15) Iran gha kpọnmwẹ ima ye ẹse ne ima ru ne iran, ọ keghi wa ya ima ghọghọ.

15. Vbọ khẹke ne ima gha yerre adeghẹ emwa eso ma gbọyẹmwẹ ye emwi ne ima ru ne iran?

¹⁵ Sokpan, ẹ i re emwa hia ẹre ọ rhie ẹre ma wẹẹ, iran gbọyẹmwẹ ye emwi na ru ne iran. Ugbẹnso, ma sẹtin ya ẹghẹ ọghe ima, ẹrhiọn ọghe ima, kevbe emwi ne ima mwẹ ya ru iyobọ ne ọmwa, sokpan ọ ghi wa yevbe na miẹn wẹẹ, nene ọmwa ma zẹdẹ gbọyẹmwẹ ye emwi ne ima ru. Egbe emwi vbenian gha sunu, vbọ khian ru iyobọ ne ima, ne ima ghẹ do gha mu ohu? U ye yerre ẹmwẹ nọ rre ako evbagbẹn nọhuanrẹn ne ako iruẹmwi na hẹnhẹn egbe yan ra, nọ re ebe Iwinna 20:35? Oghọghọ ọghe ima ma hẹnhẹn egbe yan vbene emwa ya gbọyẹmwẹ ye emwi ne ima ru ne iran. Ma gha ye sẹtin gha miẹn oghọghọ na lae miẹn vba ghaa rhie ne emwa, ọ gha khọnrẹn wẹẹ, emwa ma gbọyẹmwẹ ye emwi ne ima ru. Odẹ vbo? Gia zẹ iro yan emwi nọ gha ru iyobọ ne ima.

16. De emwi nọ khẹke ne ima rhie aro tua vbe ima ghaa rhie ne emwa ọvbehe?

¹⁶ Ọ khẹke ne ima rhie aro tua vbene ima gha ya sẹtin gha ya egbe taa e Jehova. E Jehova keghi ru ẹse ne emwa hia, ọ gha khọnrẹn wẹẹ iran gbọyẹmwẹ yọ ra iran ma ru vberriọ. (Mat 5:​43-48) E Jehova yan rẹn wẹẹ, adeghẹ ima na gha rhie ne emwa vbene ima “i na ya aro yọ wẹẹ, [ma] gha miẹn emwi rhọkpa werriegbe, . . . ẹse na khian san [ima] ẹre ghi gha kpọlọ.” (Luk 6:35) “Emwi rhọkpa” na guan kaẹn vbe ako na sẹtin vbe gha re na gbọyẹmwẹ ye emwi. Ọre te emwa gbọyẹmwẹ ye emwi ne ima ru ne iran ra iran ma ru vberriọ, e Jehova gha san ima ẹse rhunmwuda ne ima na re “ọmwa nọ ya ekhọe ọyẹnmwẹ ru ẹse.”​—Itan 19:17; 2 Kọr 9:7.

17. De emwi nọ gha ru iyobọ ne ima ya sẹtin ya egbe taa e Jehova? (Luk 14:​12-14)

¹⁷ Emwi ọvbehe nọ gha ru iyobọ ne ima, ne ima ya sẹtin ya egbe taa e Jehova vbe ima ghaa rhie ne emwa ọre ne ima lele ẹmwẹ ne Jesu tae vbe ebe Luk 14:​12-14. (Tie ẹre.) Ẹ i re emwi dan deghẹ ima na gha ru ẹse ne emwa ne ima rẹnrẹn wẹẹ, ọ gha vbe sẹtin ru ẹse ne ima werriegbe. Sokpan deghẹ ima na bẹghe ẹre wẹẹ, ma mobọ rhie ne emwa ọvbehe rhunmwuda ima ya aro yọ wẹẹ iran gha vbe rhie ne ima werriegbe ghi vbo? Ma ghi hia ne ima lele ẹmwẹ ne Jesu tae. Ma gha sẹtin ru ẹse ne emwa ne ima rẹnrẹn wẹẹ, ẹ i khian sẹtin ru ẹse ne ima werriegbe. Ma gha ru vberriọ, ẹko ghi gha sẹ ima ọyẹnmwẹ rhunmwuda te ima ya egbe taa e Jehova. Vbe deba ọni, ma ghi ye gha ghọghọ, ọ gha khọnrẹn wẹẹ, emwa ma gbọyẹmwẹ ye emwi ne ima ru ne iran.

18. Vbọ khian ru iyobọ ne ima ya gha ya aro nọ maan ghee etẹn ima?

¹⁸ Gha ya aro nọ maan ghee emwa ọvbehe. (1 Kọr 13:7) Adeghẹ emwa ma gbọyẹmwẹ ye emwi ne ima ru ne iran, ma sẹtin nọ egbe ima wẹẹ: ‘Ọmwa nẹi gele gua kpọnmwẹ ẹse ẹre iran khin ra, ra te iran wa mianmian ya kpọnmwẹ ima?’ Ọ gha kẹ, emwi eso rrọọ nọ si ẹre ne iran ma na gbọyẹmwẹ yọ vbe odẹ ne ima te ya aro yi. Nọ ne emwa eso, a sẹtin miẹn wẹẹ, ẹko gele wa rhiẹnrhiẹn iran ye emwi ne ima ru nii, sokpan iran ma rẹn vbene iran khian ya tama ima hẹ. Ọ gha kẹ, te ekhue mu iran rhunmwuda iran ẹre ọ te ka ru iyobọ ne emwa vbe ẹghẹ nọ gberra, sokpan iran ẹre a ghi ru iyobọ na. Vbe nọ rhirhi gha ye hẹ, ahoẹmwọmwa ne ima mwẹ ne etẹn ima gha ru iyobọ ne ima, ne ima ye gha ya aro nọ maan ghee iran, ma ghi vbe gha ya ekhọe ọyẹnmwẹ ru ẹse ne iran.​—Ẹfis 4:2.

19-20. Vbọzẹ nọ na khẹke ne ima zin egbe vbe ima gha rhie ne emwa ọvbehe? (Vbe ya ghee efoto.)

¹⁹ Gha mwẹ izinegbe. Vbe nọ dekaẹn na gha zẹ emwi obọ, Ọba ighẹ Sọlomọn keghi kha wẹẹ: “Fi ebrẹd ruẹ ye uwu amẹ, rhunmwuda ikpẹdẹ nibun gha gberra nẹ, u gha dọlegbe miẹn ọnrẹn.” (Asan 11:1) “Ikpẹdẹ nibun gha gberra nẹ” na loo ro vbe ako evbagbẹn nọhuanrẹn na rhie ẹre ma wẹẹ, ọ sẹtin rhie ẹghẹ emwa eso ke do gbọyẹmwẹ ye emwi ne ima ru ne iran. Gia guan kaẹn igiemwi ọkpa nọ so igiẹ ye ọna.

²⁰ Ukpo nibun nọ gberra, ọvbokhan ọgbaroghe ọghe otako ọkpa keghi gbẹn emwi gie ọtẹn nokhuo ọkpa nọ da dinmwiamẹ, ọ na rhie igiọdu nẹẹn nọ rhikhan mu e Jehova. Ukpo erẹnrẹn ghi gberra nẹ, ọtẹn nokhuo na na ghi gbẹn gie ọvbokhan ọgbaroghe ọghe otako nii, ọ na kha wẹẹ: “I rẹnrẹn wẹẹ u ma rẹn, sokpan te I we ne I gu ruẹ rẹn iyobọ ne u ru mẹ ke ukpo nibun gha dee nian. Emwi ne u gbẹn rre gele wa rhie igiọdu mẹ, I i khian vbe sẹtin mianmian ako evbagbẹn nọhuanrẹn ne u gbẹn lelẹe.”a Ọtẹn nokhuo na ghi ya unu kaẹn ọlọghọmwa eso ne irẹn he werriẹ aro daa, ọ na kha wẹẹ: “Ugbẹnso, egbe emwi hia ghi wa wọọ mwẹ, I wa gha hoo ne I sẹ e Jehova rae. Sokpan ẹghẹ hia ẹre I ya gha ye ẹre rre, ako evbagbẹn nọhuanrẹn ne u gbẹn gu mwẹ, ọni ẹre ọ ghi ru iyobọ mẹ ne egbe ma na wọọ mwẹ.” Ọ na vbe kha wẹẹ: “Vbe ọwara ukpo erẹnrẹn nii emwi ọvbehe i rrọọ nọ ru iyobọ mẹ sẹ vbene elẹta kevbe ako evbagbẹn nọhuanrẹn ne u gbẹn lelẹe ya ru iyobọ mẹ.” Muẹn roro vbe nọ khian ya ẹko rhiẹnrhiẹn ọvbokhan ọgbaroghe ọghe otako nii vbe ọ ghi miẹn elẹta na vbe “ikpẹdẹ nibun [ghi] gberra nẹ”! Ọ sẹtin wa vbe rhie ẹghẹ emwa ke do kpọnmwẹ ima ye ẹse ne ima ru ne iran.

21. Vbọzẹ ne u na hoo ne u ye gha ya egbe taa e Jehova vbe odẹ nọ ya zẹ emwi obọ?

²¹ Zẹvbe na ka tae sin, odẹ ọghe ọyunnuan ẹre Jehova ya yi ima. Ẹmwata nọ wẹẹ, ọ wa ya ima ghọghọ vbe emwa ghaa rhie ne ima, sokpan ma ghaa rhie ne emwa ọvbehe ẹre ima na ghọghọ sẹ. Ọ wa ya ẹko rhiẹnrhiẹn ima vbe ima gha sẹtin ru iyobọ ne etẹn ne ima gba ga. Ọ wa vbe ya ima ghọghọ vbe iran gha gbọyẹmwẹ ye emwi ne ima ru ne iran. Ọrheyerriọ, ọre te ọmwa ne ima ru ẹse na gbọyẹmwẹ ye emwi ne ima ru ra ọ ma gbọyẹmwẹ yọ, ma gha sẹtin gha ghọghọ wẹẹ, ma ru emwi nọ khẹke. Ghẹ mianmian wẹẹ, emwi ke emwi ne u ya ru ẹse, “e Jehova gha sẹtin viọ ni bun sẹ ọni nuẹn.” (2 Krọ 25:9) Ẹse ne Jehova ru ne ima gberra ẹse rhọkpa ne ima gha sẹtin ru ne emwa ọvbehe! Emwi rhọkpa i vbe rrọọ na ya gie oghọghọ na lae miẹn vbe Jehova gha tobọre san ima ẹse. Nọnaghiyerriọ, wa gi ima hia ne ima ye gha ya egbe taa Erha ima nọ rre ẹrinmwi nọ re Osa nọ zẹ emwi obọ.