Octubre

¿Kʼayewal nuʼän chawäch rït yanman tzij? Kʼo mul, David chqä kan ke riʼ xnaʼ. Rma riʼ, xuʼij reʼ che rä Dios: «Kinatoʼ rchë kan nrayij nnmaj atzij» (Sl 51:12). Tapeʼ David kan nrajoʼ wä Jehová, kʼo mul kʼayewal xuʼän chwäch xnmaj rtzij, y kan ke riʼ chqä nbʼanatäj qkʼë röj. ¿Achkë rma? Naʼäy, rma kan qchë wä röj ma nqanmaj ta tzij. Rkaʼn, rma Satanás nutäj rqʼij chqij rchë ma nqanmaj ta tzij, achiʼel xuʼän ryä (2Co 11:3). Y, rox, rma yoj kʼo chkikojöl winäq ri ma yenman ta tzij, rma ryeʼ ye kʼo pa rqʼaʼ «ri uchqʼaʼ ri komä najin nsmajin kichë ri kalkʼwal ri ma nkinmaj ta tzij» (Ef 2:2). Rma riʼ rchë nqanmaj rtzij Jehová chqä kitzij ri ryaʼon qa uchqʼaʼ pa kiqʼaʼ, nkʼatzin nqatäj qaqʼij rchë ri mak qakʼwan ma nchʼakon ta chqij chqä rchë nqapabʼaʼ qiʼ chwäch Satanás chqä rwinaq. w23.10 6 peraj 1

¿Achkë nqatamaj qa chrij re milagro reʼ ri xuʼän Jesús? Nqatamaj qa chë nkʼatzin ma nqanaʼ ta qiʼ. Jesús ma xnaʼ ta riʼ taq xuʼän vino che rä ri yaʼ. Ryä majun bʼëy xresaj ta rtzjol jontir ri xeruʼän. Pa rkʼexel riʼ, ryä xqasaj riʼ y ronojel mul xuʼij chë Rtataʼ xtoʼö pä rchë (Jn 5:19, 30; 8:28). We nqakʼän qanaʼoj chrij Jesús, ma xtqanaʼ ta qiʼ y ma xtqesaj ta rtzjol jontir ri yeqaʼän. Pa rkʼexel riʼ, röj xtqaʼän chë yë ri nimaläj qaDios xtyaʼöx rqʼij rkʼë jontir ri yeqaʼän (Jer 9:23, 24). Kan tqabʼanaʼ ya riʼ, rma xa xuʼ rkʼë rtoʼik Jehová nqkowin nqaʼän rsamaj (1Co 1:26-31). Jun winäq ri ma nunaʼ ta riʼ ma xtkanuj ta rbʼanik rchë xtyaʼöx rqʼij rma yertoʼ ri nkʼaj chik. Ryä kan kiʼ rkʼuʼx rma rtaman chë Jehová xtzʼët pä ri xuʼän chqä chë kan nuloqʼoqʼej riʼ (tajnamaj rkʼë Mt 6:2-4; Heb 13:16). Jehová kan kiʼ rkʼuʼx nuʼän qkʼë taq röj nqakʼän qanaʼoj chrij Jesús rchë ma nqanaʼ ta qiʼ (1Pe 5:6). w23.04 4 peraj 9; 5 peraj 11, 12

Rkʼë rtoʼik ri loqʼoläj rchqʼaʼ Dios, Pablo xuʼij chkë ri cristianos aj Filipos chë tkiquʼ kij ri nkʼaj chik. ¿Achkë rbʼanik nqasmajij re naʼoj reʼ pa qamoloj? Taq nnatäj chqë chë ma xa xuʼ ta röj nqajoʼ nqayaʼ jun qacomentario.Tqaquʼ rij ya reʼ. ¿Tapeʼ chë taq yatzjon kikʼë awachiʼil ma xa xuʼ ta rït yatzjon, xa kʼa nayaʼ qʼij chkë ryeʼ chqä rchë yetzjon? Ke riʼ chqä jbʼaʼ nbʼanatäj pa qamoloj. Röj nqajoʼ chë jontir qachʼalal nkiyaʼ kicomentarios. Y jun rbʼanik rchë yeqatoʼ ya riʼ nqayaʼ qʼij chkë rchë nkiʼän riʼ (1Co 10:24). Rma riʼ yeqayaʼ koköj taq comentarios, rchë ke riʼ ri nkʼaj chik chqä xkekowin xtkiyaʼ kicomentarios. Jun chik ri ütz nqaʼän ya riʼ ma kʼïy ta naʼoj nqatzjoj chpan jun qacomentario. We rït natzjoj jontir ri kʼo chpan ri peraj, ri nkʼaj chik ma kan ta achkë xttzjoj chik. w23.04 22, 23 peraj 11-13

Ma tqamestaj ta chë kan kowan nkʼatzin yeqatoʼ ri nkʼaj chik, achiʼel taq nqatzjoj le Biblia chkë. Taq nqatzjoj le Biblia kʼo mul nkʼatzin nqajäl ri nqatzjoj chkë ri winäq, rma kʼïy chkë ryeʼ ma jnan ta ri nkinmaj, ma jnan ta kijatzul chqä kinaʼoj. Rma riʼ nkʼatzin nqakʼän qanaʼoj chrij ri apóstol Pablo. ¿Achkë rma? Rma ryä xquʼ kij jontir. Jesús xuʼij che rä chë tbʼertzjoj rchʼaʼäl Dios chkë jontir winäq (Ro 11:13). Rchë xuʼän riʼ, Pablo xtzjoj rchʼaʼäl Dios chkë ri judíos, ri griegos, ri winäq ri kan kʼo kitamabʼal, ri yebʼanö tkoʼn, ri kan kʼo kiqʼij pa qʼatbʼäl tzij chqä chkë ri qʼatöy taq tzij. Rchë xapon pa kan jontir ri winäq riʼ, Pablo xuʼij: «Jontir rwäch nbʼanon kimä ri jalajöj kiwäch winäq» (1Co 9:19-22). Taq Pablo xtzjoj rchʼaʼäl Dios chkë, xquʼ rij ri rbʼanik kikʼaslemal chqä ri nkinmaj. ¿Achkë nukʼüt qa reʼ chqawäch? Kan ütz xttel rtzjoxik le Biblia chqawäch we nqakanuj rbʼanik rchë nqatzjoj Rchʼaʼäl Dios chkë ri winäq chqä taq nqatzjoj chkë ri nkajoʼ ryeʼ nkikʼoxaj. w23.07 23 peraj 11, 12

Ri winäq ri ma chanin ta npë ryowal nukʼüt chë kan kʼo rchqʼaʼ. Rchë ma chanin ta npë qayowal taq kʼo jun najin nbʼanatäj ri xa nutïk qayowal, nkʼatzin njeʼ qachqʼaʼ rchë nqaqʼät qiʼ. Ri ma chanin ta npë qayowal ya riʼ jun naʼoj ri nwachin rkʼë ri «loqʼoläj rchqʼaʼ Dios» (Gál 5:22, 23). Chpan ri chʼaʼäl griego, ri tzij «ma chanin ta npë qayowal» kʼo mul xksäx chkij ri kej ri xetjöx rchë nkinmaj tzij. ¿Tqaquʼ na peʼ rij riʼ? Pa naʼäy, ri kej riʼ ma chaq jun ta yejeʼ wä, ye kʼa taq yetjöx nkinmaj tzij, ye kʼa reʼ ma ntel ta chë tzij chë nkʼis kichqʼaʼ. Y röj, ¿achkë nkʼatzin nqaʼän rchë ma chanin ta npë qayowal ye kʼa nqakʼüt chqä chë kʼo qachqʼaʼ? Qayonïl röj ma nqkowin ta nqaʼän riʼ; nkʼatzin nqakʼutuj ri loqʼoläj rchqʼaʼ Dios. Ye kʼïy winäq kikʼutun chë jun winäq nkowin ma chanin ta npë ryowal. Jun tzʼetbʼäl, ye kʼïy Testigos kikʼutun ri jun naʼoj riʼ taq ri winäq nkajoʼ nkiʼän chʼaʼoj kikʼë. Ya reʼ yertoʼon jojun winäq rchë ütz yetzjon chkij ri Testigos (2Ti 2:24, 25). w23.09 15 peraj 3

Ri apóstol Jn xtzʼët chpan jun visión chë 24 achiʼaʼ najin nkiyaʼ rqʼij Jehová chlaʼ chkaj. Re achiʼaʼ reʼ xqʼalajin chkiwäch chë Jehová «taqäl chrij rchë nyaʼöx rqʼij chqä rchë njeʼ uchqʼaʼ pa rqʼaʼ» (Ap 4:10, 11). Ri ángeles chqä kan kʼo kʼïy rma rchë nkiyaʼ rqʼij Jehová. Ryeʼ ye kʼo rkʼë ryä chlaʼ chkaj chqä kan kitaman rwäch; kitaman achkë rnaʼoj rma nkitzʼët achkë yeruʼän, y taq nkitzʼët riʼ ryeʼ naläx pa kan nkiyaʼ rqʼij (Job 38:4-7). Röj chqä nkʼatzin nqayaʼ rqʼij Jehová taq nqchʼö rkʼë. Nqaʼän riʼ taq nqaʼij che rä achkë rnaʼoj nqä chqawäch y achkë rma nqajoʼ nqayaʼ rqʼij. Rma riʼ taq nqaskʼij rwäch le Biblia, tqatjaʼ qaqʼij rchë nqatzʼët achkë rnaʼoj Jehová más nqä chqawäch (Job 37:23; Ro 11:33). Chrij riʼ tqaʼij che rä achkë nqaquʼ chrij rnaʼoj. Chqä, ütz nqayaʼ rqʼij Jehová taq nqrtoʼ pä röj chqä ri qachʼalal (1Sa 2:1, 2). w23.05 3, 4 peraj 6, 7

Pa 1919, Babilonia la Grande, ntel chë tzij, jontir ri religiones ri ma pa rbʼeyal ta nkiyaʼ rqʼij Dios, ma xkowin ta chik chrij rtinamit Dios. Chpan ri jnaʼ riʼ xchaʼöx ri «utziläj samajel ri kan kʼo rnaʼoj», rchë ke riʼ ri winäq ri ütz kan yekowin yebʼä chpan ri «Bʼey rchë ri Loqʼoläj» (Mt 24:45-47; Is 35:8). Matyox chkë ri xebʼanö rbʼanik ri bʼey riʼ, ri nkʼaj chik ri xebʼä chpan xekowin xkitamaj más chrij Jehová chqä chrij ri nrajoʼ nuʼän (Pr 4:18). Chqä kʼo xkʼatzin xkijäl pa kikʼaslemal rchë Dios kiʼ rkʼuʼx xuʼän kikʼë. Ye kʼa ryä ma xyoʼej ta chë chaq kʼateʼ xkijäl jontir pa kikʼaslemal. Pa rkʼexel riʼ, Jehová eqal eqal najin nutjoj rtinamit. ¡Tqaquʼ na peʼ achkë xtqanaʼ taq xtapon ri qʼij taq jontir ri xtqaʼän xtqä chwäch Dios! Rchë ma nchaʼ ta chiʼ jun bʼey, chaq taqïl nkʼatzin nbʼan rbʼanik. Ke riʼ chqä nbʼanon pä rkʼë ri «Bʼey rchë ri Loqʼoläj» kan pa jnaʼ 1919, rchë ke riʼ más winäq yekowin yeʼel pa chpan Babilonia la Grande. w23.05 17 peraj 15, 16

Ri Molaj Ukʼwäy Bʼey yekitjon pä jojun qachʼalal rchë yekitoʼ chpan ri comités ri ye kibʼanon ryeʼ. Re qachʼalal reʼ, ri yetoʼon rkʼë ri Molaj Ukʼwäy Bʼey, kan ütz najin nkiʼän che rä ri samaj yaʼon pa kiqʼaʼ. Kantzij na wä chë ryeʼ kitaman chik achkë nkiʼän rchë yekichajij jontir qachʼalal. Taq ri qachʼalal ri yechaʼon rma Dios xkebʼä chkaj taq ya nkʼis ri nimaläj tijöj poqonal, ri rsamajelaʼ Jehová ma xtkiyaʼ ta qa ryaʼik rqʼij ryä chwäch le Rwachʼlew. Rma Jesús rkʼwan bʼey chkiwäch, ryeʼ ma xkekanaj ta qa. Kantzij na wä chë jun molaj qʼatöy taq tzij xkekatäj pä chkij, ri nbʼix Gog aj Magog chkë chpan le Biblia (Eze 38:18-20). Ye kʼa ri xtkiʼän ri qʼatöy taq tzij riʼ ma kan ta xtyalöj chqä majun xtkʼatzin wä, rma ma xkekowin ta xtkiʼän chë rsamajelaʼ Dios xtkiyaʼ qa ryaʼik rqʼij ryä. Kantzij na wä chë chpan ri qʼij riʼ xkekol rma Jehová. Chpan jun visión, ri apóstol Jn xertzʼët ri «molaj winäq ri majun ta jun achï nkowin nejlan kichë» chqä xbʼix che rä chë ri jun molaj winäq riʼ xekolotäj qa chpan ri nimaläj tijöj poqonal. Rkʼë ya reʼ nqʼalajin chë ryeʼ xkekolotäj qa (Ap 7:9, 14). w24.02 5, 6 peraj 13, 14

¿Achkë ütz nqaʼän rchë Jehová nuyaʼ pä ri loqʼoläj rchqʼaʼ pa qawiʼ? Ütz nqakʼutuj che rä, nqatjoj qiʼ chrij Rchʼaʼäl chqä jnan nuʼän qawäch rkʼë rtinamit. We xtqaʼän riʼ, xkejeʼ ri naʼoj qkʼë «ri yewachin rkʼë ri loqʼoläj rchqʼaʼ Dios» (Gál 5:22, 23). Rchë Jehová nuyaʼ pä ri loqʼoläj rchqʼaʼ pa qawiʼ, nkʼatzin chë ryä chʼajchʼöj nutzʼët ri yeqaquʼ chqä ri yeqaʼän. We röj nqayaʼ qʼij chë yepë tzʼil taq chʼobʼonïk pa qajolon y ma yeqesaj ta äl, Jehová xtresaj ri loqʼoläj rchqʼaʼ pa qawiʼ (1Te 4:7, 8). ¿Achkë más nkʼatzin ma yeqamestaj ta? Pablo xuʼij: «Ma titzelaj ta ri profecías» (1Te 5:20). Taq ri texto nuksaj ri tzij «profecías» najin ntzjon chrij ri rtzjol yeryaʼ Dios rkʼë rtoʼik ri loqʼoläj rchqʼaʼ. Jojun chkë rtzjol riʼ ya riʼ chrij rqʼij Jehová. Röj ma nqaquʼ ta chë rqʼij Jehová ma xtpë ta na o chë ma xtqatzʼët ta taq xtpë Armagedón. Pa rkʼexel riʼ, röj ma nqamestaj ta chë rqʼij Jehová xa naqaj chik kʼo pä. Rma riʼ kan kowan rqʼij chqawäch röj achkë qanaʼoj najin nqakʼüt y nqatäj qaqʼij rchë nqayaʼ rqʼij Dios. (2Pe 3:11, 12). w23.06 12 peraj 13, 14

¿Achkë nkʼatzin nuʼän jun cristiano we nqʼalajin pä jun tzʼil achbʼäl chwäch chpan rcelular? Chanin nkʼatzin nresaj äl rwäch chrij. Jun ri xtqtoʼö rchë xtqaʼän riʼ ya riʼ nnatäj chqë chë ri kʼo más rqʼij chqawäch röj ya riʼ qachbʼilanïk rkʼë Jehová. Ye kʼa, ye kʼo jojun achbʼäl, tapeʼ ma pornografía ta, nkiʼän chqë chë nqarayij yeqaʼän tzʼil taq bʼanobʼäl. Röj kʼo chë ma yeqatzʼët ta ri achbʼäl riʼ. ¿Achkë rma? Rma ma nqajoʼ ta nqmakun tapeʼ xa xuʼ nqaquʼ rij ri achbʼäl riʼ (Mt 5:28, 29). David, jun ukʼwäy bʼey aj Tailandia, nuʼij: «Rïn ronojel mul nkʼutuj qa reʼ chi nwäch: ‹¿Nqä chwäch Jehová chë rïn yentzʼët re achbʼäl reʼ tapeʼ ma pornografía ta?›. Ya riʼ yirtoʼ rchë yë ri ütz nchaʼ nbʼän». We nqaxiʼij qiʼ nqaʼän jun itzelal chwäch Jehová, ya riʼ xtqtoʼö rchë yë ri ütz xtqachaʼ xtqaʼän. w23.06 23 peraj 12, 13

Ri tzij «awachoch» rkʼë jbʼaʼ najin ntzjon chkij ri congregaciones. We röj jnan xtuʼän qawäch kikʼë qachʼalal taq xtchapatäj ri mamaʼ kʼayewal riʼ, Jehová xtqrchajij, kan achiʼel rtzjun qa. Rma riʼ, ma xa xuʼ ta nkʼatzin nqaköchʼ ri nkiʼän ri qachʼalal, xa kan nkʼatzin yeqajoʼ rkʼë ronojel qan. We röj ma xtqaʼän ta riʼ, rkʼë jbʼaʼ ma xtqkolotäj ta. «Ri rqʼij Jehová» ya riʼ jun tiempo ri kan kʼayewal xtuʼän chkiwäch ri winäq (Sof 1:14, 15). Röj, ri rsamajelaʼ Jehová, xtqaqʼaxaj chqä kʼayewal. Ye kʼa, we qataman chik achkë nkʼatzin nqaʼän taq xtbʼeqä ri qʼij riʼ, ma xtchʼpü ta qakʼuʼx chqä xtqkowin xkeqatoʼ ri nkʼaj chik. We nqkochʼon, xtkowin xtqaköchʼ xa bʼa achkë kʼayewal xtpë chkij. We nqapoqonaj kiwäch ri nkʼaj chik, kan xtqaʼän jontir ri kʼo pa qaqʼaʼ rchë xkeqatoʼ ri qachʼalal chqä xtqayaʼ ri nkʼatzin chkë. Y, we yeqajoʼ ri qachʼalal, kan jnan xtuʼän qawäch kikʼë. Jehová xtyaʼ qakʼaslemal ri majun bʼëy xtkʼis ta chwäch jun Rwachʼlew ri akuchï ma xkebʼanatäj ta chik qʼeqäl taq jöbʼ, mamaʼ taq slonel o xa bʼa achkë chik jun kʼayewal (Is 65:17). w23.07 7 peraj 16, 17

Le Biblia nuʼij chë rsamajelaʼ Dios kan kʼo kichqʼaʼ chqä ma nkixiʼij ta kiʼ. Tapeʼ ke riʼ, ma jontir ta ryeʼ ronojel ta mul ke riʼ xkinaʼ. Jojun tzʼetbʼäl, ri qʼatöy tzij David kʼo mul ma xxiʼij ta riʼ chqä xnaʼ chë kan kʼo rchqʼaʼ, ye kʼa jojun chik mul xa xxiʼij riʼ chqä xnaʼ chë majun ta rchqʼaʼ (Sl 30:7). Chqä, Sansón xjeʼ kowan rchqʼaʼ rma yë Jehová xyaʼö che rä, ye kʼa xqʼax chwäch chë ma ta Jehová, ryä xa achiʼel ta xa bʼa achkë winäq (Jue 14:5, 6; 16:17). ¿Achkë xyaʼö kichqʼaʼ re achiʼaʼ reʼ? Yë Jehová xyaʼö chkë. Ri apóstol Pablo xqʼax chwäch chë ryä chqä xkʼatzin ri loqʼoläj rchqʼaʼ Jehová che rä (2Co 12:9, 10). Re apóstol reʼ xrïl chqä ryabʼil (Gál 4:13, 14). Chqä xtäj rqʼij rchë xuʼän ri ütz (Ro 7:18, 19). Y kʼo mul xchʼpü rkʼuʼx rma xxiʼin rij rkʼaslemal (2Co 1:8, 9). Tapeʼ ke riʼ, ryä xuʼij: «Taq majun ta wchqʼaʼ, ya riʼ taq janina wchqʼaʼ kʼo». ¿Achkë rma ryä ke riʼ xuʼij? Rma Jehová xyaʼ rchqʼaʼ rchë xerköchʼ ri kʼayewal. w23.10 12 peraj 1, 2

We röj kʼo mul nqanaʼ chë majun ta qaqʼij, tnatäj chqë chë yë Jehová xkʼamö pä qchë chpan rtinamit (Jn 6:44). Ryä nutzʼët ri ütz taq naʼoj kʼo qkʼë —tapeʼ röj ma nqatzʼët ta— y rtaman achkë qanaʼoj (2Cr 6:30). Rma riʼ röj ütz nqanmaj taq ryä nuʼij chë kan kʼo qaqʼij chwäch (1Jn 3:19, 20). Rkʼë jbʼaʼ jojun chqë röj kʼa ntiʼon na qan rma ri xeqaʼän taq majanä wä tqatamaj rwäch Jehová (1Pe 4:3). Jojun chik kan kʼïy chik jnaʼ kiyaʼon pä rqʼij Jehová, ye kʼa, kʼa najin na nkitäj kiqʼij rchë yekiyaʼ qa jojun naʼoj ri ma ütz ta kʼo kikʼë. ¿Y rït? ¿Kʼa ntiʼon na awan rma ri xeʼaʼän ojer? We ke riʼ, rkʼë jbʼaʼ kan xtkʼuqbʼaʼ akʼuʼx xtatamaj chë ye kʼo rsamajelaʼ Jehová ri ke riʼ chqä xkinaʼ. Jun chkë ryeʼ ya riʼ ri apóstol Pablo. Taq ryä nchʼobʼon wä chrij ri ma ütz ta ri yeruʼän, nunaʼ wä chë majun ta rqʼij (Ro 7:24). Tapeʼ rtzolin wä chik riʼ che rä rmak chqä qasan wä chik pa yaʼ, xnaʼ chë «ma kan ta kʼo [rqʼij] chkikojöl ri apóstoles» chqä chë yë ryä ri más ajmak chkiwäch jontir ri winäq (1Co 15:9; 1Ti 1:15). w24.03 27 peraj 5, 6

Kʼo jun naʼoj nqatamaj qa chrij ri ma ütz ta xuʼän ri qʼatöy tzij Jehoás. Ri naʼoj riʼ ya riʼ: nkʼatzin yejeʼ ütz qachiʼil, ntel chë tzij, qachiʼil ri nkajoʼ Jehová chqä nkajoʼ nkiʼän ri nqä chwäch. Röj ütz yejeʼ qachiʼil ri jalajöj kijnaʼ. Tnatäj chiwä chë Jehoás más wä koʼöl chwäch Jehoiadá. Tiquʼ kij ri iwachiʼil y tikʼutuj qa reʼ chiwäch: «¿Yinkitoʼ rchë nkʼuqbʼaʼ más nkʼuʼx chrij Jehová? ¿Nkiʼij chwä chë nkʼatzin yensmajij rpixaʼ Jehová? ¿Nkitzjoj chwä chrij Jehová o chrij ri nkitamaj qa chpan le Biblia? ¿Nkismajij rpixaʼ Dios? ¿Nkiʼij chwä taq kʼo jun ma ütz ta najin nbʼän, o xa xuʼ nkiʼij chwä ri ütz kitzʼeton chwij?» (Pr 27:5, 6, 17). We iwachiʼil ma nkajoʼ ta Jehová, ma ütz ta chik yeʼok iwachiʼil. Ye kʼa we iwachiʼil nkajoʼ Jehová, kan keʼiloqʼoqʼej. ¡Ya riʼ sí ütz nikʼwaj iwiʼ kikʼë! (Pr 13:20). w23.09 9 peraj 6, 7

Alfa ya riʼ ri naʼäy letra rchë ri abecedario griego, y omega ya riʼ rkʼisbʼäl. Taq Jehová nuʼij chë yë ryä «ri Alfa chqä ri Omega», ryä nrajoʼ nuʼij chë xa bʼa achkë ri nuchäp rbʼanik kan nukʼïs. Taq Jehová xeruʼän Adán y Eva, ryä xuʼij chkë: «Kejeʼ iwalkʼwal, kixkʼiyär, tinujsaj le Rwachʼlew, tismajij chqä tichajij» (Gé 1:28). Taq Jehová xuʼij ri nrajoʼ nuʼän, ya riʼ achiʼel ta xuʼij «Alfa». Kʼo jun qʼij, ri kalkʼwal Adán y Eva ri majun ta mak chkij xtkinujsaj le Rwachʼlew chqä xtkiʼän jun kotzʼijaläj ilew che rä. Taq xtbʼeqä ri qʼij riʼ, nqkowin nqaʼij chë Jehová achiʼel ta xtuʼij «Omega». Taq ryä xkʼïs rbʼanik ri kaj, le Rwachʼlew chqä jontir ri ye kʼo chwäch, ryä xkʼüt chë kan xtuʼän ri rtzjun. ¿Achkë rbʼanik xuʼän riʼ? Taq xuʼän loqʼoläj che rä ri séptimo qʼij rchë nuʼän chë nbʼanatäj ri nrajoʼ pa kiwiʼ ri winäq chqä pa rwiʼ le Rwachʼlew. Ryä xrajoʼ chë rraybʼal xtzʼaqät ta taq xkʼis ri séptimo qʼij (Gé 2:1-3). w23.11 5 peraj 13, 14

Kajiʼ ikʼ bʼey nkʼatzin wä nkiʼän ri israelitas rchë yetzolin Jerusalén, y kan kʼo wä kʼayewal xtkïl pa bʼey. Ye kʼa Jehová xuʼij chë xkerköl chwäch xa bʼa achkë kʼayewal xtkïl. Ri judíos ri nkiyaʼ wä rqʼij Jehová, kitaman wä chë kʼo más utzil xtkïl Israel chwäch jontir ri xtkiyaʼ qa Babilonia. Ri más nüm utzil xtkïl ya riʼ chë xkekowin xtkiyaʼ chik jmul rqʼij Dios. Chriʼ Babilonia majun ta jun ri akuchï nyaʼöx wä rqʼij Jehová. Rma ma ye jun ta wä altares nixta sacerdotes, ri israelitas ma yekowin ta wä nkiʼän ri sacrificios ri nuʼij wä chpan Rpixaʼ Moisés. Chqä, ri yeyaʼö wä rqʼij Jehová chqä nkismajij rpixaʼ, xa ye jbʼaʼ ok chwäch jontir ri nkiyaʼ wä kiqʼij nkʼaj chik dioses. Rma riʼ, ri kan pa mil chkë ryeʼ nkajoʼ wä yetzolin pa kitinamit rchë yekowin nkiyaʼ chik jmul rqʼij Jehová. w23.05 14, 15 peraj 3, 4

Röj nkʼatzin rtoʼik rchqʼaʼ Dios chqë we nqajoʼ nqjeʼ ronojel mul «pa saqïl». ¿Achkë rma? Rma chpan re tiempo reʼ kʼo mul kʼayewal nuʼän chqawäch nqakʼwaj jun chʼajchʼöj kʼaslemal chwäch Dios (1Te 4:3-5, 7, 8). Ri rchqʼaʼ Dios nqrtoʼ rchë yeqesaj äl pa qajolon ri naʼoj yekikʼüt ri winäq ri xa nkiqʼäj rtzij Jehová. Chqä nqrtoʼ rchë ütz qanaʼoj nqaʼän, kan pa rbʼeyal nqaʼän che rä jontir chqä kantzij nqtzjon (Ef 5:9). Jesús xuʼij chë Jehová nuyaʼ «ri loqʼoläj rchqʼaʼ pa kiwiʼ ri yekʼutun che rä» (Lu 11:13). Rma riʼ, rchë Dios nuyaʼ pä ri loqʼoläj rchqʼaʼ pa qawiʼ, nkʼatzin nqakʼutuj che rä. Jun chik rbʼanik nqïl ri uchqʼaʼ riʼ, ya riʼ taq nqayaʼ rqʼij Jehová kikʼë qachʼalal pa qaSalón (Ef 5:19, 20). Ri rchqʼaʼ Jehová nqrtoʼ rchë nqakʼwaj jun kʼaslemal ri nqä chwäch ryä. w24.03 23, 24 peraj 13-15

¿Kʼayewal nuʼän chawäch rït ma nikʼo ta akʼuʼx ayoʼen? We ke riʼ, taʼij che rä Jehová chë katurtoʼ pä. Re naʼoj reʼ nwachin rkʼë ri loqʼoläj rchqʼaʼ Dios (Gál 5:22, 23). Rma riʼ ütz nqaʼij che rä Jehová chë tyaʼ pä ri loqʼoläj rchqʼaʼ pa qawiʼ chqä chë tqrtoʼ pä rchë nqasmajij ri naʼoj ri yewachin rkʼë ri uchqʼaʼ riʼ. We röj nqanaʼ chë ma xtqkowin ta xtqaköchʼ jun kʼayewal ri najin nqaqʼaxaj, tqakʼutuj rchqʼaʼ Dios (Lu 11:13). Chqä ütz nqaʼij che rä Jehová chë tqrtoʼ pä rchë nqchʼobʼon achiʼel nchʼobʼon ryä. Y, taq xqchʼö yän rkʼë, tqatjaʼ qaqʼij rchë ronojel qʼij nqakʼüt ri naʼoj riʼ. We nqatäj qaqʼij chukʼutxik qatoʼik che rä Jehová y nqatäj qaqʼij rchë nqakʼüt re naʼoj reʼ, röj ma xtikʼo ta qakʼuʼx xtqyoʼen. Jun chik naʼoj ri nqrtoʼ ya riʼ qchʼobʼon chkij ri winäq ri yertzjoj Rchʼaʼäl Dios. Le Biblia yertzjoj ye kʼïy winäq ri ma xikʼo ta kikʼuʼx xeyoʼen. We röj nqchʼobʼon chrij ri xkiqʼaxaj ryeʼ, ya riʼ xtqrtoʼ chë xtqakʼüt re naʼoj reʼ. w23.08 22, 23 peraj 10, 11

Jesús xuʼij che rä ri apóstol Pedro chë Jehová xtchajin rchë. Taq xkʼasöx yän pä rma Dios, Jesús xuʼän chik jun milagro rkʼë Pedro chqä ri nkʼaj chik apóstoles; ryä xuʼän chë kan kʼïy kär xekichäp (Jn 21:4-6). Kantzij na wä chë re milagro reʼ xkʼüt chwäch Pedro chë Jehová xtyaʼ jontir ri xtkʼatzin che rä. Rkʼë jbʼaʼ xnatäj che rä taq Jesús xuʼij chë Jehová yerchajij ri nkiyaʼ naʼäy ri Rqʼatbʼäl Tzij ryä pa kikʼaslemal (Mt 6:33). Rma Pedro rtaman reʼ, xyaʼ ran chrij rtzjoxik rchʼaʼäl Dios y ma chrij ta rsamaj. Rma riʼ, chpan ri Pentecostés rchë ri jnaʼ 33 ma xxiʼij ta riʼ xtzjoj chrij Jesús chkë ri winäq. Rma xuʼän riʼ, kan ye kʼïy xeʼok rtzeqelbʼëy Jesús (Hch 2:14, 37-41). Jbʼaʼ chrij riʼ xertoʼ chqä ye kʼïy samaritanos chqä ri ma ye judíos ta rchë xeʼok chqä rtzeqelbʼëy Cristo (Hch 8:14-17; 10:44-48). Kan nqʼalajin chë Pedro xksäx rma Jehová rchë xerkʼäm pä jalajöj kiwäch winäq chpan ri congregación. w23.09 20 peraj 1; 23 peraj 11

Taq qʼaxnäq chik más kaʼiʼ jnaʼ taq ri babilonios xkichüp rwäch Jerusalén. Ri qʼatöy tzij Nabucodonosor xel rwaran rma xrachkʼaj jun mamaʼ achbʼäl. Rma riʼ xuʼij chkë jontir ri ajnaʼoj taq winäq ri ye kʼo Babilonia, yajün Daniel, chë tkiʼij che rä achkë xrachkʼaj y achkë ntel chë tzij. We ryeʼ ma xtkiʼän ta riʼ, xkerkamsaj jontir (Da 2:3-5). Daniel ma xyoʼej ta chë xqʼax kʼïy tiempo, rma kan ye kʼïy wä winäq xkekamsäx. Rma riʼ xuʼij che rä ri qʼatöy tzij «chë tyaʼ na jbʼaʼ qʼij che rä rchë nuqʼalajsaj rachïkʼ» (Da 2:16). Rchë xuʼän riʼ, Daniel xkʼatzin xkʼuqbʼaʼ rkʼuʼx chrij Jehová chqä ma xxiʼij ta riʼ. ¿Achkë rma? Rma le Biblia ma nuʼij ta chë Daniel xerqʼalajsaj yän achïkʼ ojer. Ryä xtzjon kikʼë oxiʼ rchiʼil y «xuʼij chkë chë tkiʼij che rä ri Dios ri kʼo chkaj chë tjyowaj kiwäch rma ri jun achïkʼ riʼ» (Da 2:18). Jehová xkʼoxaj kichʼonik y, rkʼë rtoʼik ryä, Daniel xkowin xqʼalajsaj rachïkʼ Nabucodonosor. ¡Ryä chqä rchiʼil xekolotäj! w23.08 3 peraj 4

Tqaquʼ achkë utzil nqïl taq ma nikʼo ta qakʼuʼx nqyoʼen. Ri naʼoj riʼ nqrtoʼ rchë kiʼ qakʼuʼx nqaʼän chqä rchë ma chanin ta npë qayowal. Rma riʼ nqkowin nqaʼij chë nqrtoʼ rchë ma kan ta nqyawäj. Chqä nqrtoʼ rchë ütz nqakʼwaj qiʼ kikʼë ri nkʼaj chik chqä rchë jnan nuʼän qawäch pa congregación. Taq ma chanin ta npë qayowal taq jun winäq kʼo jun nuʼän ri ma nqä ta chqawäch, xtqtoʼon rchë ri kʼayewal riʼ ma xtbʼä ta pa nüm (Sl 37:8, nota; Pr 14:29). Ye kʼa ri más nüm utzil nqïl ya riʼ chë, nqakʼän qanaʼoj chrij Jehová y más jnan nuʼän qawäch rkʼë. Achiʼel qatzʼeton pä, ri ma nikʼo ta qakʼuʼx nqyoʼen ya riʼ jun naʼoj ri kowan jaʼäl. Chqä kan kʼo utzil nukʼän pä pa qawiʼ. Tapeʼ kʼo mul kʼayewal nuʼän chqawäch nqakʼüt ri naʼoj riʼ, Jehová xtqrtoʼ pä rchë xtqaʼän riʼ. Y, loman nqayoʼej ri qʼij taq xtqjeʼ chwäch ri kʼakʼakʼ Rwachʼlew, ütz nqayaʼ chwäch qan chë «Jehová kan ryaʼon rwäch chkij ri ma nkiqasaj ta rqʼij, chkij ri nkiyoʼej rajowabʼäl ri majun bʼëy nkʼis ta» (Sl 33:18). Rma riʼ jontir ütz nqayaʼ chqawäch ma nikʼo ta qakʼuʼx nqyoʼen. w23.08 22 peraj 7; 25 peraj 16, 17

Santiago xkʼüt chë tapeʼ ri winäq nkiʼij chë kikʼuqbʼan kikʼuʼx chrij Dios, rkʼë ri yekiʼän nkikʼüt chë ma ke riʼ ta (Snt 2:1-5, 9). Ryä chqä xtzjon chrij jun winäq ri nutzʼët jun rchʼalal ri nkʼatzin rtzyaq o rway, ye kʼa ma nutoʼ ta. Tapeʼ ri winäq riʼ nuʼij chë rkʼuqbʼan rkʼuʼx chrij Dios, rkʼë ri yeruʼän nqʼalajin chë ma ke riʼ ta (Snt 2:14-16). Santiago xtzjon chrij Rahab rchë xkʼüt chë yë ri yeruʼän jun winäq nkʼutü chë rkʼuqbʼan rkʼuʼx chrij Dios (Snt 2:25, 26). Rahab rkʼoxan wä chrij Jehová y rtaman wä chë ryä najin wä yertoʼ ri israelitas (Jos 2:9-11). ¿Achkë xuʼän re ixöq reʼ rchë xkʼüt chë rkʼuqbʼan rkʼuʼx chrij Jehová? Ryä xerewaj kaʼiʼ israelitas ri xkibʼenachaj rtinamit rchë ma xekamsäx ta. Rma ryä xuʼän riʼ, achiʼel xbʼanatäj rkʼë Abrahán, kan jïk rkʼaslemal xtzʼet rma Dios tapeʼ xa kʼo qa mak chrij chqä ma israelita ta. Ri xuʼän ryä nukʼüt qa chqawäch chë nkʼatzin nqakʼüt rkʼë ri yeqaʼän chë qakʼuqbʼan qakʼuʼx chrij Dios. w23.12 5 peraj 12, 13

Röj, ri cristianos, ma xa xuʼ ta nkʼatzin nqatamaj jojun naʼoj ri ye kʼo chpan le Biblia, xa kan nkʼatzin chqä nqatamaj chkij «ri naʼoj ri kʼayewal yeqʼax ri ye petenäq rkʼë Dios», y ri loqʼoläj rchqʼaʼ ryä xtqrtoʼ rchë xtqaʼän riʼ (1Co 2:9, 10). ¿Achkë rma ma nqayaʼ ta chqawäch nqatjoj qiʼ chrij jun naʼoj rchë más jnan xtuʼän qawäch rkʼë Jehová? Kʼo kʼïy ri nqkowin nqaʼän. Rkʼë jbʼaʼ ütz nqatamaj achkë rbʼanik Jehová xerajoʼ rsamajelaʼ ojer y achkë rbʼanik nukʼüt riʼ chë ryä chqä nqrajoʼ röj komä. Chqä ütz nqatamaj achkë rbʼanik xrajoʼ Jehová chë xyaʼöx rqʼij kimä ri israelitas y achkë rbʼanik nrajoʼ ryä chë röj nqayaʼ rqʼij pa qaqʼij komä, o rkʼë jbʼaʼ ütz nqanukʼuj kiwäch ri profecías ri xetzʼaqät chrij Jesús taq xjeʼ chwäch le Rwachʼlew. Kan jaʼäl xtanaʼ xtanukʼuj kiwäch naʼoj achiʼel reʼ rkʼë rtoʼik ri Índice de las publicaciones Watch Tower chqä ri Guía de estudio para los testigos de Jehová. We xtaʼän riʼ, xtkowïr más akʼuqbʼäl kʼuʼx chqä «xtawïl ri rtamabʼal Dios» (Pr 2:4, 5). w23.10 18, 19 peraj 3-5

Tqaquʼ rij ri xuʼij ri apóstol Pedro. Ri naʼäy peraj rchë ri versículo 8 nuʼij chë röj nkʼatzin nqajowalaʼ qiʼ chqawäch. Ri tzij griego ri xksaj Pedro rchë xuʼij «tiwajowalaʼ iwiʼ» ntel chë tzij «ri nurïkʼ riʼ». Ri rkaʼn peraj rchë ri versículo nuʼij achkë nbʼanatäj we nqajowalaʼ qiʼ chqawäch: nqaküy kimak qachʼalal. Ri nqajoʼ qiʼ achiʼel jun tzyäq ri nurïkʼ riʼ rchë nuküch ma xa xuʼ ta jun o kaʼiʼ mak, xa kan kʼïy mak. Chpan re contexto reʼ, ri tzij nuküch ntel chë tzij «nkyun». Achiʼel jun peraj tzyäq ri nkowin nuküch jun tzʼil ri kʼo chrij qatzyaq, ri nqajoʼ qiʼ nuʼän chë nqaküch o nqaküy ri ma ütz ta nkiʼän ri nkʼaj chik. Röj nkʼatzin yeqajoʼ kowan qachʼalal rchë nqaküy kimak, yajün taq kʼayewal nuʼän chqawäch nqaʼän riʼ (Col 3:13). Taq röj yeqaküy ri nkʼaj chik, nqakʼüt chë kowan nqjowan chqä chë nqajoʼ nqaʼän ri nqä chwäch Jehová. w23.11 11, 12 peraj 13-15

Ri qʼatöy tzij Josías xuʼän rbʼanik ri templo taq kʼo wä 26 rjnaʼ. Taq najin wä nbʼan ri samaj riʼ, xelitäj «ri libro ri kʼo Rpixaʼ Jehová chpan ri xtzʼibʼaj qa Moisés». Taq ri qʼatöy tzij xkʼoxaj ri nuʼij chpan ri libro riʼ, kan chanin xuʼän ri xkʼatzin rchë xsmajïx Rpixaʼ Jehová (2Cr 34:14, 19-21). ¿Niwajoʼ rïx nkʼuluj chiwä niskʼij rwäch iBiblia? We najin chik niʼän riʼ, ¿najin nqä chiwäch? ¿Kʼo najin niʼän rchë ma nimestaj ta ri textos ri xkekʼatzin chiwä?. Taq Josías kʼo wä jun 39 rjnaʼ, kʼo jun ma ütz ta xuʼän ri xkʼäm pä kamïk chrij. Pa rkʼexel xuʼij che rä Jehová chë ttoʼ pä, Josías xa chrij ryä xkʼuqbʼaʼ qa rkʼuʼx (2Cr 35:20-25). ¿Achkë nqatamaj qa röj chrij reʼ? Chë, tapeʼ xa bʼa jaruʼ na qajnaʼ kʼo o xa bʼa jaruʼ na jnaʼ qatjon pä qiʼ chrij le Biblia, nkʼatzin nqatamaj más rwäch Jehová. Y, rchë nqaʼän riʼ, nkʼatzin nqakʼutuj qatoʼik che rä, nqatjoj qiʼ chrij Rchʼaʼäl y nqakʼän ri naʼoj ri nkiyaʼ qachʼalal chqë ri kʼuqül kikʼuʼx pa rchʼaʼäl Dios. We röj xtqaʼän riʼ, ma chaq bʼaʼ ta xtqaʼän ri ma ütz ta chqä más kiʼ qakʼuʼx xtqaʼän pa qakʼaslemal (Snt 1:25). w23.09 12 peraj 15, 16

Le Biblia yertzjoj ye kʼïy ixoqiʼ ri xkajoʼ Jehová chqä xkiyaʼ rqʼij. Re ixoqiʼ reʼ kan xkiquʼ na ri xekiʼän chqä xkiʼän chë ri nkʼaj chik xkikʼuqbʼaʼ kikʼuʼx chkij (1Ti 3:11). Y, kantzij na wä chë chpan acongregación rït ye kʼo ye kʼïy qachʼalal ixoqiʼ ri kan jnan rbʼanon kiwäch rkʼë Jehová ri kan kʼïy yakowin natamaj qa chkij. We rït yït jun qachʼalal qʼopoj, taquʼ kij ri qachʼalal ixoqiʼ ri kʼo ütz najin nkikʼüt qa chawäch y tayaʼ chawäch nakʼän anaʼoj chkij. Ye kʼa rchë naʼän riʼ, tatzʼetaʼ achkë ütz taq naʼoj kʼo kikʼë y chrij riʼ taquʼ achkë rbʼanik xkejeʼ chqä ri naʼoj riʼ awkʼë rït. Ri qachʼalal ixöq ri ma nunaʼ ta riʼ kan jnan rbʼanon rwäch rkʼë Jehová chqä kan ütz nukʼwaj riʼ kikʼë ri nkʼaj chik. Jun tzʼetbʼäl, rma ma nunaʼ ta riʼ chqä nrajoʼ Jehová, ryä nunmaj kitzij ri yaʼon qa uchqʼaʼ pa kiqʼaʼ rma Jehová chpan ri congregación chqä chpan ri familia (1Co 11:3). w23.12 18, 19 peraj 3-5

Jehová nrajoʼ chë ri achï nrajoʼ rxjayil, nutoʼ rchë jnan nuʼän rwäch rkʼë Jehová chqä nuyaʼ jontir ri nkʼatzin che rä. Ri naquʼ na ri achkë yeʼaʼän, ütz anaʼoj naʼän kikʼë qachʼalal ixoqiʼ chqä naʼän chë ri nkʼaj chik nkikʼuqbʼaʼ kikʼuʼx chawij, xkatkitoʼ taq xkakʼleʼ. We rït xkakʼleʼ, rkʼë jbʼaʼ xtawajoʼ xkejeʼ awalkʼwal. Ri tzʼetbʼäl nuyaʼ qa Jehová chawäch xkaturtoʼ rït rchë xtatamaj achkë nkʼatzin nuʼän jun ütz tataʼaj (Ef 6:4). Jehová ma kʼayewal ta xuʼän chwäch xuʼij che rä Rkʼajol chë kowan nrajoʼ chqä chë kan kiʼ rkʼuʼx rkʼë (Mt 3:17). We rït xkejeʼ awalkʼwal, tkʼluj chawä naʼij chkë chë yeʼawajoʼ chqä chë ütz xkiʼän che rä jun kisamaj. Ri tataʼaj ri nkikʼän kinaʼoj chrij Jehová yekitoʼ kalkʼwal rchë kan jnan nuʼän kiwäch rkʼë Jehová. ¿Achkë ütz naʼän komä rchë xkatok jun ütz tataʼaj chawäch apü? Ri ütz naʼän ya riʼ ütz anaʼoj naʼän rkʼë afamilia chqä kikʼë qachʼalal pa congregación chqä nkʼuluj chawä naʼij chkë chë yeʼawajoʼ chqä yeʼaloqʼoqʼej (Jn 15:9). w23.12 28, 29 peraj 17, 18

Röj, ri rsamajelaʼ Jehová, yeqaqʼaxaj chqä kʼayewal chqä nqyawäj achiʼel xa bʼa achkë winäq. Chqä yeqaköchʼ ri kʼayewal yeyaʼöx pa qawiʼ kimä ri itzel nkinaʼ che rä rtinamit Jehová. Kantzij na wä chë Jehová nuyaʼ qʼij chë yeqïl kʼayewal, ye kʼa ryä nuʼij chë xtqrtoʼ pä (Is 41:10). Rkʼë rtoʼik ryä, röj kiʼ qakʼuʼx xtqaʼän, xtqachaʼ xtqaʼän ri ütz chqä xtqanmaj rtzij ryä tapeʼ yeqaqʼaxaj nmaʼq taq kʼayewal. Jehová nuʼij chë xtuʼän chqë chë «ma xtchʼpü ta chik» qakʼuʼx (Flp 4:6, 7). Ri nbʼanö chqë chë ma nchʼpü ta chik qakʼuʼx chqä kan jaʼäl nunaʼ qan, ya riʼ ri qachbʼilanïk rkʼë Jehová; «majun ta jun winäq nqʼax chwäch achkë rbʼanik nbʼanatäj» riʼ qkʼë. ¿Kʼo komä jmul abʼin che rä Jehová jontir ri kʼo pan awan y chrij riʼ kan jaʼäl xanaʼ rma xaʼij jontir riʼ che rä? We ke riʼ, yë Dios xbʼanö chë ke riʼ xanaʼ. w24.01 20 peraj 2; 21 peraj 4

David xqʼax chwäch chë ri nayaʼ rqʼij Jehová xa jnan rkʼë nayaʼ rqʼij rbʼiʼ. Ri yatzjon chrij rbʼiʼ Jehová xa jnan rkʼë ri yatzjon chrij ryä, chkij ri ütz taq naʼoj ye kʼo rkʼë chqä chrij jontir ri rbʼanon qa. Chwäch David, rbʼiʼ Jehová kan loqʼoläj, rma riʼ xrajoʼ xyaʼ rqʼij. Ryä xuʼij chë nrajoʼ nuʼän riʼ rkʼë jontir ri kʼo pa ran, ntel che tzij, rkʼë ronojel ran. Ri levitas chqä kan rkʼë ronojel kan xkiyaʼ rqʼij Jehová. Ryeʼ xqʼax chkiwäch chë ma yekowin ta nkiyaʼ rqʼij rbʼiʼ Jehová kan achiʼel taqäl chrij (Ne 9:5). ¡Kantzij na wä chë Jehová kan kiʼ rkʼuʼx xuʼän taq xyaʼöx rqʼij kimä rsamajelaʼ! w24.02 9 peraj 6

Jehová ma xtquʼ ta chë rït majun ta yakowin naʼän xa rma ma xakowin ta xaʼän jun ri xayaʼ chawäch, ri rkʼë jbʼaʼ kan ma yakowin ta wä naʼän (2Co 8:12).Tatamaj qa chkij ri kʼayewal yeʼawïl. Ma tamestaj ta ri samaj abʼanon pä chik. Le Biblia nuʼij chë «Dios ma itzel ta rnaʼoj y ma numestaj ta ri samaj ibʼanon pä» (Heb 6:10). Y rït chqä ma tamestaj ta riʼ. Taquʼ rij jontir ri abʼanon pä chik, achiʼel achkë rbʼanik xatok rchiʼil Jehová, achkë rbʼanik xatel chutzjoxik le Biblia o xaqasäx pa yaʼ. Jontir ri abʼanon pä chik nukʼüt chë rït yakowin naʼän ri ayaʼon chawäch komä. Rkʼë rtoʼik Jehová, rït xkakowin xtaʼän ri ayaʼon chawäch. Rït chqä yakowin kiʼ akʼuʼx naʼän we natzʼët achkë rbʼanik yaturtoʼ pä Jehová rchë naʼän ri ayaʼon chawäch (2Co 4:7). We rït natäj aqʼij rchë naʼän ri achʼobʼon, kan kʼïy utzil xtawïl chawäch apü (Gál 6:9). w23.05 31 peraj 16-18

Jehová nqä chwäch nukʼüt chkiwäch rsamajelaʼ chë yerajoʼ chqä chë kiʼ rkʼuʼx kikʼë. Chpan le Biblia nqïl kaʼiʼ mul taq Jehová xuʼij che rä Rkʼajol chë kowan nrajoʼ chqä chë kiʼ rkʼuʼx rkʼë (Mt 3:17; 17:5). ¿Nawajoʼ rït chë ryä ke riʼ chqä nuʼij chawä rït? Kantzij na wä chë ryä ma ntzjon ta pä qkʼë chlaʼ chkaj, ye kʼa nuksaj le Biblia rchë nuʼän riʼ. Taq röj nqaskʼij ri jaʼäl taq tzij ri xuʼij Jesús chkë rtzeqelbʼëy, nqanaʼ chë achiʼel ta ya riʼ najin nuʼij pä Jehová chqë röj. Jesús xkʼän rnaʼoj Rtataʼ. Rma riʼ, taq nqaskʼij chpan le Biblia chë Jesús xuʼij chkë rtzeqelbʼëy chë yerajoʼ tapeʼ kʼo akuchï xesach wä, nqkowin nqaʼij chë Jehová ke riʼ chqä nuʼij chqë röj (Jn 15:9, 15). Ma tqaquʼ ta chë rma qlon kʼayewal Dios ma kiʼ ta chik rkʼuʼx qkʼë, röj tqaquʼ chë ri kʼayewal riʼ nkiyaʼ qʼij chqë rchë nqakʼüt chwäch ryä chë nqajoʼ chqä chë qakʼuqbʼan qakʼuʼx chrij (Snt 1:12). w24.03 28 peraj 10, 11