¿Achkë nqatamaj qa chkij ri milagros ri xeruʼän Jesús?

1. ¿Achkë wä najin nbʼanatäj taq Jesús xuʼän ri naʼäy ru-milagro?

TAQUʼ ri xbʼanatäj chpan ri junaʼ 29 taq Jesús xchäp rutzjoxik ruchʼaʼäl Dios. Ryä, ruteʼ chqä jojun chkë rutzeqelbʼëy xebʼä chpan jun kʼlanen chpan ri tinamït Caná, jun tinamït ri kʼo pa norte che rä Nazaret ri akuchï xkʼïy wä ryä. María kichiʼil kiʼ rkʼë ri ki-familia ri xekʼleʼ y rkʼë jbʼaʼ najin ntoʼon chpan ri nmaqʼij riʼ. Ye kʼa kʼo jun xbʼanatäj ri xa xttzäq kikʼïx ri xekʼleʼ chqä ri ki-familias: xkʼis ri vino.b Rkʼë jbʼaʼ kan más ye kʼïy winäq xeʼapon. María xbʼä chanin rkʼë ral y xuʼij che rä: «Majun ta chik ki-vino» (Juan 2:1-3). ¿Achkë xuʼän Jesús? Ryä xuʼän chë ri yaʼ xpotäj chë «utziläj vino» (Juan 2:9, 10).

2, 3. a) ¿Achkë rubʼanik xksaj ruchqʼaʼ Jesús? b) ¿Achkë rma ütz nqatamaj más chkij ri milagros ri xeruʼän Jesús?

² Jesús kan kʼïy milagros xeruʼän taq xtzjoj ruchʼaʼäl Dios.c Ryä xksaj ruchqʼaʼ rchë kan ye kʼïy winäq xerutoʼ. Jun rubʼanik xuʼän riʼ ya riʼ taq xerutzüq ye 5,000 achiʼaʼ, y jun chik qʼij ye 4,000. Xa xuʼ kikʼë re kaʼiʼ milagros reʼ rkʼë jbʼaʼ xerutzüq jun ye 27,000 winäq we nqajlaj ri ixoqiʼ chqä ri akʼalaʼ ri ye kʼo wä kikʼë (Mat. 14:15-21; 15:32-38). Taq ryä xeruʼän ri kaʼiʼ milagros riʼ, Jesús chqä xeruknaj (xeruqʼomaj) ri yawaʼiʼ (Mat. 14:14; 15:30, 31). Kantzij na wä chë jontir ri winäq riʼ kan xel kikʼuʼx taq Jesús xerutzüq chqä xeruknaj.

³ Röj kan kʼïy nqatamaj qa chkij ri milagros ri xeruʼän Jesús, y chpan re tjonïk reʼ xtqatamaj kʼïy naʼoj chrij riʼ ri kan xtkowirsaj qakʼuqbʼäl kʼuʼx. Chqä xtqatzʼët achkë rubʼanik nqakʼän qanaʼoj chrij Jesús taq ryä xeruʼän re milagros reʼ, rma taq ryä xuʼän riʼ ma xnaʼ ta riʼ chqä xpoqonaj kiwäch ri winäq.

NAʼOJ RI NQATAMAJ QA CHRIJ JEHOVÁ CHQÄ JESÚS

4. ¿Achoq chkij nqatamaj wä taq nqanukʼuj kij ri milagros ri xeruʼän Jesús?

⁴ Ri milagros ri xeruʼän Jesús ma xa xuʼ ta runaʼoj ryä nkikʼüt chqawäch, xa kan nkikʼüt chqä runaʼoj Rutataʼ. Nqaʼij riʼ rma yë Jehová xyaʼö ruchqʼaʼ rchë xkowin xeruʼän milagros. Hechos 10:38 nuʼij reʼ chrij Jesús: «Dios xyaʼ ri loqʼoläj ruchqʼaʼ pa ruwiʼ y xyaʼ uchqʼaʼ pa ruqʼaʼ chqä […] xbʼä chpan jalajöj tinamït rchë xuʼän utzil chkë ri winäq y rchë xeruknaj (xeruqʼomaj) jontir ri yaʼon wä kʼayewal pa kiwiʼ rma ri Diablo, rma Dios kan kʼo wä rkʼë ryä». Chqä, Jesús xkʼüt achkë nunaʼ Jehová chqä achkë rubʼanik nchʼobʼon. Ya riʼ kan xqʼalajin rkʼë ri xeruʼij chqä ri xeruʼän, achiʼel ri milagros (Juan 14:9). Tqatzʼetaʼ oxiʼ naʼoj ri nqatamaj qa chkij ri milagros ri xeruʼän Jesús.

5. ¿Achkë xbʼanö che rä Jesús rchë xeruʼän milagros? (Mateo 20:30-34).

⁵ Naʼäy, Jesús chqä Rutataʼ kowan yojkajoʼ. Taq Jesús xjeʼ chwäch le Ruwachʼlew, ryä xkʼüt che yerajoʼ ri winäq taq xksaj ruchqʼaʼ rchë xeruʼän milagros rchë xerutoʼ. Kʼo jmul, ye kaʼiʼ moyiʼ kan xkiräq kichiʼ rchë xkikʼutuj kitoʼik che rä (taskʼij ruwäch Mateo 20:30-34). Le Biblia nuʼij chë Jesús «kan kowan xpoqonaj kiwäch», rma riʼ xuʼän chkë chë xekowin xetzuʼun. Ri tzij griego ri xksäx aweʼ rchë ri tzij «kan kowan xpoqonaj kiwäch» najin ntzjon chrij ri nunaʼ jun winäq pa ran. Jesús xkʼüt chë yerajoʼ ri winäq taq xpoqonaj kiwäch. Ya riʼ xbʼanö che rä rchë xerutzüq ye kʼïy winäq chqä rchë xknaj jun achï ri kʼo wä lepra chrij (Mat. 15:32; Mar. 1:41). Rma riʼ kan qayaʼon chwäch qan chë Jehová, ri Dios ri «kan nupoqonaj qawäch» chqä Rukʼajol, kowan yojkajoʼ y kan poqän nunaʼ kan taq röj nqatäj poqän (Luc. 1:78; 1 Ped. 5:7). Ryeʼ kan nkirayij nkichüp yän kiwäch ri kʼayewal ri najin nkiqʼaxaj ri winäq.

6. ¿Achkë ruyaʼon qʼij Dios che rä Jesús rchë nuʼän?

⁶ Rukaʼn, Dios ruyaʼon ruchqʼaʼ Jesús rchë nuchüp kiwäch ri kʼayewal ri nkiqʼaxaj ri winäq. Ye kʼo kʼayewal ri ma nqkowin ta yeqasöl. Ye kʼa Jesús xkʼüt kikʼë ri milagros ri xeruʼän chë nkowin yerusöl ri kʼayewal riʼ. Ryä kʼo ruchqʼaʼ rchë nuchüp ruwäch ri najin nbʼanö chqë chë nqatäj poqän: ri mak kʼo qa chqij chqä jontir ri kʼayewal ri ruyaʼon pa qawiʼ, achiʼel ri yabʼil chqä ri kamïk (Mat. 9:1-6; Rom. 5:12, 18, 19). Ri milagros ri xeruʼän Jesús nkikʼüt chë ryä nkowin nuchüp kiwäch jontir ri yabʼil chqä chë nkowin yerukʼasoj pä ri kamnaqiʼ (Mat. 4:23; Juan 11:43, 44). Chqä, ryä kʼo ruchqʼaʼ rchë nuqʼät kichqʼaʼ ri qʼeqäl taq jöbʼ chqä rchë nchʼakon chkij ri itzel taq espíritus (Mar. 4:37-39; Luc. 8:2). ¿Tapeʼ chë kan nukʼuqbʼaʼ qakʼuʼx nqatamaj chë Jehová xyaʼ uchqʼaʼ pa ruqʼaʼ Rukʼajol?

7, 8. a) Rma Jesús xeruʼän milagros, ¿achkë ütz nqayaʼ chwäch qan? b) ¿Achkë milagro nawajoʼ natzʼët rït?

⁷ Rox, ütz nqayaʼ chwäch qan chë ri utzil ri xtyaʼ Ruqʼatbʼäl Tzij Dios pa qawiʼ kan xkebʼanatäj. Ri milagros ri xeruʼän Jesús taq xjeʼ chwäch le Ruwachʼlew xkikʼüt achkë xtuʼän ryä taq xtqʼät tzij chpan Ruqʼatbʼäl Tzij Dios. Taquʼ na peʼ achkë rubʼanik xtuʼän qakʼaslemal taq Cristo xtqʼät tzij pa qawiʼ. Rma ryä xtchüp kiwäch jontir ri yabʼil, röj majun bʼëy chik xtqyawäj ta (Is. 33:24; 35:5, 6; Apoc. 21:3, 4). Majun bʼëy chik xtqaqʼaxaj ta wayjal nixta xtqatäj chik poqän kimä ri qʼeqäl taq jöbʼ, ri mamaʼ taq slonel o nkʼaj chik kʼayewal achiʼel reʼ (Is. 25:6; Mar. 4:41). Kan kiʼ qakʼuʼx xtqaʼän taq xkeqakʼül ri qachʼalal ri xkekʼasöx pä chkikojöl ri kamnaqiʼ (Juan 5:28, 29). Y rït, ¿achkë milagro nawajoʼ natzʼët chwäch ri kʼakʼakʼ Ruwachʼlew?

⁸ Taq Jesús xeruʼän milagros kʼo kaʼiʼ naʼoj xkʼüt ri ütz yejeʼ qkʼë röj. Ryä ma xnaʼ ta riʼ chqä xpoqonaj kiwäch ri winäq. Tqanukʼuj kij kaʼiʼ milagros. Naʼäy tqatzʼetaʼ ri xbʼanatäj chpan ri kʼlanen ri xbʼan Caná.

XKʼÜT CHQAWÄCH CHË NKʼATZIN MA NQANAʼ TA QIʼ

9. ¿Achkë rma Jesús xuʼän jun milagro chpan ri kʼlanen ri xbʼan Caná? (Juan 2:6-10).

⁹ (Taskʼij ruwäch Juan 2:6-10). ¿Achkë rma ma xkʼatzin ta xtoʼon Jesús taq xkʼis ri vino chpan jun kʼlanen? Rma majun ta jun profecías xuʼij ta chë Jesús xtuʼän vino che rä ri yaʼ. Ye kʼa taquʼ na peʼ achkë ta xanaʼ rït xa ta ya riʼ xbʼanatäj chpan akʼlanen. Jesús rkʼë jbʼaʼ xquʼ ri kʼixbʼäl xtkinaʼ ri xekʼleʼ chqä ri ki-familias. Rma riʼ xerutoʼ, rma xpoqonaj kiwäch. Ya riʼ taq ryä xuʼän ri milagro ri xqatzjoj qa chpan ri peraj 1. Jesús xuʼän chë 390 litros yaʼ xpotäj chë utziläj vino. Ye kʼa ¿achkë rma kan kowan kʼïy? Rkʼë jbʼaʼ we kʼo xttotäj qa, ütz nksäx chpan jun chik nmaqʼij o rchë nkʼayïx äl, rchë ke riʼ yetoʼöx ri kʼa riʼ xekʼleʼ. ¡Kantzij na wä chë ryeʼ kan kowan xkityoxij riʼ!

10. Tatzjoj jojun naʼoj ri nqatamaj qa chrij ri nutzjoj Juan capítulo 2 (tatzʼetaʼ chqä ri achbʼäl).

¹⁰ Tqatzʼetaʼ jojun naʼoj ri nqatamaj qa chrij ri nutzjoj Juan capítulo 2. ¿Xatzʼët achkë xnujsan ri xar chë yaʼ? Ma Jesús ta xbʼanö. Rma ma xrajoʼ ta chë xyaʼöx ruqʼij ryä, xuʼij chkë ri samajelaʼ ri ye kʼo chriʼ chë tkibʼanaʼ riʼ (versículos 6 chqä 7). Y, taq Jesús ya xuʼän ri milagro, ¿achkë xkʼwan ri vino che rä ri xkʼwan bʼey chpan ri nmaqʼij? Ma Jesús ta chqä. Ryä xuʼij chkë jojun samajelaʼ chë tkikʼwaj jbʼaʼ vino che rä (versículo 8). Jesús chqä ma xyäk ta jun copa y xuʼij ta chkë ri winäq: «¡Tinaʼ re vino reʼ ri kʼa riʼ xinbʼän qa!».

11. ¿Achkë nqatamaj qa chrij re milagro reʼ ri xuʼän Jesús?

¹¹ ¿Achkë nqatamaj qa chrij re milagro reʼ ri xuʼän Jesús? Nqatamaj qa chë nkʼatzin ma nqanaʼ ta qiʼ. Jesús ma xnaʼ ta riʼ taq xuʼän vino che rä ri yaʼ. Ryä majun bʼëy xresaj ta rutzjol jontir ri xeruʼän. Pa rukʼexel riʼ, ryä xqasaj riʼ y ronojel mul xuʼij chë Rutataʼ xtoʼö pä rchë (Juan 5:19, 30; 8:28). We nqakʼän qanaʼoj chrij Jesús, ma xtqanaʼ ta qiʼ y ma xtqesaj ta rutzjol jontir ri yeqaʼän. Xa bʼa achkë na yeqaʼän rchë nqayaʼ ruqʼij Jehová, ma tqanaʼ ta qiʼ rma ya riʼ, xa kan tqabʼanaʼ chë yë ri nimaläj qa-Dios nyaʼöx ruqʼij (Jer. 9:23, 24). Kan tqabʼanaʼ ya riʼ, rma xa xuʼ rkʼë rutoʼik Jehová nqkowin nqaʼän rusamaj (1 Cor. 1:26-31).

12. ¿Achkë jun chik rubʼanik nqakʼän qanaʼoj chrij Jesús rchë ma nqanaʼ ta qiʼ? Tayaʼ jun tzʼetbʼäl.

¹² Tqaquʼ achkë jun chik rubʼanik nqakʼän qanaʼoj chrij Jesús rchë ma nqanaʼ ta qiʼ. Tqaquʼ rij jun ukʼwäy bʼey ri nutoʼ jun toʼonel rchë nutjoj riʼ chrij ri naʼäy rutzijonem. Rma ri ukʼwäy bʼey nutoʼ, ri toʼonel nuyaʼ jun jaʼäl tzijonem, y ri congregación kan kiʼ rukʼuʼx rkʼë. Ye kʼa, taq nkʼis ri moloj, kʼo jun qachʼalal nuʼij reʼ che rä ri ukʼwäy bʼey: «Kan jaʼäl xuʼän che rä rutzijonem ri qachʼalal, ¿tapeʼ?» ¿Naʼij rït chë ri ukʼwäy bʼey xtuʼij che rä: «Jaʼ, rïn xitoʼö rchë»? ¿O xtuʼij che rä: «Kan jaʼäl xuʼän che rä»? Jun winäq ri ma nunaʼ ta riʼ ma xtkanuj ta rubʼanik rchë xtyaʼöx ruqʼij rma yerutoʼ ri nkʼaj chik. Ryä kan kiʼ rukʼuʼx rma retaman chë Jehová xtzʼët pä ri xuʼän chqä chë kan nuloqʼoqʼej riʼ (tajnamaj rkʼë Mateo 6:2-4; Heb. 13:16). Jehová kan kiʼ rukʼuʼx nuʼän qkʼë taq röj nqakʼän qanaʼoj chrij Jesús rchë ma nqanaʼ ta qiʼ (1 Ped. 5:6).

XKʼÜT CHQAWÄCH ACHKË RUBʼANIK NQAPOQONAJ KIWÄCH RI NKʼAJ CHIK

13. ¿Achkë xbʼanatäj chpan ri tinamït Naín, y achkë xuʼän Jesús? (Lucas 7:11-15).

¹³ (Taskʼij ruwäch Lucas 7:11-15). Kʼo jun qʼij, Jesús xbʼä chpan ri tinamït Naín. Ri tinamït riʼ, ri kʼo Galilea, naqaj nkanaj wä qa che rä Sunem, ri akuchï jun 900 junaʼ qa Eliseo xkʼasoj ral jun ixöq (2 Rey. 4:32-37). Taq xapon chuchiʼ ri tinamït, Jesús xtzʼët chë ye kʼïy winäq kikʼwan äl jun kamnäq. ¡Kan napoqonaj ri xbʼanatäj! Jun malkaʼn ixöq xkäm ral. Ye kʼa ryä ma ruyonïl ta kʼo, kan ye kʼïy winäq ye bʼenäq rkʼë. Jesús xerupabʼaʼ ri winäq y xuʼän jun utzil che rä re ixöq reʼ ri kan kowan poqän runaʼon ran: xkʼasoj pä ral chwäch. Ya reʼ ri naʼäy chkë ri oxiʼ mul ri nkitzjoj ri Evangelios chë Jesús xerukʼasoj pä ri kamnaqiʼ.

14. Tatzjoj jojun naʼoj ri nqatamaj qa chpan Lucas capítulo 7 (tatzʼetaʼ chqä ri achbʼäl).

¹⁴ Tqatzʼetaʼ achkë jojun naʼoj nqatamaj qa chpan Lucas capítulo 7. ¿Xatzʼët achkë xbʼanatäj naʼäy y achkë chik xebʼanatäj chrij riʼ? Naʼäy, Jesús «xtzʼët ri ixöq» y chrij riʼ «kan xpoqonaj ruwäch» (versículo 13). Rkʼë jbʼaʼ xtzʼët chë ri ixöq najin ntoqʼ bʼenäq äl chwäch ri ti ral kamnäq. Y taq xtzʼët riʼ, ryä kan poqän xnaʼ ran. Rkʼë ri xuʼän, Jesús xkʼüt chë kan xpoqonaj ruwäch ri ixöq. Rkʼë jbʼaʼ xuʼij che rä: «Ma katoqʼ ta chik». Ye kʼa ryä ma xa xuʼ ta ya riʼ xuʼän, Jesús xkʼasoj pä ral y «xqʼaxaj apü che rä» (versículos 14 y 15).

15. ¿Achkë nqatamaj qa chrij re milagro reʼ ri xuʼän Jesús?

¹⁵ ¿Achkë nqatamaj qa chrij re milagro reʼ ri xuʼän Jesús? Jun naʼoj ri nqatamaj qa ya riʼ nqapoqonaj kiwäch ri winäq ri najin yebʼison rma xkäm jun kichʼalal. Kantzij na wä chë röj ma nqkowin ta yeqakʼasoj pä ri kamnaqiʼ achiʼel xuʼän Jesús rkʼë ral ri malkaʼn ixöq. Ye kʼa nqkowin nqakʼüt chkiwäch ri kamnäq jun kichʼalal chë nqapoqonaj kiwäch. Naʼäy nkʼatzin nqatzʼët achkë kinaʼon, y chrij riʼ nqakanuj rubʼanik rchë nqakʼuqbʼaʼ kikʼuʼx rkʼë ri yeqaʼij chqä ri yeqaʼän (Prov. 17:17; 2 Cor. 1:3, 4; 1 Ped. 3:8).d Tapeʼ ma kan ta achkë nqaʼij chkë chqä ütz qanaʼoj nqaʼän kikʼë, ya riʼ kan kowan yerutoʼ.

16. ¿Achkë nqatamaj qa chrij re experiencia reʼ? (Tatzʼetaʼ ri achbʼäl ri rukʼwan riʼ rkʼë re peraj reʼ).

¹⁶ Tqatzʼetaʼ achkë xbʼanatäj jojun junaʼ qa chpan jun qamoloj. Taq najin wä nbʼixäx jun chkë ri bʼix ri ntzjon chrij ri qʼij taq xkekʼastäj pä ri kamnaqiʼ, jun qachʼalal ixöq xtzʼët chë jun qachʼalal najin ntoqʼ rma majanäj ta qa tkäm qa ral. Rma ri qachʼalal riʼ retaman achkë wä najin nuqʼaxaj ri jun chik, xbʼä rkʼë, xqʼetej y junan xkikʼïs ri bʼix. Ri teʼej nuʼij chë taq xbʼanatäj riʼ ryä xnaʼ chë xerajoʼ más ri qachʼalal; kan kiʼ wä rukʼuʼx rma xbʼä pa moloj. Ryä xuʼij: «Rïn ntaman wä chë pa Salón del Reino xtyaʼöx ntoʼik». Ütz nqayaʼ chwäch qan chë Jehová nqrtzʼët pä chqä kan nuloqʼoqʼej jontir ri nqaʼän rchë nqayaʼ kitoʼik «ri ye kʼo pa jun nimaläj bʼis» (Sal. 34:18).

TQANUKʼUJ KIJ RU-MILAGROS JESÚS

17. ¿Achkë xqatamaj qa chpan re tjonïk reʼ?

¹⁷ Taq nqanukʼuj kij ri milagros ri xeruʼän Jesús, más kuw nuʼän ri qakʼuqbʼäl kʼuʼx. Ri milagros ri ye kʼo chpan ri Evangelios nkikʼüt chqawäch chë Jehová chqä Jesús kowan yojkajoʼ, chë Jesús kʼo ruchqʼaʼ rchë nuchüp kiwäch ri kʼayewal chqä chë ütz nqayaʼ chwäch qan chë ri utzil ri xtyaʼ Ruqʼatbʼäl Tzij Dios pa qawiʼ kan xkebʼanatäj. Chqä, yojkitoʼ rchë nqakʼän qanaʼoj chrij Jesús. ¿Achkë rma ma nayaʼ ta chawäch nanukʼuj kij nkʼaj chik ru-milagros Jesús taq xtayaʼ ruqʼij Dios pan awachoch o taq xtatjoj awiʼ chrij le Biblia? Taquʼ rij achkë naʼoj xtatamaj qa chkij y tatzjoj chkë nkʼaj chik, rchë ke riʼ kan xtakʼuqbʼaʼ kikʼuʼx rkʼë ri xtatzjoj chkë (Rom. 1:11, 12).

18. ¿Achkë xtqatamaj chpan ri jun chik tjonïk?

¹⁸ Taq Jesús ya nukʼïs rusamaj chwäch le Ruwachʼlew, xkʼasoj chik jun kamnäq. Rkʼë riʼ ya xuʼän oxiʼ kamnäq ri xerukʼasoj. Ye kʼa ya reʼ ma junan ta kikʼë ri nkʼaj mul ri xuʼän re milagro reʼ, rma komä kan jun rachiʼil ri xkʼasoj pä chqä rukʼwan chik kajiʼ qʼij kamnäq qa. ¿Achkë nqatamaj qa chrij re milagro reʼ? ¿Y achkë ütz nqaʼän rchë nqakʼuqbʼaʼ más qakʼuʼx chë ri qʼij taq xkekʼastäj pä ri kamnaqiʼ kantzij xtbʼeqä? Ya riʼ xtqatamaj chpan ri jun chik tjonïk.