«Kan komä tichaʼ achkë xtiyaʼ rqʼij»

1. Rchë kiʼ qakʼuʼx nqaʼän, ¿achkë nkʼatzin nqaʼän, y achkë rma? (Isaías 48:17, 18).

RI QATAT kʼo chkaj kowan nqrajoʼ y nrajoʼ chë kiʼ qakʼuʼx nqaʼän pa qakʼaslemal komä chqä chqawäch apü (Ecl. 3:12, 13). Ryä xuʼän qa chqë chë kʼo kʼïy nqkowin nqaʼän. Ye kʼa ma xuʼän ta chqë chë nqkowin nqaqʼät tzij pa kiwiʼ nkʼaj chik, nixta chë röj nqbʼin achkë riʼ ri ütz chqä ri ma ütz ta (Ecl. 8:9; Jer. 10:23). Jehová rtaman chë nkʼatzin nqayaʼ rqʼij ryä chqä nqanmaj rtzij rchë kiʼ qakʼuʼx nqaʼän (taskʼij Isaías 48:17, 18).

2. ¿Achkë nrajoʼ Satanás chë röj nqanmaj, y achkë rbʼanon Jehová rma ri tzʼukün tzij riʼ?

² Satanás nrajoʼ chë röj nqanmaj chë nqkowin kiʼ qakʼuʼx nqaʼän tapeʼ ma nqayaʼ ta rqʼij Jehová; ryä nrajoʼ chë röj nqanmaj chë nqkowin nqaqʼät tzij pa kiwiʼ nkʼaj chik winäq (Gén. 3:4, 5). Rchë nukʼüt chë Satanás xa jun ajtzʼuküy tzij, Jehová ryaʼon qʼij chë ri winäq nkiqʼät qa tzij pa kiwiʼ. Y komä kan nqʼalajin chë ri winäq ma yekowin ta nkiqʼät tzij. Ye kʼa le Biblia yertzjoj ye kʼïy achiʼaʼ chqä ixoqiʼ ri kan kiʼ kikʼuʼx xkiyaʼ rqʼij Jehová, y ri más kiʼ rkʼuʼx xyaʼö rqʼij Jehová ya riʼ Jesús. Naʼäy, xtqatzʼët achkë rma ryä xchaʼ nuyaʼ rqʼij Jehová. Chrij riʼ, xtqatzuʼ achkë rma Qatat kʼo chkaj kan taqäl chrij nqayaʼ rqʼij. Y pa rkʼisbʼäl, xtqanataj achkë xbʼanö chqë röj chë xqajoʼ xqayaʼ rqʼij Jehová.

¿ACHKË RMA JESÚS XCHAʼ NUYAʼ RQʼIJ JEHOVÁ?

3. ¿Achkë xtzüj Satanás che rä Jesús, y achkë xchaʼ xuʼän Jesús?

³ Taq Jesús xjeʼ chwäch Rwachʼlew, ryä xkʼatzin xchaʼ achkë nuyaʼ rqʼij. Taq kʼa riʼ jbʼaʼ tqasäx pa yaʼ, Satanás xuʼij che rä chë xtyaʼ jontir ri qʼatbʼäl taq tzij che rä, we ryä nxkeʼ chwäch rchë nuyaʼ rqʼij. Ye kʼa Jesús xuʼij ya reʼ che rä: «¡Jät äl, Satanás! Rma tzʼibʼatäl qa: ‹Tayaʼ rqʼij Jehová ri aDios y xa xuʼ ryä tanmaj rtzij›» (Mat. 4:8-10). ¿Achkë rma Jesús kan yë Jehová xrajoʼ xyaʼ rqʼij? Tqatzʼetaʼ jojun rma.

4, 5. ¿Achkë rma Jesús xchaʼ nuyaʼ rqʼij Jehová?

⁴ Ri xbʼanö che rä Jesús chë xchaʼ nuyaʼ rqʼij Rtat, ya riʼ chë kan rkʼë ronojel ran nrajoʼ Rtat (Juan 14:31). Chqä, Jesús nuyaʼ rqʼij Jehová rma rtaman chë ya riʼ ri más ütz (Juan 8:28, 29; Apoc. 4:11). Ryä rtaman chë yë Jehová xyaʼö qakʼaslemal, kowan nspan chqä nqkowin nqakʼuqbʼaʼ qakʼuʼx chrij (Sal. 33:4; 36:9; Sant. 1:17). Jehová ronojel mul kantzij xtzjon rkʼë Jesús, y jontir ri kʼo wä rkʼë Jesús yë Rtat xyaʼö che rä (Juan 1:14). Ye kʼa Satanás xa xkʼäm pä kamïk chkij ri winäq y jun ajtzʼuküy tzij ri xa xuʼ ryä nuquʼ qa riʼ chqä xa xuʼ ryä nrajoʼ nyaʼöx rqʼij (Juan 8:44). Jesús rtaman rwäch Jehová chqä rtaman rwäch Satanás, rma riʼ kan ma xqʼax ta pa rjolon nuʼän ri xuʼän Satanás y nuqʼäj rtzij Jehová (Filip. 2:5-8).

⁵ Jun chik ri xbʼanö che rä Jesús chë xchaʼ nuyaʼ rqʼij Jehová, ya riʼ chë majun bʼëy xmestaj ta achkë utzil xtkʼäm pä we ryä xtnmaj rtzij Rtat (Heb. 12:2). Ryä rtaman wä chë xtchʼajchʼobʼej rbʼiʼ Jehová we xtnmaj rtzij, chqä chë ya riʼ xtbʼanö chë xtesäx jontir ri tijöj poqonal ryaʼon Satanás pa kiwiʼ ri winäq.

¿ACHKË RMA JEHOVÁ KAN TAQÄL CHRIJ NQAYAʼ RQʼIJ?

6, 7. ¿Achkë rma ye kʼïy winäq ma nkiyaʼ ta rqʼij Jehová? ¿Achkë rma Jehová kan taqäl chrij nqayaʼ rqʼij?

⁶ Pa qaqʼij komä, ye kʼïy winäq ma nkiyaʼ ta rqʼij Jehová rma ma kitaman ta rwäch. Ma kitaman ta achkë jaʼäl taq naʼoj ye kʼo rkʼë ryä y achkë rbʼanon pa kiwiʼ ryeʼ. Ke riʼ chqä xbʼanatäj kikʼë ri winäq aj Atenas ri xtzjöx ri ütz taq rtzjol chkë rma ri apóstol Pablo (Hech. 17:19, 20, 30, 34).

⁷ Pablo xuʼij chkë chë ri kʼaslïk Dios nuyaʼ «kikʼaslemal jontir winäq, nuyaʼ rxlaʼ yaʼ chkë chqä jontir ri nkʼatzin chkë». Chqä xuʼij chkë chë «rma ryä röj kʼo qakʼaslemal, nqslon chqä yoj kʼo aweʼ». Y xqʼalajsaj chkiwäch chë «xa rkʼë jun achï xeʼel wä pä jontir winäq». Rma riʼ, rma kan yë Jehová xbʼanö qchë, xa xuʼ ryä taqäl chrij nqayaʼ rqʼij (Hech. 17:25, 26, 28).

8. ¿Achkë majun bʼëy xtuʼän ta Jehová?

⁸ Rma yë Jehová xbʼanö qchë chqä yë ryä Rajaw jontir, xa ta ryä nrajoʼ nkowin ta nuʼij chkë jontir winäq chë kʼo chë nkiyaʼ rqʼij. ¡Ye kʼa Jehová majun bʼëy xtuʼän ta riʼ! Pa rkʼexel riʼ, ryä nrajoʼ chë kan jontir ta winäq kiʼ kikʼuʼx nkiʼän rma yeʼok ramigos komä chqä chqawäch apü (1 Tim. 2:3, 4). Rma riʼ, kʼo kʼïy rbʼanik rkʼutun chqawäch chë ryä kantzij kʼo chqä chë kowan nqrajoʼ. Y rma ya riʼ chqä, Jehová nqrtjoj rchë nqakʼüt chkiwäch ri winäq achkë xtuʼän ryä pa kiwiʼ ri winäq chqawäch apü y achkë rbʼanik xtuʼän riʼ (Mat. 10:11-13; 28:19, 20). Chqä, yojuryaʼon chpan congregaciones y yeryaʼon ukʼwäy taq bʼey ri kan ütz kinaʼoj nkiʼän qkʼë chqä yojkichajij (Hech. 20:28).

9. ¿Achkë rbʼanik nukʼüt Jehová chë kowan najowan?

⁹ Jehová nukʼüt chë kowan najowan rma rnaʼoj nuʼän kikʼë ri winäq ri ma nkinmaj ta chë ryä kantzij kʼo. Chpan jontir ri tiempo qʼaxnäq pä, kan pa millón winäq kibʼanon ri nkajoʼ ryeʼ pa kikʼaslemal. Ye kʼa rma Jehová kan ütz rnaʼoj, ryä ryaʼon jontir ri nkʼatzin chkë rchë yekʼaseʼ chqä rchë kiʼ kikʼuʼx nkiʼän pa kikʼaslemal (Mat. 5:44, 45; Hech. 14:16, 17). Rma Jehová, ryeʼ yekowin njeʼ kifamilia, yejeʼ kalkʼwal, yejeʼ kamigos chqä nkitzʼët achkë utzil nkïl rma ri samaj nkiʼän (Sal. 127:3; Ecl. 2:24). Rkʼë ya reʼ nqatzʼët chë ri Qatat kʼo chkaj yerajoʼ jontir winäq (Éx. 34:6). Komä tqatzʼetaʼ achkë xbʼanö chqë röj chë xqajoʼ xqayaʼ rqʼij Jehová y achkë utzil nuyaʼ ryä pa qawiʼ.

¿ACHKË RMA XQACHAʼ NQAYAʼ RQʼIJ JEHOVÁ?

10. a) ¿Achkë nbʼanö chqë röj chë nqayaʼ rqʼij Jehová? (Mateo 22:37). b) ¿Achkë utzil awlon rït rma Jehová ma nikʼo ta rkʼuʼx qkʼë? (Salmo 103:13, 14).

¹⁰ Achiʼel Jesús, ri nbʼanö chqë röj chë nqayaʼ rqʼij Dios, ya riʼ chë nqajoʼ ryä rkʼë ronojel qan (taskʼij Mateo 22:37). Taq más nqatamaj rwäch Jehová, más nqä chqawäch ri jaʼäl taq naʼoj ye kʼo rkʼë. Tqaquʼ rij ya reʼ. Ryä ma nikʼo ta rkʼuʼx qkʼë. Taq ri israelitas ma nkinmaj ta wä rtzij, ryä nuʼij wä ya reʼ chkë: «Tibʼanaʼ utzil, tiyaʼ qa ri ma ütz ta bʼey ikʼwan» (Jer. 18:11). Jehová rtaman chë röj xa yoj poqlaj (taskʼij Salmo 103:13, 14). Taq rït naquʼ chë Jehová ma nikʼo ta rkʼuʼx qkʼë chqä chë ye kʼo chik nkʼaj jaʼäl taq naʼoj rkʼë, ¿ma narayij komä nayaʼ rqʼij ryä komä chqä chqawäch apü?

11. ¿Achkë chik jun rma nqayaʼ rqʼij Qatat kʼo chkaj?

¹¹ Jun chik ri nbʼanö chqë chë nqayaʼ rqʼij Jehová, ya riʼ qataman chë ya riʼ ri más ütz nqaʼän (Mat. 4:10). Chqä, ma nqamestaj ta chë kʼo utzil nukʼäm pä taq nqanmaj rtzij Dios. Jojun chkë ri utzil riʼ ya riʼ nqtoʼon rchë nchʼajchʼobʼëx rbʼiʼ Jehová, nqakʼüt chë Satanás xa jun ajtzʼuküy tzij chqä nqaʼän chë Qatat kʼo chkaj kan kiʼ rkʼuʼx nuʼän. Y, si komä nqachaʼ nqayaʼ rqʼij ryä, chqawäch apü kʼa xtqkowin na xtqayaʼ rqʼij rma xtqïl qakʼaslemal ri ma xtkʼis ta (Juan 17:3).

12, 13. ¿Achkë nqatamaj qa chrij ri xkiqʼaxaj ya Yenifer chqä ya Pamela?

¹² Tapeʼ kʼa yoj koköj na, nqkowin nqajoʼ Jehová chqä nqkowin nqatäj qaqʼij rchë ronojel mul nqajoʼ ryä rkʼë ronojel qan. Tqatzʼetaʼ ri xbʼanatäj rkʼë ya Yenifer chqä ya Pamela.a Ya Yenifer kʼo wä 11 rjnaʼ, y ya Pamela 10, taq xkichäp kitjonik chrij le Biblia. Tapeʼ kiteʼ kitat ri qʼopojiʼ riʼ ma xkajoʼ ta xkitjoj kiʼ chrij le Biblia, ryeʼ xkiyaʼ qʼij chkë rchë nkikʼwaj kiʼ kikʼë ri Testigos xa xuʼ we yebʼä rkʼë kifamilia chpan kiglesia ri sábados o domingos. Ya Yenifer nuʼij: «Ri xkikʼüt ri Testigos chi nwäch chrij le Biblia, xirtoʼ rchë ma xiqä ta pa kiqʼaʼ wachiʼil pan escuela rchë ntäj drogas o rchë yenbʼän tzʼil taq bʼanobʼäl».

¹³ Taq ri kaʼiʼ qʼopojiʼ riʼ xeʼok adolescentes, che kaʼiʼ xeʼok publicadoras. Taq xeqʼax ri jnaʼ, ryeʼ xeʼok precursoras y xekichajij chqä kiteʼ kitat ri ya xbʼä kijnaʼ. Ya Yenifer nuʼij ya reʼ chrij jontir ri rqʼaxan pä: «Kan xintzʼët chë Jehová majun bʼëy yeryaʼ ta qa ramigos chqä yerchajij, rma achiʼel nuʼij 2 Timoteo 2:19, Jehová ‹rtaman kiwäch ri ye rchë ryä›». Rkʼë ya reʼ nqatzʼët chë Jehová yerchajij ri nkajoʼ ryä chqä nkichaʼ nkiyaʼ rqʼij.

14. ¿Achkë ütz nqaʼän rchë nqachʼajchʼobʼej rbʼiʼ Jehová? (Keʼatzʼetaʼ chqä ri achbʼäl).

¹⁴ Röj nqajoʼ nqtoʼon rchë nchʼajchʼobʼëx rbʼiʼ Jehová. Taquʼ rij ya reʼ. Tqabʼanaʼ che rä chë rït kʼo jun awamigo ri kan ütz rnaʼoj, kowan nspan chqä nqʼax chwäch achkë nkinaʼ nkʼaj chik. Ye kʼa kʼo jun qʼij nakʼoxaj chë kʼo jun winäq nuʼij chë awamigo kan itzel rnaʼoj chqä chë nutzʼük tzij. ¿Achkë xtaʼän? ¿Tapeʼ chë rït xtaʼij che rä ri winäq riʼ chë awamigo ma ke riʼ ta rnaʼoj? Ke riʼ chqä nqaʼän taq nqakʼoxaj chë jun winäq nutzʼük tzij chrij Jehová. Röj kan chanin nqatoʼ Jehová chqä nqakanuj rbʼanik rchë nqaʼän riʼ (Sal. 34:1; Is. 43:10). Ri yeqaʼij chqä ri yeqaʼän nkikʼüt chë nqajoʼ nqayaʼ rqʼij Jehová rkʼë ronojel qan.

15. ¿Achkë utzil xrïl ri apóstol Pablo taq xjäl ri rchʼobʼon wä nuʼän pa rkʼaslemal? (Filipenses 3:7, 8).

¹⁵ Röj ma nqakʼewaj ta nqajäl ri qayaʼon chqawäch nqaʼän pa qakʼaslemal, rma nqajoʼ nqaʼän ri nqä chwäch Jehová chqä nqajoʼ nqaʼän más chpan rsamaj ryä. Jun chkë ri xbʼanö riʼ ya riʼ ri apóstol Pablo. Rma ryä xrajoʼ xok rtzeqelbʼëy Cristo chqä xrajoʼ xyaʼ rqʼij Jehová, ma xkʼewaj ta xyaʼ qa jontir ri rkʼë jbʼaʼ xuʼän ta che rä chë xjeʼ rqʼij chpan rtinamit (Gál. 1:14). Rma ryä xuʼän riʼ, kan kiʼ rkʼuʼx xuʼän pa rkʼaslemal chqä xyaʼöx rkʼaslemal chlaʼ chkaj rchë nuqʼät tzij rkʼë Cristo. Pablo majun bʼëy xtzolij ta riʼ rma xchaʼ xyaʼ rqʼij Jehová, y röj chqä majun bʼëy xtqatzolij ta qiʼ we xtqaʼän riʼ (taskʼij Filipenses 3:7, 8).

16. ¿Achkë nqatamaj qa chrij ri xqʼaxaj ya Julia? (Keʼatzʼetaʼ chqä ri achbʼäl).

¹⁶ We röj nqayaʼ qan chuyaʼik rqʼij Jehová, kan kʼïy utzil xtqïl komä chqä chqawäch apü. Tqatzʼetaʼ ri xbʼanatäj rkʼë jun qachʼalal ri Julia rbʼiʼ. Taq kʼa koʼöl na, ryä nbʼixan wä chpan riglesia. Rma ya Julia kan jaʼäl wä nbʼixan, kʼo jun winäq ri nubʼixaj wä ópera xkʼoxaj rchʼaʼäl chqä xrajoʼ xtjoj más. Xa jbʼaʼ tiempo chrij riʼ, ya Julia xtamatäj rwäch chqä xbʼixan chkipan jay ri akuchï yeʼapon winäq ri kan kʼo kiqʼij. Taq najin wä nutjoj riʼ chpan jun escuela rchë música ri kan tamatäl rwäch, jun rchiʼil xtzjoj chrij Dios che rä chqä xkʼüt chwäch chë rbʼiʼ Dios ya riʼ Jehová. Jbʼaʼ chrij riʼ, ya Julia xchäp rtjonik chrij le Biblia; ryä kamul pa jun semana xtjoj riʼ. Taq xqʼax ri tiempo, ryä xyaʼ chwäch ran nuyaʼ rqʼij Jehová pa rkʼexel ntok jun cantante rchë ópera. Ya riʼ kan kwest xuʼän chwäch. Ya Julia nuʼij: «Ye kʼïy winäq nkiʼij wä chwä chë majun ta nnaʼoj rma ri xinchaʼ xinbʼän, ye kʼa rïn nwajoʼ wä nksaj nkʼaslemal rchë nyaʼ rqʼij Jehová». Komä ke qʼaxnäq chik más 30 jnaʼ, ¿achkë nuquʼ ya Julia chrij ri xchaʼ xuʼän? Ryä nuʼij: «Kan kiʼ nkʼuʼx, y nyaʼon chwäch wan chë, chqawäch apü, Jehová xtyaʼ chwä jontir ri nurayij wan» (Sal. 145:16).

MA TAYAʼ TA QA RYAʼIK RQʼIJ JEHOVÁ

17. Rma yoj kʼo chik pa rkʼisbʼäl taq qʼij, ¿achkë nukʼüt qa reʼ chqawäch röj ri nqayaʼ rqʼij Jehová? ¿Y achkë nukʼüt qa chkiwäch ri majanä nkichäp nkiyaʼ rqʼij Dios?

¹⁷ Xa jbʼaʼ chik nrajoʼ rchë xtchup rwäch jontir ri ma ütz ta kʼo komä. Ri apóstol Pablo xuʼij ya reʼ: «Rma, xa ‹jbʼaʼ chik apü›, ‹ri petenäq xtbʼeqä, y ma rnaj ta xtpë›» (Heb. 10:37). ¿Achkë nukʼüt re texto reʼ chqawäch? Nukʼüt chqawäch chë ronojel qʼij ri yeqʼax, xa jbʼaʼ chik tiempo nkanaj qa chkiwäch ri winäq rchë nkichaʼ nkiyaʼ rqʼij Jehová (1 Cor. 7:29). Y, si röj ya najin chik nqayaʼ rqʼij Dios, qataman chë, tapeʼ kʼo chë yeqaqʼaxaj jojun kʼayewal, ri kʼayewal riʼ ma kan ta kowan xkeyalöj.

18. ¿Achkë nkajoʼ Jehová chqä Jesús chë röj nqaʼän?

¹⁸ Jesús xuʼij chkë ri winäq chë keʼok rtzeqelbʼëy chqä chë ronojel mul tkitzeqelbʼej ryä (Mat. 16:24). Rma riʼ, we röj kan kʼïy chik jnaʼ qayaʼon pä rqʼij Jehová, majun bʼëy tqayaʼ ta qa rbʼanik riʼ. Kantzij na wä chë nkʼatzin na nqatäj qaqʼij rchë nqayaʼ rqʼij Jehová, rma ma ronojel ta mul chaq bʼaʼ nuʼän chqawäch nqaʼän riʼ. Ye kʼa ¿tapeʼ chë yajün komä kiʼ qakʼuʼx nqaʼän chqä nqïl kʼïy utzil rma nqayaʼ rqʼij Jehová? (Sal. 35:27).

19. ¿Achkë nqatamaj qa chrij ri xqʼaxaj Jerson?

¹⁹ Ye kʼo jojun nkinaʼ chë kan kʼïy nkʼatzin nkiyaʼ qa rbʼanik rchë nkiyaʼ rqʼij Jehová. We rït kʼa yït qʼopoj o yït kʼajol na, ¿nanaʼ rït chë ma kiʼ ta chik akʼuʼx xtaʼän we xtachaʼ nayaʼ rqʼij Dios? Jun kʼajol, ri Jerson rbʼiʼ, nuʼij: «Rïn xinquʼ chë ri Testigos kʼo kʼïy qʼaton chqawäch. Chi nwäch rïn, kʼïy chkë ri qʼopojiʼ kʼojolaʼ ri jnan xqkʼïy pä kikʼë, más kiʼ kikʼuʼx rma yebʼä chkipan nmaqʼij, kʼo kinovio o kinovia o yetzʼan videojuegos ri nkajoʼ ryeʼ, ye kʼa rïn xa kʼo wä chë yibʼä pa qamoloj chqä yinel chutzjoxik le Biblia». ¿Achkë xbʼanatäj rkʼë Jerson rma ke riʼ xquʼ? Ryä nuʼij: «Xa kaʼiʼ chik rbʼanik kʼaslemal xinkʼwaj. Kʼo jun tiempo xinnaʼ chë kiʼ nkʼuʼx xinbʼän, ye kʼa pa wan, rïn ma kiʼ ta wä nkʼuʼx. Rma riʼ xinchäp rquʼik ri naʼoj ye kʼo chpan le Biblia ri ma najin ta yensmajij y xinquʼ achkë utzil xtinwïl we xkensmajij pan kʼaslemal. Taq xinbʼän riʼ, xinyaʼ chi nwäch nyaʼ rqʼij Jehová rkʼë ronojel wan. Kan xa xuʼ xinbʼän riʼ, nnaʼon pä chë Jehová ronojel mul yirkʼoxan taq yïn chʼonäq rkʼë».

20. ¿Achkë qayaʼon chwäch qan nqaʼän?

²⁰ Kʼo jun salmista xbʼixaj ya reʼ che rä Jehová: «Kan kiʼ rkʼuʼx ri achï ri nachaʼ y nakʼäm pä awkʼë rchë njeʼ pan awachoch» (Sal. 65:4). Achiʼel xuʼij Josué, röj chqä kan rkʼë ronojel qan tqaʼij ya reʼ: «Rïn chqä ri ye kʼo pa wachoch, kan yë Jehová xtqayaʼ rqʼij» (Jos. 24:15).