Achiʼel xuʼän Sansón, takʼutuj awchqʼaʼ che rä Jehová

1, 2. ¿Achkë rma ütz nqanukʼuj rij rukʼaslemal Sansón?

¿ACHKË npë pan ajolon rït taq nakʼoxaj ri bʼiʼaj Sansón? Rkʼë jbʼaʼ npë pan ajolon jun achï ri kowan ruchqʼaʼ. Ya riʼ kantzij; ryä kan kowan wä ruchqʼaʼ. Ye kʼa kʼo jun ma ütz ta xuʼän ri xkʼäm pä kʼayewal chrij. Tapeʼ ke riʼ, Jehová ma xmestaj ta chë ryä kan xkʼuqbʼaʼ rukʼuʼx chrij chqä xyaʼ qa chpan Ruchʼaʼäl achkë xuʼän ryä rchë röj kʼo nqatamaj qa chrij.

² Jehová xksaj Sansón rchë xeruʼän nmaʼq taq bʼanobʼäl rchë xtoʼ Israel, ri rutinamit. Taq qʼaxnäq chik kʼïy junaʼ chrij qa rukamik Sansón, Jehová xuʼän chë ri apóstol Pablo xtzʼibʼaj qa kibʼiʼ jojun rusamajelaʼ ri kan xkikʼuqbʼaʼ kikʼuʼx chrij ryä, y chkikojöl ri bʼiʼaj riʼ kʼo rubʼiʼ Sansón (Heb. 11:32-34). Ryä xkʼutuj rutoʼik che rä Jehová yajün taq xeruqʼaxaj nmaʼq taq kʼayewal. Chpan re tjonïk reʼ xtqatzʼët achkë nqatamaj qa chrij Sansón y achkë rubʼanik nukʼuqbʼaʼ qakʼuʼx ri xuʼän ryä.

SANSÓN XKʼUQBʼAʼ RUKʼUʼX CHRIJ JEHOVÁ

3. ¿Achkë samaj xyaʼöx che rä Sansón?

³ Taq xaläx Sansón, ri filisteos kiyaʼon wä kʼayewal pa ruwiʼ ri tinamït Israel (Juec. 13:1). Rma ryeʼ kan itzel wä kinaʼoj, ri israelitas kitjon wä poqän pa kiqʼaʼ. Rma riʼ Jehová xchaʼ Sansón rchë nuköl «ri tinamït Israel pa kiqʼaʼ ri filisteos» (Juec. 13:5). ¡Riʼ jun samaj ri kan kʼayewal naʼän! Kantzij na wä chë Sansón xkʼatzin xkʼuqbʼaʼ rukʼuʼx chrij Jehová.

4. ¿Achkë rubʼanik xtoʼöx Sansón rma Jehová? (Jueces 15:14-16).

⁴ Tqatzʼetaʼ achkë rubʼanik xkʼüt Sansón chë rukʼuqbʼan rukʼuʼx chrij Jehová. Kʼo jun qʼij, jun molaj soldados aj Filistea xebʼä chpan ri tinamït Lehí, ri rkʼë jbʼaʼ kʼo wä chpan rilew Judá, rchë nkibʼechapaʼ Sansón. Ri achiʼaʼ ri ye kʼo Judá kowan xkixiʼij kiʼ, rma riʼ xkiyaʼ äl Sansón chkë ri kikʼulel. Ryeʼ xkixïm kikʼë kaʼiʼ kʼakʼakʼ koloʼ y xkibʼeyaʼ qa chkë ri filisteos (Juec. 15:9-13). Ye kʼa «Jehová xyaʼ ruchqʼaʼ ryä», y Sansón xkowin xkïr riʼ. Chrij riʼ, «xrïl xerëy jun bʼür ri majanäj ta tkäm qa, xkʼwaj äl» y xerukamsaj ye 1,000 filisteos rkʼë riʼ (taskʼij ruwäch Jueces 15:14-16).

5. ¿Achkë rubʼanik xkʼüt Sansón chë rukʼuqbʼan rukʼuʼx chrij Jehová?

⁵ ¿Achkë rma Sansón xksaj xerëy jun bʼür we ma ya riʼ ta nksäx chkipan ri chʼaʼoj ojer? Rma retaman wä chë ri kʼo más ruqʼij ya riʼ nukʼuqbʼaʼ rukʼuʼx chrij Jehová y ma yë ta ri achkë nuksaj chpan jun chʼaʼoj. Re achï reʼ xksaj ri achkë xrïl rchë xuʼän ri nqä chwäch Jehová. Y, rma kan xkʼuqbʼaʼ rukʼuʼx chrij, kan ütz xel jontir chwäch.

6. ¿Achkë jun naʼoj nqatamaj qa chrij Sansón?

⁶ Jehová chqä xtyaʼ qachqʼaʼ röj rchë xtqaʼän xa bʼa achkë samaj xtyaʼöx chqë chpan rutinamit, yajün taq nqanaʼ chë ma xtqkowin ta xtqaʼän ri samaj riʼ. Kʼo mul ma nqanaʼej ta taq ryä nqrtoʼ pä. We rït nakʼutuj atoʼik che rä Jehová, tayaʼ chwäch awan chë xkaturtoʼ pä rchë xtaʼän ri nqä chwäch ryä chqä xtyaʼ pä awchqʼaʼ, achiʼel xuʼän rkʼë Sansón (Prov. 16:3).

7. ¿Achkë tzʼetbʼäl nukʼüt chqawäch chë kan kowan ruqʼij nqakʼutuj qatoʼik che rä Jehová?

⁷ Ye kʼïy qachʼalal ri yetoʼon chkiyakik jay ri yeksäx rchë nyaʼöx ruqʼij Dios, kikʼutun chë kikʼuqbʼan kikʼuʼx chrij Jehová. Rubʼanon qa, yë rutinamit Jehová nbʼin achkë rubʼanik yeyak ri Salones del Reino chqä nkʼaj chik jay ri yekʼatzin. Ye kʼa rma más najin nqkʼiyär chpan rutinamit Jehová, kʼo jojun ri xkʼatzin xejal. Ri qachʼalal ri ye kʼo pa ruwiʼ re samaj reʼ xkikʼutuj kitoʼik che rä Jehová y xkikanuj nkʼaj chik rubʼanik rchë nbʼan re samaj reʼ. Jun tzʼetbʼäl. Ryeʼ xkichäp ruloqʼik juyuʼ ri kʼo chik jay chwäch rchë xa xuʼ chik xkʼatzin xkiʼän rubʼanik. Robert, ri bʼenäq chpan jalajöj tinamït rchë nbʼetoʼon chpan construcción, nuʼij: «Pa naʼäy, kʼayewal xuʼän chqawäch re kʼakʼakʼ chʼobʼoj reʼ; ma ya riʼ ta wä rukʼulun chqë nqaʼän rubʼanon qa. Ye kʼa ri qachʼalal ma xkikʼewaj ta xkiʼän ri xbʼix chkë chqä kan xqʼalajin chë Jehová xyaʼ utzil pa ruwiʼ ri samaj xbʼan». Ya reʼ nukʼüt chqawäch chë Jehová najin nukʼwaj bʼey chwäch rutinamit rchë nbʼanatäj ruraybʼal. Rma riʼ, jantäq ütz nqakʼutuj qa reʼ chqawäch: «¿Nkʼutuj rïn ntoʼik che rä Jehová chqä ntäj nqʼij rchë ronojel mul ma nkʼewaj ta njäl ri nkʼatzin rchë nyaʼ ruqʼij?».

SANSÓN XKʼÄN RI TOʼÏK RI XYAʼ JEHOVÁ CHE RÄ

8. ¿Achkë xuʼän Sansón taq xchaqiʼj ruchiʼ?

⁸ Rkʼë jbʼaʼ rït nnatäj chawä achkë chik nkʼaj xeruʼän Sansón. Jojun tzʼetbʼäl. Kʼo jmul, ryä xkamsaj jun köj, y chrij riʼ xerukamsaj ye 30 achiʼaʼ aj Asquelón, jun tinamït ri kʼo Filistea (Juec. 14:5, 6, 19). Sansón retaman wä chë ma ta Jehová xtoʼ pä ma ta xkowin xuʼän riʼ. Kʼo jun qʼij ryä xkʼüt chik jmul chë rukʼuqbʼan rukʼuʼx chrij Jehová. Ya riʼ xbʼanatäj taq xerukamsaj yän ye 1,000 filisteos; Sansón xchaqiʼj ruchiʼ. Ye kʼa pa rukʼexel xkanuj ruyaʼ, ryä xkʼutuj rutoʼik che rä Jehová (Juec. 15:18).

9. ¿Achkë rubʼanik xyaʼ pä Jehová ri xkʼutuj Sansón che rä? (Jueces 15:19).

⁹ ¿Achkë rubʼanik xyaʼ pä Jehová ri xkʼutuj Sansón che rä? Jehová xuʼän chë xel pä yaʼ chpan jun jül. Taq Sansón xtäj ruyaʼ, «xpë chik jmul ruchqʼaʼ chqä xtzolin pä ran» (taskʼij ruwäch Jueces 15:19). Re yaʼ reʼ rkʼë jbʼaʼ kʼa kʼo na taq Jehová xuʼän chë ri profeta Samuel xtzʼibʼaj ri wuj Jueces. Rkʼë jbʼaʼ, taq ri israelitas nkitzʼët wä ri yaʼ riʼ nnatäj chkë chë, we nkikʼutuj kitoʼik che rä Jehová, ryä xkerutoʼ pä taq xtkiqʼaxaj kʼayewal.

10. ¿Achkë nkʼatzin nqaʼän rchë Jehová nqrtoʼ pä? (Keʼatzʼetaʼ chqä ri achbʼäl).

¹⁰ Achiʼel xuʼän Sansón, röj chqä nkʼatzin nqakʼutuj qatoʼik che rä Jehová. Tapeʼ xa bʼa achkë na nqkowin nqaʼän o xa bʼa achkë qabʼanon pä chpan rutinamit Jehová, jontir nkʼatzin rutoʼik ryä chqë. Röj nkʼatzin nqaqasaj qiʼ chqä nqʼax chqawäch chë ütz xtqbʼä pa qakʼaslemal we Dios nqrtoʼ pä. Sansón xpë chik jmul ruchqʼaʼ taq xtäj ri yaʼ ri xyaʼ Jehová che rä. Ke riʼ chqä röj, kan kuw xtuʼän qachbʼilanïk rkʼë Jehová we nqakʼän ri toʼïk ri nuyaʼ ryä chqë (Mat. 11:28).

11. ¿Achkë nkʼatzin nqaʼän rchë nqakʼän ri toʼïk ri nuyaʼ Jehová chqë, y achkë tzʼetbʼäl xkiyaʼ qa jun kʼlaj qachʼalal chqawäch?

¹¹ Tqatzʼetaʼ ri xbʼanatäj rkʼë Alexéi, jun qachʼalal aj Rusia ri najin chqä nyaʼöx kʼayewal pa ruwiʼ chpan ri tinamït riʼ. ¿Achkë toʼoyon rchë ryä rchë yerukochʼon ri kʼayewal? Ryä chqä rixjayil nkitjoj kiʼ chrij le Biblia chqä nkiyaʼ ruqʼij Dios pa kachoch. Alexéi xuʼij: «Rïn ntäj nqʼij rchë ronojel qʼij nskʼij ruwäch n-Biblia chqä ntjoj wiʼ chrij. Chqä, ri wixjayil chqä rïn ronojel nmaqʼaʼ nqaskʼij ri texto rchë ri qʼij riʼ chqä junan nqchʼö rkʼë Jehová». ¿Achkë nqatamaj qa röj chkij re qachʼalal reʼ? Chë ma tqakʼuqbʼaʼ ta qakʼuʼx chqij röj, xa kan tqakʼutuj qatoʼik che rä Jehová. Rchë nqaʼän riʼ, nkʼatzin nqatjoj qiʼ chrij le Biblia, nqchʼö rkʼë Jehová, nqbʼä pa qamoloj chqä nqatzjoj le Biblia, rchë ke riʼ kan kuw xtuʼän qakʼuqbʼäl kʼuʼx. We röj nqaʼän jontir reʼ, Jehová kan kʼïy utzil xtyaʼ pa qawiʼ chqä xtqrtoʼ pä rchë ma xtqayaʼ ta qa ruyaʼik ruqʼij. Ryä xyaʼ ruchqʼaʼ Sansón, y kan ke riʼ chqä xtuʼän qkʼë röj.

SANSÓN MA XYAʼ TA QA RUBʼANIK RI NQÄ CHWÄCH JEHOVÁ

12. ¿Achkë ma ütz ta xuʼän Sansón, y achkë rma ya reʼ ma junan ta rkʼë ri xuʼän nkʼaj chik mul?

¹² Sansón chqä xa kʼo qa mak chrij, achiʼel röj, rma riʼ kʼo mul ma yë ta ri ütz xchaʼ xuʼän. Kʼo jmul ryä xrïl kʼayewal rma ri xchaʼ xuʼän, rma xa xmestaj ri samaj xyaʼ Jehová che rä. Taq ryä najin wä chik nuqʼät tzij pa ruwiʼ Israel, «xbʼä ran chrij Dalila, jun ixöq ri kʼo chpan ri juyuʼ Sorec» (Juec. 16:4). Taq ryä majanä wä ttamaj ruwäch Dalila, xrajoʼ xkʼleʼ rkʼë jun ixöq aj Filistea. Ye kʼa le Biblia nuʼij chë «yë Jehová» xajowan riʼ, «rma najin wä nukanuj rubʼanik rchë nuʼän chʼaʼoj kikʼë ri filisteos». Chrij riʼ Sansón xbʼä Gaza, ri kʼo chpan ri tinamït Filistea y xkanaj qa chrachoch jun ixöq ri rukʼwan jun tzʼil kʼaslemal. Chpan ri qʼij riʼ, Jehová xyaʼ ruchqʼaʼ Sansón rchë xjöqʼ ru-puertas ri tinamït, rchë ke riʼ kan chaq bʼaʼ yeʼok apü ri kikʼulel chpan (Juec. 14:1-4; 16:1-3). Ye kʼa reʼ ma junan ta rkʼë ri xbʼanatäj rkʼë Dalila. Ryä rkʼë jbʼaʼ israelita wä, rma riʼ Sansón majun ta wä rma nuʼän chʼaʼoj kikʼë ri filisteos.

13. ¿Achkë xuʼän Dalila rchë xqä Sansón pa ruqʼaʼ?

¹³ Ri filisteos xkajoʼ chë Dalila nuqʼöl Sansón, rma riʼ xkitzüj kʼïy päq che rä, y ryä xkʼän ri päq riʼ. Rkʼë jbʼaʼ Sansón ma xnaʼej ta ri nrajoʼ wä nuʼän Dalila rma kan bʼenäq wä ran chrij. Tapeʼ xa bʼa achkë na rma Sansón ma xnaʼej ta, Dalila xtäj ruqʼij chrij chë tuʼij che rä achkë nyaʼö ruchqʼaʼ, y ryä xuʼij che rä. Sansón xnïm riʼ pa jun kʼayewal ri xuʼän chë xkʼis ruchqʼaʼ chqä chë Jehová ma kiʼ ta chik rukʼuʼx xuʼän rkʼë (Juec. 16:16-20).

14. ¿Achkë xbʼanatäj rkʼë Sansón rma xkʼuqbʼaʼ rukʼuʼx chrij Dalila?

¹⁴ Sansón xkʼuqbʼaʼ más rukʼuʼx chrij Dalila y ma chrij ta Jehová; ya riʼ xkʼäm pä kʼayewal chrij. Ri filisteos xkiyüt Sansón y xkesaj ruwäch. Chrij riʼ xkiyaʼ pacheʼ chpan ri tinamït Gaza —ri tinamït ri xqasäx ruqʼij rma Sansón taq xjöqʼ ru-puertas— y xxmeʼ pa samaj kikʼë ri winäq aj chriʼ. Chrij riʼ ri filisteos xkiʼän jun nmaqʼij y xkiyaʼ jun spanïk che rä ri dios Dagón, rma xkiquʼ chë yë ryä xbʼanö chë Sansón xqä pa kiqʼaʼ. Ri filisteos «xkesaj pä Sansón pacheʼ rchë yetzeʼen chrij» chqä rchë nkiqasaj ruqʼij (Juec. 16:21-25).

15. ¿Achkë rubʼanik xkʼüt chik jmul Sansón chë rukʼuqbʼan rukʼuʼx chrij Jehová? (Jueces 16:28-30; tatzʼetaʼ ri achbʼäl ri kʼo pä chwäch re revista reʼ).

¹⁵ Sansón ma ütz ta ri xuʼän, ye kʼa ryä kʼa xrajoʼ na xuʼän ri samaj ri xyaʼ Jehová che rä: nuchüp kiwäch ri filisteos (taskʼij ruwäch Jueces 16:28-30). Rma riʼ ryä xuʼij reʼ che rä Jehová: «Tayaʼ qʼij chwä rchë ntzolij rukʼexel chkë ri filisteos». Dios xuʼän ri xuʼij Sansón che rä y xyaʼ chik jmul ruchqʼaʼ. Ri qʼij riʼ, Sansón xerukamsaj más filisteos chwäch jontir ri ye rukamsan wä chik.

16. ¿Achkë nqatamaj qa chrij Sansón?

¹⁶ Tapeʼ Sansón kʼo chë xqʼaxaj kʼayewal rma ri xuʼän, ryä ma xyaʼ ta qa rubʼanik ri nqä chwäch Jehová. Ke riʼ chqä röj, we kʼo jun ma ütz ta xqaʼän y nkʼatzin nqqʼil o nesäx jun qasamaj chpan rutinamit Jehová, nkʼatzin ma nqayaʼ ta qa rubʼanik ri nqä chwäch ryä. Ma tqamestaj ta chë Jehová majun bʼëy xtqryaʼ ta qa (Sal. 103:8-10). Tapeʼ kʼo akuchï nqsach wä, ryä nuyaʼ qachqʼaʼ rchë nqaʼän ri nqä chwäch, achiʼel xuʼän rkʼë Sansón.

17, 18. ¿Achkë rma nukʼuqbʼaʼ akʼuʼx rït ri xbʼanatäj rkʼë Michael? (Keʼatzʼetaʼ chqä ri achbʼäl).

¹⁷ Tqatzʼetaʼ achkë xbʼanatäj rkʼë Michael, jun qachʼalal kʼajol. Ryä xok toʼonel chqä precursor regular, chqä ruyaʼon wä ran chrij rusamaj Jehová. Ye kʼa kʼo jun akuchï xsach wä, y xesäx ri samaj kʼo pa ruqʼaʼ chpan ri congregación. Ryä nuʼij: «Rïn najin wä nyaʼ jontir ri kʼo wkʼë che rä Jehová. Ye kʼa jontir xjalatäj y xinnaʼ chë majun ta chik achkë yikowin nbʼän rchë nyaʼ ruqʼij ryä. Rïn ntaman wä chë Jehová ma xkiruyaʼ ta qa, ye kʼa nkʼutuj wä qa chi nwäch we ri wachbʼilanïk rkʼë ryä xtuʼän achiʼel rubʼanon qa o we xkikowin na xkitoʼon chpan ri congregación».

¹⁸ Ye kʼa Michael ma xkanaj ta qa. Ryä nuʼij: «Xintäj nqʼij rchë xijelun más rkʼë Jehová. Ri xitoʼö ya riʼ xichʼö rkʼë ryä, xintjoj wiʼ chrij le Biblia chqä xichʼobʼon chrij». Taq xqʼax ri tiempo, Michael xyaʼöx chik jmul rusamaj chpan ri congregación. Komä ryä ukʼwäy bʼey chqä precursor regular. Michael nuʼij: «Ri toʼïk xkiyaʼ ri ukʼwäy taq bʼey chwä chqä ri qachʼalal, xinkitoʼ rchë xqʼalajin chi nwäch chë Jehová kowan yirajoʼ. Komä yikowin nyaʼ chik jmul ruqʼij rkʼë jun chʼajchʼöj conciencia. Ri xinqʼaxaj xkʼüt chi nwäch chë Jehová yeruküy ri winäq ri kantzij nkitzolij kiʼ che rä kimak». Achiʼel Michael, röj chqä ütz nqayaʼ chwäch qan chë, tapeʼ kʼo jun akuchï nqsach wä, Jehová kʼa xtyaʼ na qachqʼaʼ rchë xtqayaʼ ruqʼij chqä xtyaʼ utzil pa qawiʼ we xtqaʼän jontir ri kʼo pa qaqʼaʼ rchë nqajäl qanaʼoj chqä nqakʼutuj qatoʼik che rä (Sal. 86:5; Prov. 28:13).

19. ¿Achkë rubʼanik xkʼuqbʼaʼ akʼuʼx rït ri xbʼanatäj rkʼë Sansón?

¹⁹ Chpan re tjonïk reʼ xqatzʼët jojun chkë ri xeruqʼaxaj Sansón chpan rukʼaslemal. Tapeʼ xa kʼo qa mak chrij chqä ma ütz ta ri xuʼän rkʼë Dalila, ryä ma xyaʼ ta qa ruyaʼik ruqʼij Jehová. Y Jehová ma xmestaj ta qa Sansón, ryä kʼa xksaj na rchë xuʼän jun nüm bʼanobʼäl. Jehová xtzʼët chë Sansón rukʼuqbʼan rukʼuʼx chrij, rma riʼ xtzʼibʼaj qa rubʼiʼ chpan ri capítulo 11 rchë Hebreos ri akuchï kʼo kibʼiʼ nkʼaj chik utziläj taq rusamajelaʼ. Kan kowan nukʼuqbʼaʼ qakʼuʼx nqatamaj chë ri Qatat kʼo chkaj kowan nqrajoʼ chqä nrajoʼ nuyaʼ qachqʼaʼ, y más taq yeqaqʼaxaj kʼayewal ri akuchï nkʼatzin rutoʼik ryä chqë. Rma riʼ, achiʼel xuʼän Sansón, ke reʼ chqä tqaʼij che rä Jehová: «Tabʼanaʼ utzil, ma kinamestaj ta. Tabʼanaʼ utzil, nimaläj Dios, tayaʼ wuchqʼaʼ» (Juec. 16:28).