Taq más yeqatoʼ nkʼaj chik, más kiʼ qakʼuʼx nqaʼän

1, 2. ¿Achkë rma kan ütz chë Jehová xuʼän qa chqë chë más kiʼ qakʼuʼx nqanaʼ taq nqspan chwäch taq nqakʼül jun spanïk?

RÖJ más kiʼ qakʼuʼx nqanaʼ taq nqspan chwäch taq nqakʼül jun spanïk, y nqanaʼ riʼ rma Jehová kan ke riʼ rbʼanik xuʼän qa chqë (Hech. 20:35). Kantzij na wä chë kan kiʼ qakʼuʼx nqanaʼ taq kʼo nspäx chqë, ye kʼa kan más na chik kiʼ qakʼuʼx nqaʼän taq röj kʼo nqaspaj chkë nkʼaj chik o taq yeqatoʼ. Y kan ütz chë Jehová kan ke riʼ rbʼanik xuʼän qa chqë. ¿Achkë rma?

² Rma ya reʼ ntel chë tzij chë Jehová pa qaqʼaʼ röj xyaʼ wä qa we nqajoʼ kiʼ qakʼuʼx nqaʼän. We nqakanuj más rbʼanik rchë kʼo nqaspaj chkë nkʼaj chik o rchë yeqatoʼ, kʼo más xtbʼanö chqë chë kiʼ qakʼuʼx xtqaʼän. ¿Tapeʼ chë kan jaʼäl chë Jehová ke riʼ rbʼanik xuʼän qa chqë? (Sal. 139:14).

3. ¿Achkë rma le Biblia nuʼij chë Jehová ya riʼ «ri Dios ri kʼo kiʼkʼuxlal rkʼë»?

³ Le Biblia nuʼij chë ri winäq ri yespan kan kiʼ kikʼuʼx. Komä nqʼax chqawäch achkë rma Jehová ya riʼ «ri Dios ri kʼo kiʼkʼuxlal rkʼë» (1 Tim. 1:11). Yë ryä ri naʼäy xspan, y majun ta chik jun winäq nspan más chwäch ryä. Achiʼel xuʼij ri apóstol Pablo, «rma ryä röj kʼo qakʼaslemal, nqslon chqä yoj kʼo aweʼ» (Hech. 17:28). Y ma xa xuʼ ta riʼ, le Biblia chqä nuʼij chë «jontir ri jaʼäl taq spanïk» rkʼë Jehová yepë wä (Sant. 1:17).

4. ¿Achkë xtqtoʼö rchë más na chik kiʼ qakʼuʼx xtqaʼän?

⁴ ¿Achkë ütz nqaʼän we nqajoʼ más kiʼ qakʼuʼx nqanaʼ taq nqspan? Achiʼel xtqatzʼët chpan re tjonïk reʼ, ütz nqakʼän qanaʼoj chrij Jehová (Efes. 5:1). Xtqatzʼët chqä achkë ütz nqaʼän we nqanaʼ chë ri nkʼaj chik ma nkiloqʼoqʼej ta ri nqaspaj chkë o ri toʼïk nqayaʼ chkë. Ri xtqatzʼët jontir reʼ xtqrtoʼ rchë más na chik kiʼ qakʼuʼx xtqaʼän taq xtqspan.

QSPAN ACHIʼEL NSPAN JEHOVÁ

5. ¿Achkë nuyaʼ Jehová chqë?

⁵ Tqatzʼetaʼ achkë jojun rbʼanik nspan Jehová. Jun rbʼanik ya riʼ taq nuyaʼ ri achkë nkʼatzin chqë. Rkʼë jbʼaʼ ma kan ta xtjeʼ qabʼeyomal, ye kʼa ryä xtuʼän chë kan jontir bʼa chqë röj xtjeʼ ri nkʼatzin chqë, achiʼel qaway, qatzyaq chqä jun qachoch akuchï nqjeʼ wä (Sal. 4:8; Mat. 6:31-33; 1 Tim. 6:6-8). Ye kʼa ryä ma nuʼän ta riʼ xa rma nunaʼ chë kʼo chë nuʼän riʼ. ¿Achkë kʼa rma nuyaʼ jontir ya riʼ chqë?

6. ¿Achkë nqatamaj qa chpan Mateo 6:25, 26?

⁶ Jehová nuyaʼ ri nkʼatzin chqë rma kowan nqrajoʼ. Rchë nqatzʼët achkë rma nqaʼij riʼ, tqatzʼetaʼ ri xuʼij qa Jesús chpan Mateo 6:25, 26 (taskʼij rwäch). Chkipan re versículos reʼ, Jesús xtzjon chkij ri ajxikʼ taq chköp chqä xuʼij ya reʼ chkë ri xekʼoxan rchë: «Ryeʼ ma yetkonäj ta, ma nkesaj ta rwäch tkoʼn nixta nkikʼöl rwäch tkoʼn». Ye kʼa chrij riʼ xuʼij chik: «Ri Qatataʼ kʼo chkaj kan yertzüq». Chrij riʼ xkʼutuj ya reʼ chkë: «¿Ma más ta komä iqʼij rïx chkiwäch ryeʼ?». Ri xrajoʼ xkʼüt Jesús ya riʼ chë, chwäch Jehová, ri yeyaʼö rqʼij ryä kʼo más kiqʼij chkiwäch ri chköp. We Jehová yerchajij ri chköp riʼ, röj ütz nqayaʼ chwäch qan chë ryä chqä xtqrchajij röj. Achiʼel nqatzʼët, rma Jehová ya riʼ Qatat chqä kowan nqrajoʼ, nuyaʼ jontir ri nkʼatzin chqë (Sal. 145:16; Mat. 6:32).

7. ¿Achkë jun rbʼanik nqkowin nqakʼän qanaʼoj chrij Jehová? (Keʼatzʼetaʼ chqä ri achbʼäl).

⁷ Achiʼel Jehová, röj chqä yeqajoʼ ri nkʼaj chik. Rma riʼ nqaʼän ri nqkowin rchë nqayaʼ ri nkʼatzin chkë. ¿Akʼoxan rït chrij jun qachʼalal ri nkʼatzin rway o rtzyaq? Jehová nkowin yaturksaj rït rchë nuyaʼ ri nkʼatzin che rä qachʼalal riʼ. Röj, ri nqayaʼ rqʼij Jehová, tamatäl qawäch chë nqä chqawäch yeqatoʼ nkʼaj chik taq ye kʼo chpan jun nüm kʼayewal. Xa xuʼ tqaquʼ rij ri xbʼanatäj taq najin ri COVID-19. Ye kʼo jojun qachʼalal xkiyaʼ kiway chqä kitzyaq nkʼaj chik qachʼalal o xa bʼa achkë chik jun ri xkʼatzin chkë. Chqä, kan ye kʼïy qachʼalal xkiyaʼ kikchaj. Ri kchaj riʼ xksäx rchë xetoʼöx qachʼalal chwäch jontir Rwachʼlew. Jontir qachʼalal ri xetoʼon kan xkiʼän ri nuʼij chpan Hebreos 13:16. Chriʼ nuʼij: «Ma timestaj ta niʼän ri ütz chqä nispaj chkë ri nkʼaj chik ri kʼo iwkʼë, rma ronojel ri bʼanobʼäl riʼ kan yeqä chwäch Dios».

8. ¿Achkë nqkowin nqaʼän rma Jehová nuyaʼ pä qachqʼaʼ? (Filipenses 2:13).

⁸ Jehová nuyaʼ qachqʼaʼ. Ryä kowan rchqʼaʼ y ma nukʼewaj ta nuyaʼ kichqʼaʼ ri yeyaʼö rqʼij ryä (taskʼij rwäch Filipenses 2:13). ¿Kʼo komä jmul akʼutun rït awchqʼaʼ che rä Jehová rchë ma yaqä ta chpan jun mak, rchë naköchʼ jun nüm kʼayewal o rchë naʼän ri nkʼatzin naʼän chpan jun qʼij? Taq xatzʼët chë Jehová xyaʼ pä awchqʼaʼ, rkʼë jbʼaʼ xanaʼ chqä ri xnaʼ ri apóstol Pablo. Ryä xuʼij: «Xa bʼa achkë yikowin nbʼän rma ri nyaʼö pä wchqʼaʼ» (Filip. 4:13).

9. ¿Achkë chik jun rbʼanik nqakʼän qanaʼoj chrij Jehová? (Tatzʼetaʼ chqä ri achbʼäl).

⁹ Röj ma nqkowin ta nqayaʼ kichqʼaʼ ri nkʼaj chik achiʼel nuʼän Jehová, ye kʼa nqkowin nqaksaj qachqʼaʼ rchë yeqatoʼ. Tqatzʼetaʼ jojun rbʼanik ri nqkowin nqaʼän riʼ. We jun qachʼalal ya xrjïx o kʼo ryabʼil, ütz nqatoʼ rkʼë ri ma nkowin ta nuʼän ryä, achiʼel taq nqabʼebʼanaʼ rloqʼoj o nqaʼän ri samaj nkʼatzin nbʼan pa rachoch. Chqä, we ütz nuʼän chqawäch, ütz nqtoʼon rchë nqajosqʼij o nqaʼän rbʼanik ri Salón del Reino. Taq röj nqaʼän jontir riʼ nqakʼüt chë najin nqaksaj qachqʼaʼ rchë yeqatoʼ qachʼalal.

10. ¿Achkë ütz nqaʼän rchë yeqatoʼ nkʼaj chik?

¹⁰ Ma tqamestaj ta chë röj chqä nqkowin achiʼel ta nqayaʼ kichqʼaʼ qachʼalal rkʼë ri nqaʼij chkë. ¿Ataman rït chrij jun qachʼalal ri nkʼatzin nkʼuqbʼäx rkʼuʼx o nkʼatzin nutamaj chë nloqʼoqʼëx pa congregación? We ke riʼ, ¿achkë ütz naʼän? Rkʼë jbʼaʼ ütz nabʼechʼaʼej ri qachʼalal riʼ chrachoch, naskʼij äl pa teléfono, natäq äl jun rtarjeta o jun rmensaje. Ma nkʼatzin ta kan achkë naʼij che rä, ri nkʼatzin ya riʼ kan pan awan ntel wä pä ri naʼij che rä. Tapeʼ ma kan ta achkë tzij xtaksaj rkʼë ye kʼa kan pan awan ntel wä pä, rkʼë jbʼaʼ ya riʼ xtyaʼö rchqʼaʼ rchë xtköchʼ ri kʼayewal najin nuqʼaxaj o rchë kiʼ rkʼuʼx xtuʼän (Prov. 12:25; Efes. 4:29).

11. Tapeʼ Jehová kan kowan rnaʼoj, ¿achkë nuʼän ryä?

¹¹ Jehová nuyaʼ qanaʼoj. Santiago, jun chkë ri xtzʼibʼan le Biblia, xuʼij: «We kʼo jun chiwä rïx nkʼatzin rnaʼoj, ttjaʼ rqʼij chukʼutxik che rä Dios». Chqä xuʼij: «Rma ryä ma nukʼekʼej ta nuyaʼ rnaʼoj xa bʼa achkë winäq chqä taq nuʼän riʼ, ma nukraj ta chë apaläj» (Sant. 1:5; nota). Achiʼel nuʼij re versículo reʼ, Jehová ma nukʼekʼej ta nuyaʼ kinaʼoj ri nkʼaj chik. Chqä, taq ryä nuʼän riʼ, ma nukraj ta chqapaläj o ma nuyaʼ ta rchojkil chqë, ntel chë tzij, ma nuʼän ta chë röj nqanaʼ chë majun ta nqkowin nqaʼän. Pa rkʼexel nuʼän riʼ, ryä nuʼij chqë chë tqakʼutuj qanaʼoj che rä (Prov. 2:1-6).

12. ¿Achkë rbʼanik nqkowin nqakʼüt chkiwäch nkʼaj chik ri qataman?

¹² ¿Nqkowin nqakʼän qanaʼoj röj chrij Jehová chqä nqakʼüt chkiwäch nkʼaj chik ri qataman? (Sal. 32:8). Jaʼ, y kʼo kʼïy rbʼanik ri nqkowin nqaʼän riʼ. Jun rbʼanik ya riʼ taq yeqatoʼ ri kʼa xeʼok publicadores rchë nkitzjoj le Biblia. Y ri ukʼwäy taq bʼey yekitoʼ ri toʼonelaʼ chqä nkʼaj chik qachʼalal rchë nkiʼän ri samaj yaʼon pa kiqʼaʼ chpan ri congregación. Chqä, kan ye kʼïy qachʼalal achiʼaʼ chqä ixoqiʼ ri kʼo kʼïy kitaman chrij construcción, yekitjoj nkʼaj chik qachʼalal rchë nkiʼän ri samaj nkʼatzin nbʼan pa taq Salones del Reino chqä chpan nkʼaj chik jay ri yekʼatzin rchë nyaʼöx rqʼij Jehová chpan.

13. ¿Achkë rbʼanik nqakʼän qanaʼoj chrij Jehová taq yeqatjoj nkʼaj chik?

¹³ Röj nkʼatzin nqakʼän qanaʼoj chrij Jehová taq yeqatjoj nkʼaj chik. Achiʼel xqatzʼët qa, ryä ma nukʼekʼej ta nuyaʼ kinaʼoj jontir. Röj chqä nqaʼän achiʼel nuʼän ryä, nqakʼüt ri qataman chkiwäch ri najin yeqatjoj. Ma nqaquʼ ta chë, we xtqakʼüt jontir ri qataman chkiwäch, rkʼë jbʼaʼ xa yë chik ryeʼ xkekanaj qa pa qakʼexel. Chqä ma nqaʼij ta ya reʼ: «Ttamaj na ryonïl ryä, ¡rïn chqä majun ta xkʼutü chi nwäch!». Jontir röj, ri yoj kʼo chpan rtinamit Jehová, ma ütz ta nqaquʼ ya riʼ. Pa rkʼexel riʼ, röj nqakʼüt jontir ri qataman chkiwäch nkʼaj chik chqä kan rkʼë ronojel qan yeqatjoj wä (1 Tes. 2:8). Qayaʼon chwäch qan chë rma nqaʼän riʼ, ryeʼ chqä «xkekowin xtkikʼüt chkiwäch ri nkʼaj chik» (2 Tim. 2:1, 2). We jontir nqatolaʼ qiʼ chqawäch, jontir kiʼ qakʼuʼx xtqaʼän.

¿ACHKË ÜTZ NQAʼÄN WE NQANAʼ CHË MA NLOQʼOQʼËX TA RI TOʼÏK NQAYAʼ?

14. ¿Achkë nkiʼän nkʼaj chik taq kʼo nqaspaj chkë o taq yeqatoʼ?

¹⁴ Taq röj kʼo nqaspaj chkë nkʼaj chik o yeqatoʼ, kʼïy mul ryeʼ nkikʼüt chë nkiloqʼoqʼej ri xqaʼän taq yetyoxin chqë. Jojun nkiʼän riʼ rkʼë jun nota. Jojun chik kan chöj yetyoxin chqë. Y nkʼaj chik, jun wä chik rbʼanik nkiʼän riʼ (Col. 3:15). Taq ryeʼ nkikʼüt chqawäch chë yetyoxin chqë, röj kan kiʼ qakʼuʼx nqanaʼ.

15. ¿Achkë kʼo chë nnatäj chqë taq ri nkʼaj chik ma yetyoxin ta chqë?

¹⁵ Ye kʼa qataman chqä chë ma jontir ta winäq xketyoxin chqë rma ri toʼïk nqayaʼ chkë. Rkʼë jbʼaʼ nqaksaj qatiempo, qachqʼaʼ o ri achkë kʼo qkʼë rchë nqatoʼ jun winäq y chrij riʼ nqanaʼ chë ryä ma nuloqʼoqʼej ta ri toʼïk xqayaʼ che rä. ¿Achkë ütz nqaʼän rchë ma poqän ta xtnaʼ qan o ma xtpë ta qayowal che rä jun winäq we nuʼän ya riʼ chqë? Tnatäj chqë ri nuʼij Hechos 20:35, ri texto rchë re tjonïk reʼ. Röj kiʼ qakʼuʼx nqaʼän rma nqspan y ma rma ta nqajoʼ chë yetyoxin chqë. Reʼ ntel chë tzij chë nqkowin kiʼ qakʼuʼx nqaʼän tapeʼ nqanaʼ chë ri nkʼaj chik ma nkiloqʼoqʼej ta ri nqayaʼ chkë. Tqatzʼetaʼ jojun naʼoj ri xkojkitoʼ.

16. ¿Achkë nkʼatzin ma nqamestaj ta?

¹⁶ Ma tamestaj ta chë taq yeʼatoʼ ri nkʼaj chik najin nakʼän anaʼoj chrij Jehová. Ryä kan kʼïy achkë jun nuyaʼ chkë ri winäq tapeʼ ryeʼ yetyoxin o ma yetyoxin ta che rä (Mat. 5:43-48). Jehová nuʼij chë, we röj yeqatoʼ nkʼaj chik y ma nqayoʼej ta chë ryeʼ nkitzolij rkʼexel chqë, ryä kan xtyaʼ rajäl rkʼexel chqë rma riʼ (Luc. 6:35). Rma riʼ ma kabʼison ta chqä ma poqän ta tnaʼ awan we ri nkʼaj chik ma yetyoxin ta chawä rma ri nayaʼ chkë. Ma tamestaj ta chë Jehová ronojel mul xtyaʼ rajäl rkʼexel chawä rma ri toʼïk nayaʼ chkë nkʼaj chik y rma kan kiʼ akʼuʼx nayaʼ ri kʼo awkʼë (2 Cor. 9:7; Prov. 19:17).

17. ¿Achkë xtqtoʼö rchë xtqakʼän qanaʼoj chrij Jehová? (Lucas 14:12-14).

¹⁷ Jun chik ri xkatoʼö rchë xtakʼän anaʼoj chrij Jehová, ya riʼ nasmajij ri naʼoj kʼo chpan Lucas 14:12-14 (taskʼij rwäch). Kantzij na wä chë majun ta rbʼanon yeqatoʼ o yeqakʼül qachʼalal pa qachoch ri qataman chë yekowin chqä nkiʼän ya riʼ qkʼë röj. Ye kʼa ¿y si nqanaʼ chë najin nqspan rma rkʼë jbʼaʼ nqajoʼ chë ri nkʼaj chik nkitzolij rkʼexel chqë? We ke riʼ, tqatjaʼ qaqʼij rchë nqaʼän ri xuʼij qa Jesús: tqayaʼ kitoʼik qachʼalal ri qataman chë ma xkekowin ta xtkitzolij rkʼexel chqë. We xtqaʼän riʼ, kan kiʼ qakʼuʼx xtqaʼän rma xtqakʼän qanaʼoj chrij Jehová. Chqä, we ma nqayoʼej ta chë ri nkʼaj chik nkitzolij rkʼexel chqë rma ri nqayaʼ röj chkë, ronojel mul kiʼ qakʼuʼx xtqaʼän tapeʼ ma xketyoxin ta chqë.

18. ¿Achkë xtqtoʼö rchë ma xtqaquʼ ta ri ma ütz ta chkij ri nkʼaj chik?

¹⁸ Ma taquʼ ta ri ma ütz ta chkij nkʼaj chik (1 Cor. 13:7). We röj nqatoʼ jun qachʼalal y ryä ma nutyoxij ta chqë, ütz nqaquʼ rij ya reʼ: «¿Kantzij komä ma xloqʼoqʼej ta ri xinbʼän rma ryä, o xa xmestaj xtyoxij chwä?». O rkʼë jbʼaʼ kʼo nkʼaj chik rma ri ma xuʼän ta riʼ. Rkʼë jbʼaʼ kʼayewal nuʼän chwäch nuʼij achkë nunaʼ, o xa nkʼïx chë ri nkʼaj chik nkitoʼ, rma rbʼanon qa yë ryä nyaʼö kitoʼik nkʼaj chik y komä ma nkowin ta chik nuʼän riʼ. Xa bʼa achkë na rma ma yetyoxin ta qachʼalal chqë, we röj yeqajoʼ ma xtqaquʼ ta ri ma ütz ta chkij chqä kan kiʼ qakʼuʼx xtqayaʼ chkë ri kʼo qkʼë (Efes. 4:2).

19, 20. ¿Achkë nkʼatzin ma nqamestaj ta? (Keʼatzʼetaʼ chqä ri achbʼäl).

¹⁹ Ma tamestaj ta chë ye kʼo jojun ma chanin ta yetyoxin chawä. Ri qʼatöy tzij Salomón xuʼij ya reʼ: «Takʼaqaʼ away pa yaʼ, rma, tapeʼ xkeqʼax ri qʼij, kan xtabʼewlaʼ chik jmul» (Ecl. 11:1). Re tzij reʼ nkikʼüt chqawäch chë ye kʼo jojun winäq rkʼë jbʼaʼ ma chanin ta yetyoxin chqë. Rkʼë jbʼaʼ nkiyoʼej na chë nqʼax jbʼaʼ tiempo rchë nkiʼän riʼ. Tqatzʼetaʼ ri xbʼanatäj rkʼë jun qachʼalal.

²⁰ Kʼïy jnaʼ qa, rxjayil jun ukʼwäy bʼey rchë circuito xyaʼ jun nota che rä jun qachʼalal ixöq ri xa kʼa xqasäx pa yaʼ. Chpan ri nota riʼ ryä xuʼij äl che rä qachʼalal chë ttjaʼ rqʼij rchë ma nuyaʼ ta qa Jehová. Jun 8 jnaʼ chrij riʼ, ri qachʼalal riʼ xtzʼibʼaj jun carta y xtäq äl che rä rxjayil ri ukʼwäy bʼey rchë circuito. Chpan ri carta riʼ ryä xuʼij äl ya reʼ: «Yitzʼibʼan äl chawä rma, tapeʼ rït ma ataman ta, kan pa jnaʼ yinatoʼon pä». Chqä xuʼij ya reʼ che rä: «Kan jaʼäl ri xatzʼibʼaj pä chwä, ye kʼa ri kan xapon pa wan ya riʼ ri texto ri xayaʼ pä chpan. Majun bʼëy nmestan ta ri texto riʼ».a Chrij riʼ xtzjoj che rä achkë kʼayewal yerqʼaxan pa rkʼaslemal. Y chrij riʼ xuʼij che rä: «Kʼo mul, rïn kan xinwajoʼ xinyaʼ qa Jehová, ye kʼa ri texto ri xatzʼibʼaj pä chwä, ya riʼ xyaʼö wchqʼaʼ rchë ma xinbʼän ta riʼ. Chpan ri 8 jnaʼ ri ye qʼaxnäq pä, ri xatzʼibʼaj pä rït chwä kan kowan yirtoʼon». ¿Achkë komä xnaʼ rxjayil ri ukʼwäy bʼey rchë circuito taq xskʼij ri carta riʼ? Kantzij na wä chë ryä kan kiʼ rkʼuʼx xuʼän. We röj kʼo xqaspaj che rä jun qachʼalal o xqayaʼ rtoʼik y majanä nutyoxij chqë, rkʼë jbʼaʼ kʼa chqawäch apü xtuʼän riʼ.

21. ¿Achkë rma naʼij rït chë kan ütz nqatäj qaqʼij chë nqspan achiʼel nspan Jehová?

²¹ Achiʼel xqatzʼët qa, Jehová xuʼän qa chqë chë más kiʼ qakʼuʼx nqanaʼ taq nqspan chwäch taq kʼo nspäx chqë röj. Kan kiʼ qakʼuʼx nqaʼän taq yeqatoʼ qachʼalal chqä kan ütz nqanaʼ taq ryeʼ yetyoxin chqë. Ye kʼa tapeʼ yetyoxin chqë o manä, röj nqkowin kiʼ qakʼuʼx nqaʼän rma ri nqaʼän kimä nkʼaj chik. Xa bʼa achkë na toʼïk xtqayaʼ chkë nkʼaj chik, ronojel mul tnatäj chqë ri nuʼij 2 Crónicas 25:9: «Jehová nkowin nuyaʼ más chawä rït». ¡Majun ta jun winäq nspan más chwäch Jehová! Y majun ta chik jun más ütz chwäch ri kan yë Jehová ntzolin rkʼexel chqë rma ri nqaʼän kimä ri nkʼaj chik. Rma riʼ, tqatjaʼ kʼa qaqʼij rchë nqakʼän qanaʼoj chrij Qatat kʼo chkaj y qspan achiʼel nspan ryä.