Ma qayonïl ta yoj kʼo

1, 2. a) ¿Achkë rma nqkowin nqaʼij chë ma qayonïl ta yoj kʼo taq yeqaqʼaxaj kʼayewal? b) ¿Achkë xtqatzʼët chpan re tjonïk reʼ?

WE RÖJ najin yeqaqʼaxaj nmaʼq taq kʼayewal, rkʼë jbʼaʼ nqanaʼ chë achiʼel ta qayonïl yoj kʼo chpan jun nüm kʼechelaj y ma nqïl ta qabʼey rchë nqtzolin pä chqachoch. Ye kʼa ma qayonïl ta yoj kʼo, rma Qatat kʼo chkaj ri kowan nqrajoʼ nutzʼët chë röj najin nqatäj poqän, y ryä rbʼin chë xtjeʼ qkʼë. Jehová nuʼij ya reʼ chkë jontir ri nkiyaʼ rqʼij: «Rïn [...] xkatintoʼ» (Is. 41:10).

² Chpan re tjonïk reʼ xtqatzʼët kajiʼ rbʼanik ri nqrtoʼ Jehová: 1) nukʼwaj qabʼey, 2) nuyaʼ ri nkʼatzin chqë, 3) nqrchajij y 4) nukʼuqbʼaʼ qakʼuʼx. Jehová nuʼij chë, tapeʼ xa bʼa achkë na kʼayewal nqaqʼaxaj pa qakʼaslemal, ryä majun bʼëy xtqrmestaj ta chqä majun bʼëy xtqryaʼ ta qa. Rma riʼ nqkowin nqaʼij chë ma qayonïl ta yoj kʼo.

JEHOVÁ NUKʼWAJ QABʼEY

3, 4. ¿Achkë rbʼanik nkʼwäx qabʼey rma Jehová? (Salmo 48:14).

³ (Taskʼij Salmo 48:14). Jehová rtaman chë qayonïl röj ma nqkowin ta nqakʼwaj qabʼey, rma riʼ nuʼij chqë chë nrajoʼ nukʼüt chqawäch achkë bʼey nkʼatzin nqakʼwaj. ¿Achkë rbʼanik nuʼän riʼ? Jun rbʼanik nuʼän riʼ ya riʼ ta nqaskʼij rwäch le Biblia (Sal. 119:105). Jehová nuksaj Rchʼaʼäl rchë nqrtoʼ rchë yë ri ütz nqachaʼ nqaʼän, chqä rchë yejeʼ ütz taq naʼoj qkʼë ri yojkitoʼ rchë kiʼ qakʼuʼx nqaʼän chqä rchë xtqkowin xtqïl ri kʼaslemal ri majun bʼëy xtkʼis ta.a Ryä nukʼüt chqawäch achkë rbʼanik yeqaküy nkʼaj chik y ma nqakʼöl ta qa pa qan ri nbʼan chqë, achkë ütz nqaʼän rchë ma nqatzʼük ta tzij rkʼë jontir ri yeqaʼän y achkë rbʼanik nqajowalaʼ qiʼ chqawäch (Sal. 37:8; Heb. 13:18; 1 Ped. 1:22). Re naʼoj reʼ yojkitoʼ rchë nq·ok más ütz taq teʼej tataʼaj, rchë más ütz nqakʼwaj qiʼ rkʼë qakʼlaj chqä rchë nq·ok más ütz taq amigos.

⁴ Chpan le Biblia, Jehová xyaʼ qʼij chë xtzʼibʼäx qa ri xkiqʼaxaj jojun winäq. Ri winäq riʼ xkiqʼaxaj chqä kʼayewal chqä xkinaʼ achiʼel nqanaʼ röj (1 Cor. 10:13; Sant. 5:17). Taq nqaskʼij chkij ryeʼ chqä nqasmajij ri naʼoj nkikʼüt qa chqawäch, kʼo kaʼiʼ utzil nqïl. Naʼäy, nqʼax chqawäch chë ma xa xuʼ ta röj najin nqaqʼaxaj kʼayewal pa qakʼaslemal, ye kʼo chik nkʼaj winäq kiqʼaxan chqä kʼayewal pa kikʼaslemal y ye kikochʼon ri kʼayewal riʼ rkʼë rtoʼik Jehová (1 Ped. 5:9). Rkaʼn, nqatamaj achkë rbʼanik nqapabʼaʼ qiʼ chkiwäch ri kʼayewal (Rom. 15:4).

5. ¿Achkë yerksaj Jehová rchë nukʼwaj qabʼey?

⁵ Jun chik rbʼanik nukʼwaj qabʼey Jehová, ya riʼ taq yerksaj qachʼalal rchë yojkitoʼ.b Ri ukʼwäy taq bʼey rchë circuito chaq taqïl yekibʼetzʼetaʼ ri congregaciones y nkiqʼaxaj tzijonem chqawäch ri yojkitoʼ rchë nqakʼuqbʼaʼ más qakʼuʼx chrij Jehová chqä rchë más jnan nuʼän qawäch pa congregación (Hech. 15:40-16:5). Ri ukʼwäy taq bʼey pa taq congregaciones kan rkʼë chqä ronojel kan yekitoʼ chkijujnal ri publicadores (1 Ped. 5:2, 3). Ri teʼej tataʼaj yekitjoj kalkʼwal rchë nkajoʼ Jehová, rchë yë ri ütz nkichaʼ nkiʼän pa kikʼaslemal y rchë nkitjoj kiʼ chrij kiBiblia, yebʼä pa qamoloj chqä nkitzjoj le Biblia (Prov. 22:6). Y ri qachʼalal ixoqiʼ ri kʼo chik jbʼaʼ kijnaʼ nkiyaʼ jun ütz ejemplo chkiwäch ri qʼopojiʼ, nkiyaʼ kinaʼoj chqä nkikʼuqbʼaʼ kikʼuʼx (Tito 2:3-5).

6. ¿Achkë nkʼatzin nqaʼän rchë nqakʼän ri toʼïk nuyaʼ Jehová chqë?

⁶ Jehová kʼo kʼïy qatoʼik ryaʼon rchë nukʼwaj qabʼey. ¿Achkë nkʼatzin nqaʼän rchë yeqakʼän ri toʼïk riʼ chqä rchë nqakʼüt chwäch chë nqtyoxin che rä? Proverbios 3:5, 6 nuʼij: «Takʼuqbʼaʼ akʼuʼx chrij Jehová rkʼë ronojel awan, y ma takʼuqbʼaʼ ta akʼuʼx chrij ri atamabʼal rït». ¿Achkë utzil xtqïl we xtqaʼän riʼ? Ri texto nuʼij chik: «Ryä xtkʼüt chawäch achkë bʼey xtakʼwaj». Reʼ ntel chë tzij chë Jehová xtqrtoʼ rchë ma xkeqaqʼaxaj ta jojun kʼayewal chqä rchë más kiʼ qakʼuʼx xtqaʼän. ¡Kan kowan nqtyoxin che rä Jehová rma kowan nqrajoʼ y rma kan chqajujnal nuyaʼ qanaʼoj! (Sal. 32:8).

JEHOVÁ NUYAʼ RI NKʼATZIN CHQË

7. Rkʼë ri nuʼij Filipenses 4:19, ¿achkë rbʼanik nqrtoʼ Jehová?

⁷ (Taskʼij Filipenses 4:19). Xqatamaj yän qa chë Jehová kʼo kʼïy rbʼanik nukʼwaj qabʼey. Ye kʼa ryä chqä nqrtoʼ rchë nqïl ri nkʼatzin chqë, achiʼel qaway, qatzyaq chqä qachoch (Mat. 6:33; 2 Tes. 3:12). Tapeʼ kan qchë wä röj chë kowan nqaquʼ achkë rbʼanik xtqïl ri nkʼatzin chqë, Jehová nuʼij chë ma kowan ta tqaquʼ rij riʼ (tatzʼetaʼ ri naʼäy nota de estudio rchë Mateo 6:25). ¿Achkë rma? Rma Jehová rbʼin chë majun bʼëy xkeryaʼ ta qa ri winäq ri nkiyaʼ rqʼij ryä chqä nkinmaj rtzij (Mat. 6:8; Heb. 13:5). Y röj ütz nqayaʼ chwäch qan chë ryä kan xtuʼän ri rtzjun chqë chqä chë xtyaʼ ri nkʼatzin chqë.

8. ¿Achkë rbʼanik xtoʼöx David rma Jehová?

⁸ Taquʼ rij achkë rbʼanik xtoʼöx David rma Jehová taq ryä xkʼatzin xanmäj äl chwäch Saúl. Chpan jontir ri tiempo ri xkʼatzin xrewaj riʼ, Jehová xyaʼ che rä David chqä chkë ri achiʼaʼ ri xebʼä rkʼë jontir ri xkʼatzin chkë. David xuʼij ya reʼ chrij ri xqʼaxaj chpan ri tiempo riʼ: «Taq kʼa yïn kʼajol na kʼa komä, ri ya xirjïx, majun bʼëy ntzʼeton ta jun winäq ri jïk rkʼaslemal mestan qa o chë ralkʼwal ma ta jun kiway» (Sal. 37:25). Rkʼë jbʼaʼ rït chqä, chpan jontir ri tiempo qʼaxnäq pä, atzʼeton achkë rbʼanik Jehová ryaʼon jontir ri nkʼatzin chawä rït o chkë qachʼalal pa congregación.

9. Taq nbʼanatäj jun nüm kʼayewal pa qaqʼij komä, ¿achkë nuʼän Jehová rchë nuyaʼ ri nkʼatzin chkë ri nkiyaʼ rqʼij? (Keʼatzʼetaʼ chqä ri achbʼäl).

⁹ Taq nbʼanatäj jun nüm slonel, jun qʼeqäl jöbʼ o xa bʼa achkë chik jun nüm kʼayewal, Jehová yerchajij ri nkiyaʼ rqʼij ryä chqä nuyaʼ ri nkʼatzin chkë. Tqaquʼ rij ri xbʼanatäj pa naʼäy siglo. Ri cristianos ri ye kʼo chpan jalajöj tinamït, xkitäq äl ri nkʼatzin chkë ri cristianos aj Jerusalén rma najin wä nkiqʼaxaj wayjal (Hech. 11:27-30; Rom. 15:25, 26). Pa qaqʼij komä, ri qachʼalal chqä kowan yespan. Taq nbʼanatäj jun nüm kʼayewal, Jehová nuʼän chë qachʼalal nkimöl víveres, tzyäq chqä aqʼon y nkitäq äl chkë qachʼalal ri ye kʼo chkipan tinamït akuchï xbʼanatäj wä ri kʼayewal riʼ. Chqä, ye kʼo qachʼalal ri yekichojmij ri jay chqä ri Salones del Reino ri xechaʼ chiʼ. Y chanin nkanüx rbʼanik rchë yetoʼöx chqä nkʼuqbʼäx kikʼuʼx jontir ri xchaʼ chiʼ kachoch o xkäm jun kichʼalal.c

10, 11. ¿Achkë natamaj qa rït chrij ri xbʼanatäj rkʼë Boris?

¹⁰ Jehová kan kowan nspan, rma riʼ kan nuyaʼ chqä ri nkʼatzin chkë ri winäq ri majanä nkiyaʼ rqʼij ryä. Röj nqakʼän qanaʼoj chrij ryä y nqakanuj rbʼanik rchë nqaʼän utzil chkë ri winäq ri ma nkinmaj ta ri nqanmaj röj (Gál. 6:10). Rma qabʼanon riʼ, kʼïy mul yeqatoʼon ri winäq rchë nkitamaj rwäch Jehová. Tqatzʼetaʼ ri xbʼanatäj rkʼë Boris, jun director rchë jun escuela ri kʼo Ucrania. Tapeʼ ryä ma testigo de Jehová ta, ronojel mul kan ütz wä rnaʼoj nuʼän kikʼë ralumnos ri ye Testigos chqä ma nuqasaj ta wä kiqʼij. Taq xchapatäj chʼaʼoj chpan ri tinamït riʼ, ryä xkʼatzin xanmäj äl jukʼan chik che rä ri tinamït, y ri qachʼalal kan xkitoʼ. Jun tiempo chrij riʼ, ryä xapon kikʼë qachʼalal taq xkinataj rkamik Jesús. Taq Boris xquʼ rij jontir ri toʼïk xkiyaʼ qachʼalal che rä, xuʼij: «Ri testigos de Jehová kan ütz kinaʼoj xkiʼän wkʼë chqä xinkichajij. Kan kowan yityoxin chkë».

¹¹ Jontir röj nqkowin nqakʼän qanaʼoj chrij Qatat kʼo chkaj y yeqatoʼ jontir ri nkʼatzin kitoʼik, yajün ri ma ye Testigos ta (Luc. 6:31, 36). Röj qayaʼon chwäch qan chë, rma nqakʼüt chkiwäch chë yeqajoʼ, rkʼë jbʼaʼ ya riʼ xtbʼanö chkë chë xtkajoʼ xtkitamaj más chrij Jehová chqä xkepë qkʼë rchë jnan xtqayaʼ rqʼij ryä (1 Ped. 2:12). Ye kʼa xtbʼanatäj ya riʼ o ma xtbʼanatäj ta, röj kan jaʼäl xtqanaʼ, rma qataman chë ri nbʼanö chë kiʼ qakʼuʼx nqaʼän ya riʼ yeqatoʼ nkʼaj chik (Hech. 20:35).

JEHOVÁ NQRCHAJIJ

12. ¿Achkë rbʼin Jehová chë xtuʼän rkʼë rtinamit? (Salmo 91:1, 2, 14).

¹² (Taskʼij Salmo 91:1, 2, 14). Jehová rbʼin chë xtyaʼ jontir ri nkʼatzin che rä rtinamit rchë ronojel mul jnan nuʼän kiwäch rkʼë ryä. Tapeʼ Satanás nrajoʼ nqrqʼät rchë ma nqayaʼ ta rqʼij Dios, Jehová majun bʼëy xtyaʼ ta qʼij chë xtbʼanatäj riʼ (Juan 17:15). Y, taq xtchapatäj «ri nimaläj tijöj poqonal», röj qayaʼon chik chwäch qan chë Jehová xtqrchajij chqä xtyaʼ jontir ri xtkʼatzin chqë rchë ma xtchaʼ ta chiʼ qachbʼilanïk rkʼë ryä (Apoc. 7:9, 14).

13. ¿Achkë rbʼanik kan chqajujnal nqrchajij Jehová?

¹³ ¿Achkë rbʼanik kan chqajujnal nqrchajij Jehová? Jun rbʼanik, ya riʼ rkʼë Rchʼaʼäl, rma ke riʼ nqrtoʼ rchë nqʼax chqawäch achkë ütz y achkë ma ütz ta nqaʼän (Heb. 5:14). Ri nqasmajij ri naʼoj ye kʼo chpan le Biblia achiʼel jun escudo ri nqrchajij chwäch jontir ri nbʼanö chë nchaʼ chiʼ qachbʼilanïk rkʼë Jehová, chqä nqrtoʼ rchë yë ri ütz nqachaʼ nqaʼän pa qakʼaslemal (Sal. 91:4). Ye kʼa, Jehová chqä nqrchajij rkʼë ri congregación (Is. 32:1, 2). Taq röj nqjeʼ kikʼë winäq ri nkajoʼ Jehová chqä nkinmaj rtzij, ya riʼ nqrtoʼ rchë ma nqakʼwaj ta qiʼ kikʼë ri nkiʼän ri ma ütz ta (Prov. 13:20).

14. a) ¿Achkë rma Jehová ma ronojel ta mul xtresaj jun kʼayewal chqij? b) ¿Achkë nuʼij Salmo 9:10 chë majun bʼëy xtuʼän ta Jehová? (Tatzʼetaʼ chqä ri nota).

¹⁴ Ojer qa, Jehová kʼo mul xerchajij ri nkiyaʼ rqʼij ryä rchë majun ta jun xbʼanatäj kikʼë, ye kʼa ma ronojel ta mul xuʼän riʼ. Le Biblia nuʼij chë jontir röj chaq kʼateʼ kʼo kʼayewal yeqïl (Ecl. 9:11). Chqä, achiʼel xbʼanatäj ojer chqä bʼanatajnäq pa qaqʼij komä, Jehová kʼo mul ryaʼon qʼij chë rsamajelaʼ nyaʼöx kʼayewal pa kiwiʼ o yekamsäx. ¿Achkë rma? Rchë nukʼüt chë Satanás xa jun ajtzʼuküy tzij (Job 2:4-6; Mat. 23:34). Jehová ma ronojel ta mul xtresaj jun kʼayewal chqij, ye kʼa ütz nqayaʼ chwäch qan chë majun bʼëy xkeryaʼ ta qa ri nkajoʼ ryä (Sal. 9:10).d

JEHOVÁ NUKʼUQBʼAʼ QAKʼUʼX

15. ¿Achkë rbʼanik nukʼuqbʼaʼ qakʼuʼx Jehová taq nqchʼö rkʼë, taq nqaskʼij rwäch Rchʼaʼäl chqä taq nqjeʼ kikʼë qachʼalal? (2 Corintios 1:3, 4).

¹⁵ (Taskʼij 2 Corintios 1:3, 4). Jontir röj jantäq nqbʼison, kʼo ntiʼon chqë o nchʼpü qakʼuʼx (yojmayon). Rkʼë jbʼaʼ komä najin nqaqʼaxaj jun kʼayewal ri nuʼän chqë chë nchʼpü qakʼuʼx o nqanaʼ chë qayonïl yoj kʼo. Tapeʼ rkʼë jbʼaʼ nqanaʼ chë majun ta jun nqʼax chwäch achkë najin nqaqʼaxaj, Jehová kan nqʼax chwäch achkë nqanaʼ. Y ma xa xuʼ ta nqʼax chwäch, ryä chqä «nukʼuqbʼaʼ qakʼuʼx taq nqqʼax chwäch xa bʼa achkë kʼayewal». ¿Achkë rbʼanik nuʼän riʼ? Nuʼän riʼ taq nqchʼö rkʼë ryä, taq nqaskʼij rwäch le Biblia y taq nqjeʼ kikʼë qachʼalal. Taq röj nqchʼö rkʼë Jehová, ryä nuʼän chë nbʼanatäj qkʼë «ri majun ta jun winäq nqʼax chwäch achkë rbʼanik nbʼanatäj», rma ryä nuʼän chqë chë ma nchʼpü ta chik qakʼuʼx (Filip. 4:6, 7). Taq nqaskʼij rwäch Rchʼaʼäl, nqʼax chqawäch chë kowan nqrajoʼ, nqatamaj chkij ri naʼoj nuyaʼ ryä chqë y kan jaʼäl nqanaʼ nqatamaj ri rtzjun chqë. Y, taq nqjeʼ kikʼë qachʼalal pa qamoloj, ryeʼ nkikʼüt chqawäch chë yojkajoʼ y nkikʼuqbʼaʼ qakʼuʼx rkʼë le Biblia.

16. ¿Achkë natamaj qa rït chrij ri xkiqʼaxaj Nathan chqä ya Priscilla?

¹⁶ Rchë nqatzʼët achkë rbʼanik nukʼuqbʼaʼ qakʼuʼx Jehová rkʼë Rchʼaʼäl, tqatzʼetaʼ ri xbʼanatäj rkʼë Nathan chqä ya Priscilla, ri ye kʼo Estados Unidos. Jojun jnaʼ qa, ryeʼ xebʼä jukʼan chik tinamït rma xkajoʼ xetoʼon rchë ntzjöx más le Biblia chriʼ. Nathan nuʼij: «Xqakʼuqbʼaʼ qakʼuʼx chë Jehová xtqrtoʼ pä». Ye kʼa taq xeʼapon chpan ri kʼakʼakʼ kicongregación, xkïl kiyabʼil chqä xkʼis kirajil. Ryeʼ ma kiyoʼen ta wä chë ya riʼ xtbʼanatäj kikʼë. Pa rkʼisbʼäl, xkʼatzin xetzolin pa kitinamit. Ye kʼa, kʼa xkïl na kʼayewal rma päq. Nathan nuʼij: «Rïn xinquʼ achkë rma Dios ma xqrtoʼ ta pä achiʼel wä qayoʼen röj. Y kan xinquʼ chqä chë rkʼë jbʼaʼ kʼo jun ma ütz ta xinbʼän». Ye kʼa taq xqʼax ri tiempo, ryeʼ xqʼalajin chkiwäch chë Dios ma xeryaʼ ta qa. Nathan nuʼij chik: «Taq najin wä yeqaqʼaxaj ri kʼayewal riʼ, ri xqaskʼij rwäch le Biblia xuʼän chë xqanaʼ chë achiʼel ta jun qamigo najin nukʼuqbʼaʼ qakʼuʼx chqä najin nuyaʼ qanaʼoj. Xqʼax chqawäch chë nkʼatzin ma kan ta kowan nqaquʼ rij ri kʼayewal najin nqaqʼaxaj, pa rkʼexel riʼ, nkʼatzin nqatzʼët achkë rbʼanik najin nqrtoʼ pä Jehová rchë nqaköchʼ ri kʼayewal riʼ. Ya riʼ yojurtoʼon rchë nqayaʼ más chwäch qan yeqaköchʼ ri kʼayewal ye petenäq chqij».

17. ¿Achkë rbʼanik xkʼuqbʼäx rkʼuʼx ri qachʼalal Helga? (Keʼatzʼetaʼ chqä ri achbʼäl).

¹⁷ Achiʼel xqatzʼët qa, ri qachʼalal kan kowan nkikʼuqbʼaʼ qakʼuʼx. Tqatzʼetaʼ ri xbʼanatäj rkʼë ya Helga, ri kʼo Hungría. Ryä kan pa jnaʼ xerqʼaxaj kʼayewal ri xkiʼän che rä chë kowan xbʼison chqä xnaʼ chë majun ta rqʼij. Ye kʼa komä, taq nnatäj che rä jontir ri xqʼaxaj pa rkʼaslemal, nqʼax chwäch chë Jehová xksaj ri congregación rchë xkʼuqbʼaʼ rkʼuʼx. Ya Helga nuʼij: «Jehová ronojel mul xirtoʼ taq xtzʼët chë rïn majun ta wä chik wchqʼaʼ rchë nbʼän jontir ri nkʼatzin nbʼän, achiʼel taq nkʼatzin yibʼä pa samaj, taq nkʼatzin nchajij wal ri yawaʼ o taq nkʼatzin yenköchʼ nkʼaj chik kʼayewal wlon. Chpan ri 30 jnaʼ ye qʼaxnäq pä, yikowin nbʼij chë Jehová ronojel mul rkʼuqbʼan nkʼuʼx. Majun ta jun qʼij ri ma ta ryaʼon ntoʼik. Kʼïy mul, ryä nukʼuqbʼaʼ nkʼuʼx kikʼë ri jaʼäl taq tzij nkiʼij qachʼalal chwä. ¡Kan kʼïy mul xkitäq pä nmensaje, jun ntarjeta o xkikʼuqbʼaʼ nkʼuʼx taq más xkʼatzin chwä!».

18. ¿Achkë ütz nqaʼän rchë nqakʼuqbʼaʼ kikʼuʼx nkʼaj chik?

¹⁸ Röj qlon jun nüm utzil rma nqkowin nqakʼän qanaʼoj chrij Dios y nqakʼuqbʼaʼ kikʼuʼx nkʼaj chik. Ye kʼa, ¿achkë rbʼanik nqaʼän riʼ? Nqaʼän riʼ taq nqakʼoxaj ri nkiʼij chqë, taq nqakʼuqbʼaʼ kikʼuʼx rkʼë ri nqaʼij chkë y taq nqayaʼ kitoʼik (Prov. 3:27). Y nqaʼän riʼ ma xa xuʼ ta kikʼë qachʼalal, ya riʼ chqä nqaʼän kikʼë jontir winäq ri najin nkitäj poqän, yajün kikʼë ri ma nkiyaʼ ta rqʼij Jehová. We ryeʼ najin nkiqʼaxaj jun nüm kʼayewal, kilon jun yabʼil o xkäm jun kichʼalal, röj yeqabʼetzʼetaʼ, yeqakʼoxaj y nqakʼuqbʼaʼ kikʼuʼx rkʼë le Biblia. Taq röj nqakʼän qanaʼoj chrij «ri Dios ri nkʼuqbʼan qakʼuʼx», ma xa xuʼ ta yeqatoʼ qachʼalal rchë nkiköchʼ ri kʼayewal najin nkiqʼaxaj, xa yeqatoʼ chqä ri winäq ri ma nkiyaʼ ta rqʼij Jehová rchë nkitamaj rwäch ryä (Mat. 5:16).

JEHOVÁ RONOJEL MUL XTJEʼ QKʼË

19. ¿Achkë nuʼän Jehová qkʼë röj, y achkë rbʼanik nqakʼän qanaʼoj chrij?

¹⁹ Jehová kan nutzʼët pä achkë nqaqʼaxaj jontir röj ri nqayaʼ rqʼij ryä, y majun bʼëy nqryaʼ ta qa taq yeqaqʼaxaj nmaʼq taq kʼayewal. Ryä kowan nqrajoʼ chqä nqrchajij kan achiʼel nuʼän jun ütz tataʼaj rkʼë rkʼajol. Ri Qatat kʼo chkaj nukʼwaj qabʼey, nuyaʼ ri nkʼatzin chqë, nqrchajij chqä nukʼuqbʼaʼ qakʼuʼx. Y röj chqä nqkowin nqakʼän qanaʼoj chrij ryä taq yeqatoʼ chqä nqakʼuqbʼaʼ kikʼuʼx ri najin nkiqʼaxaj kʼayewal. Xa bʼa achkë na kʼayewal najin nqaqʼaxaj, röj ütz nqayaʼ chwäch qan chë Jehová ronojel mul xtjeʼ qkʼë, rma ryä rbʼin ya reʼ chqë: «Ma taxiʼij ta awiʼ, rma rïn yïn kʼo awkʼë» (Is. 41:10). ¡Kan nukʼuqbʼaʼ qakʼuʼx nqatamaj chë Jehová kʼo qkʼë y ma qayonïl ta yoj kʼo!