Tabʼanaʼ ri nqä chwäch Jehová

1. ¿Achkë nkʼatzin nqaʼän jontir röj, y achkë rma kʼo mul kan kwest nuʼän ya riʼ chqawäch?

JONTIR röj ronojel qʼij kan kʼo achkë nqachaʼ nqaʼän. Jojun chkë riʼ ma kwest ta nuʼän chqawäch nqachaʼ, achiʼel taq nqatzʼët achkë xtqatäj nmaqʼaʼ o achkë hora xtqwär. Ye kʼa jojun chik kan kwest nuʼän chqawäch nqachaʼ achkë xtqaʼän, achiʼel taq nqatzʼët achkë nkʼatzin nqaʼän rchë ma kan ta nqyawäj, rchë nqaknaj qiʼ (nqaqʼomaj qiʼ), rchë jnan nuʼän qawäch rkʼë qafamilia o rchë nqkowin nqayaʼ rqʼij Dios. Nqajoʼ chë ri nqachaʼ nqaʼän kʼo ütz nukʼäm pä pa qawiʼ röj chqä pa rwiʼ qafamilia, ye kʼa ri más nqajoʼ ya riʼ chë Jehová kan ütz nutzʼët ri nqachaʼ nqaʼän (Rom. 12:1, 2).

2. ¿Achkë xkatoʼö rït rchë ronojel mul yë ri ütz xtachaʼ xtaʼän?

² Chpan re tjonïk reʼ xtqatzʼët oxiʼ achkë xkatoʼö rït rchë ronojel mul yë ri ütz xtachaʼ xtaʼän: 1) natamaj jontir chrij ri nawajoʼ naʼän, 2) natzʼët na achkë nuquʼ Jehová chrij riʼ y 3) natzʼët na achkë ütz y achkë ma ütz ta xtawïl rkʼë ri xtachaʼ xtaʼän. Chqä xtqatzʼët achkë xtqtoʼö rchë xtqaquʼ na rij ri nqajoʼ nqaʼän (Prov. 2:11).

TATAMAJ JONTIR CHRIJ RI NAWAJOʼ NAʼÄN

3. Tayaʼ jun ejemplo rchë nakʼüt chë, taq kʼo jun nqajoʼ nqaʼän, naʼäy nkʼatzin nqatamaj na jontir chrij riʼ.

³ Taq kʼo jun nawajoʼ naʼän, ri nkʼatzin naʼän naʼäy ya riʼ natamaj jontir chrij riʼ, rchë ke riʼ kan yë ri ütz xtachaʼ. ¿Achkë rma nkʼatzin naʼän riʼ? Tqabʼanaʼ che rä chë jun winäq nbʼä rkʼë jun doctor rma kʼo jun ryabʼil. ¿Xttamaj komä ri doctor riʼ achkë aqʼon xtyaʼ che rä si ma rtaman ta achkë ryabʼil ri winäq riʼ o ma xkʼutuj ta naʼäy che rä achkë ntiʼon che rä? Manä, ryä ma xttzʼët ta achkë aqʼon xtyaʼ che rä. Ke riʼ chqä rït. Kan yë ri ütz xtachaʼ xtaʼän si naʼäy natamaj na jontir chrij ri nawajoʼ naʼän. ¿Achkë rbʼanik naʼän riʼ?

4. Rkʼë ri nuʼij Proverbios 18:13, ¿achkë ütz naʼän rchë natamaj jontir chrij ri nawajoʼ naʼän? (Keʼatzʼetaʼ chqä ri achbʼäl).

⁴ Jun ri xkatoʼö rchë xtatamaj jontir chrij ri nawajoʼ naʼän, ya riʼ naʼän preguntas. Tqabʼanaʼ che rä chë yatkiʼän invitar chpan jun reunión social. ¿Ütz komä yabʼä? Si ma ataman ta más rwäch ri qachʼalal ri xerbʼanö invitar jontir o ma ataman ta achkë nrajoʼ nuʼän, ütz nakʼutuj ya reʼ che rä: «¿Akuchï y ajän xtimöl iwiʼ? ¿Jaruʼ xkeʼapon? ¿Achkë xttzʼetö jontir ri xkebʼan? ¿Achkë xkeʼapon? ¿Achkë xkebʼan? ¿Xtyaʼöx yaʼ chkë ri xkeʼapon?». Si xtatamaj jontir riʼ, ya riʼ xkatoʼö rchë yë ri ütz xtachaʼ xtaʼän (taskʼij Proverbios 18:13).

5. ¿Achkë kʼo chë naʼän taq xatamaj yän jontir ri nkʼatzin natamaj?

⁵ Taq xatamaj yän jontir ri nkʼatzin natamaj, komä kʼo chik nkʼaj nkʼatzin naquʼ rij. Tqabʼanaʼ che rä chë natamaj chë akuchï xaskʼïx wä, xkeʼapon winäq ri ma nkismajij ta ri nuʼij le Biblia o xtyaʼöx yaʼ chkë ri xkeʼapon, ye kʼa majun ta jun xttzʼetö chë ma xtqʼax ta rwiʼ yaʼ xtkitäj. ¿Achkë xtaʼän? ¿Naʼij rït chë ri nmaqʼij xa xtbʼä pa nüm chqä chë xa xtqʼax rwiʼ ri xkebʼan chpan? (1 Ped. 4:3). ¿O achkë xtaʼän we natzʼët chë ma xkakowin ta xkabʼä pa qamoloj o xkatel chutzjoxik le Biblia we xkabʼä chpan ri nmaqʼij riʼ? Si natzʼët achkë rkʼë jbʼaʼ xtkʼäm pä pan awiʼ ri xtachaʼ xtaʼän, ya riʼ xkaturtoʼ rchë yë ri ütz xtachaʼ. Achiʼel xqaʼij qa, ya riʼ nkʼatzin naʼän naʼäy. Ye kʼa kʼo chik jun nkʼatzin naʼän. Rït ya xatamaj yän jontir chrij ri nawajoʼ naʼän, ye kʼa ¿achkë nuʼij Jehová? (Prov. 2:6).

TATZʼETAʼ NA ACHKË NUQUʼ JEHOVÁ

6. Rkʼë ri nuʼij Santiago 1:5, ¿achkë rma nkʼatzin nqakʼutuj qatoʼik che rä Jehová?

⁶ Taʼij che rä Jehová chë katurtoʼ pä rchë yachʼobʼon achiʼel nchʼobʼon ryä. Jehová nuʼij chë nuyaʼ kinaʼoj «xa bʼa achkë winäq chqä taq nuʼän riʼ, ma nukraj ta chë apaläj» (taskʼij Santiago 1:5). Ri qanaʼoj nuyaʼ Dios nqrtoʼ rchë nqatzʼët we ri xtqachaʼ xtqaʼän xtqä chwäch ryä o manä.

7. ¿Achkë ütz naʼän rchë natamaj achkë nuquʼ Jehová? Tayaʼ jun ejemplo.

⁷ Taq xakʼutuj yän atoʼik che rä Jehová, tatzʼetaʼ achkë rbʼanik nuyaʼ pä chawä ri xakʼutuj che rä. Tqaquʼ rij ya reʼ. Tqabʼanaʼ che rä chë yït kʼo chpan jun chik tinamït y xasach. Rkʼë jbʼaʼ xtakʼutuj atoʼik che rä jun winäq ri kʼo chpan ri tinamït riʼ. Ye kʼa, ¿tapeʼ chë xtayoʼej na achkë xtuʼij chawä? Rït kan xtakʼoxaj jontir ri xtuʼij ri winäq riʼ chawä. Ke riʼ chqä tabʼanaʼ taq yachʼö rkʼë Jehová. Taq xakʼutuj yän anaʼoj che rä, tatjaʼ aqʼij rchë «nakʼoxaj» ri xtuʼij ryä chawä. Jun rbʼanik naʼän riʼ, ya riʼ taq natzʼët achkë naʼoj chpan le Biblia kikʼwan kiʼ rkʼë ri nawajoʼ naʼän. Qtzjon chrij jmul chrij ri invitación xyaʼöx chawä rchë yabʼä pa jun reunión social. Taq xtatzʼët we xkabʼä o manä, ütz natzʼët achkë nuʼij le Biblia chkij ri nmaqʼij ri kan nqʼax rwiʼ yebʼan chpan, chkij ri itzel taq amigos o chrij rbʼanik nayaʼ naʼäy Rqʼatbʼäl Tzij Dios pan akʼaslemal chwäch ri nawajoʼ rït (Mat. 6:33; Rom. 13:13; 1 Cor. 15:33).

8. ¿Achkë ütz naʼän we nkʼatzin atoʼik rchë nawïl ri naʼoj najin nakanuj? (Tatzʼetaʼ chqä ri achbʼäl).

⁸ Ye kʼa, rkʼë jbʼaʼ kʼo mul xtkʼatzin atoʼik rchë xtawïl ri naʼoj ri najin nakanuj. Jun qachʼalal achï o jun qachʼalal ixöq ri kan kʼïy chik rqʼaxan pä pa rkʼaslemal, xtkowin xtyaʼ jun anaʼoj o xtuʼij chawä achkë ütz naʼän. Ye kʼa kan ütz chqä chë rït nakanuj más anaʼoj chpan qapublicaciones, achiʼel chpan ri Guía de estudio para los testigos de Jehová chqä chpan ri libro Textos bíblicos para la vida cristiana. Tnatäj chawä chë ri nawajoʼ rït ya riʼ chë Jehová kan ütz nutzʼët ri xtachaʼ xtaʼän.

9. ¿Achkë ütz nqaʼän rchë nqatamaj we Jehová kan ütz xttzʼët ri xtqachaʼ xtqaʼän? (Efesios 5:17).

⁹ ¿Kʼo komä jun rbʼanik nqatamaj we Jehová kan ütz xttzʼët ri xtqachaʼ xtqaʼän? Jaʼ, kʼo. Naʼäy nkʼatzin nqatamaj rwäch. Proverbios 9:10 nuʼij chë «rtamabʼal ri Nimaläj Rqʼij nuʼän chë nqʼax pan ajolon xa bʼa achkë naʼoj». Reʼ ntel chë tzij chë, rchë nqʼax chqawäch achkë rnaʼoj Jehová, nkʼatzin nqatamaj achkë jaʼäl taq naʼoj ye kʼo rkʼë ryä, achkë rchʼobʼon nuʼän, achkë nqä chwäch y achkë kan itzel nutzʼët. Taquʼ rij ya reʼ: «Rkʼë ri ntaman chrij Jehová, ¿achkë chkë ri xtinchaʼ xtinbʼän xtqä chwäch ryä?» (taskʼij Efesios 5:17).

10. ¿Achkë rma kʼo más rqʼij chqawäch röj ri naʼoj ye kʼo chpan le Biblia chwäch kicostumbres qafamilia o ri winäq pa qatinamit?

¹⁰ Rchë nqaʼän ri nqä chwäch Jehová, kʼo mul xtkʼatzin xtqaʼän ri ma xtqä ta chkiwäch qafamilia chqä qamigos. Qchʼobʼon chrij reʼ. Rkʼë jbʼaʼ ye kʼo jojun teʼej tataʼaj nkitäj kiqʼij chrij kalkʼwal rchë nkʼleʼ rkʼë jun qachʼalal achï ri kʼo rrajil tapeʼ ma jnan ta rbʼanon rwäch rkʼë Jehová. Kantzij na wä chë ryeʼ ma nkajoʼ ta chë kalkʼwal nutäj poqän. Ye kʼa ¿achkë xttoʼö ryä rchë más jnan xtuʼän rwäch rkʼë Dios? ¿Achkë nuquʼ Jehová chrij riʼ? Mateo 6:33 nukʼüt chqawäch achkë nuquʼ Jehová, rma chriʼ nuʼij chë jontir ri cristianos nkʼatzin nkikanuj «naʼäy ri Rqʼatbʼäl Tzij Dios». Tapeʼ nqanmaj kitzij qateʼ qatat chqä ma nqaqasaj ta kiqʼij ri winäq pa qatinamit, ri kʼo más rqʼij chqawäch röj ya riʼ nqaʼän chë Jehová kiʼ rkʼuʼx nuʼän.

TATZʼETAʼ NA ACHKË ÜTZ Y ACHKË MA ÜTZ TA XTAWÏL RKʼË RI XTACHAʼ XTAʼÄN

11. Rkʼë ri nuʼij Filipenses 1:9, 10, ¿achkë xtqtoʼö rchë yë ri ütz xtqachaʼ xtqaʼän?

¹¹ Taq xatzʼët yän achkë textos kikʼwan kiʼ rkʼë ri nawajoʼ naʼän, komä nkʼatzin natzʼët achkë xtaʼän (taskʼij Filipenses 1:9, 10). Jun ri xkatoʼö ya riʼ natzʼët achkë ütz y achkë ma ütz ta xtawïl rkʼë ri xtachaʼ xtaʼän. Kʼo mul ma kwest ta xtuʼän chawäch xtachaʼ achkë nawajoʼ naʼän, ye kʼa jojun chik mul rkʼë jbʼaʼ ma kan ta xtqʼalajin chawäch achkë riʼ ri más ütz. Rma riʼ, taq rït natzʼët na achkë ütz y achkë ma ütz ta xtawïl rkʼë ri xtachaʼ xtaʼän, kan yë ri ütz xtachaʼ yajün taq kwest xtuʼän chawäch.

12, 13. We rït naquʼ na naʼäy ri nawajoʼ naʼän, ¿achkë rbʼanik yaturtoʼ ya riʼ rchë kan yë ri ütz xtachaʼ xtaʼän taq xtakʼän jun samaj?

¹² Taquʼ rij ya reʼ. Tqabʼanaʼ che rä chë najin nakanuj asamaj rchë yakowin natzüq afamilia y ntzuj kaʼiʼ samaj chawä. Rït rkʼë jbʼaʼ naquʼ kij ri samaj riʼ, naquʼ rij achkë hora xkatok chqä xkatel, o jaruʼ bʼey xtkʼatzin xtaʼän. Chpan ri kaʼiʼ samaj riʼ majun ta nbʼan ri xa nuqʼäj jun pixaʼ chpan le Biblia. Rkʼë jbʼaʼ xtawajoʼ xtakʼän jun chkë ri samaj riʼ rma nqä chawäch ri samaj o rma kan kʼïy ntoj chawä. Ye kʼa, kʼo chik nkʼaj nkʼatzin naquʼ loman kʼa majanä nachaʼ achkë samaj xtakʼän.

¹³ Kachʼobʼon chrij ya reʼ. ¿Kʼo komä jun chkë ri samaj riʼ ma xtyaʼ ta qʼij chawä yabʼä chpan jojun qamoloj? ¿Xtresaj atiempo rchë xkajeʼ rkʼë afamilia o rchë xkeʼatoʼ rchë nkikʼuqbʼaʼ más kikʼuʼx chrij Jehová? We naquʼ rij riʼ, ma yë ta ri päq xtachʼäk xtayaʼ más rqʼij, xa yë ri achkë kʼo más kiqʼij, achiʼel ryaʼik rqʼij Jehová chqä nayaʼ ri nkʼatzin che rä afamilia. Taq xtqʼax ya riʼ chawäch, kan yë ri nqä chwäch Jehová xtachaʼ xtaʼän.

14. ¿Achkë rma nqaʼij chë taq nqjowan chqä nqaquʼ na ri nqajoʼ nqaʼän nqrtoʼ rchë ma yeqatzäq ta ri nkʼaj chik?

¹⁴ Ri nqaquʼ na ri nqajoʼ nqaʼän xtqrtoʼ rchë xtqaquʼ achkë xtkʼäm pä pa kiwiʼ nkʼaj chik ri nqajoʼ nqaʼän, rchë ke riʼ ma xkeqatzäq ta ryeʼ (Filip. 1:10). Kan kowan rqʼij nqaʼän ya reʼ taq nqatzʼët achkë tzyäq xtqaksaj o achkë rbʼanik xtqawäq qiʼ. Qchʼobʼon chrij reʼ. Rkʼë jbʼaʼ röj kʼo jun tzyäq ri nqä chqawäch nqaksaj. Ye kʼa ¿achkë xtqaʼän si jun qachʼalal o jun winäq ri ma Testigo ta ma ütz ta xtnaʼ taq xttzʼët chë qaksan ri tzyäq riʼ? Ri nqaquʼ na ri nqajoʼ nqaʼän xtqrtoʼ rchë xtqaquʼ kij ryeʼ. Y, rma yeqajoʼ, xtqakanuj rbʼanik rchë ma xkeqatzäq ta chqä rchë kan pa rbʼeyal xtqawäq qiʼ (1 Cor. 10:23, 24, 32; 1 Tim. 2:9, 10). We xtqaʼän riʼ, xtqakʼüt chë yeqajoʼ ri nkʼaj chik chqä chë ma nqaqasaj ta kiqʼij.

15. ¿Achkë nkʼatzin naʼän naʼäy taq kʼo jun nawajoʼ naʼän ri kan kʼo rqʼij?

¹⁵ We kʼo jun nawajoʼ naʼän ri kan kʼo rqʼij, taquʼ rij jontir ri xtkʼatzin xtaʼän. Jesús xuʼij chë ya riʼ kʼo chë nqaʼän (Luc. 14:28). Rma riʼ, taquʼ jaruʼ tiempo y jaruʼ päq xtkʼatzin chawä chqä achkë xtkʼatzin xtaʼän. Kʼo jojun mul, rkʼë jbʼaʼ xtkʼatzin xkatzjon rkʼë afamilia rchë xtatzʼët achkë nkʼatzin nkiʼän chkijujnal rchë yatkitoʼ rkʼë ri achʼobʼon naʼän. ¿Achkë rma ütz naʼän riʼ? Rma rkʼë jbʼaʼ ya riʼ xkaturtoʼ rchë xtatzʼët we kʼo jojun nkʼatzin najäl o kʼo chik jun ri más ütz naʼän. Chqä, we nakʼutuj che rä afamilia achkë nkiquʼ chrij ri nawajoʼ naʼän y nakʼoxaj ri nkiʼij chawä, ryeʼ más xtkajoʼ xketoʼon rchë ütz ntel ri chʼobʼoj riʼ (Prov. 15:22).

KAN ÜTZ TACHAʼ RI NAWAJOʼ NAʼÄN

16. ¿Achkë nkʼatzin naʼän rchë ütz ntel chawäch ri achʼobʼon naʼän? (Tatzʼetaʼ chqä ri recuadro «Ri xkatoʼö rchë ronojel mul yë ri ütz xtachaʼ xtaʼän»).

¹⁶ We xaʼän yän jontir ri xqatzjoj qa, komä ya ataman chik achkë xtaʼän. Ataman chik jontir chrij ri nawajoʼ naʼän chqä atzʼeton chik achkë naʼoj chpan le Biblia xkatkitoʼ rchë Jehová kan ütz xttzʼët ri xtachaʼ xtaʼän. Komä ütz naʼij che rä Jehová chë katurtoʼ pä rchë ütz ntel achʼobʼoj.

17. ¿Achkë nqtoʼö rchë ronojel mul yë ri ütz nqachaʼ nqaʼän?

¹⁷ Rkʼë jbʼaʼ rbʼanon qa kʼo jojun xaʼän ri ütz xel chawäch. Tapeʼ ke riʼ, ma tamestaj ta chë ma yë ta anaʼoj rït o ri aqʼaxan pä pan akʼaslemal nbʼanö chë yë ri ütz nachaʼ naʼän, xa yë ri naʼoj ri nuyaʼ Jehová chawä. Xa xuʼ ryä nkowin nkʼutü chawäch achkë nkʼatzin naʼän, yaturtoʼ rchë nqʼax xa bʼa achkë naʼoj chawäch chqä rchë natzʼët achkë riʼ ri ütz chqä ri ma ütz ta. Jontir ya riʼ nuʼän chë njeʼ anaʼoj (Prov. 2:1-5). Kantzij na wä chë Jehová kan xkaturtoʼ pä rchë xtachaʼ xtaʼän ri nqä chwäch ryä (Sal. 23:2, 3).