Kan kʼo utzil nqïl taq jnan nuʼän qawäch kikʼë qachʼalal

1, 2. ¿Achkë jun chkë ri kʼo más rqʼij chwäch Jehová, y achkë nrajoʼ ryä chë röj nqaʼän?

JUN chkë ri kʼo más rqʼij chwäch Jehová, ya riʼ nutzʼët achkë qanaʼoj nqaʼän kikʼë nkʼaj chik. Jesús xuʼij chë kʼo chë yeqajoʼ ri winäq achiʼel nqajoʼ qa qiʼ röj (Mat. 22:37-39). Reʼ ntel chë tzij chë nkʼatzin chqä ütz qanaʼoj nqaʼän kikʼë ri winäq ri ma nkiyaʼ ta rqʼij Jehová. We xtqaʼän riʼ, xtqakʼän qanaʼoj chrij Qatat kʼo chkaj, «rma ryä nuʼän chë ri qʼij ntel pä pa kiwiʼ ri itzel chqä ri ütz kinaʼoj; y nuʼän chë ri jöbʼ nqä pä pa kiwiʼ ri jïk chqä ri ma jïk ta kikʼaslemal» (Mat. 5:45).

² Tapeʼ Jehová yerajoʼ jontir winäq, ryä kan más na chik yerajoʼ ri nkinmaj rtzij (Juan 14:21). Ryä nrajoʼ chë röj nqakʼän qanaʼoj chrij, rma riʼ nuʼij chqë chë tqakʼutuʼ chë kowan yeqajoʼ qachʼalal (1 Ped. 4:8; Rom. 12:10). Jehová nrajoʼ chë röj nqajowalaʼ qiʼ chqawäch kan achiʼel nqajoʼ jun qachʼalal pa qachoch o jun ütz qamigo.

3. ¿Achkë nkʼatzin ma nqamestaj ta chrij ri nqjowan?

³ Ri nqjowan achiʼel jun kotzʼiʼj ri nkʼatzin nqayiʼaj chqä nqaʼän kwent rchë nkʼïy. Ri apóstol Pablo xuʼij reʼ chkë ri cristianos: «Ronojel mul tiwajowalaʼ iwiʼ chiwäch kan achiʼel nkajoʼ kiʼ kaʼiʼ ri kan kichʼalal kiʼ» (Heb. 13:1). Jehová nrajoʼ chë röj yeqajoʼ más ri nkʼaj chik. Chpan re tjonïk reʼ xtqatzʼët achkë rma nkʼatzin más jnan nuʼän qawäch kikʼë qachʼalal y achkë rbʼanik nqaʼän riʼ chqä ma nqayaʼ ta qa rbʼanik.

¿ACHKË RMA NKʼATZIN MÁS JNAN NUʼÄN QAWÄCH KIKʼË QACHʼALAL?

4. ¿Achkë xtqtoʼö rchë ronojel mul xtqaloqʼoqʼej chë jnan rbʼanon qawäch achiʼel nuʼij Salmo 133:1? (Keʼatzʼetaʼ chqä ri achbʼäl).

⁴ (Taskʼij Salmo 133:1). Achiʼel ri salmista, röj chqä nqaʼij chë «kan janina ütz y kan jaʼäl» nq·ok kamigos ri nkajoʼ Jehová. Ye kʼa, kʼo mul rkʼë jbʼaʼ ma kan ta achkë chik nqanaʼ taq nqatzʼët chë jnan rbʼanon qawäch chpan rtinamit Jehová. Rkʼë jbʼaʼ xa xtbʼanatäj qkʼë achiʼel nbʼanatäj rkʼë jun winäq ri ronojel qʼij nutzʼët jun nüm chqä jaʼäl cheʼ, ye kʼa taq nqʼax ri tiempo xa nkʼuluj che rä nutzʼët y ma kan ta achkë chik nunaʼ taq nutzʼët chik jmul. Rma riʼ, rma röj chaq taqïl yeqatzʼët qachʼalal, rkʼë jbʼaʼ kan kʼïy mul pa jun semana, ¿achkë xtqtoʼö rchë kan xkeqaloqʼoqʼej na achiʼel xeqaloqʼoqʼej taq xqatamaj kiwäch? Ri xtqtoʼö ya riʼ nqajäm qawäch rchë nqaquʼ achkë rma kʼo kiqʼij chqawäch röj y chwäch ri congregación.

5. ¿Achkë rkʼë jbʼaʼ xtkiʼän nkʼaj chik taq nkitzʼët chë röj ri Testigos kowan nqajoʼ qiʼ?

⁵ Jojun winäq ri yebʼä naʼäy mul pa qamoloj kan ntel kikʼuʼx taq nkitzʼët chë röj kowan nqajoʼ qiʼ, y nkiyaʼ chwäch kan chë ya reʼ rtinamit Dios. Jesús xuʼij ya reʼ chkë rtzeqelbʼëy: «Ke riʼ xtqʼalajin chkiwäch jontir chë rïx yïx ntzeqelbʼëy, we xtiwajowalaʼ iwiʼ chiwäch» (Juan 13:35). Tqatzʼetaʼ ri xqʼaxaj ya Catarina,a jun qʼopoj ri kʼo pa universidad chqä xchäp rtjonik chrij le Biblia. Ryä xbʼä chpan jun qamoloj rchë oxiʼ qʼij, y taq xkʼis ri naʼäy qʼij rchë qamoloj, ryä xuʼij ya reʼ che rä qachʼalal ixöq ri najin wä nyaʼö rtjonik: «Nteʼ ntat majun bʼëy yinkiqʼeten ta. ¡Ye kʼa ri naʼäy qʼij xijeʼ chpan awasamblea, 52 mul xinkiqʼetej! Re familia reʼ xirtoʼ rchë xinnaʼ chë Jehová yirajoʼ. Nwajoʼ yinok chpan re familia reʼ». Ya Catarina xtjoj na riʼ chrij le Biblia y xqasäx pa yaʼ pa 2024. Kantzij wä, taq ri winäq ri najin nkitjoj kiʼ qkʼë nkitzʼët jontir ri ütz yeqaʼän, achiʼel taq nqakʼüt chë nqajoʼ qiʼ, kʼïy mul ya riʼ nbʼanö chë ryeʼ nkajoʼ chqä nkiyaʼ rqʼij Jehová (Mat. 5:16).

6. ¿Achkë rma kan ütz chë röj más jnan nuʼän qawäch kikʼë qachʼalal?

⁶ Taq röj kan jnan rbʼanon qawäch kikʼë qachʼalal, ya riʼ nqrtoʼ rchë ma nqaʼän ta jun ri ma ütz ta. Tqatzʼetaʼ ri xuʼij Pablo chkë ri cristianos. Ryä xuʼij: «Ronojel qʼij tikʼuqbʼalaʼ ikʼuʼx, [...] rchë ke riʼ ri mak, ri kan yaturqʼöl, ma nuʼän ta chiwä chë nkowïr iwan» (Heb. 3:13). We röj nqanaʼ chë xa najin chik nq·el äl chpan ri ütz bʼey qakʼwan, Jehová nkowin nuksaj jun qachʼalal rchë nuyaʼ qatoʼik (Sal. 73:2, 17, 23). ¡Kan jaʼäl chë nqkowin nqïl ri toʼïk riʼ!

7. ¿Achkë rma nqaʼij chë taq röj nqjowan jnan nuʼän qawäch pa congregación? (Colosenses 3:13, 14).

⁷ Jontir röj ri yoj kʼo chpan rtinamit Jehová, nqatäj qaqʼij rchë nqakʼüt chë nqajoʼ qiʼ, y rma riʼ kan kʼïy utzil qlon (1 Juan 4:11). Tqaquʼ rij ya reʼ. Rma nqjowan, röj nqakochʼolaʼ qiʼ, y ya riʼ nuʼän chë jnan nuʼän qawäch (Efes. 4:2-6; taskʼij Colosenses 3:13, 14). Rma riʼ kan jaʼäl nqanaʼ nqjeʼ chpan qamoloj. Majun ta chik jun molaj winäq ri ke riʼ rbʼanik nkikʼwaj kiʼ.

TQAYAʼ KIQʼIJ NKʼAJ CHIK

8. ¿Achkë rbʼanik nqrtoʼ Jehová rchë jnan nuʼän qawäch chpan rtinamit?

⁸ Yoj kʼo chpan jun familia chwäch jontir Rwachʼlew ri kan jnan rbʼanon qawäch tapeʼ xa kʼo qa mak chqij; ya riʼ jun milagro rbʼanon Jehová pa qaqʼij komä (1 Cor. 12:25). Le Biblia nuʼij: «Kan yë Dios najin nkʼutü chiwäch achkë rbʼanik niwajowalaʼ iwiʼ» (1 Tes. 4:9). ¿Achkë rbʼanik nuʼän riʼ? Jehová nuksaj Rchʼaʼäl rchë nukʼüt chqawäch achkë nkʼatzin nqaʼän rchë más jnan nuʼän qawäch chpan rtinamit. Y röj nqayaʼ qʼij chë ryä nqrtjoj taq nqaskʼij ri nuʼij pä chqë chpan Rchʼaʼäl chqä nqatäj qaqʼij rchë nqasmajij pa qakʼaslemal (Heb. 4:12; Sant. 1:25). Kan ya riʼ nqatäj qaqʼij rchë nqaʼän röj ri testigos de Jehová.

9. ¿Achkë nukʼüt qa Romanos 12:9-13 chqawäch chrij ri nqayaʼ kiqʼij nkʼaj chik?

⁹ ¿Achkë rbʼanik nqrtoʼ Rchʼaʼäl Dios rchë más jnan nuʼän qawäch kikʼë qachʼalal? Tqatzʼetaʼ ri xuʼij Pablo chpan Romanos 12:9-13 (taskʼij). ¿Achkë ntel chë tzij ri tzij «Titjaʼ iqʼij rchë rïx naʼäy yixyaʼö kiqʼij nkʼaj chik»? Ntel chë tzij chë nkʼatzin nqakanuj rbʼanik rchë nqakʼüt chkiwäch nkʼaj chik chë kowan yeqajoʼ, achiʼel taq nqaküy kimak, yeqaskʼij chqachoch chqä nqayaʼ chkë ri kʼo qkʼë (Efes. 4:32). Ma nkʼatzin ta nqayoʼej chë ri nkʼaj chik yebʼanö ya riʼ qkʼë, röj naʼäy nkʼatzin nqbʼanö riʼ, y ke riʼ xtqatzʼët chë kan nbʼanatäj wä ri xuʼij qa Jesús. Ryä xuʼij: «Más kiʼ akʼuʼx nanaʼ taq yaspan chwäch ri nakʼül jun spanïk» (Hech. 20:35).

10. Taq nqayaʼ kiqʼij nkʼaj chik, ¿achkë rbʼanik nqakʼüt chë nqä chqawäch nqsamäj? (Tatzʼetaʼ chqä ri achbʼäl).

¹⁰ Tqatzʼetaʼ jun naʼoj ri xuʼij ri apóstol Pablo. Taq xuʼij yän chë röj naʼäy nkʼatzin nqyaʼö kiqʼij nkʼaj chik, ryä xuʼij chik ya reʼ: «Kixsamäj y ma kixqʼoran ta». Jun ajsamajel winäq kan nuʼij riʼ ran nsamäj, y taq nyaʼöx jun rsamaj kan nuyaʼ ran chrij ri samaj riʼ. Proverbios 3:27, 28 nuʼij ya reʼ chqë: «Ma taqʼät ta awiʼ rchë naʼän utzil chkë ri nkʼatzin kitoʼik taq kʼo pan aqʼaʼ rchë yeʼatoʼ». Rma riʼ, we nqatzʼët chë jun qachʼalal nkʼatzin rtoʼik, tqabʼanaʼ jontir ri kʼo pa qaqʼaʼ rchë nqatoʼ. Ma tqaʼij ta «kʼa xtintoʼ na», nixta tqaquʼ chë rkʼë jbʼaʼ kʼo chik jun qachʼalal xtyaʼö rtoʼik (1 Juan 3:17, 18).

11. ¿Achkë xtqtoʼö rchë más jnan xtuʼän qawäch kikʼë qachʼalal?

¹¹ Jun chik rbʼanik nqakʼüt chë nqayaʼ kiqʼij nkʼaj chik, ya riʼ ma nqayoʼej ta chë nqʼax kʼïy tiempo rchë yeqaküy taq kʼo jun ma ütz ta nkiʼän chqë. Efesios 4:26 nuʼij: «Ma tiyaʼ ta qʼij chë kʼa kʼo na iyowal taq nqä qa Qʼij». ¿Achkë rma ma ütz ta nqaʼän riʼ? Rchë ma nqayaʼ ta qʼij «chë ri Diablo nuʼän ri nrajoʼ ryä» qkʼë, achiʼel nuʼij ri versículo 27. Jehová chaq taqïl nuʼij chqë chpan Rchʼaʼäl chë nkʼatzin nqaküy kimak nkʼaj chik. Colosenses 3:13 nuʼij: «Ronojel mul […] ma tikʼewaj ta tikuyulaʼ imak chiwäch». Taq nqaküy chqä nqamestaj kimak qachʼalal, ya riʼ jun rbʼanik ri nqkowin más jnan nuʼän qawäch kikʼë. Nqaʼij riʼ rma ke riʼ nqtoʼon rchë «ma njeʼ ta chʼaʼoj» chqawäch (Efes. 4:3). Reʼ ntel chë tzij chë, we ma xtqkyun ta, ma jnan ta xtuʼän qawäch kikʼë qachʼalal.

12. ¿Achkë rbʼanik nqrtoʼ Jehová rchë yeqaküy nkʼaj chik?

¹² Rkʼë jbʼaʼ kwest nuʼän chqawäch nqaküy rmak jun qachʼalal. Ye kʼa rkʼë rtoʼik ri loqʼoläj rchqʼaʼ Dios nqkowin nqaʼän riʼ. Taq xuʼij yän chqë chë nkʼatzin nqakʼüt chë yeqajoʼ nkʼaj chik chqä chë nkʼatzin nq·ok ajsamajel taq winäq, le Biblia nuʼij chik ya reʼ chqë: «Tiyaʼ qʼij chë ri loqʼoläj rchqʼaʼ Dios nuʼän chë kan rkʼë ronojel iwan nirayij niʼän rsamaj». Reʼ ntel chë tzij chë, rkʼë rtoʼik «ri loqʼoläj rchqʼaʼ Dios», jun cristiano nkowin kan rkʼë ronojel ran nurayij nuʼän ri ütz, achiʼel taq nukʼüt chë kowan yerajoʼ nkʼaj chik chqä taq ma nukʼewaj ta nuküy kimak (tatzʼetaʼ ri rkaʼn nota de estudio rchë Romanos 12:11). Rma riʼ röj kan nqakʼutuj qatoʼik che rä Jehová (Luc. 11:13).

«MA TIJÄCH TA IWIʼ»

13. ¿Achkë rkʼë jbʼaʼ xtbʼanö chë xtqajäch qiʼ pa congregación?

¹³ Chpan ri congregaciones ye kʼo «jontir kiwäch winäq» (1 Tim. 2:3, 4). Rma ma jnan ta qatinamit chqä ma jnan ta rbʼanik xqkʼiytisäx pä, kʼo mul ma jnan ta ri nqachaʼ nqaʼän, achiʼel taq nqatzʼët achkë rbʼanik nqawäq qiʼ, achkë aqʼon nqatäj y achoq chrij nqkʼastan wä. We ma xtqachajij ta qiʼ, rkʼë jbʼaʼ ya riʼ xtbʼanö chë xtqajäch qiʼ pa congregación (Rom. 14:4; 1 Cor. 1:10). Ye kʼa Dios rkʼutun chqawäch achkë rbʼanik nqajowalaʼ qiʼ, rma riʼ ma nqaʼij ta chë ri nqachaʼ nqaʼän röj más ütz chwäch ri nkichaʼ nkiʼän nkʼaj chik (Filip. 2:3).

14. ¿Achkë nkʼatzin nqatäj qaqʼij nqaʼän ronojel mul, y achkë rma?

¹⁴ Jun chik ri ütz nqaʼän rchë ma xtqajäch ta qiʼ pa congregación, ya riʼ nqatäj qaqʼij rchë nqakʼuqbʼaʼ kikʼuʼx nkʼaj chik (1 Tes. 5:11). Chpan ri qʼij ri ye qʼaxnäq pä, kan ye kʼïy winäq ri ye kanajnäq qa o ri yeʼelesan qa pa congregación ye tzolojnäq pä rkʼë Jehová, y röj kan kiʼ qakʼuʼx yeqakʼül chik jmul (2 Cor. 2:8). Jun qachʼalal ixöq ri 10 jnaʼ xkanaj qa, nuʼij ya reʼ taq xtzolin chik jmul pa jun Salón del Reino: «Jontir kan kiʼ kikʼuʼx xinkichʼaʼej» (Hech. 3:19). ¿Achkë xnaʼ ryä taq xtzʼët chë qachʼalal ke riʼ kinaʼoj xkiʼän rkʼë? Ryä nuʼij: «Xinnaʼ chë Jehová najin yirtoʼ rchë yitzolin chik jmul akuchï kan kiʼ nkʼuʼx yijeʼ». Taq röj nqatäj qaqʼij rchë nqakʼuqbʼaʼ kikʼuʼx nkʼaj chik, Jesús nkowin nqrksaj rchë achiʼel ta nqesaj jun al ejqaʼn chkij qachʼalal (Mat. 11:28, 29).

15. ¿Achkë nkʼaj chik rbʼanik nqkowin nqtoʼon rchë jnan nuʼän qawäch? (Tatzʼetaʼ chqä ri achbʼäl).

¹⁵ Rkʼë ri yeqaʼij, röj chqä nqkowin nqtoʼon rchë jnan nuʼän qawäch. Job 12:11 nuʼij: «¿Ma nukʼoxaj ta komä qaxkïn ri nbʼix kan achiʼel ri qaqʼ nunaʼ rkiʼil jun rkïl wäy?». Jun winäq ri yeruʼän rkïl wäy, naʼäy nunaʼ na we jaʼäl ntej ri rkïl wäy najin nuʼän, kʼa riʼ nujäch chkë nkʼaj chik. Ke riʼ chqä röj, naʼäy nkʼatzin nqanaʼ na ri yeqaʼij, rchë ke riʼ xtqatzʼët we xtqakʼuqbʼaʼ kikʼuʼx ri xkekʼoxan qchë o xtqkowin xkeqatoʼ (Sal. 141:3; Efes. 4:29).

16. ¿Ye achkë riʼ ri más nkʼatzin nkitäj kiqʼij rchë nkikʼuqbʼaʼ kikʼuʼx nkʼaj chik taq yetzjon?

¹⁶ Ri qachʼalal achiʼaʼ ri ye kʼlan chik chqä ri teʼej tataʼaj, ya riʼ ri más nkʼatzin nkitäj kiqʼij rchë nkikʼuqbʼaʼ kikʼuʼx nkʼaj chik taq yetzjon (Col. 3:19, 21; Tito 2:4). Ri ukʼwäy taq bʼey chqä nkikʼuqbʼaʼ kikʼuʼx qachʼalal ri ye achiʼel ta rkarneʼl Jehová (Is. 32:1, 2; Gál. 6:1). Kʼo jun proverbio nuʼij ya reʼ: «¡Kan kʼo utzil nukʼäm pä ri tzij taq kan ya riʼ nkʼatzin nkʼaxatäj!» (Prov. 15:23).

«TQAKʼUTUʼ RKʼË RI YEQAʼÄN CHË KANTZIJ NQJOWAN»

17. ¿Achkë ütz nqaʼän rchë kantzij yeqajoʼ qachʼalal pa congregación?

¹⁷ Ri apóstol Juan xuʼij ya reʼ: «Ma xa xuʼ ta tqaʼij chë nqjowan, kan tqakʼutuʼ rkʼë ri yeqaʼän chë kantzij nqjowan» (1 Juan 3:18). ¿Achkë ütz nqaʼän rchë röj chqä kantzij nqjowan? Si röj nqakʼwaj más qiʼ kikʼë qachʼalal, más jnan xtuʼän qawäch kikʼë chqä más xkeqajoʼ. Tqakanuj kʼa rbʼanik rchë nqjeʼ kikʼë qachʼalal pa qamoloj chqä chutzjoxik le Biblia. Chqä, tqajamaʼ qawäch rchë yeqachʼaʼej chkachoch. We xtqaʼän riʼ, xtbʼix chqä ya reʼ chqij: «Kan yë Dios najin nkʼutü chiwäch achkë rbʼanik niwajowalaʼ iwiʼ chiwäch» (1 Tes. 4:9). Kan röj xtqtzʼetö chë «¡kan janina ütz y kan jaʼäl chë qonojel qachʼalal qiʼ jnan yoj kʼo chqä jnan qawäch!» (Sal. 133:1).