Jehová xqrtoʼ rchë kiʼ qakʼuʼx xqaʼän xa bʼa akuchï xqjeʼ wä

Mats chqä ya Ann-Catrin xkikʼül ri Tjonïk ri Galaad rbʼiʼ pa 1979, y chpan jontir ri jnaʼ qʼaxnäq pä, ryeʼ xetaq Irán, Mauricio, Myanmar, Tanzania, Uganda chqä el Zaire. Jun chkë ri xetjon kichë pa Galaad, ri Jack Redford rbʼiʼ, xuʼij chkë chë tkikʼamaʼ xa bʼa achkë asignación xtyaʼöx chkë chqä chë kiʼ kikʼuʼx tkibʼanaʼ xa bʼa akuchï xketaq wä. Ri naʼoj riʼ kan kowan xkʼatzin chkë, rma ryeʼ kan kʼïy mul xjal kasignación. Tqayaʼ qʼij chkë rchë nkitzjoj chqë achkë kiqʼaxan pä pa kikʼaslemal.

¿Niwajoʼ niʼij chqë achkë rbʼanik xitamaj rwäch Jehová?

Mats: Ntat xjeʼ Polonia taq najin wä ri Segunda Guerra Mundial, y ryä xtzʼët chë ri ye kʼo pa Iglesia católica ma nkiʼän ta ri nkiʼij. Tapeʼ ke riʼ, nuʼij wä ya reʼ: «Ntaman chë kʼo jun kantzij religión». Taq xqʼax ri tiempo, rïn xintzʼët chë kan ke riʼ wä. Nqä wä chi nwäch yenlöqʼ libros ri yeksan chik, y kʼo jun qʼij xinlöqʼ jun libro azul ri ke reʼ rbʼiʼ La verdad que lleva a vida eterna. Ri rbʼiʼ ri libro riʼ kan kowan xqä chi nwäch, y kan chpan ri aqʼaʼ riʼ xinkʼïs rskʼixik ri libro. Taq xseqär, rïn nyaʼon wä chik chwäch wan chë xinwïl ri kantzij chrij Dios.

Kan pa abril rchë 1972 xinchäp kiskʼixik kʼïy publicaciones kichë ri testigos de Jehová y xinwïl ri respuestas ri nwajoʼ wä ntamaj chrij le Biblia. Xinnaʼ kan achiʼel xnaʼ ri kʼayinel xtzjoj Jesús chpan jun kʼambʼäl tzij. Ri kʼayinel riʼ xrïl jun perla ri kowan rqʼij, rma riʼ xkʼayij jontir ri kʼo rkʼë rchë xlöqʼ ri perla riʼ. Ri xinkʼayij rïn rchë achiʼel ta xinlöqʼ ri kantzij taq naʼoj ye kʼo chpan le Biblia —ri ye achiʼel ta jun perla— ya riʼ ri nchʼobʼon nbʼän rchë yibʼä pa universidad rchë yinok doctor (Mat. 13:45, 46). Xiqasäx pa yaʼ pa 10 de diciembre rchë 1972.

Xa jun jnaʼ xqʼax, y nteʼ ntat chqä nchaqʼ xeqasäx chqä pa yaʼ. Pa julio rchë 1973 xinok precursor regular. Pa ncongregación kʼo wä jun precursora ri kowan jaʼäl chqä nrajoʼ wä Jehová. Ryä Ann-Catrin rbʼiʼ. Xkʼän riʼ qawäch rkʼë y xqkʼleʼ pa 1975. Kajiʼ jnaʼ xqjeʼ Strömsund, jun jaʼäl tinamït ri kʼo Suecia ri akuchï kan ye kʼïy winäq nkajoʼ wä nkitamaj más chrij le Biblia.

Ann-Catrin: Ntat xtamaj rwäch Jehová taq ya nukʼïs restudios pa universidad chlaʼ Estocolmo. Tapeʼ rïn kʼa riʼ wä oxiʼ wikʼ, ryä yirkʼwaj wä pa qamoloj chqä chutzjoxik le Biblia. Ya riʼ kan ma xqä ta chwäch nteʼ. Ryä xtäj rqʼij rchë xkʼüt chë ri Testigos xa ye sachnäq rkʼë ri nkinmaj, ye kʼa ma xkowin ta. Rma riʼ taq xqʼax ri tiempo xqasäx chqä pa yaʼ. Rïn xiqasäx pa yaʼ taq 13 wä njnaʼ, y taq kʼo wä 16 njnaʼ xinok precursora. Taq yïn kʼo wä Umeå, ri akuchï kan kowan toʼïk nkʼatzin rchë ntzjöx le Biblia, xbʼix chwä chë xkinok precursora especial.

Taq Mats chqä rïn yoj kʼlan chik, xeqatjoj ye kʼïy winäq chrij le Biblia. Jun chkë ryeʼ ya riʼ Maivor, jun qʼopoj ri xyaʼ qa jun samaj ri akuchï rkʼë jbʼaʼ xtamatäj ta rwäch chqä xchʼäk ta kʼïy päq. Taq xqʼax ri tiempo, ri qʼopoj riʼ xok rchiʼil nchaqʼ chë precursorado. Che kaʼiʼ xebʼä Galaad pa 1984 y komä ye misioneras chlaʼ Ecuador.

Rïx yïx oknäq misioneros chpan kʼïy tinamït. ¿Achkë yïx toʼoyon pä rchë kiʼ ikʼuʼx ibʼanon xa bʼa akuchï yïx taqon wä?

Mats: Kantzij wä, röj kan kʼïy mul jalon qasignación. Ye kʼa nqatäj qaqʼij rchë nqakʼän qanaʼoj chrij Jesús, y más taq nkʼatzin nqaqasaj qiʼ (Col. 2:6, 7). Jun ejemplo. Pa rkʼexel nqayoʼej chë ri qachʼalal ri ye kʼo akuchï xqtaq wä nkiʼän ri nqä chqawäch röj, nqatäj wä qaqʼij rchë nqʼax chqawäch achkë rma kʼo yekiʼän ri ma rkʼulun ta chqë röj nqaʼän. Nqajoʼ wä nqatamaj más chrij kicultura chqä chrij rbʼanik yechʼobʼon. Taq más xqakʼän qanaʼoj chrij Jesús, más xqanaʼ chë yoj «achiʼel jun cheʼ ri tkïl chuchiʼ jun raqän yaʼ», y ya riʼ xqtoʼö rchë kiʼ qakʼuʼx xqaʼän xa bʼa akuchï xqtaq wä (Sal. 1:2, 3).

Ann-Catrin: Rchë nkʼïy qʼanäj jun cheʼ ri nbʼetik jkʼan chik, nkʼatzin rchqʼaʼ Qʼij che rä. Jehová xok «ri Qʼij» ri xyaʼö qachqʼaʼ röj (Sal. 84:11). Ryä xeryaʼ qachʼalal ri kowan xojkajoʼ chqä ütz kinaʼoj xkiʼän qkʼë. Jun ejemplo, ri qachʼalal ri ye kʼo wä chpan ri koʼöl qacongregación chlaʼ Teherán (Irán), kan kiʼ kikʼuʼx yojkikʼül wä chkachoch, kan achiʼel xkiʼän ri winäq ri yertzjoj le Biblia. Kʼo ta xqajoʼ xqkanaj qa Irán, ye kʼa pa julio rchë 1980, ri Qʼatbʼäl Tzij ma xyaʼ ta chik qʼij chqë rchë xqatzjoj le Biblia chqä xyaʼ 48 horas chqë rchë nq·el äl chpan ri tinamït riʼ. Xqtaq chpan jun tinamït ri kʼo África ri rbʼanon qa nbʼix Zaire che rä, ye kʼa komä República Democrática del Congo nbʼix che rä.

Taq xintamaj chë xtqtaq África, xinchäp oqʼej. Xinxiʼij wiʼ rma nkʼoxan wä chë chlaʼ kowan kumätz ye kʼo chqä kowan yabʼil. Ye kʼa kaʼiʼ qamigos ri kan kʼïy tiempo xetoʼon chlaʼ, xkiʼij chqë: «¡Rïx majun bʼëy yïx bʼenäq ta chlaʼ! Jäx, y titzʼetaʼ na peʼ chë kan xtqä chiwäch xkixjeʼ África». Y kan ke riʼ xbʼanatäj. Ri qachʼalal aj África kan jaʼäl kinaʼoj. Taq qakʼwan wä chik 6 jnaʼ yoj kʼo chriʼ, ma xyaʼöx ta chik qʼij chqë rchë xqatzjoj le Biblia, rma riʼ xkʼatzin xq·el äl Zaire. Ye kʼa rïn xa xitzeʼen qa pa wan rma xintzʼët chë najin wä chik nbʼij che rä Jehová chë tyaʼ qʼij chqë rchë nqkanaj qa chriʼ.

¿Niwajoʼ nitzjoj chqë jojun ütz taq experiencias ri iqʼaxan pä pan ikʼaslemal?

Mats: Jun ri npë pa njolon, ya riʼ chë ye qlon ye kʼïy qachiʼil misioneros chpan jalajöj tinamït. Chqä, chpan jojun tinamït, kan ye kʼïy winäq yeqatjon chrij le Biblia; chqajujnal kʼo mul ye qayaʼon 20 tjonïk. Y ma nmestan ta chë ri qachʼalal aj África kowan xojkajoʼ chqä xojkikʼül chkachoch. Taq xqbʼä Tanzania chkitzʼetik ri congregaciones, kʼo mul nqayaʼ wä qa qachʼichʼ —ri kʼo qawar·äl chpan— chuxkïn kachoch qachʼalal, y rma ryeʼ kowan yespan, nkiyaʼ wä más chqë «chwäch ri yekowin wä nkiyaʼ» (2 Cor. 8:3). Kʼo jun ri kan kowan rqʼij xjeʼ chqawäch, y röj nqaʼij wä «hora kichë historias» che rä. Ronojel qʼij, taq ya nqbʼewär, nqtzʼyeʼ wä rchë nqatzjoj achkë xqaqʼaxaj jun qʼij chqä nqtyoxin wä che rä Jehová rma ma yojuryaʼon ta qa.

Ann-Catrin: Rïn jaʼäl xinnaʼ xintamaj kiwäch qachʼalal ri ye kʼo chpan jalajöj tinamït. Chqä xeqatamaj jojun chʼaʼäl, achiʼel ri chʼaʼäl francés, luganda, persa chqä suajili, y xqatamaj kʼïy kiwäch culturas ri kowan ye jaʼäl. Xeqatoʼ chqä jojun winäq rchë xeʼok qachʼalal, xejeʼ nkʼaj chik qamigos chqä kan kiʼ qakʼuʼx xqatolaʼ qiʼ kikʼë rchë xqayaʼ rqʼij Jehová (Sof. 3:9).

Chqä qatzʼeton kʼïy chkë ri jaʼäl yerbʼanon qa Jehová. Ronojel mul ri nqbʼä wä chpan jun chik qasignación, nqanaʼ wä chë achiʼel ta nqachäp chik jun bʼyajen y yë Jehová nekʼwan qabʼey. Ryä kʼo kʼïy rkʼutun chqawäch ri qayonïl röj ma ta xqkowin xeqatamaj.

¿Achkë kʼayewal iqʼaxan pä, y achkë xiʼän rchë xiköchʼ ri kʼayewal riʼ?

Mats: Chpan jontir ri jnaʼ ye qʼaxnäq pä, qlon kʼïy yabʼil ri xa xuʼ nuyaʼ pa kʼatän, achiʼel ri malaria (o paludismo). Y ya Ann-Catrin kʼo jojun mul xkʼatzin xbʼan operar. Jun chik ri kowan xqaquʼ rij, ya riʼ chë qateʼ qatat ya najin wä chik yerijïx. Ye kʼa ri qachʼalal ma xkikʼewaj ta xekichajij chqä ma xikʼo ta kikʼuʼx kikʼë rma kowan yekajoʼ, y röj kan kowan nqtyoxin chkë rma ri xkiʼän (1 Tim. 5:4). Tapeʼ ke riʼ, kʼo mul kan jun wä nqanaʼ rma kʼa näj yoj kʼo wä y ma nqkowin ta yeqatoʼ más qateʼ qatat.

Ann-Catrin: Pa 1983, taq yoj kʼo wä Zaire, kan lawaloʼ xinbʼän rma ri cólera. Ri doctor xuʼij che rä Mats: «¡Kan komä nkʼatzin nakʼwaj äl pa jun chik tinamït!». Rma riʼ xqbʼä Suecia, ye kʼa, kʼa chkaʼn qʼij xqbʼä rma xa xuʼ jun avión xqïl, jun avión ri yerkʼwaj ejqaʼn.

Mats: Tapeʼ ri doctor xuʼij chqë chë ya Ann-Catrin ma xtkʼachöj ta chik, ryä xkʼachöj na. Tapeʼ ke riʼ, kowan xq·oqʼ rma xqaquʼ chë rkʼë jbʼaʼ ma xtqkowin ta chik xtq·ok misioneros. Ye kʼa jun jnaʼ chrij riʼ, xqtzolin Zaire y xqjeʼ chpan jun koʼöl congregación ri yetzjon suajili ri kʼo Lubumbashi.

Ann-Catrin: Taq yoj kʼo wä Lubumbashi, rïn xikanaj qa pa yabʼil, ye kʼa xkäm ti nneʼy. Tapeʼ ma qachʼobʼon ta wä yejeʼ qalkʼwal, taq xkäm ti nneʼy, kan kowan xintäj poqän. Ye kʼa chpan ri tiempo riʼ ri yoj kʼo wä pa bʼis, Jehová xyaʼ jun spanïk chqë ri ma qayoʼen ta wä. Röj xqachäp xeqatjoj más winäq chrij le Biblia chwäch rbʼanon qa. Ma xuʼän ta jun jnaʼ rchë xkʼiyär ri congregación. Yoj kʼo wä 35 publicadores, ye kʼa xqapon chë 70. Chqä 40 nqamöl wä qiʼ, ye kʼa xqapon chë 220. Kan kʼïy wä najin nqaʼän rchë nqatzjoj le Biblia, chqä kan xkʼuqbʼaʼ nkʼuʼx xintzʼët chë Jehová najin wä nuyaʼ utzil pa qawiʼ. Tapeʼ ke riʼ, kʼa nnatäj na qaneʼy chqë y chaq taqïl nqtzjon chrij. Qarayin chik nqatzʼët achkë xtuʼän Jehová chwäch ri kʼakʼakʼ Rwachʼlew rchë xtresaj ri bʼis nqanaʼ.

Mats: Jbʼaʼ tiempo chrij riʼ, ya Ann-Catrin xnaʼ chë kowan nkos chqä chë majun ta chik rchqʼaʼ. Chpan chqä ri tiempo riʼ, rïn xbʼix chwä chë kʼo cáncer de colon chwä chqä chë ri cáncer riʼ ya bʼenäq chik pa nüm. Rma riʼ xkʼatzin xibʼan operar. Ye kʼa komä ütz nwäch, y ya Ann-Catrin najin nuʼän ri achkë nkowin.

Qataman chë ma xa xuʼ ta röj yeqaqʼaxaj kʼayewal. Taq xqʼax yän ri tiempo taq xekamsäx ye kʼïy winäq chlaʼ Ruanda pa 1994, xeqabʼechʼaʼej ye kʼïy qachʼalal ri ye kʼo akuchï kixqanen wä kiʼ ri winäq. Taq xqatzʼët chë ryeʼ kikʼuqbʼan kikʼuʼx chrij Dios, najin nkiköchʼ ri najin nkiqʼaxaj chqä kan ütz yojkikʼül akuchï ye kʼo wä, xqʼax chqawäch chë Jehová kʼo rchqʼaʼ rchë yertoʼ rsamajelaʼ tapeʼ xa bʼa achkë na najin nkiqʼaxaj (Sal. 55:22).

Ann-Catrin: Kʼo chik jun kʼayewal xqaqʼaxaj pa 2007, taq xqbʼä chpan ri moloj xbʼan rchë xbʼan dedicar ri sucursal rchë Uganda. Taq xkʼis ri moloj, röj chqä ye 25 qachʼalal, ri ye misioneros chqä betelitas, xqbʼä Nairobi (Kenia). Taq ya nqapon pa frontera rchë Kenia, jun microbús chaq kʼateʼ xqʼax pa qacarril y xuʼän chocar qkʼë. Ri kʼwayon qchë chqä ye 5 qachʼalal xekäm, y jun qachʼalal ixöq xkäm taq kʼo chik pan hospital. ¡Kan qarayin chik yeqatzʼët chik jmul ri qamigos riʼ! (Job 14:13-15).

Taq xqʼax ri tiempo, xekʼachöj ri peraj che rä nchʼakul akuchï xisokotäj wä. Ye kʼa Mats chqä rïn y jojun chkë ri ye bʼenäq wä pa chʼichʼ, xkanaj qa xbʼïn·ïl chqë rma ri xqaqʼaxaj. Rïn chaq kʼateʼ yikatäj wä chaqʼaʼ rma kowan nxiʼij wiʼ, chqä nnaʼ wä chë achiʼel ta xkikäm. Jun ri xqtoʼö, ya riʼ xqchʼö kowan rkʼë Jehová chqä xeqaskʼij jojun textos ri yeqä chqawäch chqä xqchʼobʼon chkij. Chqä kowan xqrtoʼ ri xqbʼä rkʼë doctor. Komä ma kan ta kowan chik nqaxiʼij qiʼ, y nqaʼij che rä Jehová chë tqrtoʼ pä rchë nqakʼuqbʼaʼ kikʼuʼx ri najin chqä nkiqʼaxaj ya riʼ.

Taq najin nitzjoj chqë achkë yixtoʼoyon rchë ikochʼon ri kʼayewal iqʼaxan pä, rïx xiʼij chë Jehová yixurkʼwan kan achiʼel yekʼwäx «saqmoloʼ ri ma yetzakon ta». ¿Niwajoʼ niʼij chqë achkë ntel chë tzij riʼ?

Mats: Kʼo jun tzij pa chʼaʼäl suajili ri ke reʼ nuʼij: «Tumebebwa kama mayai mabichi». Re tzij reʼ ntel chë tzij «Xqekʼwäx kan achiʼel ta saqmoloʼ ri ma yetzakon ta». Taq jun winäq yerkʼwaj saqmoloʼ, ri winäq riʼ kan nuʼän kwent ri saqmoloʼ riʼ rchë ma yepax ta. Ke riʼ chqä rbʼanon Jehová qkʼë röj. Ryä yojurbʼanon pä kwent chpan qasignaciones. Ronojel mul kʼo qkʼë ri nkʼatzin chqë, y kʼo mul kʼo más qkʼë chwäch ri nkʼatzin chqë. Taq nqatzʼët chë ri Molaj Ukʼwäy Bʼey nqʼax chkiwäch ri najin nqaqʼaxaj chqä yojkitoʼ, nqʼax chqawäch chë ke riʼ rbʼanik nukʼüt Jehová chqawäch chë nqrajoʼ chqä chë nrajoʼ nqrtoʼ pä.

Ann-Catrin: Ri xuʼij Mats chrij rbʼanik yojurchajin pä Jehová, nuʼän chë npë pa njolon jun ri xqaqʼaxaj. Kʼo jun qʼij xiskʼïx pä rchë xbʼix chwä chë ntat kʼo pan hospital chqä chë kʼo pa intensivo. Mats xa kʼa riʼ jbʼaʼ tkʼachöj qa chë malaria y majun ta wä qarajil rchë nqbʼä Suecia. Rma riʼ xqachʼöbʼ chë xtqakʼayij qachʼichʼ. Taq najin wä nqachʼöbʼ ya riʼ, xok kaʼiʼ llamadas qkʼë. Ri naʼäy llamada, ya riʼ kichë jun kʼlaj qachʼalal ri xkitamaj achkë xbʼanatäj y nkajoʼ wä nkitöj jun qaboleto chë avión. Ri jun chik llamada, ya riʼ rchë jun qachʼalal ixöq ri ya kʼo chik rjnaʼ. Ryä rkʼolon wä jbʼaʼ päq chpan jun caja ri kʼo jun wuj chrij ri nuʼij «Ri nkʼatzin rtoʼik». Xa pa jun kayoxiʼ minutos, xqatzʼët achkë rbʼanik Jehová xpë chqatoʼik (Heb. 13:6).

¿Achkë itaman pä chpan ri 50 jnaʼ ri iksan ikʼaslemal rchë niʼän rsamaj Jehová?

Ann-Catrin: Rïn ntaman pä chë, achiʼel nuʼij Isaías 30:15, röj njeʼ qachqʼaʼ we ma nqaxiʼij ta qiʼ chqä nqakʼüt chë qakʼuqbʼan qakʼuʼx chrij Dios. Taq nqakʼuqbʼaʼ qakʼuʼx chrij Jehová, achiʼel ta nqayaʼ qʼij chë yë ryä nsolö ri kʼayewal najin nqaqʼaxaj (2 Crón. 20:15, 17). Chpan qasignaciones, röj qayaʼon ri más ütz kʼo qkʼë che rä Jehová, rma riʼ kʼo más utzil qlon chwäch xa ta xqaʼän xa bʼa achkë chik jun samaj.

Mats: Ri kʼo más rqʼij ntaman pä rïn, ya riʼ chë nkʼatzin nkʼuqbʼaʼ nkʼuʼx chrij Jehová tapeʼ xa bʼa achkë na najin nqʼaxaj, rchë ke riʼ yikowin ntzʼët achkë nuʼän ryä rchë yirtoʼ pä (Sal. 37:5). Achiʼel rtzjun qa, ryä ronojel mul kʼo qkʼë. Y kʼa ke riʼ na qanaʼon komä ri yoj kʼo pa Betel ri kʼo Myanmar.

Kan rkʼë ronojel qan nqarayij chë ri qʼopojiʼ kʼojolaʼ ri nkajoʼ nkiyaʼ más rqʼij Jehová, yechajïx chqä rma Jehová kan achiʼel rbʼanon qkʼë röj. Y qataman chë ryeʼ xkechajïx rma Jehová si nkiyaʼ qʼij chë ryä yertoʼ rchë kiʼ kikʼuʼx nkiʼän xa bʼa akuchï yetaq wä.