Kūö Yòh Öi Hòṅ Kē Inlēnöre In Yip Tahëng?

1. Asuh öp tö hòṅ inlahen hī yěi lōnu töre öi löngö kahë tö fësla hēk yěi hòṅ teungten öi in u? (Inchōḵ-oṙô 13:10; 15:22)

ṘÒKHÖRE in lōnu töre öi hòṅ löngö kahë tö fësla hēk hòṅ teungten inrē öi in u. Yē hī pöri öi lōnu tö u nö ngatī, ngaich hòṅ kē inlēnöre ayī-ö in yip tahëng. Sā kinūichngö e nö im ṙô ngam Tēv.—Vë-evkūö Inchōḵ-oṙô 13:10; 15:22.

2. Asuh öp i kinlēngô Yāvē?

² Höng ngam Yöng hī Yāvē an tö mihôiṅ nö kētö minë tövai inlēnö hī nö ikūö ngih panam. Lökten ayī-ö hòṅ havëkökūö ò töm mikah öi vë-ekūötēv. Kilēngôre anga-aṅ nö in hī nö ngö ṙô, ‘Tēlta mat chin min öich ngëichken meh, ngaich ngatī tī öich kētö inlēnö meh.’ (Sal. 32:8) In ngih ṙô ayī-ö öi akahakūö tö ò nö rö-ö nöng hěngren tī nö kē-ěkūö hī tö minë inlēnö, pò ò nö chumkūöṙen nö ngëichken ngòh töhěng tak tarik, ngaich ngatī tī nö kētö inlēnö ò. Ngaich hayööken hī inrē anga-aṅ öi asīnkö ngam inlēnöre öi la-evṙen.

3. Asuh nup min ngahëichkö hī ing ātiköl?

³ Mikahtökūöre in min tö sanapṙô në tö fën intöönö öi löktö im ṙô ngam Tēv ing ātiköl: (1) Yěich lōnu töre öich yöölen öich lökten in nup inlēnö kahëtö yip tahëng ngaich asuh nup tö hòṅ in chu tinrīken? (2) Achīöp tö mihôiṅ nö kētö tövai inlēnö chu? (3) Asuh öp min mahameukten chu kô-en lōn töre öich hòṅ halēnö? (4) Kūö yòh öng nö tövai ngam inlahen chu yěich kahngenre kē fëslare, öt kē-ě fësla tö yip tahëng?

ASUH NUP TÖ HÒṄ TINRĪKEN CHU?

4. Asuh nup tö hòṅ tinrīken hī yěi hòṅ kē yanöölenre inup inlēnö kahëtö yip tahëng?

⁴ Yē hī min īnu töm inyāichngö hēk akahakūö töp tölngöre ngaich möl min ayī-ö kē yanöölenre öi löktö in nup inlēnöre tö yip tahëng. Hòṅ ṙatö-ellōnre ayī-ö tö hī öt uroh keuheūttöre heuneū-en hēk öt keuheūtlöre mikahkūö tö nup taṙòkhöre. Angū-ö ngih mihôiṅ lāinyngen hī hòṅ kē inlēnöre in yip tahëng. Yěi öt īnu min töm inyāichngö hēk öt akahakūö töp tölngöre, ngaich öt heuveū inlahen min ang Yāvē nö hayööken hī. Angū-ö min lāinyngen hī ötlökngöre tö minë inlēnöre aṅmat ngam Paipöl, sā inlahen öp ihong yěn ṙöstukui töp mak ngaich höng öt lökngöre angū-ö. (Mai. 6:8; 1 Pīt. 5:5) Yěi hayāichngöre pöri min hēk akah öp tölngöre, ngaich ilööṙen min ayī-ö chumkūöṙen tö nup inlēnöre aṅmat ngam Paipöl ngaich kē-ěl kūö alahare öi asīnken u.

5. Asuh nuk misī la-en Rācha Tāvit nup lökten ò öre nö īnu töm tanailölōn?

⁵ Töi chumkūöṙen tö ngih inlahen Rācha Tāvit. Mihôiṅ öre anga-aṅ nö tāilölōn kūö ò nö pōyen kahëken tö nuk tövai la-en. Urēhěkūö ò hē e nö vīlöng nö rācha, ngaich tö akahka misī anga-aṅ nö ramöng ranöng. Uroh anga-aṅ nö töölöṙô nö röng ranöng nö ikūö ök rācha. (1 Sa. 16:18, 19) Ik sā Tāvit ngaich nö hachāmö elkui nö vīlöng nö innëtö nö rācha, ngaich unôichrit e ngam töhet kumlēḵ Yāvē nö kalēḵ alaha nö la-evṙen nö ikui ò. (1 Sa. 16:11-13) Mihôiṅ anga-aṅ nö la-al ngam tökiröng tarik ang Kōliat ngam aṅ Filistain hēk fëlngen yik töpōyen inrē anga-aṅ tarik tö kunyaha elmat tö ò. Angū-ö lāinyngen ò misī nö kiröngö minënyi nö in yik tarikre. (1 Sa. 17:37, 50; 18:7) Mihôiṅ ön ngòh tö tāilölōn tarik nö sō-en nup inlēnöre kahëtö yip tahëng kūö nö töngaich nö teungten nö in minë la-enre, hö-ö pöri ang Tāvit nö ngatī mufē.

6. Kūö yòh öi mihôiṅ ngö ṙô tö Tāvit nö örheūheu nö chumkūöṙen nö hang nuk inlēnöre kahëtö yik tahëng? (Ngëichkö ngam nyat.)

⁶ Unôichrit inlahen Tāvit nö vīlöng nö rācha ngaich hanôl yik tarik misī anga-aṅ yik tö heuveū nö kētö inlēnö ò. (1 Kin. 27:32-34) Hö-ö in pingangkūö tö e, pò ò misī inrē nö hamang nuk inlēnöre tö yik tarik inuk urěh ṙētak, ngaich rö-ö anga-aṅ nöng hangṙô yik tarik, pön chumkūöṙen inrē nö hang ngam inlēnö lamöktö ik töhěng tak kikānö ang Apīkēl. Tö tāilölōn ök pīhö ò Nēpòl, öt maha-öiny kinë-ekūöre inrē, öt rēhěn nö tö minlē-ěvṙen. Aṅhav in pöri ang Tāvit töm inyāichngö. Chumkūöṙen anga-aṅ töm tövai inlēnöre kahëtö Apīkēl, lökten ò nö öt teungten nö kēken ngam tökiröng fālen.—1 Sa. 25:2, 3, 21-25, 32-34.

7. Asūp haköplö hī in Tāvit? (Mumkahten 4:13) (Ngëichkö minë nyat.)

⁷ Mihôiṅ in ayī-ö pōyen haköplö löktö in Tāvit. Tö sā hī lohten tö heuveū-en töp töhěng la-en, lohten inrē öi tökētu chööngö hēk tökē-ěvkūö tö la-enre. Ötkô pöri ayī-ö hēṙu ngö mufē tö hī öi tö keuheūtlöre mikahkūö tö nup töng sitih, ngaich sō öi kē inlēnöre in yip tahëng. Hòṅ örheūheu pöri ayī-ö asīnken Tāvit öi hangihtöṙô yip mahalēnöre, pòrô nö öp töng yòh tarik kamëtö inlēnö hī. (Vë-evkūö Mumkahten 4:13.) Yē hī ngatī inlahen, ngaich laklöre min ayī-ö tö nup tökiröng vanāichö, nup tö mihôiṅ min nö tī-iv tö hī hēk tö yip tahëng hol hī nö kihngen.

ACHĪÖP TÖ MIHÔIṄ NÖ KĒTÖ TÖVAI INLĒNÖ CHU?

8. Kūö yòh ök Yônatan nö vaiyö tī nö kētö inlēnö Tāvit?

⁸ Asūp hēk mihôiṅ haköplö hī im inlahen Tāvit? Hang nuk inlēnöre misī anga-aṅ kahëtö yik tarik yik tö vaiyö innôlö nö in Yāvē hēk yik tö mihôiṅ inrē nö akaha elmat tö nuk kanihngen ò. Tö sā inlahen ò ik sā ò nö hòṅ mikahtökūö tö inlahen ngam innôlö cha nā Sôl yěn havantöre hēk min yěn hö-ö, ngaich hang ngam inlēnöre anga-aṅ kahëtö Yônatan ngam kūön Sôl. Kūö yòh ang Yônatan nö vaiyö tī nö kētö inlēnö ò? Pön rö-ö anga-aṅ nöng tövaiyö innôlö nö in Yāvē, pön tökeuheūtlöre mikahkūö inrē tö Sôl. (1 Sa. 20:9-13) Asūp haköplö hī lökten in ngih inlahen?

9. Yē hī hòṅ kē inlēnöre in öp töhěng inlahen, ngaich in chīö mihôiṅ ayī-ö kē inlēnöre? Mikahtö elmat hī. (Inchōḵ-oṙô 13:20)

⁹ Yěn ōt nup inlahen chūök hī hòṅ kē inlēnöre, ngaich rö-ö min ayī-ö öi höng kē inlēnöre ip tarik tövaiyö innôlö nö in Yāvē, pöi in öp tarik min öp tö keuheūtlöre mikahkūö töm inlahen.a (Vë-evkūö Inchōḵ-oṙô 13:20.) Yěi ngëichkö inlahen ngam töhěng tak prötör öre yěn chöh pīhöre. Achīöp mihôiṅ tövaiyö tī nö kētö inlēnö ò i alaha e? Yē ò min nö kē inlēnöre nö in öp holre öp töng öl nö pīhövö, rö-ö min nup inlēnö kahëtö öp hol ò pön sā minë lökngörit chööngö, yöölen min anga-aṅ nö in u. Yē ò pöri min nö kē inlēnöre nö in yip tö pīhövö tö akahakūö tö inlahen ò hēk tö samyeūheu rò-òten inrē nö holṙen ò nö löklōn Yāvē, ngaich mötlö vanaiyö tī hēk min cha-a nö halēnö ò. Rö-ö min cha-a nöng vë-eny nang ò tö nup tö hòṅ inlahen ò nö hang minë inlēnö aṅmat ngam Paipöl, pön vë-eny nang ò inrē tö nup ekspirīönre nö im pinīhö.

10. Asuh nup hēk kahakkö hī?

¹⁰ Ngaich in taheūi öi ngëichkö minë tinrīken tö hòṅ in hī yěi hòṅ kē yanöölenre in nup inlēnö hēk achīö mihôiṅ öp tö vaiyö tī nö kētö inlēnö hī. Ta-a chěi hēk töi kakkö ngam inlahenre öi sitih inlahen mihôiṅ hameuktöre kô-en öi hòṅ kē inlēnöre hēk kūö yòh nö tövai ngam inlahen hī kahngenre kē fëslare.

ASUH ÖP MIN MAHAMEUKTEN CHU KÔ-EN LŌN HÒṄ HALĒNÖ?

11-12. (a) Asuh öp mihôiṅ tö hēṙu nö inlahen hī? (b) Ik sā Rācha Rehōpoām hē e nö hòṅ kē ngam tötṙanāngen fëslare, sitih inlahen anga-aṅ?

¹¹ Lohten ön ṙung ngòh töhěng tarik nö kē inlēnöre nö in yip tahëng. Lohten pöri anga-aṅ nö urěhngöre tī halēnngö ngam fëslare, ngaich höng hòṅ mikahtökūöre anga-aṅ tö mufē yip tahëng nö i alaha e, lökten lohten anga-aṅ nö kē inlēnöre nö in cha. Hö-ö pöri anga-aṅ nö kô-en nö hòṅ lōnu töm inlēnöre. Ngòh tarik tö ngatī inlahen hòṅ chumkūöṙen anga-aṅ tö inlahen ök rācha ang Rehōpoām.

¹² Unôichrit kinpaha ök yöngre Sòlòmön misī ang Rehōpoām nö vīlöng nö rācha. Hayöng misī anga-aṅ nö ikūö ngam panam ngam tö kòlô. Ngölōn pöri misī yik tarik tö Sòlòmön nöng yaha inlahen tī nö kētö la-en cha. Lökten cha-a nö chuh in Rehōpoām nö hayāichtôre nö tölṙô ò nö ha-öhlen cha tö minë la-en. Havëkö ṙētakre pöri ang Rehōpoām nö in yik tarik, hòṅ ò nö afītöre tö e ngaich kē fëslare. Kē inlēnöre anga-aṅ nö in yik tö kö-öinyö ṙēḵti, yik chūök Sòlòmön misī nö kē inlēnöre. (1 Rā. 12:2-7) Ngaich kô-en anga-aṅ nö löngö inlahen. Hö-ö pöri anga-aṅ nö hō-en minë inlēnöre kahëtö yik tö kö-öinyö ṙēḵti. Kūö yòh anga-aṅ nö ngatī inlahen? Urěhngöre inlahen hòng anga-aṅ nö fēkö inlahen tīre min tö e ngaich höng hökkö mufē yip tahëng yěn hō-en ngam ṙô ò? Höng kē inlēnöre anga-aṅ nö in yik tö sā ṙēḵtire holre, kô-en anga-aṅ nö ööire tö nuk inlēnö kahëtö cha, lökten ngaich nö hō-en u. Pön lohten anū-ö nö tö sā kuilōn ò. (1 Rā. 12:8-14) Anū-ö ngaich në vahënyö ò nö in yik tarik. Angū-ö ngaich lāinyngen ngam panam nö harēvngöre tö höö nö nët tit hēk pōyen inrē yik tarik vamīlö tahëng rāchare. Unôichrit e ngaich Rehōpoām nö la-al minë töpōyen kanihngenre.—1 Rā. 12:16-19.

13. Sitih inlahen öi mihôiṅ mikahtökūöre tö hī yěi kô-en lōnu tö minë inlēnö kahëtö yip tahëng?

¹³ Asuh öp haköplö hī öi lökten im inlahen Rehōpoām? Yē hī öi hòṅ kē inlēnöre öi in yip tahëng, ngaich ötkô ayī-ö hanyatkö elmat yip tahëng öi kē inlēnöre in cha yěi höng ngaich urěhangen tī öi vī nup inlahenre. Hòṅ örheūheu in öi chumkūöṙen tö nup ṙô yip tahëng yěn halēnö hī. Sitih inlahen öi mihôiṅ akahakūö töre yěi kô-en lōn kē inlēnöre in yip tahëng? Mihôiṅ ayī-ö öi ngö mufē, ‘Rö-ö chin pöich kē inlēnöre ṙung in yip tahëng, ilööṙen hòng pöri chū-ö öich sō-en u, yē u nö öt sā nup kuilōn chu?’ Ta-a töi chumkūöṙen tö öp ihih töhěng inchōḵ elmat.

14. Asuh öp tö hòṅ kanöplōn hī yěi kētu inlēnö tö yip tahëng? Kētö öp töhěng inchōḵelmat. (Ngëichkö ngam nyat.)

¹⁴ Afītöre man, hěng tak ngam prötör tö teūngen tö ngam kinmānöre tö pōyen rineūsö. Urēhěkūö ò pöri nö kē ngam kinmānö ngaich kē inlēnöre anga-aṅ nö in öp töhěng tak minṙöinylen. Vë-eny nang ò anga-aṅ töre min nö hòṅ maṙò-òten nö marôvat tö ngam mikūönöre tö kūö ngam kinmānöre. Hameukhömat ò ngam minṙöinylen töp töhěng lökngörit chööngö aṅ ngam Paipöl, ngaich vë-eny nang ò tö ngam tötṙanāngen la-en ò nö hòṅ haköptö ngam mikūönöre tö minë ṙô ngam Tēv hēk hachō-okūö e inrē. (Efi. 6:4; 1 Tim. 5:8) Yēḵ ngam prötör pöri öre nö ilööṙen nö sō-en ngam inlēnöre kahëtö ngam minṙöinylen kūö ò nö öt ööire tö e. Ngaich unôichngöre hēk anga-aṅ nö kē inlēnöre nö in yip tahëng prötör sistör el ngam māṅ tö inlahen e, irūöhen anga-aṅ nö kē inlēnöre nö in cha hanöng sā ò nö öl nö teūngen töp inlēnö tö sā kuilōn ò. Kô-en hòng ngam prötör nö lōnu töre nö hòṅ kē inlēnöre nö in yip tahëng hēk urěhngöre tī hòng ṙöng anga-aṅ nö vī ngam inlahenre, ngaich höng hòṅ lōnu pöri tö yip tahëng nöng hō-en tö ngam kuilōn ò? Hòṅ köpölōn in tö ngam ellōnre nö mahachīl. (Yar. 17:9) Hēṙu in ṙung öi sō tö nup inlēnö nup tö mihôiṅ nö yöölen tī tö hī.

KŪÖ YÒH ÖNG MIN NÖ TÖVAI NGAM INLAHEN CHU KAHNGENRE KĒ FËSLARE?

15. Asūp tötkô nö inlahen hī yěi kē fëslare ngaich kūö yòh?

¹⁵ Meukken hī an Yāvē öi kahngenre kē fëslare. (Kal. 6:4, 5) Sā minë haköp hī ngaich taheui, tö ngòh töhěng tak tö akaha tarik yēḵ ò nö kē nup fëslare, ngaich urěh min anga-aṅ nö chöh inlahen u nö imat ngam ṙô ngam Tēv hēk kē inlēnö inrē nö in yip tö sööḵngö ṙēḵti Kristīön. Hòṅ chumkūöṙen pöri ayī-ö tö inlahenre öi ötkô tölṙô yip holre nö kē fësla hī. Lohten yip ṙung nö rīkre tarik tö ngatī inlahen. Ngöṙô lohten cha-a nö in yip tarik milēḵkenre, ‘Asuh öp öre inlahen meh yēḵ meh öm ichūök chu?’ Ngaich rīkre lohten yip töt ngatī inlahen. Chumkūöṙen pöri cha-a nö ngëichkö nup fësla yip tahëng ngaich asīnken u.

16. Asuh nuk i tö söklöre inlahen yik Kristīön el ngam māṅ Kòrin nö i inlahen kinā-aṅ ngam alaha tökētu nö ikui nuk insātēv? Eltī chīö pöri ngam inlahen cha yěn mihôiṅ nö kāḵ e yěn hö-ö? (1 Kòrin 8:7; 10:25, 26)

¹⁶ Kò-òren öi chumkūöṙen tö inlahen yik Kristīön ik raneh senchurī el ngam māṅ i Kòrin. Hòṅ kē fëslare hē e më prötör sistör tö cha yěn hòṅ kāḵ ngam alaha hēk yěn hö-ö, ngam tö lohten nö kētu nö ikūö minë insātēv. Ngöṙô tī ang Pôl nö kūichtö chitrī yik Kristīön: “Akahakūö in tö minë insā nö töng rö-övö nö ikūö ngih panam höng hěngtak pöri ngam Tēv öt tahëngu.” (1 Kòr. 8:4) Chumkūöṙen hē e yik rīkre Kristīön tö ngih kanô-en, ngaich ngatī inlahen nö kē fëslare nö kāḵ ngam alaha, ngam tö lohten nö kētu nö ikūö nuk insātēv ngaich unôichngöre nö inyihka nö el pachār. (1 Kòr. 10:25, 26) Rīkre pöri yik Kristīön kamë fëslare nö sōḵ nö kāḵ ngam alaha pön öt hō-en e ngam elkuilōn cha. (Vë-evkūö 1 Kòrin 8:7; 10:25, 26.) Pön fësla ngòh töhěng tak angū-ö. Öt hěngheuh inrē ang Pôl nö hōten yik Kristīön nö kö kēḵ fësla höö hēk höng kö ngëichkö inlahen höö inrē nö kēḵ fëslare. Pò hī min ‘ṙòkhöre kö kētö kinṙötngöre ikūö ngam Tēv.’—Rōm. 14:10-12.

17. Asūp mihôiṅ min inlahen hī yěi höng ngëichkö inlahen yip tahëng ngaich kē fëslare? Kētö inchō elmat. (Ngëichkö minë nyat.)

¹⁷ Mihôiṅ nun inrē nö söklöre minë tö ngatī inlahen i ngih ṙētak. Yěi ngëichkö minë tö kun kun freksön (fraction) ngam mahām. Hòṅ kahngenre nö kē fëslare ngòh Kristīön tö ò yěn hòṅ chaphöt u hēk yěn hö-ö.b Hēṙu in ṙung öi öt akaha elmat tö në tö ngatī inlahen. Sön pöri nö hòṅ kahngenre ngòh töhěng tak Kristīön nö kē fëslare nö i alaha u. Pön la-en hī angū-ö öi havai ngam innôlöre in Yāvē. (Rōm. 14:4) Yē hī min öi höng ngëichkö inlahen yip tahëng öi kē fëslare, ngaich tö hěngkangen min ayī-ö öi vamī ngam elkuilōnre nöng öt kalēḵ-en. Yē hī öi lōnu tö ngam elkuilōnre nö löngö inlahen nö la-evṙen, ngaich hòṅ chumkūöṙen ayī-ö tö e hēk kahngenre öi kē fëslare öi sā minë lökngörit chööngö tö kētu nö imat ngam Paipöl. (Hep. 5:14) Hòṅ ihē pöri ayī-ö öi kē inlēnöre in yip tö sööḵngö ṙēḵti Kristīön? Yē hī öi hòṅ kē fëslare öi i alaha öp töhěng inlahngen, ngaich hòṅ urěh ayī-ö öi kahngenre rīsörch inlahen e. Ngaich yē hī öi öltöre mikah elmat töp inlahen re öi asīnkö minë lökngörit chööngö aṅ mat ngam Paipöl, ngaich möl mihôiṅ ayī-ö havëkö inlēnöre öi in yip tahëng.

IRŪÖHEN KĒḴ INLĒNÖRE

18. Asuh öp inlahen Yāvē nö chö-öinyten hī?

¹⁸ Lōnu ang Yāvē tö hī öi kahngenre kē nup fëslare. Inmeuktö ò angū-ö nö kiröngen ṙinatö-ellōn nö in hī. Kē-ěkūö hī anga-aṅ tö ngam ṙô re ngam Paipöl hòṅ hī öi kē inyöökenre löktö in e. Kē-ěkūö hī inrē anga-aṅ tö më tö akaha hol hī më tö mihôiṅ nö mikahtö elmat hī tö inlahen hī öi sitih inlahen mihôiṅ lök in minë löngörit chööngö tö kētu nö imat ngam Paipöl. Kô-en anga-aṅ nö sā inlahen öp töhěng tak inyööngö nö vayö inlahen tī nö hateungngö ngam la-enre. (Inch. 3:21-23) Sitih inlahen öi ayī-ö mihôiṅ öi hameuktö ngam minlēḵṙen re tö ò?

19. Sitih inlahen öi mihôiṅ örheūheu haṙamlōn Yāvē?

¹⁹ Afītöre man tö inlahen nap inyööngö yěn meuk inlahen yip kūönre nö irūöhöröön sanīöpö hēk holtö mikah elmatre inrē nö la-evṙen, hīnöre nö hayööken yip tahëng hēk holtö chaniplenre nö löklōn Yāvē, ngaich kirööngen ṙanamlōn cha-a nö meuk inlahen cha. Ngatī inlahen ang Yāvē nö keuheūtnyöre tö ṙanamlōnre yěn meuk inlahen hī öi töhěng tak öi Kristīön öi iṙūöhöröön chuh im sanööḵngöre im ṙô ngam Tēv, örheūheu öi hīnöre hang nup inlēnöre tö yip tahëng hēk kē nup fëslare inrē nup tö ṙōilö minë-eny tī tö ò.