Ang Pagduaw sa Papa sa Canada

Sinulat sa koresponsal sa “Pagmata!” sa Canada

NIADTONG Septiyembre 1984 ang Canada nahidugang sa nagkadakong listahan sa kayutaang giduaw ni Juan Paulo II ingong pangulo sa Iglesya Katolika.a Ang 12-ka-adlaw nga paglibot uban sa mga 33 ka naeskedyul nga pakigpulong nagdala kaniya ngadto sa 16 ka siyudad ug lungsod ug sa pipila ka halaran​—usa ka 13,500-kilometros (8,500-mi) nga biyahe. Ang iyang pagduaw gitawag “kinadugayan nga gihimo ni Juan Paulo II sa usa ka nasod sa 24 ka balaang panaw sa laing nasod sukad siya nahimong Papa unom ka tuig nga miagi.”

Nganong Canada Man?

“Iyang gisugdan ang iyang paglibot sa usa ka probinsiya diin nag-us-os kaayo ang gahom ug espirituwal nga impluwensiya sa Iglesya Katolika latas sa miaging kawhaan ka tuig ug diin ang kinabag-ang katawhan gitahong nagahagit sa mga pagtulon-an sa iglesya bahin sa ubay-ubayng isyu,” mitaho si Michael McAteer, ang editor sa relihiyon alang sa The Toronto Star. Kanang pahayaga bahin sa Quebec motabang pagpatin-aw sa usa sa mga hinungdan sa pagduaw sa papa. Ang aberids nga edad sa mga pari didto maoy duolag 60, nga may pipila ka pagpuli. Ang Montreal dunay 15 ka parokya nga walay kaugalingong pari. “Sa dako kaayo ug dayag Katolikong diosisis sa Trois-Rivières,” matud sa The Gazette sa Montreal, “may usa ra ka ordinasyon [sa 1984]. Sa miaging tuig [1983] ug sa tuig nga miagi, walay naordinahan.” Ang maong parokya nakaagom ug 90-porsientong pagkunhod sa ordinasyon sa miaging 20 anyos.

Ni kana ra. Ang The Gazette mitaho: “Ang aberids nga tumatambong sa misa maoy duolag 10 porsiento ngadto 16 porsiento sa nait-sa-siyudad nga mga dapit ug duolag 30 porsiento diha sa mga simbahan sa kabanikanhan.” Ang usa ka hawas sa Canadianong Komperensiya sa Katolikong mga Obispo gitahong miingon: “Atong atubangon kini, ang daghang Katoliko niining nasora wala makakita sa sulod sa simbahan sa daghang katuigan.” Ang Maclean’s, usa ka Canadianong magasin sa balita, nag-ingong ang usa ka surbing gidumala sa duha ka mantalaan sa Montreal nagapakitang “68 porsiento niadtong gisurbi nagasalikway sa baroganan sa iglesya batok sa pagpugong sa panganak, 72 porsiento nagaingong ang mga pari angay tugotang magminyo, 66 porsiento dili mouyon sa opisyal nga pagdili diborsiyo, ug 42 porsiento nagasupak sa pagdili sa aborsiyon.” Kining dagkong mga porsiento nagabanaag sa nagkaluyang impluwensiya sa iglesya diha sa pamilyahanon ug komunidadnong kinabuhi sa Quebec.

Nga adunay mga suliran sa ubang dapit makita sa pakigpulong sa papa sa Halifax, Nova Scotia, diin siya naghisgot sa “pagtahod sa kinabuhi” (nga nagtumong sa aborsiyon), “pagkamaunongon sa kaminyoon ug pagkadili-mabungkag sa kaminyoon.” Iyang giila ang dakong kakulang sa mga pari, sumala sa Globe and Mail sa Toronto, ug kana midugang nga ang opisyales sa iglesya wala magpanuko sa pag-angkong sa dagkong mga diosisis “sama sa St. John’s ug Halifax” may “pagpanggawas sa mga pari ug mga madre sa kritikal nga mga gidaghanon.”

Busa, ang Canadianong paglibot ni Juan Paulo II maoy paglibot sa magbalantay nga nag-atiman sa masakitong panon. Apan unsa ang epekto sa maong pagduaw? Unsay sanong sa mga Canadiano? Maagoman ba sa Iglesya Katolika ang bag-ong kadasig sa mga sakop aron maangkon pag-usab niini ang kanhing kahimtang sa Canada? Unsay pagbanabana sa mga pangulo sa iglesya ug sa uban sa pastoral nga buhat sa papa?

Mga Epekto ug mga Pagsaway

Walay pagduhaduhang ang “balaang panaw” sa papa dakog epekto sa daghang katawhan sa Canada. Ang palaumagian sa balita subsob naghisgot sa iyang “karismatikong pagkamadanihon” ug sa iyang “dili-katuohang hiyas sa pagtandog ug pag-inspirar sa katawhan.” Ikasubo, ang pipila ka tawo nagpasobra kaayo sa ilang mga reaksiyon, kay ang usa ka babaye sa panagkatigom sa Toronto mipatugbaw nga “kini samag kita nakaduol sa Diyos sa dugay na kaayong panahon.” Usa ka 14-anyos miingon: “Nangurog pa ako, kadto nahisamag ako nakahikap sa Diyos o susama niana.”

Ang mas timbang nga mga tawo nakadayeg sa iyang prangkang awhag alang sa mas maayong pamilyahanong kinabuhi, pagtahod sa wala pa matawo, ug miuyon sa giawhag niya ang mga batan-on sa pagsukol sa mga panglimbong sa mga droga, alkohol, ug una-kaminyoong sekso.

Ang iyang awhag sa Edmonton alang sa mas makiangayong pag-apod-apod sa bahandi sa kalibotan, matud sa usa ka magsusulat sa mantalaan, “nagpahinumdom sa usa nga labing tin-aw sa mismong mga Teologo sa Liberasyon sa Latin Amerika kansang gituohang ‘Marxistang’ mga kiling iyang grabeng gisaway.”

Ang samang magsusulat wala magpanuko sa pagpahayag sa pila ka dili-maayong komento bahin sa mga pangapital, mga banabana, ug katigayonan sa Vatican Bank ug ang maluhong pagkinabuhi sa papa. Ang uban nahibulong bahin sa kapin sa $50 milyong gastos sa paglibot sa papa, nga ang kinadak-an niana bayran sa Canadianong tigbayad sa buhis. Kanang salapia karon dili na ikatabang sa mga kabos sa kalibotan. Ang arsobispo sa Ottawa mikomento: “Sa akong bahin, gikasubo ko nga ang pangulo sa Iglesya dili mobiyaheng mas yano.”

Si Papa Juan Paulo II, sa iyang mga pagbiyahe sa Katolikong mga nasod, nailhan sa iyang pagsimba sa Birhing Maria ug sa kanunay niyang pagduaw sa mga halarang gipahinungod kaniya. Giunsa niya kana paghimo sa kadaghanan Protestanteng Canada? Ang Maclean’s mitaho nga sa mga dapit diin gisimba ang Birhin, siya midayeg kaniya. “Apan sa mga siyudad diin ang pagsimba kang Maria giisip sa kadaghanan nga hupas nang batasan, o bisan pag-insulto sa pila ka manlalaban sa kababayen-an ug babag sa Katoliko-Protestante nga panagsuod, siya naghilom bahin sa isyu.”

Kana matuod usab sa ubang ulohang gihisgotan sa iyang paglibot, kon kaha dili-pagminyo sa pari, panaghiusa sa mga relihiyon, papel sa kababayen-an diha sa iglesya, o ang kahimtang uban sa nitibong mga tawo. May dili pag-uyonay. Pananglitan, bahin sa paghiusa sa mga iglesya, ang usa ka magsusulat sa The Toronto Star miingon: “Sa iyang unom ka tuig sa katungdanan kinahanglang himoon pa niya ang usa ka lig-ong tikang padulong sa paghimo sa panaghiusa nga mas tinuod.” Miingon ang Maclean’s nga ang mga pakigpulong sa papa gipasibo sa pagpahaom sa iyang mga mamiminaw, ug unya midugang: “Ang tinuyo nga pagkadili-klaro ni Juan Paulo sa tukma mao ang baroganang buot sa Canadianong mga obispo nga iyang batonan, labing menos sa talandogong mga isyu bahin sa kababayen-an ug sa seksuwal nga moralidad. Kay mahunahunaon sa kamatuorang ang ilang mga kongregasyon naandang wala magtagad sa pagdili sa Roma sa diborsiyo ug sa pagpugong sa pag-anak, ang mga obispo dili buot ipameligro ang dugang pagpahilayo.”

Dayag, adunay nagkasagol nga mga emosyon bahin sa unang pagduaw sa papa ngadto sa Canada. Naa kadtong mibati nga kini mohatag ug bag-ong sinugdanan sa iglesya dinhi. Ang presidente sa Canadianong Komperensiya sa Katolikong mga Obispo mibating ang paglibot maoy usa ka “bag-ong gutlo sa pag-ebanghelyo sa Canadianong kasaysayan.” Apan mosanong ba ang Katolikong katawhan? Dili malaomon ang tanan. Ang usa ka pangunang-ulohan mipahayag: “Gibilin sa Papa ang daghang makapalibog nga pangutana.” Tinuod, usa ka editor nga Katoliko miangkong ang iglesya anaa lamang “sa tunga sa usa ka moral nga krisis,” apan ang iglesya mismo wala “makaagom sa usa ka Katolikong krisis.” Bisan pa niana, ang Katolikong awtor si Anne Roche miingon: “Daghang iglesya ang migawas sa dominyo sa niadto gitawag Katolikong iglesya.” Unya siya mikomento: “Sa akong opinyon, sa Canada kita dunay dayag apan wala-ipahayag nga pagkabahin.” Panahon lamay motug-an kon hain ang hustong opinyon.

[Mga footnote]

[Mapa/Letrato sa Canada sa panid 23]

(Alang sa bug-os nga pagkahan-ay sa teksto, tan-awa ang publikasyon)

Quebec City

Montreal

St. John’s

Halifax

Toronto

Winnipeg

Edmonton

Vancouver

Ottawa