Sakit sa Utok—Ang Misteryosong Sakit
Si Irene walay ideya kon unsay nahitabo. “Ako niadto 30 anyos,” siya nahinumdom, “usa ka inahang may trabaho nga may duha ka anak nga atimanon. Ug oo, ako may mga suliran. Apan dili kadto talagsaon,” nga mao, hangtod mitungha ang unang mga timaan sa iyang sakit.
“Usa ka adlaw akong giduol ang hingpit nga estranghero ug giinsistir nga siya mao ang akong igsoong babaye nga namatay. Natino ko nga sa hitsura ug paningog siya sama sa akong igsoong babaye. Kadto ang una kong pagbulag sa kamatuoran.
“Wala madugay sa ulahi, ako naglakaw gikan sa beauty shop paingon sa balay ug misugod sa paghilak. Akong natino nga ang akong bana milakaw ug nagdala sa mga bata aron sila mahilayo kanako! Apan ako nakaabot sa balay, ug sila didto gihapon. Nakasabot ang akong bana nga may deperensiya ug gidala ako ngadto sa balay sa usa sa akong mga igsoong babaye. Bisan pa niana, ako nagtuo gayod nga buot niya akong patyon! Mihukom ang akong bana nga ako isulod sa ospital.”
Sa ingon nagsugod ang mapait nga kaagi ni Irene sa pagpaospital, sikoanalisis, shock therapy, ug pagtambal—ang pagpangita ug tambal sa misteryosong sakit nga nakapagubot sa iyang kinabuhi.
ANG sakit sa utok nagapahinabog dako kaayong tawhanong kasakit. Giangkon sa U.S. National Institute of Mental Health nga mga usa sa lima ka hamtong Amerikano ang apektado sa usa ka kadaot sa utok. “Ang World Health Organization (WHO 1975a) nagtaho sa gibanabanang 40 milyong kaso sa sakit sa utok nga wala tambali diha sa nagkaugmad nga mga rehiyon sa kalibotan; tingali 200 milyon ang nagaantos sa dili kaayo grabeng mga kadaot.”—Third World Challenge to Psychiatry.
Hinuon, ang kaguol tungod sa sakit sa utok dili masukod sa mga numero lamang. “Mahanduraw ba nimo kon unsay bation,” nangutana ang inahan sa usa ka lalaking may sakit sa utok, “sa paglingkod sulod sa opisina sa doktor uban sa usa ka anak lalaki nga sa kinadak-ang bahin sa iyang kinabuhi mihatag sa iyang kaugalingon sa uban ug masayran nimo nga siya dili na mao nga tawo?” Usab, ang sakit sa utok subsob usa ka timaan sa kaulawan, usa ka sakit nga gitakpan sa ngil-ad nga mga pulong (may kulitoy, buang). Kini kadaghanan mas masabtan sa mga higala ug pamilya kay sa kahimtang niini sa edad media—sa dihang ang buang gipahayag nga ‘gisudlan sa Yawa.’
Bisan pa niana, ang tabil sa pagkamisteryoso sa sakit sa utok misugod pagpaubos. Ang bag-ong mga kauswagan nagpatunghag bag-ong pagsabot bahin sa sakit. Ang bag-ong mga tambal karon nagatugot sa daghang may sakit sa utok sa nangagi—sama kang Irene—sa pagkinabuhing normal ug mabungahon. Ang mosunod nga mga artikulo masentro sa maong makapadasig nga mga kaugmaran ug sa kinasingkasing nga mga paglaom ni Irene alang sa permanenteng pagkaayo sa umaabot nga duol na.