Pag-ihi sa Higdaanan—Pagtabang sa Imong Anak sa Pagsumpo Niini
Kon naapektohan ka niining sakita o ang usa sa minahal, malipay ka sa pagkasayod nga wala ka mag-inusara ug nga kini matambalan
“GIDAOT niadto ang akong pagkabata!” ‘Walay kataposang paglaba sa naihiang mga habol ug mga padyama!’ Usa ka “lama sa ngalan” ug “kaulawan!”
Mao kini ang makasubo sa kasingkasing nga mga pagtuaw sa mga ginikanan ug sa mga anak nga nahimong mga biktima sa makapabalakang problema sa pagpangihi sa higdaanan. Makalibog kini nga sakit nga, alang niadtong nalangkit, dili kini masayong hisgotan sa dayag.
Bisan pa, kaylap ang pagpangihi sa higdaanan. Naapektohan niini ang gibanabanang lima ka milyong mga bata sa Tinipong Bansa lamang, ug busa kini nahimong ulohan sa dakong pagtagad ug pag-usisa. Unsay nagapahinabo niini?
Ang “nocturnal enuresis” maoy medikal nga termino sa pagpangihi sa higdaanan. Nagkahulogan kini sa dili-tinuyong paggawas sa ihi nga mahitabo sa gabii sa edad dihang, sa normal, makontrolar na ang pag-ihi sa gabii. Pilay edad nga maugmad sa mga bata kini nga pagkontrolar? Dunay pipila ka kalainan sumala sa kultura, apan 1 ka bata sa 5 mangihi kapin sa kas-a sa usa ka semana sa edad nga 3, 1 sa 10 sa edad nga 5, apan 1 lamang sa 35 sa edad nga 14.
Kining mga numeroha nagpakita nga ang problema sa pagpangihi sa higdaanan mohunong ra sa ulahi. Sa pagkatinuod, nakita sa usa ka tigdukiduki nga 75 porsiento niadtong usa nga pagtuon nangaayo kapin sa lima ka tuig nga yugto. Ang mga lalaki ang labing naapektohan kay sa mga babaye, ug mopatim-aw nga ang sakit anaa sa pamilya, tingali naapektohan ang usa ka ginikanan, igsoong lalaki, ug babaye.
Posibleng mga Hinungdan
Apan may mga panahon, bisag panagsa, nga sakit ang nakaingon sa enuresis, sama sa impeksiyon sa agianan sa ihi, dayabetes, mga alerdiyik sa pagkaon, o pagkadili-normal sa pantog, sa mga bato, o sa sistema sa nerbiyos. Malagmit sakit ang hinungdan kon dili usab makakontrolar sa maadlaw. Kon magpadayon ang pagpangihi sa higdaanan nga lapas na sa edad nga singko o sayis, tingali kinahanglan na ang medikal nga pagpasusi aron masuta kon dunay sakit dihang dili usab makakontrolar sa maadlaw ug kon mobalik ang pagpangihi human nga wala na makaihi sa higdaanan sa dugay nang panahon.
Samtang giisip sa nangagi ang pagpangihi sa higdaanan ingong pamatuod nga may diperensiya ang hunahuna, nagkauyon karon ang mga eksperto sa medisina nga dili kini tinuyo ug dili usa ka simtoma sa kadaot sa hunahuna. Ang hinungdan sa pagpangihi sa higdaanan wala-mahibaloi, bisag dunay daghang gihatag nga mga teoriya, sama sa gamay ug sulod nga pantog, hinayng paghingkod sa pagkontrolar sa pantog, anaa sa pamilya, ug dili-maayong mga sumbanan sa pagkatulog. Hayan dunay sobra pa sa usa niining mga kondisyona ang naglungtad diha sa partikular nga bata.
Kon nakakontrolar ang bata sa pag-ihi sa unom ka bulan ug sobra pa ug mobalik sa pagpangihi sa higdaanan, tingali ang lawasnong sakit o emosyonal nga problema mao ang hinungdan. Ang mga butang sama sa umaabot nga bag-ong masuso, bag-ong ama-ama o ina-ina, pagbalhin ngadto sa bag-ong balay, o ubang kakulian sa pamilya makapukaw pag-usab sa pagpangihi sa higdaanan. Apan, mas masubsob, ang emosyonal nga mga problema sama sa mga pagbating sad-an, pagkawalay-katakos, pagkawala sa pagtahod sa kaugalingon, ug kabalaka motungha tungod sa pagpangihi sa higdaanan.
Kon Unsaon sa Pag-atiman Niini
“Ang labing daotan nga imong mahimo mao ang paghulga kanila. Mosamot kini kon manghulga ka; dili kini mamaayo,” miingon si Lorraine, kinsa tigpangihi sa higdaanan hangtod sa edad 19. “Walay katarongan nga masuko sa bata,” misaysay ang usa ka inahan kansang otso-anyos nga anak nga lalaki, si Julien, naapektohan.
Ang pagsilot, pagpakaulaw, ug pagtamay dili-epektibong mga paagi sa pagtambal tungod kay ang bata dili makakontrolar sa pagpangihi sa higdaanan. Kining mga reaksiyona mopasamot lang hinoon sa sad-ang pagbati ug kaulaw apan walay maayong epekto diha sa problema. Hinunoa, angay nga sulayan sa mga ginikanan ang pagpamenos sa emosyonal nga epekto diha sa bata. “Sulayi nga mamenosan ang kaulaw ug magmasinabtanon,” pahimangno pa ni Lorraine. “Paningkamoting dili nimo kini hatagag lama sa ngalan—ang bata mibati nang sad-an.”
Dunay nagkalainlaing mga paagi sa pagtambal, apan walay usa nga makaayo alang sa usa ka bata. Busa, maayong sulayan sa pamilya ang nagkalainlaing mga paagi sa pagtambal nga sunodsunod. Ang edad sa batang nalangkit motino usab sa tambal nga gamiton. Sanglit daw mohunong lamag iya ang enuresis, mipili ang ubang mga ginikanan sa paghulat. Kon walay bisan unsang pisikal nga sakit kun emosyonal nga problema ang bata, labing maayong maghulat. Ang kamatuoran mao, ang bata tingali mabalaka sa mga paagi sa pagsulay ug mga pagtambal.
Hinunoa, ang pagpangihi sa higdanan makahatag dugang trabaho, emosyonal nga tensiyon, ug kaulaw sa tanang hingtungdan. Maputol ang mga kalihokan sama sa tibuok-gabiing mga pagpamisita sa mga higala ug sa mga paryente. “Makabaton kag daghang sosyal nga mga problema,” miingon si Lorraine, “nga magbilin kinig lama kanimo.”
Busa, ang pagpalabay sa paghatag ug tambal, dili maalamon. Si Lorraine misugyot: “Ayaw kini pasagdi. Sa kasamtangan, kini mohatag kanimog kasakit. Ikaw naghatag ug sumbanan.” “Mahimo kining batasan,” miingon ang inahan ni Julien.
Kon Unsay Makatabang
Sa dili pa magsugod sa paghatag ug tambal, kinahanglang magbantay aron sa pagseguro nga ang tambal dili makahatag dugang kadaot kay sa naglungtad nang problema. Nagtuo ang pila ka mga espesyalista nga kinahanglang sugdan ang pagtambal hangtod nga ang bata moabot nag sayis ngadto sa otso anyos. Ang pagpangihi sa higdaanan dili makapabalaka sa mga bata nga wala pa makaabot niining edara. Gawas pa, ang gulang-gulang nga mga bata nagapakitag mas maayong pagsanong sa tambal.
Ang pila ka mga paagi aron matabangan ang ginikanan sa pagsumpo naglakip sa paggamit ug plastik nga mga hapin sa kutson kun bagang mga hanig aron dili mabasa ang kutson ug patabangon ang bata sa paglimpiyo. Ang pagsul-ob ug baga kaayong sapot sa ilalom gawas pa sa padiyama makatabang sa daghang ihi sa paglapos sa mga hapin sa kutson. Ang gulang-dulang nga mga bata magbutang ug alarma aron makabangon sila ug moadto sa kasilyas sa dili pa makaihi sa higdaanan. Ang pagtambag ug pagpasalig makahatag ug kauswagan. Ang pagtabang sa bata nga makasabot sa problema ug sa paglangkit kaniya sa paagi sa pagtambal makapadako sa kalamposan.
Ang yanong mga paagi sama sa pagdili sa pag-inom ug mga likido human manihapon (ilabina sa mga ilimnong dunay caffeine, lakip sa mga cola), sa pagtino nga mangihi daan ang bata sa kasilyas sa dili pa matulog, ug sa pagpukaw kaniya sa gabii aron mangihi, maingon man sa pagdayeg sa mga gabiing wala makaihi, tingali makakunhod sa pagpangihi sa higdaanan. Kon maghupot ug rekord ang bata sa mga gabii nga wala siya makaihi sa higdaanan, maoy usa na ka pagpadasig ug hayan moresultag kauswagan. Lain pa, ang pagbansay sa bata sa pagpugong sa daghang ihi sa maadlaw nakatabang.
Ang mas maayong paagi mao ang paggamit sa sistema sa alarma alang sa pagpangihi. Ang pila ka tulo sa ihi dihang mabasa ang hanig nga dunay alarma nga ibutang sa ilalom sa bata magabii mopatingog sa alarma aron sa pagpukaw sa bata. Ang kalamposan sa pagwala sa enuresis niining paagiha gitaho nga dako nga may 60 ngadto sa 90 porsiento, bisan pa nga dunay gitahong pagbalik sa 10 ngadto sa 45 porsiento niadtong gitambalan. Ang pagbalik sa pagtambal ning paagiha hayan moresultag pagkaayo.
Ang pagsagol ning mga paagiha sa pagtambal, nga giterminohag “Pagbansay sa Dili Makaihi sa Higdaanan,” miresulta sa pag-undang sa pagpangihi sa higdaanan halos sa tanang batang gitambalan. Sa pagkaalabot, 20 ngadto sa 30 porsiento sa mga bata nag-antos sa pagbalik dihang hunongon ang pagtambal, apan ang kanunayng pagtambal niining mga bataa moresulta ug permanenteng kalamposan.
Ang medisinang gitawag nga imipramine nakita nga nakakunhod sa pagpangihi sa higdaanan, apan dunay komung mga dili-maayong epekto ug dako ang kalagmitang mobalik. Ang aksidenteng pagsobra sa pagtambal ug kamatayon nga ipahinabo sa imipramine ang gitaho, busa angayng mag-amping kon gamiton kining paagiha. Ang padayong medikal nga pag-atiman girekomendar samtang gamiton kining tambala.
Gigamit sa uban ang laing mga porma sa pagtambal. “Mosugyot ako sa pag-adto sa manghihilot. Akong nakita ang kauswagan diha sa akong anak nga lalaki sulod sa duha ug tunga ka bulan,” miingon ang inahan ni Julien. Ang mga pagtuon sa pagtambal pinaagi sa acupuncture alang sa enuresis nagpakitag 40-porsientong proporsiyon sa kalamposan. Ug ang mga mananambal nga nagahatag ug nagkalainlaing mga tambal nga mga dahondahon ginaingong nakaayo sa pagpangihi sa higdaanan. Diha sa pila ka dapit, dunay mga klinika nga nagaespesyalisrar sa maong problema.
Alang sa kadaghanan, ang problema mawala lamag iya, o maayo kini tapos sa pagtambal. Ug si Lorraine miingon: “Mahuwasan ug dako ang mga tawo sa pagkasayod nga dunay laing tawo nga nakasinati sa samang butang.” Kining pagsaliga duyog sa pila sa mabatonang mga tambal hayan mao ang sekreto sa pagtabang sa imong anak sa pagsumpo sa problema sa pagpangihi sa higdaanan.—Tinampo sa usa ka doktor sa medisina.