Pagpaniid sa Kalibotan
Walay Babayeng mga Pari
Bisan tuod ang Gallup nga surbi nagpadayag nga kapin sa dos-tersiya sa mga membro sa Iglesya Katolika nga giinterbiyo naghunahuna nga ang mga babaye kinahanglang tugotan nga mahimong mga pari, si Papa Juan Paulo II lig-ong nagsulti sa mga Katoliko nga kalimtan kanang maong ideya. Sa usa ka sulat ngadto sa mga obispo, ang papa miingon: “Akong gipahayag nga ang iglesya walay bisan unsang awtoridad sa pag-ordinar sa mga babaye ug nga kining maong hukom sundon sa tanang sumusunod sa iglesya.” Ang sulat sa papa nga nag-ulohang “Bahin sa Pag-ordinar Lamang sa mga Lalaki” gipatabanan sa opisyal nga pahayag nga nagdugang: “Sanglit kini dili haom nga ulohang pagalantugian, kanunay kining nagkinahanglan ug bug-os ug walay pag-ukon-ukon nga pag-uyon sa mga sumusunod, ug ang pagtudlo ug sukwahi katumbas sa pagtultol sa mga konsensiya ngadto sa kasaypanan.” Duha ka bulan sa miagi, 32 ka babaye ang giordinahan sa Iglesya sa Inglaterra, ang unang mga paring babaye sa kasaysayan sa maong iglesya. Human dayon niana, duolan sa 700 ka membro sa Anglikanong klero ang mipahayag sa ilang plano nga mobalhin sa Romanong Katolisismo, bisan tuod 35 lamang ka klerigo ang miluwat. Ang pipila ka opisyal sa Batikano nagtuo nga ang sulat sa papa sa bahin gituyo aron sultihan ang misupak nga mga paring Anglikano nga sila giabiabi diha sa Romano Katolikong Iglesya.
“Kamatayon Diha sa Hunos”
“Sa dagkong mga siyudad, ang tentasyon nga magbaton ug hinagiban sa balay nagauswag,” matud sa Veja ilalom sa ulohang-balita nga “Kamatayon Diha sa Hunos.” Apan ang usa ka Brazilianong hingigo miangkon: “Walay makalingkawas gikan sa mga aksidente sa armas de puwego, ug ang bugtong paagi sa paglikay niini mao ang dili pagpalit ug pusil.” Sanglit ang mga kriminal tingali mas pamilyar sa mga pusil ug mogamit sa epekto nga ipatungha sa kakugang, “diyutay ra ang mga purohan nga maayo ang sangpotanan alang kaniya nga nagplanong manalipod sa iyang kaugalingon sa usa ka harongay.” Ang usa ka polis miingon: “Sa dihang walay armas, ang usa ka tawo maningkamot sa pagdaog sa harongay pinaagi sa kalantip sa salabotan ug dili sa pagkaagresibo.”
Nagakaus-os nga Gidaghanon sa Mananap
Ang Zimbabwe kanhi nagpasiatab sa kinadaghanang itom nga rhino sa kalibotan. Apan ang gidaghanon mius-os gikan sa mga 3,000 niadtong 1980 ngadto sa duolan sa 300 karon, mitaho ang mantalaan sa Johannesburg nga The Star. Ang mga mangingilot padayong nangayam sa mananap tungod sa bililhong mga sungay niini. Sa di pa dugayng katuigan ang kagamhanan nagpasiugda ug estriktong balaod nga naghatag sa mga opisyal sa departamento sa mga parke sa awtoridad sa pagpatay sa mga mangingilot. Ang suliran mao nga ang kagamhanan dili makatagana ug igong salapi sa Departamento sa Nasodnong mga Parke ug Ihalas nga mga Mananap aron epektibong makapatrolya sa mga lugar nga adunay rhino. Ang The Star mitaho nga tungod sa pangilot, “ang populasyon sa elepante sa Zimbabwe [mius-os] gikan sa 80 000 ngadto sa mga 60 000 sa miaging dekada.”
AIDS Gipakaylap sa mga Drayber ug Trak
Sa India ang mga drayber ug trak giisip ingong pundok nga daling mataptan sa kagaw sa AIDS (HIV). Kay nagagugol ug taas nga panahon nga layo sa ilang mga pamilya, linibong drayber ang magkanunayan sa mga balay sa mga pampam sa Bombay, diin ang mga pagbanabana nagpakita nga gikan sa 50 ngadto sa 60 porsiento sa 80,000 ka pampam nga nagtrabaho didto lagmit adunay HIV. Gikan sa Bombay ang mga drayber ug trak molukop sa tibuok nasod. Ang pila ka balangay duol sa haywey nagtagana ug laray sa mga payag diin ang mga babaye sa balangay mokita pinaagi sa pagpakigsekso sa mga drayber ug trak. Kining samang mga dapit ginaadtoan usab kanunay sa adunahang batan-ong mga lalaki gikan sa nait nga mga siyudad, ug sumala sa giingon sa The Times of India, kini “nagtukod ug makuti ug dili-masubay nga pagpasapasa sa kagaw.” Nagpasamot pa sa suliran, daghang drayber ug trak ang may patuotuo nga ang sekso kinahanglanon sa pagpabugnaw sa ilang mga lawas sa dihang nagadrayb ug tagdugay sa mainit nga mga temperatura.
Unsa ang mga Ganti sa Kalinaw?
“Unsay nahitabo sa gipaabot nga ‘mga ganti sa kalinaw’?” nangutana ang magasing Pranses nga Valeurs Actuelles. Sa pagmenos sa mga awayay sa Bugnawng Gubat ug sa katumbas nga pag-us-os sa badyet sa militar sa daghang kagamhanan, gilaoman pag-ayo nga labing menos usa ka bahin sa maong dakong pondo sa salapi nga kanhing gigasto sa mga armamento ibalhin ngadto sa makitawhanong mga programa sa pagtabang sa pagpakigbugno sa kakabos ug sakit. Nga nagahisgot sa kinaulahiang Taho sa Kaugmaran sa Tawo sa HK, ang magasin nag-ingon nga ang pagkunhod sa gasto sa militar sulod sa milabayng pito ka tuig nagpadayag ug natigom nga “nadaginot nga salapi” nga mga 935 bilyong dolyares, apan walay duyog nga pag-uswag sa paggasto alang sa makitawhanong mga programa. Ang taho nag-ingon usab nga daghan gihapong mga nasod ang nagpadayon sa paggasto ug gikan sa tulo ngadto sa upat ka pilo nga labawng salapi diha sa mga armamento kay diha sa ilang gitingob nga mga programa sa edukasyon ug sa panglawas.
Nagakahanaw ang Interes sa Relihiyon
Nagauswag ang kawalay-interes sa mga Hapon sa relihiyon, mipahayag ang usa ka surbi nga gidumala sa mantalaang Yomiuri Shimbun. Sumala sa “Surbi sa Nasodnong Pagkaamgo sa Relihiyon” niini, nga ginakuha matag lima ka tuig sukad sa 1979, ang proporsiyon niadtong nagatuo sa usa ka linain nga relihiyon di pa dugay nakaabot sa talagsaong pagkaubos nga 1 sa 4. Nganong anaa kining nagakahanaw nga interes sa relihiyon? Katingad-an, 47 porsiento niadtong gisurbi mireklamo nga ang mga relihiyon “masiboton ra kaayo sa pagpanapi.” Ang uban nag-akusar sa mga relihiyon sa “agresibong pagsangyaw,” “hilabihang pagkalangkit sa politika,” ug “walay relihiyosong mga lider nga takos sa pagtahod.” Apan, “44 porsiento ang naghunahuna nga ang Diyos o si Buddha ‘naglungtad.’”
Mga Bendisyon Gibaligya
Kay nagaatubang ug grabeng kakulang sa pondong salapi, daghang pari sa Rusong Ortodoksong Iglesya midangop sa pagpamaligya ug mga bendisyon, bisan tuod dili tanang pari ang miuyon sa pagkadayag niining maong negosyo. Ang The Moscow Times mikutlo sa usa ka Rusong Ortodoksong pari nga nag-ingon: “Daghang iglesya ang nanginahanglan kaayo ug salapi alang sa pagbag-o sa simbahan.” Busa ang mga pari magpabayad sa pagbendisyon sa mga tindahan, mga apartment, mga bar, ug mga kasino. Ang mga kotse ginabendisyonan usab. Depende sa modelo sa kotse, ang usa ka pari, nga nagatrabaho duol sa baligyaanan sa ginamit-nga-kotse, magpabayad ug gikan sa 30,000 ngadto sa 50,000 rubles ($15 ngadto sa $25) alang sa bendisyon, nga naglakip sa mga pag-ampo, insenso, ug “pagbendita.”
Pagdumala sa Mabatokong mga Drayber
Ang usa ka drayber mopaspas pagpadagan nga mouna ug agresibong moliko sa imong atubangan, o iyang pasigaon ang iyang mga suga sa unahan aron ikaw mohawa sa iyang dalan ug mohimog ngil-ad nga mga senyas samtang siya molabay. Kon ikaw mosanong sa sayop nga paagi, matud sa mga eksperto, mahimong mawad-an ka sa imong kinabuhi. Sila misugyot sa mosunod, sumala sa South African Edition sa Reader’s Digest: Sagopa ang kalmado, dili-maindigong tinamdan. Itunong ang imong pagtagad sa imong kaugalingong pagdrayb, ug likayi ang pagtan-aw sa mata sa laing drayber. Susiha ang imong mga salamin aron makita ang trapiko sa likod nimo matag tulo ngadto sa napulo ka segundo. Ilha ang kapeligrohan sa dili pa kini moabot, ug hatagi siya sa luna nga buot niya. Pahinaya ang imong sakyanan sa pagtugot sa drayber nga mouna nimo, o paandara ang imong senyal ug balhin sa dalan nga aduna pay luna. “Ang paagi sa imong pagsanong sa mabatokong drayber,” mihinapos ang artikulo, “lagmit mao ang sekreto sa imong kahilwas, ug bisan gani sa imong kaluwasan.”
Ang Kampeyonato sa Kalibotan ug ang Diyos
“Sa pakigbisog nga madaog ang ikaupat [saker] nga Kampeyonato sa Kalibotan [sa Brazil], ang tanang matang sa relihiyosong kapadayganan maoy balido,” mitaho ang Jornal da Tarde. “Ang mga rituwal gihimo una pa, panahon, ug tapos sa mga dula.” Miangkon si Bebeto sa Brazil: “Ako nakaseguro nga [ang Diyos] mopabor sa Brazilianhong tem niining maong Kampeyonato sa Kalibotan.” Tapos sa bangga, kay nakamatikod nga ang mga magdudula nagpasidungog sa kadaogan ngadto sa Diyos, si kardinal Dom Lucas Moreira Neves misulat: “Alang sa daghang tawo, ang kadaogan sa Kampeyonato sa Kalibotan mahimong adunay personal, pamilyahanon, o sosyal nga bili . . . : pagtungha pag-usab sa pagtamod-sa-kaugalingon ug pagsalig-sa-kaugalingon; paghupay taliwala sa daghang kasubo; ug bisan gani catharsis [pagputli] alang sa usa ka nagkahugno nga nasod.” Apan, makaiikag nga ang sikat sa saker nga si Mauro Silva miingon: “Lahi sa pipila ka magdudula sa tem sa Brazil, ako wala magtuo nga ang Diyos mitabang kanamo sa pagdaog sa Kampeyonato sa Kalibotan. Ang Diyos walay pinalabi, ug siya dili gani interesado sa saker.”
Kalisdanan Alang sa mga Mugbong Tawo
Ang mga Aleman nga dili molabaw sa 1.5 metros ang gitas-on takos nga magpamembro sa Asosasyon sa Mugbong mga Tawo, mitaho ang Süddeutsche Zeitung. Si Sabine Popp, usa sa mga membro niini, dili moangay nga tawgong inano o usa ka Lilliputian. “Kami tinuod nga mga tawo, dili mga magdudula sa sugilanong engkantohanon,” siya miingon. Ang matag-adlaw nga pagkinabuhi mahimong malisod alang sa mga tawo nga mugbo, sanglit ang mga butang sama sa mga pislitanan sa elebetor, mga swits sa suga, mga makina sa tiket, ug mga kuptanan sa pultahan sagad gibutang nga taas kaayo nga dili sila makaabot. Dugang pa, ang mga suliran nga giatubang sa mugbong mga tawo dili lamang pisikal. Si Harald Berndt, tsirman sa asosasyon, mireklamo nga ang sosyedad sa katibuk-an wala mag-ila sa ilang mga katakos. “Ang mugbong mga tawo makahimog maayong trabaho bisan pa sa ilang gimub-on,” siya misaysay.